Þjóðviljinn - 10.11.1962, Qupperneq 6

g SÍÐA
Þ.TÓT)VTT.TINN
Laugardagur 10. nóvember 196i
|
I
Síðastliðinn vetur var sænskur blaðamaður á ferð um Island og
sendi héðan greinar í EXPRESSEN, útbreiddasta blað á Norðurlönd-
um. Það sem vakið hefur einna mesta athygli blaðamannsins úr
þjóðlífi íslendinga er hin kraftmikla barátta fyrir brottför Banda-
ríkjahers af íslandi.
Glöggt er gestsaugað
Varibergshreyfingin
alveg farið út um þúfur
— segir sænskur blaðamaður í grein um hernámsmálin
THE AMERICAN BASE AT KEFLAVIK- ^ *- ■
Protects East Coast of U. S. agóinst Russian'bombers • Can support 'long?range aerial attdck on Russia

• Enables U. S. to ferry short-range iets to Europe
Guards Atlantic snipping against submarines
Nokkrar myndir fylgja grein sænska blaðani annsins urií sfarfseírii herriámsandstæðinga, m.
a. mynd úr Keflavíkurgöngu. Við birtum hér mynd frá Þingvallafundi 1960. í fremstu röð
sitja talið frá vinstri: Thor Vilhjálmsson, Guðmundur Hjartarson, Bergur Sigurbjörnsson,
Sigurður Guðnason, Þórhallur Bjarnason og Jón ívarsson.
Lars Lönnroth heitir blaða-
maðurinn sænski, sem dvald-
ist hér á landi um nokkurra
mánaða skeið á síðast liðnum
vetri, og stundaði meðal ann-
ars nám í íslenzkum fræðum
við Háskóla Islands. Að und-
anförnu hefur hann ritað
nokkrar greinar um íslenzkt
þjóðlíf í sænska blaðið Ex-
pressen, sem er síðdegisblað
og mun vera útbreiddasta
blað á Norðurlöndum. Fyrir
allnokkru birtist eftir hann
heilsíðugrein í blaðinu um
baráttu íslenzkra hernáms-
andstæðinga, og er ' býsna
fróðlegt að sjá, hvernig átök-
in um herstöðina í Keflavík
líta út í augum aðkomu-
manns.
Stuðningur
menntamanna
„Um alla Reykjavík mátti
nýlega sjá auglýsingaspjöld
um Menningarviku hernáms-
andstæðinga. Að baki þessu
framtaki stendur mikill hluti
þjóðarinnar og allflestir .o-
lenzkir menntamenn, sem líta
svo á að þeir búi í hemumdu
landi...“
Þannig byrjar þessi grein
um íslenzk hernámsmál. —
Höfundurinn segir stuttlega
frá herstöðinni og nöturlegu
lífi hermannanna á Miðnes-
heiði, en spyr síðan hvað
hvað valdi því, að Islendingar
vilja ekki hafa erlendan her
í landi sínu. Eftir að hafa
nefnt röksemdir hemámsand-
stæðinga, segir Lönnroth:
„Opinberir talsmenn ríkis-
stjómarflokkanna hafa oftast
mjög einfalt svar á taktein-
um: Hernámsandstæðingarn-
ir eru hreinræktaðir kommún-
istar, er ganga erinda Moskvu
og
í þeim tilgangi að veikja At-
lanzhafsbandalagið! En svo
einfalt er það nú samt ekki.
Að vísu er það rétt, að komm-
únistar eru mjög fjölmennir
og áhrifamiklir í röðum her-
námsandstæðinga. En þar
starfa einnig fjöldamargir úr
hinum andkommúníska
bændaflokki og jafnvel tölu-
vert margir íhaldsmenn og
jafnaðarmenn".
Undirskrifta
söfnunin
Blaðamaðurinn segir síðan
frá stofnun Samtaka her-
námsandstæðinga, frá Kcfla-
víkurgöngunum og Þingvalla-
fundi 1960. „Þátttakan í mót-
mælagöngum og fundum her-
námsandstæðinga hefur alltaf
verið mjög mikil“, segir Lönn-
roth, „og tilraunir fylgis-
manna ríkisstjómarinnar til
að gera lítið úr þessum að-
gerðum hafa misheppnazt".
Lönnroth ræðir nokkuð um
undirskriftasöfnunina gegn
hersetunni og vitnar í tölu-
legar upplýsingar, sem Sam-
tök hernámsandstæðinga hafa
gefið opinberlega. „Þátttakan
í undirskriftasöfnuninni er
sérstaklega mikil úti á landi.
Á Snæfellsnesi á vestanverðu
Islandi hafa safnazt tæplega
900 undirskriftir, en þar eru
1900 sálir. Til samanburðar
má nefna, að þama fengu
kommúnistar aðeins 183 at-
kvæði í seinustu kosningum
-)g bændaflokkurinn 573“.
^urðuleg þögn
Menningarvika hernámsand-
ínga, sem fram fór í
Listamannaskálanum í vetur,
hefur vakið mikla athygli
blaðamannsins:
mælaaðgerð var
ingarsýning á
mjög hrífandi.
„Sem mót-
þessi menn-
ýmsan hátt
Fjölmargir
helztu rithöfundar landsins
lásu úr verkum sínum og hátt
á þrjátíu myndlistarmenn
tóku þátt í samsýningu, tón-
list var leikin og fluttir fyr-
irlestrar um ýmis efni“.
Og Lars Lönnroth heldur
áfram: „Sumir kunnustu
menningarfrömuðir landsins
tóku að vísu ekki þátt í Mer.n-
ingarvikunni, en jákvæð af-
staða þeirra til þessara að-
gerða var ótvíræð. Aðkomu-
maður kemst ekki hjá því að
verða var við, að þeir mennta-
menn eru harla fáir á Islandi,
sem verja herstöðina í Kefla-
vík.
Það var þetta, sem íslenzku
ríkisstjórnarblöðin höfðu í
huga, þegar þau ákváðu að
sniðganga Menningarvikuna.
Allan tímann meðan á henni
stóð var ekki minnzt á hana
einu orði, enda þótt allir
Reykvíkingar vissu af henni.
Það er augljóst að blöðin hafa
komizt að þeirri niðurstöðu,
að skrif þeirra um Þingvalla-
fundinn og Keflavíkurgöng-
una hafi skaðað málstað rík-
isstjómarinnar. Og stjórn-
málasamtökin „Varðberg",
sem stofnuð voru til höfuðs
hernámsandstæðingum, hafa
alveg farið út um þúfur (á
sænsku: har redan gjort fi-
asko)“.
Greininni lýkur með hug-
leiðingum um hinar miklu
andstæður, sem sjá megi hvar-
vetna á Islandi, bæði í nátt-
úru landsins, veðurfari og
stjómmálalífi. „Maður getur
ekki annað en dáðst að þess-
ari eðlilegu viðleitni til að
varðveita dýrmætan þjóðar-
arf“.
Morgunblaðið og Alþýðublaðið fjargviðruðust yfir að Keflavíkurflugvöllur skyldi ekki vera merkt-
ur á herstöðvakort úr bandarísku riti scm birtist hér í blaðinu um daginn, og töldu það sönnun
um varnarcðli hans. Þar voru aðeins merktar nokkrar helztu herstöðvar Bandaríkjanna, og því
hefur aldrei verið haldið fram að Keflavík væri í þeirra tölu. En hér kemur annað kort úr
sama riti, „U.S. News & World Report”, og nú ættu hernámsblöðin ekki aö þurfa að kvarta.
Textinn hljóðar svo í íslenzkri þýðingu: „Öryggi Bandaríkjanna í vcði á íslandi. Bandariska her-
stöðin í Keflavík verndar austurströnd Bandaríkjanna fyrtir rússneskum sprengjuflugvélum, getur
veitt stuðning árásum langfleygra sprengjuflugvéla á Rússland, gerir Bandaríkjunum fært að koma
skammtleygum þotum til Evrópu, er á verði fyrir siglingar á Atlanzhafi gagnvart kafbátum.” Her-
námsblöðunum er velkomið að birta myndir af þessu korti.
178 bandarískar her-
stöðvar í öðrum ríkjum
Nú á dögunum trylltust Banda-
ríkjamenn af sýndarbræði og
heimurinn rambaði á styrjaid- ^
' arbarmi, er í ljós kom, að
Kúbubúar höfðu fengið sprengju-
flugvélar og eldflaugar hjá Sov-
étríkjunum. Fáum heilvita
mönnum mun hafa dottið í hug,
að Kúbumenn hefðu í hyggju
að leggja undir sig meginland
Ameríku; það var ljóst, að
vopnin voru ætluð til varnar,
enda höfðu Kúbumenn æma á-
------------------------$>
Stöðug kyrrseta
fer með okkur
I
i gröfina
Um þessar mundir fer fram
á vegum Alþjóðlegu heilbrigð-
isstofnunarinnar, WHO, ítarleg
rannsókn í mörgum löndum á
orsökum hjartabilunar.
Læknum ber saman um, að
orsakir hjartveiki geti verið
margar, m.a. mataræði, reyking-
ar, veðurfar og of lítil hreyfing.
Mikið fitumagn í blóðinu er
talið varhugavert vegna hættu
á æðakölkun, en háskalegast af
öllu er þó hreyfingarleysið.
Skrifstofublækurnar, sem sitja
á sama stólnum áratugum sam-
an og reyna ekki á sig nema
stöku sinnum, þegar þeir hlaupa
á eftir strætisvagninum — það
eru mennirnir, sem eru f hættu,
segja danskir læknar.
Flugferð kattar
Finnskur smábóndi í Idens-
almi heyi'ði nýlega skothvell
fyrst utan kofa sinn. Hann
bljóp út og sá þiður setj-
ast í grasið nálægt fljótinu. En
fuglinn hafði ekki lengi setið
þama, er húskötturinn skauzt
úr leyni og steypti sér yfir
hann. Þiðurinn flaug þegar
upp með köttinn á bakinu á-
leiðis yfir ána.
Rétt áður en fuglinn flaug
yfir árbakkann sleppti köttur-
inn takinu og kom niður á
íjórum fótum, en þiðurinn
hvarf út í buskann.
stæðu til að óttast að þörf yrði
fyrir slík vopn. Enda þótt
.iW'«j.W;^«n.d.úriska innrásin.Ruri,..
í vaskinn, mátti búast við, að
fastar yrði sótt í annað sinn.
Bandaríkjamenn hrópuðu út
yfir heiminn, að Sovétríkin
væru að koma sér upp herstöð
í öðru heimshorni, sem ógnaði
tilveru Vesturheims. Þess vegna
hefðu þeir fullan rétt til að
beita hvers konar ofbeldi til
að koma í veg fyrir að slík
herstöð yrði byggð.
En hvað hafa Bandaríkja-
menn byggt margar slíkar her-
stöðvar í öllum heimshornum,
sem ógna tilveru Sovétríkjanna?
Svarið má lesa í bandaríska
blaðinu New York Times nú
fyrir nokkrum dögum (28/10).
Þar er birtur listi yfir löndin,
þar sem Bandaríkjamenn hafa
herstöðvar og hve margar stöðv-
ar í hverju landi. Athygli skal
vakin á því, að hér eru aðeins
taldar bandarískar herbæki-
stöðvar en sleppt er brezkum
og frönskum stöðvum í Afríku
og Asíu.
Bandarískar herstöðvar:
Kanada 8, V-Þýzkaland 26*
Filippseyjar 4, Alaska 13*
Grænland 2, Bretland 16, Mari-
aneyjar 3, Bermúda 1, ísland 1*
Tyrkland 3, Japan 12, Kúba 1*
Holland 1, Azoreyjar 2, Suður-
Kórea 7, Puerto-Rico 9, Frakk-
land 29, Marokkó 5. Hawai 7.
Trinidad 1, Spánn 5, Líbía 1*
Johnstoneyjar 1, Panama 8*
Italía 6, Formósa 1, Okin-
awa 5.
Samtals 178 bandarískar her-
stöðvar.

sem við erum að bcrjast á mótl, er hugmyndin nrr|
erlendar herstöðvar á Kúbu!
* i
Á