Þjóðviljinn - 16.11.1962, Blaðsíða 7

*r
E hættuleg
1 umræðum þeim, sem átt
haía sér stað um hugsanlega
aðild íslands að Efnahags
bandalagi Evrópu, heiur því
mjög verið haldið fram af
ýmsum aðilum, að í rauninni
vasri Islandi nauðsynlegur einn
kostur að gerast þátttakandi i
bandalaginu með einum eða
öðrum hætti, vegna mikilla við-
skiptahagsmuna.
Sérstaklega hefur þetta verið
áberandi í ýmsu þvi, sem kom-
ið hefur frá hæstv. ríkisstjórn
um málið — frá ráðunautum
hennar í efnahagsmálum. frá
einstökum ráðherrum og frá
Stuðningsblöðum stjómarinnar.
Að „tengjast
bandalaginu“
Sá háttur hefur sem sagt
verið hafður á umræðum um
málið, af hálfu þessara aðila.
að gera sem allra mest úr þeim
erfiðleikum, sem Islendingar
yrðu að glíma við og mikla
sem mest það tjón, sem ís-
lenzkur þjóðarbúskapur yrði
fyrir, ef landið stæði utan
Efnahagsbandalagsins eins og
talið er víst 1 það verði.
Erfiðleikamir, sem þannig er
spáð og tjónið sem reiknað er
út í tölum eiga síðan að duga
sem röksemdir fyrir því, að fs-
land verði, hvað sem öllu öðru
líður, að gerast aðili að banda-
laginu með einhverjum hætti.
eða eins og nú er farið að orða
það I seinni tíð, „tengjast
bandalaginu" á einhvern hátt.
Vegna þeirrar áherzlu, sem
talsmenn aðildar að bandalag-
inu hafa lagt á þennan þátt
umræðnanna. þ.e. að reyna að
sanna að íslandi sé svo að
segja nauðsynlegt af viðskipta-
legum ástæðum að tengjast
bandalaginu, — vil ég ræðá'
hér nokkru nánar um þessa
hlið málsins.
Miða eingöngu við
útflutning 1961
í skýrslu þeirri, sem hv. við-
skiptamálaráðherra hefur nú
flutt Alþingí um þetta mál,
segir hann m.a. að útflutning-
ur íslands til þeirra landa sem
telja megi líklegt að verði í
Efnahagsbandalaginu hafi verið
40—‘50% undanfarin ár, en 61%
s.l. ár, árið 1961.
Þetta sama segir Jónas Har-
alz aðal-sérfræðingur ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum,
í grein sem hann skrifar um
málið i 1. hefti Fjármálatíð-
inda 1962.
1 þeirri grein segir Jónas, að
hann telji rétt að leggja út-
flutninginn árið 1961 til grund-
vallar við útreikninga á því
hve rnikið tjón íslenzkur þjóð-
arbúskapur mundi hafa af ráð-
gerðum tollahækkunum Efna-
hagsbandalagsins. ef fsland
stæði utan þess. f stuðnings-
blöðum ríki sstj órn arinn ai* hef-
ur einnig hvað eftir annað ver-
ið sagt að 50—60% af útflutn-
ingi landsins fari til þeirra
landa, sem innan tíðar muni
verða í Efnahagsbandalaginu
og jafnframt hefur svo verið
bent á, að það gæfi auga leið
að land sem væri þannig statt
viðskiptalega. gæti ekki þolað
almennan innflutningstoll '
bandalagslöndunum sem næmi
13—15° ó á flestum útflutnings-
vörum sínum.
Tölur til aÖ blekkí°
og hræða með
Til þess aá gera þetta dæi
um vandamál útflutningsin
sem allra krassaðast, hefur svo
Jónas Haralz reiknað út
krónum, hve mikið tjón sjá\’
arútvegsins yrði miðað við ú'
flutning ársins 1961 og f"1'
tolla Efnahagsbandalagsins.
Jónas kemst að eftirfarar
niðurstöðu.
Orðrétt tekið úr grein han
í Fjármálatíðindum:
„Reiknað í krónum og miðað
Við núverandi gengi eru þetta
188 milljónir kr. af fob.-verö
mæti útflutnings, er nam 1646
millj. króna. Þessi upphæð ei
sá tekjumissir, sem útflytjend-
ur sjávarafurða verða fyrir
standi ísland utan bandalags
ins, samanborið við það, að
landið tengist bandalaginu á
einhvern þann hátt, að það
komist inn fyrir tollmúrinn“
Síðar í greininni segir Jónas
að tjón sjávarútvegsins frá I ví
ástandi, sem verið hefur muni
að vísu ekki verða svona mik-
ið, vegna þess að í gildi hafa
verið all-miklir tollar í mark-
aðslöndunum. Tjón sjávarút-
vegsins, miðað við útflutning
ársins 1961. og núverandi á-
stand, telur Jónas þó mundi
verða 83 milljónir króna.
Rangar forsendur
— villandi tölur
Útreikningar Jónasar Haralz,
ráðunauts ríkisstjómarinnar i
efnahagsmálum, eru í mikilvæg-
um atriðum rangir og villandi
Svipað er að segja um tölur
hæstv. viðskiptamálaráðherra.
um að 50—60% af útflutningi
landsins fari til þeirra landa
sem muni verða í Efnahags-
bandalagi Evrópu. Hvað er það.
sem er rangt og villandi í mál-
flutningi þeirra Jónasar Haralz
og hv. viðskiptamálaráðherra 1
bessum efnum?
I fyrsta lagi er þess að geta.
að báðir setja þeir dæmifl
þannig upp, að öll lönd Vest-
ur-Evrópu að undantekm
Finnlandi einu, verði aðiho
að bandalaginu og muni öll
beita tolla-ákvæðum þess ti’
fulls gagnvart þjóðum utar
bandalassins. Þannig slá þeii
því föstu að Svíþjóð tilheyr
bandalaginu sömuleiðls Spánr
og Portúgal Eins og nú stand’
sakir er þetta þó mjög ósenni
legt hvað Svíþjóð viðvíkur o-
um aðild Spánar og Portúgal
verður ekkert sagt á þess’
stigi málsins.
I öðru lagi er í útreikninp
um Jónasar og í röksemdum
hv. ráðherra fyrst og fremst
miðað við útflutning ársins
1961, en forðazt að líta á lengra
tímabil. þó að augljóst sé við
nánari athugun. að útflutningur
ársins 1961 er mjög sérstæður
og gefur ranga mynd af út-
f.utningsmálunum almennt
I þriðja lagi er svo það, að
útflutningur til hugsanlegra
efnahagsbandalagslanda er
ranglega talinn samkvæmt eðli
bess máls, scm hér er rsett um.
í tölum hæstvirts ráðherra og
Jónasaz Haralz um útflutning
til landa Efnahagsbandalags.
ins er talinn útflutningur, sem
aðeins að forminu til telst til
þeirra landa. en raunverulega
fer þangað aldrei. heldur á allt
aðra markaði
Afstaða Svíþjóðar
Ég skal nú víkja uokkru
nánar að þessum atriðum og
rökstyðja mál mitt.
Ég hygg, að flestir þeir,
sem á hlutlægan hátt reyna
að gera sér grein fyrir þeim
vanda. sem líklegt er að ís-
lenzkur þjóðarbúskapur standi
framrni fyrir. við tilkomu
Efnahagsbandalagsins og senni.
lega inngöngu nokkurra Vest
ur-Evrópu bíóða i það banda-
lag. muni viðurkenna að á
stæðulaust sé, að reikna með
því eins og enn standa sakn
að Sviþjóð gerist aðili að
bandalaginu Þó að Svíþjóð
hafi samþykkt að leita efti'
samningum við bandalagið
hafa forystumenn þar í land1
’indirstrikað bá stefnu sí.na
■niög ákveðið. að þeir vilji a?
'igum skilyrðum ganga. serr
kert geti hlutleysisafstöð’
andsins og fullt fre’=’
311um sviðum
Samningar sem leiddu
’ss að Svíþjóð tæki uPP stefn'
'andalagsins i viðskiptamálurr
ragnvart öðrum þjóðum brytu
qlgjörlega í bága við hiutleysis-
afstöðu þá. sem Svíar hafa
reynt að fylgja.
Ég tel því mjög villandi. að
setja uPP þannia dæmi varð
andi viðskipti við lönd innan
bandalaasins og utan. að reikn
að sé mpð Svíhió* cem banda
'agsiandi
Svioa'* =pgia "m
=ins os Portúgal oa Snán Enn
sem komíð er ríkir fullkomin
óvissa um hvort bao *aka udp
‘■ona bandaiausins eðp t-enei
bv' á nokkurn háti
'’oukanrH marknð*.
. -,r,,í "„-1,,,, Tö’vnn’i
4.riö 1961 var,“ nTrpr»i,,1öv+
■'’tfHitnine á marean hátt Þnð
’r fé’1 útf’otnineur á frnsn
’>m fiski ti’ Rú=sland= úr um
30 búsund tnnnum sern bann
bafði v°r'ð ' mnre ár niður •'
u— 'tono tonn
T'T'-f'u’-nineur á frosnum fiski
:íksi bins veear hptt.a ár tf’
->votiands mtne mikið Þpít sem
roi bpkkti: ti’ vissu eð bér var
■•n timabundn„ Krovtineu
-ooðq onH? bpf’r -ovns’an =vnt
bað. bar spm fr'oðric-Vmarkað
’irin*-. ’ T5rot1smd' bpfir mí drpg
,r?t cnmnn af+,,r o„ Þ/, cs' and s.
markaðnrinn oftijr á mót.i auk
-* ó ný.
Vni r co»-n nrSrló.
°ndur '''fnnbaesbandaiaesins
bnfðu i.m nýiar, stnrmarkoð
fvrir frnsirm fisV i Tlrptland'
>e TTollandi eiörsamlpea
parið út um búfur
C.ol 11tVð T '' " k ''
annp sem hafði i krnf+i slikra
'rbnnine sð marknðsnf’un i
bessum 'öndum hefir nú eiör-
'Tnf-'v* < ’nn rtíí' '-..w-r*1
n'Ön sin TTún bpfur sinðvað
sllar framkvmmHir í TTn’ÍpnH-’
ne laet niður fiskvnrksm’ð'”
sína í Enndnn. ef+ir mtöe kostn
"ðarsamar tílraunir f dae eru
'o 11 r'T-t n v •n ^ -‘'r'nnn
draen úr cnbi á frnsnum fiski
béðnn ti’ ■Rretiands a.m.k á
næsta ári
Viðmiðun sem liasrur ein
göngu á útflutningi lands
<ns árið 1961 er því mjö"
villandi.
f öðru hefti fjármélatiðind-
árið 1961 er birt skýrsla um
útflutninp fslands H1 pinstnk—
landa árið 1957 — 1960 Sam
kvæmt þeirri skýrslu var út-
flutningur íslands til allra landa
Vestur-Evrópu annarra en
Finnlands oe Sviþjóðar sem
bér segir-
%ið 1957 33.6% af heild.útfi
1958 33,7% — — —
1959 29.3% — — —
1960 44,2% — — —
Sé útflutningurinn til Portú-
>als dreginn frá líka verða töl-
rnar bessar:
- 1957 29,4% — — -
1958 29,6% — — —
1959 25.9% — — —
1960 40,7% — — —
Þessar tölur sýna allmikið
innað. en bær tölur sem hv
ríkisstjórn og sérfræðingar
bennar telja sér henta bezt r'
"aega með ’ þessum pfnum
vað bvr á bak vf'
óísent-tölurnar?
En það sem þó skiptir ennþá
meira máli en þessar al-
mennu prósentutölur, er að 1-
huga hvað a bak við bessar
tölur stendur
Við fvrstu =ýn virðist svc
að þessar tölur segi að um 30%
og jafnvel 40% sum árin af
*'’ nr<: 'nr Hciris
um nokkurra ára skeið farið
ti’ beirra ’anda i Vpstur-Evr
ópu spm nú hugsa sér að
iepgia háa tolla á innfluttar
vörur frá ’nndrnn utan F,fns
hagsbandalassins
En svona er þessu ekki farið
( hessum tölum vfir útflutn
ins er meðtalirm aU-mikil’ út-
f’utningur sem aðcms tslst
reikningslega tii Vestur-Evr
ótiulanda. en raunverulega hef-
ur farið til annarra landa
•’ 4fpfbii
És? =ka’ nefna dæmi bessu
til skiiringar
í skráðum útflutningi okk
ar til Bretlands árið 1950 eru
t.d 2 710 tonn af sa’ifiski ne
2.220 tonn af skreið Skreiði"
fer aldrei til Bret.lands og salt
fiskurinn er allur endiirútfbitt
ur 4stæðan til bess að =kreið
in er talin seld ti’ Bretl en ekk’
til Afríki: banenð twn bún for
er eingönau =ú að hún er spld
’ segn um brezka milliliði Út-
flutningur þessi nam tæpurr
40% af heildarútflutningi okk
ar til Bretlands af s.iávaraf-
urðum þetta ár
Auðvitað er algiörlega rangt
að telja þennan útflutning með
þeim útflutningl ti) Bretlands
sem hætta er á að geti lent
undir tolla Efnahagsbandalags-
ins.
Útflutningur þessarar vöru
mundi allur fara fram hjá tolli
bandaiagsins og sennilegast er
auðvitað að við færðum þessi
viðskipti beint ti’ hirma raun-
verulegu markaðslanda.
Þetta dæmi um útflutninginr
Bretl. er ekki bað eira:
ns er ástatt * mörgum nðr-
'm tilfellum.
”iurútflutningur
Talsvert af beim vc
sem við seljum til Vestur
Þýzkalanoí »ru endurútflutta-
baðan. Það cams w að sprr’n
um Noreg os einnig Holland
Tölurnar um útflutning tii Vest
ur-Evrópuianda eru þvi of há
„r ..r- ta
sameiginlegafi toll Efnahags
''andalagssvæðisins.
’vaða vörur sel.ium vía
*’ 'anila tt’fnnHao-o
"mdalagsins?
Enn er svo það, að prósenu.
ölur um útflutning eins og 30
'ða 40% af heildarútflutningi
’egja ekki nema hálfa sögu um
bann vanda sem við er að
glíma.
Til þess að átta sig á vand-
anum er nauðsynlegt að
glöggva sig á því hvaða vörur
það eru. sem f”Ha þessi 30 eða
40%, útfiutnmssins Ástæðan til
þess að nauðsynleai er ;að átta
sia á þvi hvaða vörur hér er
um að ræða. er fyrst og fremst
sú. að misiafnleea erfitt et að
se’ja útflutninasvörurnar ?um.
ar vörur er alltaf erfitt að
selja en aðrar eru eftirsóttar
oa auðseldar
Þegat nanat er athugað
nvaða vórur það eru. sem við
einkum flvtium til senni’.egra
efnahagsbandalagslanda Þá
kemur i Ijós að til heirra flvtj-
um við aðaliega fióra vöru-
flokka. b.e.a.s. lýsi fiskmj-,1.
nHPítjV rtp (pxrftrír*r> fipk
Auk þessara vöruflokka má
svo nefns di’kakiÖtið ti’ Bret-
lands en um það er varla
hægi að ræða < þessu sam-
bandi bar sem algjörlegs er
enn ókunnugt um toll á því,
eða lnr>f’,,tninBsreelur .'BE á
slikri vöru
Til þessa svæðis flytjum við
Htið af frosnum fiski sáralítið
af saltsíld. lítið af frosinni
'-'<T tVN-ir^rr 1/4{^
Það er þvt Ijóst. að bær vör-
ur sem við munduni einkutn
lenda i einhver vandkvæði með
vegna innflutningstolla banda-
lagsins eru lýsi. miöl califisk-
’ir oc ísvarinn fiskúr
Tollur af ísvörðum
iski
Athugum nú nokkru uánar
hvernig ástatt er með sölu á
þessum vöruflokkum og hversu
miklar líkur eru til bess. að
’ollur bandalagsin. aeti orðið
'kkur þungur á beim.
Tollur á ísvörðum fiski hefur
lengi verið um 10% en nú er
ráðgert að hann verði 15%.
Hér er bví um nokkra hækkun
að ræða en ekki mikla.
Getur þessi toll-hækkun á ís-
vörðum fiski orðið hættuleg ís-
lenzkurr, bjóðarbúskap?. Nei,
alls ekki.
Lítill vafi er á bví. að ís-
varinn fiskur mun smám sam-
an minnka og innan íðar
hverfa =em útflutningsvara frá
tslandi.
Þjóðhagslega væri miklu
hagstæðara að vinna fiskinn i
þeim verkunarstnðvum. sem
við eigum fyrir. en flytja
hann út sem algjörlega óunnið
hráefni.
Vandi sá sem að okkur steðj-
ar vegna ’sfiskstollsins er bví
harla lftill og lítið vit væri í
því að láta af hendi dýrmæt
réttindi þjóöarinnar til bess að
halda í fsfiskmarkpðinn í
Bretlandi og Þýzkalandi.
Lægri tollur á
"i oc mjöli
Ég vík bá að sölunni á lýsi
og mjöli. sem er unpist.aðan f
bví. sem ísland hefur sel* á
markað Vestur-Evrónulanda.
Samkvæmt bvi sem hæstv.
Hðskiptamálaráðherra se tði
hér í skýrslu sinni. verður
’ollur bandalagsins á bessum
vðrum ekki meiri en 4—5%. en
hefur verið í snmum löndr.n-
um upp í I0n/n. en í öðrum
enginn. Hér er bví ekki um
mikinn toll að ræða og ótrú-
legt er að hann mnni skinta
Framhald á 9. siðu.
>
i