Þjóðviljinn - 22.01.1963, Blaðsíða 6

1
ftfÓÐVSLJIN’N
íriðjudasur 22. janúar 1963.
Veðri-n sinna ekki landa-
mærum. Veðurfræðinginn
skiptir litlu máli, hvort « t-
huganirnar, sem hann vinnur
úr, eru gerðar í kommúnista-
riki eða auðvaldsþjóðfélagi.
Aðalatriðið er að íá þær. Á
okkar litlu veðurstbfu á Xs-
landi notum við veðurskeyti,
sem komin eru vestan frá
Kyrrahafi, austan frá Kaspia-
hafi, sunnan frá Florida og
norðan frá 1-shaíi. Fáum er
meiri nauðsyn en veðurfræð-
ingum á snurðulausu alþjóða-
samstarfi, og í því hafa þeir
líka verið til fyrirmyndar.
Þegar á 19. öld skiptust vcð-
urstofumar reglulega á skeyt-
um, og sú samvinna heíur
eflzt og þróazt með árunum.
Fyrst voru það veðurstofu-
stjórarnir sjálfir. sem stóðu
fyrir þessum alþjóðasamtök-
um, en síðan 1951 eru ríkis-
stjórnir landanna aðilar að
þeim. Alþjóða-veðurfræði-
stofnunin hefur aðsetur í
Sviss.
Eitt fyrsta vandamálið í
þessu samstarfi var að kom-
ast gegnum tungumálamúrinn,
svo að allir mættu skilja veð-
urskeytin, hvert sem mæli
þeirra væri. Á þessu varfund-
in sú snjalla lausn að no’a
eingöngu tölur en ekki bók-
stafi í skeytunum. Þannig
þýðir 65 á tilteknum stað í
skeyti hellirigningu, 9 á öðr-
um stað táknar skúraský, 75
á þriðja staðnum merkir 25
stiga frost, og 04097 þýðir,
að veðurskeytið sé frá Daia-
tanga á Islandi. Þannig eru
tölumar alþjóðlegt ritmál
veðurfræðinnar á sama hátt
og nóturnar eru jafn skiljan-
legar hljómlistarmönnum í
öllum löndum. En í langflest-
um tilvikum er líka geysí-
legur sparnaður að þes.vu
kerfi, þar sem þetta táknmál
er miklu samþjappaðra og ó-
dýrara í símsendingu tn
mælta málið. Þess vegna er
það líka notað í veðurskeyt-
um, sem aðeins eru þó ætluð
til innanlandsþarfa.
Jafnhliða þessu hafa veð-
urfræðingar unnið mikið að
því að samræma mælieining-
ar og aðferðir við veðurat-
huganir. 1 fræðilegum ritum
'JH
VEÐURMAL
SYKOP
»904
17 0000 2
310 C2406 S9022 08575 S072/ 7S301
320 SO.OOO S5022 11158 8082/ 70713 > ?
330 S1305 50727 08961 B74// 62717
340 82708 59717 06561 865// 63SOC
350 80000 89022 03559 8087/ 62711
35080000:8002297957.8082/65728
380 83107 80022 91455 8072/ 57727
390 82304 70022 92153 8091/ 53234
280 210905 80012 52153 20820 59213
272 00000 81020 52454 00900 62/18
270 20000 75010 92453 00901 60223 ' ,
261 43306 84017 93953 40970 65211 84360 91333
2SQ, 83208 80022. 95354 8082/ 58312 j
250 83609 80022 54056 856// 61710
340 00000 84020 95260 00300 64711 ,
.231 10306 74020 00337 10930 87807 81352
'250. 6 0000 8 0031 58661 655// 64007 •• I
220 21506 85020 58462 25400 63400 1
218 00806 89020 58460 Ö0500 65403 .
36 21103 89020 959.4 C0502 70202 I
214 02110 99020 :-K302 00900 70400 E
212 01410 58020 5 5461 00500 68400' '
■ 210 00809 £0020 SSÍ61 00900 65810 .
202 70000 66012 03498 75SOO 87812 87627 I
Þessi veðurlýsing á grænicnzkum vcðurstöðvum árdegis á
fimmtudaginn var skiist jafn vel í Japan, Rússiandi og Kanada.

er metrakerfið orðið allsráð-
andi. Meira að segja hefur
svo íhaldssöm þjóð sem Bret-
ar lagt niður Fahrenheit-stig-
in í öllum sínum veðurskeyt-
um og tekið upp Celsius-
kvarðann. Loftþrýstingur er
nú alls staðar tiltekinn í
millibörum, en millimetrar
eða þumlungar kvikasilfurs
heyra fortíðinni til. Alltaf eru
þó nóg verkefni í þessu sam-
ræmingarstarfi, ojJ þess vegna
fer alþjóðaíundum veðurfræð-
inga fremur fjölgandi en
fækkandi.
Eins og í öðru alþjóðasam-
starfi hefur enskan verið aðal-
málið á fundum veðurfræð-
inga. En í veðurfræðiriti var
fyrir nokkrum árum borin
fram tillaga um, að Esperanto
komi þarna í stað enskunnar.
Því nefni ég þessa uppástungu.
að hún er gott dæmi um þann
ágæta alþjóðlega samstarfs-
vilja, sem einkennir veður-
fræðinga, því að sá sem t.il-
löguna bar fram, var einmitt
Englendingur, sem oft hefur
verið fulltrúi lands síns á al-
þjóðafundum.
Beigískur stjórnarþingmaður:
Tshombe er aðeins leiguþý
samvizkulausra auðjðfra
BRUSSEL — Samvizkulausir auðjöfrar í Brussel
hafa í tvö og hálft ár viljandi stuðlað að sundrung-
unni og ringulreiðinni í Kongó með Tsjombe að
verkfæri. Þeir vilja fremur valda tjóni á eignum
námufélagsins en að sleppa af þeim hendi og hafa
ekki aðeins komið óorði á Belgíu, heldur líka leitt
yfir landið hættu á borgarastyrjöld.
Þetta segir varaformaður belg-
íska sósíaldemókrataflokksins
Jos Van Eynde í mjög harð-
skeyttri ádeilu á belgíska námu-
Járnbraularslys á Italíu
RÓM 19/1. — Um 90 manns
hlutu alvarleg meiðsl í morgun
þegar járnbrautarlest rann af
sporinu í grennd við Alviamo,
100 km fyrir norðan Hóm. Or-
sakir slyssins eru taldar þær að
n.úklar rigningar hafa verið á
þessu svæði undanfarna daga og
rrun vatnið hafa grafið undan
teinunum.
-<S>
DJAKARTA 19/1. — Alis
drukknuðu 105 manns sl. mámi-
dag þegar skip brann og sökk
í firði við Norður-Súmötru, seg-
í: í fréttum sem bárust til Dja-
karta fyrst i dag.
samsteypuna, sem birtist í blað-
inu Volksgazet. Hann hótar einn-
ig að draga allt fram í dags-
ljósið með fyrirspurn í neðri
öeild þingsins.
Greinin er ekki undirskrifuð,
en auðvelt er að þekkja kröít-
i'gan stíl Van Eyndes. Aödrag-
endi hennar er grein sem stál-
kóngurinn Launoit birti í blöð-
•um sínum La Mcuse og La
Lanterne — sem samtals eru
gefin út á átta stöðum í Belgíu
— og var fyrirsögnin á þeirri
grein „Fyrir Tshombe tóknar
þetta endalokin". Þetta var h
sama tíma og námusamsteyuon
tilkynnti opinberlega að sérfræð-
ingar hefðu verið sendir til
Leopoldville til að semja við
stjórn Adoula um skiptingu á
tskjum Union Miniere.
í fjárhættuspilinu um Kongó
hefur Katanga alltaf verið 'agt
urdir og Katanga er á fleiri
en einn hátt samá og hið vold-
uga námufélag Union Miniere
di- Haut Katanga. Síðan bardag-
ar blossuðu upp að nýju í Kat-
anga um áramótin hefur ekkert
verið unnið í námum félagsins.
30 þúsundir verkamanna hafa
fl.úið til Rhodesiu — eins og oft
áður, þótt þeir hafi ætíð snúið
til baka — og herlið Tshombes
tekið við eftirliti á mikilvægustu
r. ámunum.
Þetta risafyrirtæki ræður yfir:
it 8% af koparframleiðsl u i
heiminum.
★ 80% kóboltframleiðslunn-
ar
ir 90% af iðnaðardemöntum
heimsins.
★ Auk þessa vinnur það mík-
ið magn af úran, gulli, járn-
nr.álmi zinki, blýi, mangan, rad-
íum, kadium, platínu, silfri og
steinkolum.
Allar raforkustöðvar í Katanga
eru eign félagsins og dótturfé-
iag þess á öll samgöngutæki.
Námufélagið sem befur greitt
Tshombe 1600 millj. króna ár-
lega lýtur svo aftur stjórn belg-
íska auðhringsins Societé Génér-
ale sem haldið er fram að sé
eir.n voldugasti auðhringur í
heimi. Hann ræður yfir meiri
hluta belgisks iðnaðar og auð-
ugasta bankafélaginu.
Hið svokallaða Tanganyika-
auðfélag gætir einnig hagsmuna
s-nna í Katanga, en það er eign
Soceté Générale og brezkra
auðmanna.
Sumarið 1960 þegar mest gekk
á í Kóngó, hafði námuféla.-riö
mikil áhrif á gang mála, og
jöfrarnir í Brussel fengu miklu
ráðið bæði við hirðina og þávcr-
andi ríkisstjórna Eyskens. Það er
opinbert leyndarmál þótt ekki
sé hægt að sanna það að Leopold
konungur á mikil hlutabréf í
Societé Générale.
Einkalíf forsetafrúarinnar
vinsælt efni í slúðurblöðum
Er Kennedy Randaríkja-
forsetí var að Iesa New
York Times fyrir skömmu
rakst hann á kiausu scm
var þess eðlís að hann þurfti
að skakka leikinn. Hann
sendi því Salinger blaðafull-
trúa sinn af stað tii að at-
huga hvað hin æðstu yfir-
völd ættu til bragðs að taka.
En hvers konar vandamál var
þetta? Kúba? Berlín? Skattarn-
ir? Stevenson? Nei, þetta varð-
aöi Jacqueline Kennedy og
blaðaskrif um hana. New York
Times hafði semsagt skýrt frá
því, að Jackie væri fórnarlamb
slúðursagna í fjölmörgum kvik-
mynda- og feimnismálaritum í
Bandaríkjunum. Mánuð eftir
mánuð gefur að líta myndir af
Jackie og stundum Karólínu
dóttur hennar á kápum slíkra
tímarita. Fyrirsagnirnar með
myndum þessu n eru þannig úr
garði gerðar að lesandinn get-
ur trúað að tímaritið flytji
fréttir af innsta einkalífi for-
setafúarinnar. Þetta reynist þó
helber blekking þegar greinarn-
ar eru lesnar. Hér eru nokkur
dæmi:
Hve lengi geta þau haldið
-ú>
Montgomery:
Bretar mega ekki
verða háðir USA
LONDON 19/1. — Brezk-banda-
ríski Nassau-samningurirn gerir
okkur háða Bandaríkjunum hvað
viðkemur kjarnorkuvopnum, og
það Ieiðir ekki til góðs, skrifar
Montgomcry fyrrvcrandi mar-^
skálkur í grein í Sundey Times.
Of margir hcrmenn
í Evrópu
Montgomery lýsir í greininni
rákvæmlega aðstöðu brezkra
lnndvarna nú og bendir á að
cll uppbygging herliðs Nató
þarfnist vandlegrar athugunar og
endurskoðunar — bæði frá póli-
tísku og hemaðarlegu sjónar-
miði.
Hann gagnrýnir öætlanir
Bandaríkjamanna um aukinn
herstyrk í Evrópu og segir m.n.:
„Við höfum ekkert að gera við
fjölda herdeilda í Evrópu. Það
sem við þörfnumst eru litlar vel
menntaðár, vel þjálfaðar, hreyf-
anlegar og sterkar herdeildir,
sem fljótt geta einbeitt sér að
cg umkringt hættusvæði.
Það eru allt of morgir vonn-
aðir hermenn í Evrópu — bæði
í austri og vestri. Því fyrr sem
við fækkum hermönnum í Þýzka-
If.ndi og flytjum þá aftur til
Englands því betra segir
Montgomery.
PARlS 19/1. — Frakkland og
Irak munu nú að nýju taka upp
stjórnmálatengsl sín á milli, seg-
ir í tilkynningu frá franska ut-
anríkisráðuneytinu { dag.
Vilga fagna
ísýári í ECína
HONG KONG 18/l — Landa-
mærunum milli Hong Kong og
Alþýðulýðveldisins Kína var lok-
að í morgun. Ástæðan til lok-
unarinnar ep hinn gífurlegi
straumur fólks frá Hong Kong
ti_l alþýðulýðveldisins til að vera
viðstatt er nýju ári verður íagn-
að 25. janúar. Landmærunum
var lokað með samþykki beggja
aðila.
SPRINGFIELD, Illinois 19/1. —
t dag hrapaði og sprakk banda-
rísk sprengjuþota 15 m fyrir ut-
an hús þar sem 25 manns voru
saman komin í afmælisveizlu.
Fólkið heyrði hávaðann i þot.u-
mótornum og sá hana hrapa og
síðan gífurlegt bál fyrir utaa
húsið.
Ekkert skaddaðist nema hlaða
og bíll sem stóð við hana.
Sophia Loren
óhæf guðmóðir
Hinn kunni koþólski guð-
fræðingur G. B. Guzzetti hefur
kvcðið upp úr með það að
kvikmyndaicikkonan Sophía
Loren sé „bersyndug kona“.
Ennfremur hcfur hann ásakað
harðiega Jcsúítaprcstinn Virg-
ino Rotondi fyrir að hai'a leyff
Icikkonunni að balda barni
undir skírn.
Prófessorinn ritaði jesúítan-
um opið bréf og var þeð prent-
að i kaþólska blaðinu Italía.
Hann segir að hann hafi bæði
orðið undrandi og reiður er
hann frétti að Sophia Loren
hefði komið fram sem guð-
móðir. Slíkt verður vatn á
myllu andstæðinga kirkjunnc-r
og gefur þeim tækifæri
til að benda á ístöðuleysi
hennar.
Áður hefur Sophia neyðst tii
að láta ógilda hjónaband sitt
og Carlo Pontis bar sem ka-
þólska klrkjan neitaði að 'ið-
urkenna skilnað Pontis við
fyrri konu sína og fór fram
á að Sophia og hann yrðu dreg-
in fyrir rétt. Þau halda samt
sem áður áfram að vera sam-
an og hefur það orðiö kirki-
ur.ni ástæða til frekari gagn-
rýni.
María. systir Sophiu. er gift
syni Mussolinis og eignaöist
stúlkubarn fyrir skömmu. Og
Sophia var íengin til að hauia
Alexöndru Mussolini undir
skím.
/.liicUicjváúióc'xj
9B Ml.
sannleikanum leyndum fyrir
Karólínu Kennedy? Þegar grein-
in er lesin, kemur í ljós, að
„sannleikurinn“ er sá að Karó-
lína er orðin víðfræg og að það
verður að vernda hana gegn á-
sókn fjöldans.
Ilvernlg Jackie Kennedy
hcldur ástinni á lífi. í grein-
inni: „Ást þeirra er eldur sem
aldrei slökknar. Og með ótelj-
andi aðferðum þeirrar konu
sem setur mann sinn og ham-
ingju ofar öllu hefur hún lært
hvemig á að halda þeirri ást
lifandi.....“
Sagt frá því í fyrsta sinn!
Sjúkdómurinn sem er að yfir-
buga hjarta Jackiear. í grein-
inni: Sjúkdómurinn sem við er
átt þjáir Joe Kennedy, föður
forsetans.
Sannleikurinn um Jackie og
systur hennar. 1 greininni:
Þeim líkar vel hvorri við aðra.
Hið Ieynda iíf Jackie Kenne-
dy. 1 greininni: Hún elskar eig-
inmann sinn og „gleði þeirra er
að vera saman ein“.
Þegar öll kurl koma til graf-
ar er þessum tímaritum sem
þannig segja frá forsetafrúnni
dreift í meira en sex milljón-
um eintaka á mánuði. Forsetinn
hefur látið þau orð falla að
sögur þessar séu „kámugar" og
má það til sanns vegar færa.
Það er sannarlega ekki eintóm
sæla að búa í hvíta húsinu í
Washington.
BUENOS AIRES 18/l — Óháða
argentínska blaðið EI Mundo seg-
ir í dag að nazistaforinginn
Martin Bormann, sem er eftir-
lýstur vegna stríðsglæpa. hafist
sennilega við í Andesfjöllum í
suðvesturhluta Argentínu. Þýzk-
ur maður sem býr við fjailið
Bariloche sagði fréttaritara E1
Mundo. Meyer Gleizer. frá því
að Bormann byggi í kofa undir
rótum Tronadorfjalls. 50 km frá
Bariloche
Með aðstoð leiðsögumanns
fann fréttaritarinn kofa eftir
þessari tilvísun þar sem maður
að nafni Mervin hafðist við.
Hann talaði þýzku og neitsði
að svara spurningum blaða-
mannsins Gleizer lýsir mannin-
um þannig að helmingur andlits
hans hafi verið með örum eft-
ir brunasár og hægri handlegg-
inn vantaði
Ssndikerra Tnnis
heim
ALGEIRSBORG 19/1. — Sendi-
herra Túnis í Algeirsborg fór i
dag heim til Túnis'. samkvæmt
boði Habib Bourguiba Túnisfor-
seta. Forsetinn heldur því frrm
að í Alsír sé haldið verndar-
hendi yfir óvinum Túnis.
Sendiherrann sagð: við brott-
förina að líta bæri á ósamkomu-
lagið milli Túnis og Alsír eins
og sumarstorm sem fljótlega
’aður hjá.
Enn hafa stjórnárvöld Aísfr
engu svarað ásökunum Bourguiba
íorseta.
1
i
l
t