Þjóðviljinn - 11.05.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
Ctffefandl: Sameimngarflokkur aiþýðu — Sósíaiistafiokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson. Magnús Kjartansson. Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V Friðbjófsson.
Ritstjó'-r> -‘—auglýsingar. orentsmiðja: Skólavörðust. 19
Sími 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kr 65 6 mánuði
íslandsmet
í höftum
T^að hlýtur að vera bagalegt hversu minnisleysi
* sækir á stjórnarblöðin og virðist jafnvel kom-
ið á það stig nú í kosningahlýjunni, að þar er varla
drepið á nokkurt mál án þess að um leið séu löðr-
ungar réttir að þeim sem hrósa átti og þeir
beinlínis hafðir að háði og spotti! Þannig fór Vísi
sem oftar í fyrradag, en þá stóðu reyndar þar
í leiðara þessar spaugilegu setningar: „Hver er
það sem ekki man tíma biðraðanna, skömmtun-
arseðlanna, svarta markaðsins og tómra verzl-
ana? Á þeim tíma var hið eysteinska fjármála-
speki við völd í landinu.“
Ckyldi enginn af núverandi ráðherrum Sjálfstæð-
^ isflokksins og Alþýðuflokksins finna til
þegar hann fær þennan löðrung? Ekki eru allir
orðnir svo sljóir þó Vísir sé orðinn það að þeir
minnis't' ekki hvaða flokkar fóru með völd á þeim
áirum sem mest einkennast af biðröðum, skömmt-
un. svarta markaði og hvers konar höftum. Að
vísu fékk eysteinska fjármálaspekin þar að njóta
sín, en hinu skyldi ekki gleymt að Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn voru annaðhvort
báðir eða annar við völd ásamt Framsókiiarflokkn-
um, svo fjármálaspeki og þjóðmálaspeki þeirra
flökka kom þar engu, siður .til fram.k-ygGroda. JTnd-
ir stjórn Sjálfstæðisflokksins, Alþýðuflokksins bg
Framsóknar voru sett lögin um fjárhagsráð, óvin-
sælusíu haftastofnun sem sett hefur verið á lagg-
imar á íslandi, og sagt var að hefði alla ókosti
skipulagningar en enga kosti hennar. Sjálfstæð-
isflokkurinn lagði þeirri stofnun til einn aðalfor-
ystumann flökksins sem valdamikinn formann.
Undir stjórn Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins hefur verið mes'ta ófrelsi 1 verzlun-
armálum og framkvæmdum sem þekkzt hefur á
íslandi í áratugi. Undir ríkisstjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins voru menn hér í
Reykjavík settir í tukthús fyrir að steypa garð-
spotta við lóð sína vegna þess að það stríddi á
móti „bönnum“ þríflokkanna. Þá á’tti fjöldi manna
í Vestmannaeyjum fangelsun yfirvofandi fyrir
þær sakir að byggja sér íbúðarhús, vegna þess að
það mátti ekki samkvæmt bánni og höftum Sjálf-
stæðisflokksins, Alþýðuflokksins og Framsóknar.
Það varðaði við lög og höff Sjálfstæðisflokksins,
Alþýðuflokksins og Framsóknar ef menn höfðu
risið á smáhúsum svolítið hærra en þessir flokkar
vildu vera láta! Eigi að leita í sögu síðari ára að
haftaflokkum og bannflokkum,- þá er enginn efi að
þar á Sjálfstæðisflokkurinn ásamt Alþýðuflokkn-
um íslandsmet, fjárhagsráðsflokkarnir. Og þessir
flokkar hafa ásamt Framsóknarflokknum áratug-
um saman beint verzlun og gróðamöguleikum til
gæðinga sinna gegnum höft sín og bönn. Og
stjómarflokkarnir hafa óspart haldið áfram að
hygla auðvaldi og braskaralýð landsins með mis-
beitingu löggjafar- og ríkisvalds á nýliðnu kjör-
tímabili þó aðferðirnar séu aðrar. En að nefna höft
og bönn í málgögnum flokks sem fulla ábyrgð ber
á fjárhagsráði sáluga og „helmingaskiptum“ í-
halds og Framsóknar í annan tíma, er sannarlega
að nefna snöru í hengds manns húsi. — s.
ÞlðÐVILIINN
Laugardagur ll. maí 1963
Dr. Benjamín svarar dr. Bjarna
Dr. Ben jamín Eiríksson
bankastjóri hefur sent Þjóð-
viljanum eftirfarandi:
Kœri ritstjóri!
Erindi mitt við yður er að
biðja yður að birta nokkrar
athugasemdir við bréf Dr.
med. Bjarna Jónssonar til
yðar. Mér bárust tvö blöð
sama daginn, Þjóðviljinn og
New York Times, með grein-
um sem vikja að rómversk-
katólsku kirkjunni. Ég reyni
að vera stuttorður.
Erindi mitt um Skálholt
hefur nú birzt sérprentað.
Engum, sem les það, getur
dulizt að tilgangurinn með
því að víkja að fjármálum
trúboðsins er eingöngu sá
að sýna fram á velvild og
umburðarlyndi hinna íslenzku
mótmælenda gagnvart starf-
semi trúboðsins, en ekki sá
að gagnrýna þá framkomu,
né að halda því fram að
spítali þessi sé rekinn i ábata-
skyni. Dr. Bjami segir ósatt.
í erindinu er tvennt gagn-
rýnt: fáfræði margra landa
minna í sögu þjóðar sinnar
og kirkju og svo ósæmandi
framkoma trúboðsins gagn-
vart þjóðlegum verðmætum
okkar í skjóli velvildar þeirrar.
sem því hefur verið sýnd. Sú
velvild er sérstaklega áberandi
þegar tillit er tekið til hlut-
skiptis trúboðs mótmælenda
i katólskum löndum.
Dr. Bjami takmarkar bréf
sitt við tvennt; fómfúst starf
St Jósefs-systra og fjárhags-
legt gildi þess fyrir þjóðina.
Hvorttveggja er rétt mat, en
þó langt frá þvi að vera ein-
hlítt. Þegar Landakotsspítaii
var reistur strax upp úr alda-
mótunum hurfu Islendingar
„frá því ráði að sinni” að
byggja eigin spítala. Frásögn
svipaðs eðlis er í ævisögu séra
Árna Þópgrip^onar um
spítalabygginguna í Stykkis-
hólmi. Áhrif svona hjálpar eru
því ekki alltaf aðeins góð.
Bygging katólska spítalans dró
úr framtaki Islendinga sjálfra.
Nú á dögum vilja hinar van-
þróuðu þjóðir helzt ekki
svona hjálp. Og Norðurlanda-
þjóðimar ætla að miða hjálp
sína til þessara þjóða við
þá afstöðu. Einu sinni hjálp-
uðu Norðmenn og síðar Danir
okkur tslendingum með því
að taka að sér verzlun okkar.
Afleiðingamar fyrir okkur
urðu örlagaríkar. Það er mikill
vandi að hjálpa öðrum svo vel
fari.
Mér er farið eins og Dr.
Bjarna, ég dáist að þeim sem
vinna mannúðarstörf eins
og systumar gera. Sumir gera
þetta af því að þeir elska guð.
Aðrir gera þetta af því að
þeir elska mennina. Enn aðrir
gera þetta af því að þeir
elska guð i manninum. og sá
grundvöllur er víst erfiðastur.
Eg held að systurnar myndu
ekki vilja að starf þeirra væri
kallað strit.
Nákvæmur yfirlestur skrifa
Dr. Bjarna sýnir, að hann full-
yðir ekki að þjónusta spítal-
ans sé eins góð og annarra
spítala, þótt hann noti orðalag,
sem í fyrstu virðist eiga að
gefa það til kynna. En þessu
máli hreyfði ég alls ekki í er-
indi mínu. í Danmörk
var rekstri katólskra spít-
ala breytt um 1935, þannig
að allir katólskir spítalar
þar í landi eru síðan reknir
á sama grundvelli og spítal-
ar ríkis og sveitarfélaga, þar
með talin öll þjónusta hjúkr-
unarliðs og lækna.
<
1 sambandi við bréf Dr.
Bjarna datt mér í hug smá-
saga, sem ég las fyrir stuttu.
Hún er á þessa leið: Ind-
verji nokkur kom þar sem
menn voru að vinna. Hann
spurði þann fyrsta hvað hann
væri að gera. Bera grjót,
svaraði hann. Annar svaraði
sömu spumingu: Ég er að
byggja hús. Hinn þriðji svar-
aði: Ég er að byggja musteri.
Við skulum segja að trú-
biðið sé að byggja hús,
Hverskonar hús? Dr. Bjami
myndi svara á þá leið, að
sér kæmi það ekki við, syst-
umar eru góðar manneskjur.
En annar kynni að spyrja:
Er verið að byggja veggi eða
múra, sem klúfa þjóðina, eða
jafnvel andlegt fangelsi?
Þýzka þjóðin skiptist i tvo
ámóta stóra hópa: móttmæl-
endur og katólikka. Munur
á lifsskoðunum, mati á mann-
inum og þjóðfélagsverðmætum,
er þar ótrúlega mikill. Otkoman
er sú að þjóðarleifð, sem Þjóð-
verjar eiga sameiginlega, er
oft hlutir, sem í okkar augxim
eru hvað minnst gimilegir til
eignar. Enda hafa Þjóðverjar
nútímans ekki verið farsæl
þjóð.
Mér kemur trúboðið ekkert
við, á þessa leið skrifar Dr.
Bjami. En einhverjum kemur
það við, sjálfsagt öðrum. En
í þjóðfélagsmálum uppgötva
menn fyrr • eða síðar hverjir
eru aðrir, hverjir eru hinir.
Viö erum ævinlega hinir
Þessvegna þarf að athuga vand-
lega hvaða hlutskipti hinum er
ætlað, ekki síður en okkur.
Hvar sem rómversk-katólska
kirkjan er í greinilegum minni-
hluta, stendur oftast einhver
styr um hana. 1 erindi mínu
veik ég að hinni trúarlegu hlið
þessa máls. En fleira kemur
til. Rómversk-katólska kirkjan
hefir ævinlega pólitísk mark-
mið. Hin rómversk-katólska
klerkastétt sækir stöðugt eftir
veraldlegu valdi, þótt hún hafi
á seinustu tímum neyðst til að
beygja sig fyrir staðreyndum,
sem hún hefur ekki ráðið við.
1 áðurnefndu blaði New
York Times er leiðari um kosn-
ingarnar á Italíu. Blaðið spyr
á þá leið, hvemig kommúnism-
inn geti orðið svona sterkur i
alkatólsksa landi. Þar sé stærsti
kommúnistaflokkur í Vestur-
Evrópu. Það svarar sjálft.
Fram til ársins 1919 bannaði
katólsk kirkian borgurunum
að taka þátt í þingkosning-
um. Þeir, Italirnir. hafa aldrei
fengið tækifæri — sem þjóð —
til að læra að skilja nútíma
lýðræöi, segir blaðið. Fyrst
kom fasisminn. síðan síðari
heimsstyrjöldin. og nú efling
kommúnismans. Þetta er upp-
skeran.
Dr. Bjarna finnst að trú sé
einkamál hvers manns. Það
ætti hún að vera. Én hún er
það oft skeð, einHum þegar
rómversk- katólska kjrkjan er
annarsvegar.
Á tímum kreppunnar miklu
sagði talsverður hluti íslen2kra
menntamanna hinu íslenzka
þjóðfélagi og söfnuðum 'þéss
upp trú og hollustu, ef ekki
í orði þá í verki. Þar sem
menntamennirnir leggja' ‘ að
sjálfsögðu til meginhluta for-
ystunnar í velferðarmálum
bjóðarinnar, þá getur slík þró-
un reynzt hættuleg og er und-
ir öllum kringumstæðum óæski-
leg. Gegn hugsanlegum óæski-
tekningum þarf að vinna. Rétt
mat á sögu og samtíð er því
nauðsyn.
Benjamin Eiríksson.
Safn greina eftír
Snæbjörn Jónsson
Út er komin hjá Bókavcrzlun
Sigfúsar Eymundssonar ný bók
eftir Snæbjörn Jónsson. Ber hun
heitið Vörður og vinarkveðjur og
er úrval úr greinum Snæbjarnar.
Hefur dr. Finnur Sigmundsson
landsbókavörður valið efnið í
samráði við höfund, en Tómas
Guðmundsson, skáld, ritar for-
mála.
Alls eru 32 ritgerðir í bókinni
og skiptast í tvo hluta. Nefnist
hinn fyrri Vörður mcð fram
veginum og er greinar ýmislegs
efnis, svo sem um bókmenntir,
bókaútgáfu og bókaverzlun o.fl.
I Síðári ■ hlútanum'. Vinarkveðjur,
enx minningargreinar um vmsa
látna vini höfundarins.
Aftan á kápu bókarinnar segir
m,a.; „Til hennar (útgáfu bókar-
innar) er öðru fremur stofnað í
þakkar skyni við höfundinn fyrir
þann skerf, sem hann hefur lagt
til íslenzkrar bókagerðar og bók-
menningar á langri ævi. En
einnig mátti sín mikils nauðsyn
þess, að almenningur fengi greið-
ari aðgang en verið hefur að hin-
um merku og margvíslegu rit-
störfum Snæbjarnar Jónssonar.
Þorri ritgerða hans er á víð og
dreif í blöðum og tímaritum. En
vegna þess hvers eðlis margar
þessara ritgerða eru, hlýtur fyrir
þeim að liggja að vera safnað í
bækur.
Fer vel á því að það starf sé
hafið. meðan höfundarins nýtur
ienn við.“
Bókin er 198 bls. að stærð.
Hún er prentuð og bundin í
Pi’entsmiðjunni Hólum. en Tóm-
ás Tómasson hefur gert kápu-
teikningu.
YFIRLÝSING
Reykjavík, 10.5 ’63.
Hr. ritstjóri!
Góðfúslega birtið eftirfarandi:
I sambandi við málefni, sem
ég hef ekki áhuga á að bland-
ast í, birtið þér í blaði yðar i
gær, fimmtudag 9. þ.m.. „upp-
lýsingar" um hagi mína. eftir
einhverjum. sem tilgreinir Sig-
íði Guðjónsdóttur Þrastagötu
i sem heimildarmann
Þar sem „skýrsla" þessi ér
mjög ranghermd. er óhugsandi.
að sún sé gerð eftir ummæium
Sigríðar, sem þekkir vel til
minna haga. og er mér að aóðu
einu kunn'
Þökk fyrir birtinguna.
Berghreinn Þorsteinssön.
*

I
17. skákin í einvígi Botvinniks
Nú er hafjnn síðasti þriðj-
ungur einvigis þeirra Bot-
vjnniks og Petrosjans.
Petrosjan hafði fyrir 17.
skák þeirra nóð yfirburðum
upp á eitt stig og Botvlnn-
'k varð að leika mjög ákveðið
til að reyna að jafna þetta
bil. Samt ?em áður valdi Bot-
vinnik aðra aðferð og kom
bar með áhorfendum mjög á
óvart.
Eftir rólega leikna byrjun
var ekkert það á borðinu er
boð'aði þau ósköp er í vsend-
um voru. Það sem skeði var
betta: i stað þess að gera
stöðuna einfaldarj eftir
venjulegum leiðum tók Bot-
vinnik að flytja lið sitt af
vamarlínum svarta kóngsins
Beimsmeistarinn hefur að
"kindum gerf ráð fyrir því
að Petrosjan gæti ekki stillt
=ig um að hefja' sókn þegar
og Petrosjans
hann hefði slíka yfjrburði á
kóngsarmi. Og Petrosjan tók
áskoruninni — minnugur
þess sem stendur í klassísk-
um fræðum: „Sá sem yfir-
burði hefur er skyldur að
gera áhlaup."
Allir menn hvíts tóku sér
ágætar upphafsstöður og síð-
an var miðpeðinu skotið fram
svo sem til merkis um að á-
rásin skyldi hafin. Staða
heimsmeistarans gerðist all
uggvænleg — en það var
einmitt það sem hann vildi
— þvi hann vonaði að Petr-
osjan tækjst ekki að ieika
af nægilegri ákveðni hlut-
verk árásarmannsins — en
bví er hann lítt vanur.
Urðu nú mikil tíðindi á
borðinu og báðir keppinaut-
arnir áttu tímaþröng yfir
höfði sér. Á þessu stigi
taflsins sýndu meistaramir
frábæra leikni bæði í sókn og
vörn. Að sumu leyti hafði
Botvinnik haft rétt fyrjr sér
— að bví kom að Petrosjan
lét happ úr hendi sleppa,
að heimsmei «tarinn fékk ^æki-
færi til að valda keppinaut
sínum áhyggjum. En það
varði aðeins stutta stund. síð-
an t°k Petrosjan aftur frum-
kvæðið í sínar hendur og
tókst að vjnna Peð —• sem
Bótvinnik náði reyndar af
honum aftur mjög fljótlega.
Sem sagt — enn eitt jafn-
tefli — það tólfta j þes'i
einvígi. — En hvílíkt jaín
tefli!
■• • . -1 --j -i;
Nýlndversk vörn
Petrosjan — Botvinnik
1 d4 Rf6, 2. c4 e6. 3. Rf'
b6. 4. e3 Bb7, 5. a3 d5. 6. b4
dxc. 7. Bxc4 Be7, 8. Rbd°
0—0. 9. Hbl Rbd7. 10. 0—r
Hb8, 11. b5 c5, 12. bxc Rxrf'
13. a4 Dc7. 14. Bb2 Db7 15
Hcl a6 Dc7, 14. Bb2 Db7, 15-
axb, 18. Bd3 Hfc8, 19. e4 Rb6
20 De2 Ra4, 21. Bal Be8
22. Hxc8 Hxc8, 23. d5 Rh5
34. g3 Rc5, 25. Rd4 Rxd3. 26
Dxd3 Db6, 27. dxe fxe. 28
Hclý. 37. Kg2 g4, rl38. Be3
Hb7. 31. f3 Bxe4, 32. Dxe4
Dxe4, 33 fxe Bc5, 34. Hxb5
g5, 35. Kfl Bxd4. 36. Bxd4
Hclt, 37. Gg2 g4, 38. Be3
Hc2t, 39. Kgl Hc4 — jafntefli.
Athueasemdir jDaviðs