Þjóðviljinn - 19.06.1963, Blaðsíða 6

g SÍDA
H6ÐV1LIINN
Miðvikudag>ar 19. júni 1963
ORLAGA-
RÍKT
PAFAKJOR
Jóhannes páfi XXIII. á kirkjuþinginu i fyrra.
Itölum er að vísu ekki mjög
gjarnt að ræða guðfræði. Sagt
er að ekki hafi komið fram
í því landi eitt einasta rit um
guðfræði, sem nokkuð kveði
að, á síðustu áratugum. Otta-
viani kardináli, sem er ráðu-
neytisstjóri þeirrar deildar af
hinu‘~i ellefu ráðuneytum
páfadæmisins, sem kallast
Santo Uffizio, leynilögreglan
(Gestapo), er auk þess að
vera Itali, sarunur Rómvei-ji,
bakarasonur frá Trastevere-
hverfinu. Hann er forustu-
maður and-roncallista, og
hvort sem. hann kann að hafa
sagt þetta eða ekki, gætu
þessi orð tá'knað aðaldeiluefn-
ið við páfakjör það, sem á að
hefjast i dag, 19. júní, en þá
verða kardínálamir lokaðir
innd í kapellu Sixtusar páfa
IV., og sölunum sem að henni
liggja, og ekki opnað fyrir
þeim fyrr en þeir hafa komið
sér saman um páfa.
Gripið frammí
fyrir Ottaviani
Því að páfakjör þetui á
fyrst og fremst að gerast með
tilliti til kirkjuþingsins, sem
slitið var um jólaleytið og
koma átti saman nftur í
haust. Ottaviani hefur víst
fulla ástæðu til að óttast um
sig á því þingi, því hann, sem
hefur á hendi eitt hið mesta
virðingarembætti innan kirkj-
unnar, hlaut að þola mestu ó-
virðingu á þinginu í vetur. Þar
hélt hann fyrstu ræðuna og
vildi segja fyrir um það í
krafti embættis síns, hvernig
þingi því skyldi hagað, og
ætlaði að tala. langt mál, en
þá reis upp einn minni háttar
kardínáli lamgt norðan úr
heimi, nánar tiltekið frá
Utrecht, og tók fram í, sngði
að kardínálunum væri ætlað-
ur jafnlangur ræðutími öllum,
og nú væii komið fram yfir
tímann hjá Ottaviani. Ottavi-
ani varð sem steini lostinn,
þagnaði skyndilega opnum
mur.mi, en samstundis kvað
við ákaft lófaklapp frá flest-
um hinum 2500 viðstöddu
kirkjuhöfðingjum, svo ekki
varð um villzt hvor hafði
meira fylgi.
Ottaviani hótaði að ganga
af þingi, en páfinn mun hafa
aftrað því.
Þetta var aðeins upphafið.
Annar barbari, Líenart frá
Lille (í Belgíu), fékk því fram-
gengt á þinginu, að valdivatí-
kansins var hnekkt, þannig,
að þingið fékk óskoraðan á-
kvörðunarrétt um þnð hvemig
málum skyldi hasrað. Stuttu
síðar bætti sá hi” ' -ami gráu
ofan á svart með því að taka
svari belgískra námuverka-
manna, sem voru í verkfalli.
Rétttrúnaðar-
lögreglan
Ottaviani kardínáli var því
óvanur, að vera ekki anzað.
því hvað sem vattkanáð bauð
í tið Píusar tólfta, það hlaut
fram að ganga, og var sam-
vinna milli þeirra Ottavianis
og hans hin bezta, og þegar
vatíkanið bauð að verkalýðs-
prestarnir í Frakklandi skyldu
engan tillögurétt hafa, þá
varð það svo. Og þegar vatí-
kanið bauð að dóminikanar á
IrLindi skyldu hafa föður
Browne að forustumannd, þá
hlaut það fiam að ganga, þó
að skýrt væri tekið fram í
lögum reglunnar að slíkt
hefðu þeir sjálfir fullan rélt
til að ákvarða.
Nú er raunar svo komið,
að Santo Uffizio, sem er arf-
taki Rannsóknarréttarins, hef-
ur ekki rétt til að brenna
5 Dachau, en fékk boð frá
páfanum um að fylgja fána-
orði kristsmunka: Perinde ac
cadaver, — hlýðnd til dauðans.
En eftir að Píus tólfti féll
frá, fór flest aflaga. Raunar
ekki í fyrstunni, því þó að
Roncalli kardín/áli (Jóhannes
23.) hefði verið í átta ár
nuntius (erindreki páfa) í
París, og ekki ætið talað gæti-
lega, hafði hann oftar talað
svo sem vera bar, og I upp-
hafi dáfadóms síns lét hann
Santo Uffizio, hafa óbundnar
hendnr í utanríkismálum.
Sjálfur hafði hann varla hug
á öðru en hugsjón sinni:
sameiningu kirkjudeildanna,
Þcgrar kjiirkardínálarnir hafa greitt atkvæði um nýjan páfa
leggja þeir atkvæðaseðia sína í þennan gullna kaleik.
menn fyrir trúvillu, og kirkj-
an hefur raunar orðið að end-
urskoða afstöðu sina til
ýmsra undangenginna mála,
svo sem þá er Jóhanna frá
Orleans, sem kirkjan lét
brenna í Rúðuborg fyrrum,
var tekin í helgra manna tölu
að lokinr.d hinni fyrri heims-
slyrjöld.
Santo Uffizio ræður ekki
framar yfir lífi og limum,
heldur aðeins hugsunum, en
gætir þess vel að enginn af
kaþólskum mönnum haf ann-
að en rétta trú, Og það tókst,
og hvorki dóminíkönum né
kristsmunkum hélzt uppi með
að reyna að túlka Heilaga
íitningu öðru vísi en páfan-
um líkaði, þó þeir ætluðu að
reyna það. Nefna má föður
Sommet í Fourviere, sem sýnt
hafði sjálfu Gestapo slíkan
mótþróa, að hann var settur
þó að ýmsum virtist sá draum-
ur hlyti að vera nokkuð
fjarri veruleikanum, og áð
stofna til kirkjuþings, auðvit-
að í þeim tilgangi að koma
hugsjón sinni á framfæri. En
þegar Italía fékk stjórn
studda fasistum, og við ejálft
lá að það leiddi til borgara-
slyrjaldar, fór páfinn að láta
til sín taka um innanríkismál.
Með milligöngu kardínála síns
frá iBergamo, Gustavo Testa,
náði hann sambandi við vara-
ritara kristilegra demókrata,
Giovan Scaglia, sem líka var
frá Bergamo, og hófst þá sú
samvinna kaþólski-a og sósial-
ista, sem Píus hafði barizt
mest á móti. Otlaviani ætlaði
sér nú að Ieiða páfanum fyrir
sjónir hve óviðurkvæmilegt
slíkt væri, en var neitað um
áheym. Þá var sagt á Italíu
að aðeins ein leið lægi til
sósíalismans, leiðin um Berga-
mo.
Eins og Ottaviani hafði
spáð, leiddi af þessu það að
kommúnistar fengu aukið
fylgi í næstu kosningum, (28.
apríl s.l.), en fyrr en af því
urðu dregnar ályktanir, dó Jó-
hannes páfi, sem í hinni „heil-
uðu ákefð“ (eða æði: santa
follia) hafði orðið valdur að
öllum þessum vandræðum, af
því hann mundi ekki eftir
neinu nema þessu eina: að
sameina kirkjudeildirnar,
einkum hinar grísk- og róm-
versk-kaþólsku. Síðustu orð
hans á banabeðnum eru sögð
vera þessi: ut unum sint,
mættu þær sameinast!
„Jóhannes8urlínan“
Rómversk-kaþólska kirkjan
er samt betur grundvölluð en
svo, að einni byltingasinnaður
páfi megni að tuma henni
svo um muni. Raunar sýndi
kirkjuþingið einlægan vilja til
breytinga, bæði til að nálgast
próteslanta og til aukins
sjálfstæðis kirkjunnar í hverju
landi fyrir sig, og modus viv-
endi, eöa bætt samkomulag
við austurveldin, og fullkom-
in vinslit við Franco og aðra
fasista. En öldungaráð vatí-
kansins, kardínálarnir, stóð á
móti. Á þinginu greiddu 24
kardínálar atkvæði með hin-
um byltingarsinnuðu biskup-
um, en 32 fylgdu Ottaviand,
en 25 sátu hjá, og er álitið að
undir þessu sé það komið,
hvemig páfakjörið ræðst.
Jóhannesi páfa hefði verið
í lófa lagið að búa svo um
hnútana að haldast mætti
stefna hans, „Jóhannesar-15n-
an“, la linea giovannea. En til
þess var hanm of grandvar, að
hann notaði aðstöðu sína
sjálfum sér í hag. Hann skip-
aði a. m. k. 44 kadínála. En
suma af sínum tryggustu^
fylgismönnum setti hann
aldrei í þessi embætti, svo sem
Angelo Dell’Acqua, Antonio
Samoré, Pietro Sigismondi, og
Enrico Dante. Enginn þeirra
fékk að klæðast purpurakáp-
unni. Ekki skipti hann heldur
réttar milli Italíu og annarra
landa, svo sem Frakklands,
um tölu kardínála. Frakkland
hefur aðeins átta, ítalía 29.
Meira en þriðjungur kardínál-
anna eru ítalskir, en af hirn-
um 550 milljónum katólskra
er tæplega tíundi hluti bú-
settur á Italíu.
Ekki skipti hann heldur um
stjórn páfadæmisins svo um
munnði. Það er gömul hefð,
að páfi ráði menn í stjórnar-
deildir sínar, ellefu talsins, en
varla hrökklast nokkur úr
þeim nema dauðinn valdi. Og
eru sumar deildirmr nú skip-
aðar roncallistum, svo sem út-
breiðslumálaráðuneytið, Con-
gregazione de Propaganda
Fide, (Agagianian), sem ann-
ast trúboðið, klaustraráðu-
neytið, Congregazioni dei
Religiosi, sem annast skipan
Herra kallaðu mig heim til þín, svo að
ég þurfi ekki að horfa upp á það að barb-
ararnir komi og hrósi sigri hér. — Svo er
sagt að Ottaviani kardínáli hafi sagt með
tilliti til kirkjuþingsins, sem koma átti sam-
an öðru sinni í Róm 8. sept. í haust, — ef
Jóhannes páfi hefði lifað. — „Barbararnir“
eru þeir frönsku og þýzku kirkjuhöfðingj-
ar, sem beita sér nú fyrir breytingum á
stjórn kaþólskrar kirkju í Borginni eilífu.
klaustra, (Valeri), ráðuneyti
kirkna í hinum austlægari
löndum, (Testa) og ríkisráðu-
neytið (Amleto Cicognani),
en önnur í höndum hinna
íam-íhaldssömustu svo sem
rétttrúnaðarráðuneytið, Santo
Uffizio (Ottaviani), fræðslu-
málaráðuneytið (Pizzardo),
helgisiðaráðuneytið, sem
stjómar skrúðgöngum, ( spán-
verjinn Larraona) og kirkju-
þingsráðuneytið, sem er í
þrengri merkingu innanríkis-
málaráðuneyti kirkjunnar,
(Cariaci, sem er verndari leik-
mannareglunnar Opus Dei,
sem hefur mikil völd á Spáni
Francos).
Þar sem ríkisráðuneytið,
sem jafnframt er utanríkis-
ráðuneyti, er mikilvægast með
tilliti til umheimsins, er það
Santo Uffizio, Hin heilaga
skrifstofa, sem mikilvægust er
kirkjunni sjálfri. Valeri hefur
t.. d. ekki megnað aið hindra
hreinsanir Ottavianis innan
þeirra klausturreglna, sem
hann stjómar, né fordæmingu
hans á ritum þeim þar sem
dominikaniar og kristsmunkar
hafa reynt að bera fram sjálf-
stæð sjónaimið.
Það er fyrst og frcmst frá
Frakklandi, en í þvi landi er
helzt að finna Hfsmark með
andlegu lífi kirkjunnar, sem
komið hefur viðleitni til um-
bóta. En nú hafa sameinazt
flestir kard’ínálar frá löndum
norðan Alpafjalla, um að
hn«kkja hinu gamla einræðis-
valdi Rómar, kardínálar frá
Frakklandi, Þýzkalandi, Hol-
landi, Belgíu, Austurríki og
Póllandi, og allmarkir ítalskir
kardínálar hafa gengið í lið
með „barbömnum.“
Það er ekki auðvelt að spá
nokkru um það hver verði
páfi. En hægara er að segja til
um það, hvaða afleiðingar það
muni hafa hvort það verður
roncallisti, eða ottavianisti,
eða einhver sem þræðir bil
beggja.
1. Verði það roncallisti,
verður kirkjuþingið látið koma
saman, líklega á þeim tima
sem ákveðinn var, og umbóta-
starfiniu haldið áfram.
Fyrir einingu kirkjudeild-
anna mun það hafa mjög já-
kvæða þýðingu.
Fyrir trúfræði og heligsiði
mun það hafa þá þýðingu, að
ieynt verði að samræma þetta
eftir föngum með deildunum.
Stjórnskipulega fær það þá
þýðingu, að biskupar hinna
ýmsu landa fái meiri sjálfsá-
kvörðunarrétt um skipun
kirkjumálanma.
I menningarlegum efnum
þá, að kaþólskum mönnum
verður frjálsara að ræða á-
greiningsatriði sin.
Stjórnmálalega, þá þýðingu,
að áfram verði haldið sam-
vinnu kaþólskra og sósíalista,
og að Franco muni missa
stuðning kirkjunnar smátt og
smátt, og að Salazar I Portú-
gal muni fá beina andstöðu
hennar gegn nýlendupólitík
sinni, og að Kennedy í Banda-
rikjunum muni fá aðstoð tál
sátta við Moskvu og Havanna.
2. Verði það Ottaviari eða
einn af fylgismönnum hans,
mun hann að líkindum ekki
kveðja saman kirkjuþingið, og
annars hegða sér að öllu leyti
andstætt því sem hér hefur
verið bent á.
3. Verði það einn af þeim
sem vilja fara bil beggja, svo
sem einna líklegast er, og
verði þá Confalonáeri páfi,
mun hann að sönnu kveðja
saman þingið, en þó líklega
nokkrum mánuðum seinna, og
reyna s'iðan að fara eftir vilja
þess, en þá munu ályktanir
þess ekki verða gerðar heyrin-
kunnar almenningi. Því eitt er
hinum 82 purpuraklæddu
mönnum sameiginlegt: Þeir
kunna að þegja.
BAÐSÓFIhúsgagnaarkitekt SVEINN KJARVAL
litiö á húsbúnaðinn hjá húsbúnaöi , ,
EKKERT HEIMILI ÁN HÚSBÚNAÐAR
SAMBAND HÚSGAvjími-ií-'RAMLEIÐENÐA
!
1
i