Þjóðviljinn - 22.06.1963, Blaðsíða 7

Laugardagur 22- júní 1963
HðDvmnm
SlÐA 7
Franskir sósíaldemókratar búast til
n-.fg'S
samstarfs við kommúnista
Eftir hálfs annars áratugs
látlausa baráttu gegn komm-
únismanum hefur sósialdemó-
krataflokkur Frakklands snúið
við blaðinu og boðar nú sam-
vinnu við kommúnista. Á ný-
afstöðnu bingi flokksins var
formlega viðurkennt að eina
leiðin til að hnekkja veldi
hasgri aflanna undir forustu
de Gaulle sé að allir vinstri
menn Frakklands sameinist í
forsetakosningunum 1965 um
frambjóðanda gegn hershöfð-
ingjanum eða beim sem hann
kann að kjósa fyrir eftirmann
sinn. Viðrseður eru begar hafn-
ar milli forustumanna sósíal-
demókrata og kommúnista til
að undirbúa framboð sameigin-
legs forsetaefnis. Guy Mollet,
foringi sósíaldemókrata, sem
skamms tíma starfaði eftir
kjörorðinu: „Kommúnistar til-
heyra hvorki vinstri né hægri,
þeir tilheyra austrinu". lýsti
yfir í ræðu í Bethune skömmu
fyrir flokksþingið: „Sá dagur
mun koma að eining tekst með
okkur og kommúnistum".
Sami Mollet átti mestan þátt
í því að sósíaldemókratar
rufu skömmu eftir stríðslok
sáttmálann sem þeir og komm-
únistar höfðu gert með sér á
hemámsárunum um sameigin-
legar aðgerðir flokkanna til
róttækra breytinga á frönsku
þjóðfélagi í sósíalistíska átt. Æ
síðan og allt fram á síðasta ár
hefur andkommúnisminn verið
leiðarljós Mollet og nánustu
samstarfsmanna hans. Undir
þvi merki beitti sósíaldemókrat-
inn Jules Moch innanríkisráð-
herra vopnavaldi til að beria
niður verkföll fransks verka-
lýðs og undir þvf háði sósfal-
demókratinn Marius Moutet
fyrstu lotu nýlendustyrjaldar-
innar f Indó Kína. Eftir kosn-
ingasigur vinstri flokkanna 1956
hafnaði Mollet stuðningi komm-
únista til að semja um frið í
Alsír og tók í staðinn upp sam-
starf við hægrisinnaða flokka,
og náði sú atburðarás sem þá
hófst hámarki i uppreisn hers-
ins í Alsír og valdatöku de
Gaulle. Sú saga verður ekki
rakin hér í einstökum atriðum,
en rétt er að minna á að Moll-
et átti meginþátt f að verða við
krðfu hersins og lyfta de Gaulle
f valdastólinn og veitti honum
stuðnrng fyrst í stað.
Þáttaskil urðu í afstöðu for-
ingja sósíaldemókrata f nóv-
ember sfðastliðinn vetur. t>á
bjðrguðu kommúnistar Mollet
og félögum hans frá pólitísk-
um bana. Forusta sósíaldemó-
krataflokksins gafst uppádaðr-
inu við de Gaulle þegar ljóst
varð að hann stefndi að afnámi
þingraeðis og alræðisvaldi for-
setannm til handa. Þá var reynt
að hamla gegn fyrirætlunum
hans í félagi við andgaullista
úr hægri flokknum. en árangur-
inn varð enginn. Crslit þjóð-
aratfcvseðagredðslunnar síðast-
liðið hatts* og fyrri umferðar
bingkosninganna sýndu að de
GauUe eópaðí til sín atkvæðum
h æ grisínnaðra kjósenda. Eina
andstæðan gegn stefnu hans og
starfstiáttum kom frá vinstri.
Eftir fyrri umferð bingkosning-
anna leit út fyrtr að sósíal-
demókratar myndu næstum
þurrfcast út af þingl. Þá ákváðu
kommúnistar að frambíóðendur
þeirra skyldu draga sig í hlé
hvarvetna þar sem það gæti
stuðlað að sigri andgaullista úr
vinstri- eða miðflokkum. Sjálf-
ur átti Mollet kosningu sína í
Arras undir því að kommúnist-
ar létu fomar væringar ekki
aítra sér frá að greiða honum
atkvæði. Þá lagði hann blessun
sína yfir að sósíaldemókratar
styddu frambjóðendur komm-
únista gegn gaullistum þar sem
um það semdist, og þetta sam-
starf bar þann árangur að sós-
íaldemókratar urðu stærsti
stjórnarandstöðuflokkurinn á
þingi og kommúnistar næstir.
rla þingmanna er þó ekki í
neinu samræmi við fylgi
flokkanna, heldur stafar af því
að frambjóðendur kommúnista
drógu sig miklu víðar í hlé
fyrir sósíaldemókrötum en þeir
síðarnefndu fyrir hinum íyrr-
nefndu. Fyrri umferð kosning-
anna sýndi að kommúnistar
verkfallinu stóð öll verkalýðs-
hreyfing Frakklands saman sem
einn maður enda bótt hún sé
klofin í þrjú sambönd, almenna
sambandið undir stjóm komm-
únista og vinstri sósíalista,
samband sósíaldemókrata og
kristilega sambandið. Auk þess
nutu kolanámumennimir stuðn-
ings samtaka opinberra starfs-
manna sem standa utan verka-
lýðssambandanna. Vegna þess-
arar einingar tókst námumönn-
um að hundsa hótanir stjómar
de Gaúlle um valdbeitingu og
knýja hana til að fallastáveru-
legar kjarabætur. Úrslit þess-
arar vinnudeilu eru fyrsti veru-
legi ósigurinn sem de GauUe
hefur beðið síðan hann komst
til valda 1958, og ferðalag hans
í vor um námuhéruðin í norð-
austurhluta Frakklands barmeð
sér að lýðhylli hans hefur þorr-
ið verulega. Einn þátturinn í
hinni nýju stefnu forustu sós-
íaldemókrata er að safna um
fömum árum. Kveðst Mollet
ekki muni láta af formennsku
flokksins nema allir aðrir
framkvæmdamenn sem sátu í
ráðherraembættum á tímum
fjórða lýðveldisins dragi sig
einnig í hlé. Engar líkur eru á
að svo verði, og mun því Moil-
et gegna flokksforustu enn um
sinn. Það mun tvímælalaust
torvelda framkvæmd fyrirætl-
ana um að safna aftur undir
merki flokksins þeim sem yfir-
gáfu hann vegna þess að þeir
vildu ekki sætta sig við þá
stefnu sem nú hefur beðið skip-
brot.
Kaldhæðni örlaganna hagar
því nú svo að frönsku sós-
íaldemókratamir, sem á sínurr.
tíma áttu manna mestan þátt í
að Sósíalistaflokki Italíu var
vikið úr öðru alþjóðasamband-
inu fyrir samstarf við kommún-
ista, eru nú tilknúðir að viður-
kenna í verki rétlmæti sjónar-

í
mMB
Wmi
lim }■> i 1 rl í ** *'• i íin'nhn r - ' —

lýðshreyfingar Vpstur-Evrópu i
flokka sósíaldemókrata og
kommúnista væru úr sögunni.
að því myndi draga að flokk-
amir sameinist á ný. Að visu
taki tíma að brjóta niður þann
múr sem risið hefur miUi þcirra
á áratuga heiftúðugri baráttu,
en hann sé sannfræður um að
það verði gert.
Stefnubreyting franskra sósíal-
demókx-ata gagnvart komm-
únistum kemur eins og til
staðfestingar á þessum orðum
Nenni. Hann studdi mál sitt
einkum þeim rölcum, að ótví-
ræðar yfirlýsingar kommúnista
að í Vestur-Evrópu megi og eigi
að koma á sósíalisma eftirþing-
ræðislegum leiðum hafi rutt úr
vegi helztu hindruninni fyrir
sameiningu flokkanna. I Frakk-
landi er ekki um það að ræða
að kommúnistar og sósialdemó
kratar taki upp sameiginlega
baráttu fyrir sósíalistísku hag-
kerfi, heldur kosningasamstarf
til að hnekkja völdum íhalds-
afla. Þetta sameigmlega við-
fangsefni ber hærra en marg-
vísleg ágreiningsmál. Enn er
undirbúningur samstarfs sósíal-
istískra flokka Frakklands á
frumstigi og vafalaust beitir
de Gaulle allri sinni slægð til
að hindra að þeir einu aðilar
sem gætu ef þeir legðust á eitt
haft í fullu tré við stuðnings-
menn hans nái að taka höndunx
saman.
M. T. Ö.
Guy MoIIet, foringl franskra
sósíaldemókrata.
Mauricc Thorez, toringi
franskra kommúnista
Goi af koma Kaup-
félags Suðurnesja
Frá kolanámuverkfallinu í Frakklandi í vetur. Þar stóðu verkamenn saman án tillits til stjórn-
málaskoðana og knúðu stjórn de Gaulle til að láta í minni pokann.
tvöfalt öflugri í Frakklandi en
sósíaldemókratar. Þessir tveir
flokkar eru þeir einu meðal
gömlu stjómmálaflokkanna í
Frakklandi sem bera sitt bar
eftir herhlaup gaullista, og
samstarf þeirra er eina leiðin
til að hnekkja völdum hægri
manna. Síðan kosningar voru
háðar í nóvember hefur komið
upp í sósíaldemókrataflokknum
öflug hreyfing sem krefst end-
urskoðunar á stefnu hans og
starfsháttum. Hún hefur begar
komið því til leiðar að sá flokk-
ur sósíaldemókrata í Vestur-
Evrópu sem til skamms tfma
stóð einna lengst til hægri býr
sig nú undir samstarf við
kommúnista um sameiginlegt
forsetaframboð og samvinnu
um stjóm landsins reynist sam-
fylkingin sigursæl. I yfirlýsingu
sem vinstri fylkingin undir for-
ustu þeirra Gaziers og Pinau
fyrrverandi utanrikisráðherra
lagði fyrir flokksþingið segir
afdráttarlaust: „Vinstri öflin
geta með engu móti sigrað de
Gaúlle og stjómað landinu án
fulltingis kommúnista“.
Reynslan af verkfallsbaráttu
kolanámumanna sfðastliðinn
vetur efldi mjög talsmenn alls-
herjar samstarfs vinstriflokk-
anna meðal sósíaldemókrata. 1
öflum sem standa milli hans
og kommúnista. þar á meðal
bjóða þeir Einingarflokki sósí-
alista, sem stofnaður var af
þeim sem fóru úr flokknum eða
var vikið úr honum fyrir and-
stöðu við andkommúnisma
flokksforingjanna, þátttöku
þeirra í Súesævintýrinu 1956
og stuðning þeirra við valda-
töku de Gaulle, að hverfa aft-
ur heim til föðurhúsanna. í nýj-
um flokkslögum er leitazt við
að gera þeim og öðrum aðild
að flokknum eftirsóknarverðari
með ákvæðum sem eiga að
tryggja rétt minnihlutans. I
nýrri stefnuskrá sósíaldemó-
krata er bandalagi við hægri
flokka hafnað.
Þegar sýnt var í nóvember í
vetur að samstarf við komm-
únista í þingkosningunum væri
eina ráð sósíaldemókrata til að
forða flokki sinum frá hrakför-
um, lét Mollet svo ummælt að
hann myndi ekki beita sér gegn
því að það yrði tekið upp. en
hann treysti sér ekki til að hafa
forustu flokksins með höndum
við slfkar aðstæður. Nú hefur
honum snúizt hugur, telur
ekkert þvi til fyrirstöðu að
hann stjórni sveigju flokksins
til vinstri eins og hann stýrði
för hans til hægri á tmdan-
ans Nenni, að í löndum þar sem
flokkaskipting er svipuð og á
Frakklandi og Italíu afhenda
sósialdemókratar afturhaldinu
völdin ef þeir hafna skilyrðis-
laust samvinnu við kommún-
ista. Andkommúnismi frönsku
sósíaldemókratanna hefur vald-
ið hægriþróun sem náði há-
marki með valdatöku de Gaulle
og breytingum hans á stjóm-
skipun ríkisins. A ftalíu er aðra
sögu að segja. Þar höfðu komm-
únistar og sósíalistar undir for-
ustu Nenni náið samstarf gegn
hægrisinnaðri forustu Ka-
þólska flokksins. Vinstri öfl-
um í þeim flokki tókst að ná
forustunni í sínar hendur, ekki
sizt með þeim rökum að nauð-
syn bæri til að kljúfa sósíalista
frá kommúnistum. Nenni og
flokkur hans veittu síðustu
stjóm kaþóiskra stuðning, en
þvemeituðu að slíta tengslin
við kommúnista. Eftir kosning-
amar í vor, þar sem kommún-
ist-ar unnu verulega á og sósí-
alistar héldu sínu en kaþólskir
töpuðu. lýsti Nenni yfir að ekki
kæmi til mála að flokkur hans
hætti samstarfi við kommún-
ista í verkalýðssamtökunum og
á öðrum sviðum til bess að
komast í ríkisstjóm. Nenni
sagði í blaðaviðtali í vetur. að
sín skoðun væri sú að gildar
ástæður fyrir klofningi verka-
Aðalfundur Kaupfélags Suð-
umesja var haldinn i Aðalveri
i Keflavík, sunnudaginn 16.
júní.
Auk stjómarinnar, deildar-
stjóma og endurskoðenda, voru
mættir á fundinn 41 fuUtrúi
frá öllum deildum félagsins.
Formaður félagsstjómar,
Hallgrímur Th. Bjömsson setti
fundinn.
Formaður flutti skýrslu fé-
lagsstjómar, en kaupfélagsstjóri
Gunnar Sveinsson las og skýrði
reikninga félagsins, er lágu fyr
ir fundarmönnum í prentaðri
ársskýrslu. Var afkoma félags-
ins með bezta móti. Vörusaian
ó árinu var kr. 57 milljónir og
hafði aukizt um 40%. Þá flutti
framkvæmdastjóri hraðfrysti-
húss kaupfélagsins skýrslu um
hag og rekstur hússins og þeirr-
ar starfsemi, er undir það heyr-
ir, þ.á.m. útgerðarinnar. En
frystihúsið gerði út á árinu 3
báta: Bergvík. Helguvik og
Baldur EA 12. sem var leigu-
bátur. Afkoma hraðfrystihúss-
ins var einnig með bezta móti,
enda var árið 1962 mesta fram-
leiðsluár þess írá þvi kaupfélag-
ið keypti það árið 1956. Fram-
leiðslan á árinu var 35.202
kascar af fiski og vörusalan
kr. 23.341.681.06.
Úr stjóm áttu að þessu sinni
að ganga Ölafur Bjömsson og
Kristinn Jónsson. Var Kristinn
endurkjörinn. en í stað ólafs
var kosinn Hermann Eiriksson.
Fulltrúar til •<** masta á að-
alfundi SÍS von kjömir Gunn-
ar Sveinsson, Ragnar Guðleifs-
son og Hallgrímur Th. Bjöms-
son.
Konunglegur ufbrotumuður
LONDON 20/6 — Erfingi ensku
krúnunnar, Karl prins. á það nú
á hættu að hljóta hina hefð-
bundnu refsingu enskra skóla.
nefnilega spanskreyr á bakið. Sök
hans er sú. að hafa brotið regl-
ur skóla síns item landslög. en
bau mæla svo fyrir, að enginn
undir átján ára aldri megi neyta
áfengis í vínstúku. Karl Prins er
fjórtán ára að aldri.
Hans hátign framdi brot sitt
fyrir nokkmm dögum, en bá lét
hann alla slagi standa og drakk
glas af plómulíkjör í vínstúku
gisthúss nokkurs í nágrenni skól-
ans. Skólinn, sem hér um ræðir,
þykir sérdeilis strangur. I hon-
um fékk faðir konungsefnisins,
hertoginn af Edinborg, staðgóða
undirstöðumenntun á sínum tíma.
Fyrstu fréttum af þessari kon-
unglegu áfengisnaatn var neit-
að af hálfu hallarliðsins í Buck-
inghamhöllinni. 1 gær var það
hins vegar rfðurkennt. að orð-
rómurinn væri sannur. og kvaðst
hallarliðið harma það mjög. að
hafa gefið rangar upplýsingar og
reynt að blekkja blöð og al-
menning. Scotland Yard hefur
verið falið að rannsaka það, hver
ábyrgur sé fyrir fréttafölsuninni.
Þegar efnisprinsinn hóf skóla-
gOngu sína fvrir einu ári, var
þess getið, að spanskreyrinn
stæði jafnan til taks í skáp yf-
irkennarans en væri sjaldan
notaður. Ekki vildi yfirkannar-
inn segja. hvaða refsingi.1 prins-
inn hlyti, en lét þess petið, að
eitthvað vrði að gera í málinu.
I