Þjóðviljinn - 05.09.1963, Qupperneq 4

4 SfÐA
HðÐVILJINN
Fimmtudagur 5. september 1963
Dtgetandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíaiistaílokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Suðmundsson.
Fréttaritstjórar:' Jón B jamason. Sigurður V. Friðþjófsson.,
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr... 80,00 á mánuði.
Hríngekjan snýst
það er hlálegt að minnast þess að þegar viðreisn-
arstefnan hófst var það talinn megintilgang-
ur hennar að vinna bug á verðbólgunni. Aðalhöf-
undur viðreisnarstefnunnar, Jónas H. Haralz,
flutti minnisstæðan fyriríestur um óðaverðbólgu
og háskalegar afleiðingar hennar, og minni spá-
menn fylgdu honum fast eftir. Ríkisstjórnin kvaðst
ætla að stQðva verðbólguna með tvennu móti; ann-
arsvegar með því að banna vísitölugreiðslu á kaup
til þess að koma í veg fyrir víxlhækkanir; hins
vegar með því að banna atvinnurekendum að
velta af sér kauphækkunum út í verðlagið; ef
þeir semdu um kauphækkanir yrðu þeir að standa
við þær með því að greiða þær úr eigin vasa. Á
þennan hátt myndi verðlagskerfið í landinu fljót-
lega festast, verðlag myndi haldast lítið breytt,
hækkanir' á kaupgjaldi yrðu raunverulegar, og
við tæki tímabil öryggis og vinnufriðar.
f*að er óþarfi að rifja upp efndirnar, fólk hefur
* þær fyrir augunum dag hvern. Það er eins og
þjóðin sé stödd á hringekju sem snýst hraðar og
hraðar með hverjum mánuði sem líður. Víxl-
hækkanir kaupgjalds og verðlags hafa aldrei orð-
ið jafn miklar í sögu þjóðarinnar og síðan við-
reisnin hófst, og í ár örari en nokkru sinni fyrr.
Öll samtök vinnandi fólks þurfa síhækkandi bæt-
ur vegna dýrtíðarinnar, alþýðusamtökin, bandalag
starfsmanna ríkis og bæja, verzlunarmannasam-
tökin, bændasamtökin. En þótt kauphækkanirnar
fari stighækkandi og séu jafnvel framkvæmdar
oft á ári og stjórnarvöldin semji um tvöföldun á
kaupi hjá ýmsum hópum, dregur dýrtíðin menn
uppi eftir skamman tíma, og kröfurnar um nýjar
kauphækkanir verða ómótstæðilegar. Hringekja
verðbólgunnar herðir stöðugt á sér.
|Mrenn geta deilt um hagkerfi og mismunandi nyt-
semi þeirra. En um það verður ekki deilt að
ástandið í íslenzkum efnahagsmálum heitir ó-
stjórn, hverjar skoðanir sem menn annars kunna
að hafa. Jafnt auðvaldssinnar og samvinnumenn
sem sósíalistar ættu að geta verið á einu máli um
það að sú glundroðavitleysa sem nú einkennir ís-
lenzkt efnahagskerfi er ekkert stjórnarfar; eng-
ir nema verðbólgubraskarar og ótíndir fjármála-
bófar geta talið þvílík't ástand æskilegt. Jafnt
stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar sem andstæð-
ingar hennar ættu að geta orðið sammála um það
að stefna ríkisstjórnarinnar hefur brugðizt, hún
hefur ekki náð þeim markmiðum sem hún setti
sér, öllu heldur hefur hún kallað yfir þjóðina það
ástand sem umfram allt átti að forðast. Ef ein-
hver snefill af sómatilfinningu væri eftir í valda-
mönnunum myndu þeir viðurkenna gjaldþrot sitt
og hvetja þjóðina til að feta aðrar leiðir. En hafi
einhvern tíma verið um sómatilfinningu að ræða
hefur gengi hennar auðsjáanlega rýrnað jafn ört
og verðgildi krónunnar; -hinir miklu stjórnendur
láta sér nægja að ríghalda í valdastólana meðan
’hringekja verðbólgunnar snýst hraðar og hraðar
með þá og þjóðina alla. — m«
Skrif heima og erlendis
MENNINGARÁSTANDIÐ
Nýtt Evrépu-
metílOOm
baksundi
Á sundmóti, sem háð var í
Júgóslavíu fyrir helgina, setti
Italinn Chiafredo Rora frá
Torino nýtt Evrópumet í 100
metra baksundi. Tími hans á
vegalengdinni var 1.01,9 mín.
Fyrra Evrópumetið átti sov-
ézki sundmaðurinn Barbier,
1.02,1' mín.
íslenzkar húsmæður nota meira Sparr en nokkurt annað þvotta-
eíni. Sparr skilar þvottinum hreinni og hvítari, og freyðir betur
en önnur þvottaduft. Sparr inniheldur efni, sem heldur óhrein-
indum kyrrum í vatninu, og varnar því að þau komist inn í
þvottinn aftur. Sparr er ódýrt og drjúgt
Sparíð og notið SPARR
Sápugerðin FRIGG
Alþýðublaðið segir í gær
stuttlega frá skrifum tveggja
fslendinga, sem nú dveljast f
Skotlandi, um ástand cfnahags-
mála- og menningarmála á fs-
Iandi. Hafa skrif þessi birzt í
blaðinu „8cotsman“. og er þar
haidið fram ólíkum sjónarmið-
Þeir sem þama hafa leití
saman hesta sína eru Magnús
Magnússon, sem er búsettur
ytra og starfandi blaðamaður
þar, og Jón Baldvin Hannibals-
son, sem dvelur þar við- nám.^
Magnús skrifaði mikla lofgrein
um ágæti hins „frjálsa efna-
hagslífs" og blómlega menningu
Islendinga. Urðu þau skrif til
þess' að Jón Baldvin reis upp
til andmæla og sendi blaðinu
langt bréf um ástand þessara
mála og ræðir þar um „rikis-
afskipti“ og „frjál$t framtak,“
„hræsni og yfirskjn“ í menn-
ingarmálum Islendinga og end-
ar frásögn Alþýðublaðsins af
þessum skrifum þannig: ......
„I heiíd telur Jón Baldvin, að
íslenzk menning hafi aldrei
staðið á lægra stigi en nú og
stafi þetta af þeirri einföldu
ástæðu að fólk verði að vinna
svo langan vinnudag að ekki sé
líklegt að það hafi nokkum
áhuga á menningu. - Ekki telur
Jón þetta sagt til að gera lítið
úr efnahagslegum framfömm á
lslandi sem þrátt -fyrir allt hafi
. orðið vegna mikillar vjnnu. Til
að skapa lifandi menningaranda
telur Jón Baldvip þörf á mun
meiri jákvæðum rikisafskiptum.
Segir hann að lokum að sama
eigi við um Bretland“.
Ef dæma má eftir þessari
frásögn Alþýðublaðsins, er hér
um. að„ ræða efni, sem er aðal-
déiÍumál og úmfæðuefni 3s-
lenzkra blaða, þótt mismunandi
mikið sé rætt um þá einstöku
þætti, sem borið hefur á góma
í skrifum þeirra Magnúsar og
Jóns. Eins og fram kemur í til-
vitnun þeirri sem birt er hér
að framan, bendir Jón á, að
hinn langi vinnudagur, sem
viðgengst hér á landi hljóti að
níða allan félagslegan og menn-
ingarlegan áhuga af þjóðinni. —
En um lengd vinnudagsins hef-
ur allmikið verið rætt um ritað
undanfarið og ekki ’ástæða til
þess að rifja það upp að sinni.
En í þessu sambandi er vert
að rifja upp til nokkurs sam-
anburðar skrif, sem birzt hafa
i Alþýðublaðinu tvo undan-
fama daga. Þar hefur Hannes
á Horninu rætt um þjóðfélags-
ástandið á íslandi í dag í pistl-
um sínum, og segir þar m.a.:
......,Það er engum blöðum
um það að fletta. að íslenzka
þjóðin er í geigvænlegri hættu.
Það stafar ekki af utanaðkom-
andi áhrifum. heldur er mein-
semdin í hennar eigin brjósti.
Hún á sárlítið til af þegnskap-
artilfinningu. Það er henni
framandi að fórna sér fyrir
heildina. Hver einstakling-
U£ stendur í bandóðu krafsi
handa sjálfum sér — og hefur
þó ekki hugmynd um hvað
þetta vitfirrta krafs í raun og
veru á að þýða...........
.... Við eigum ekki hugsjónir,
Við áttum þær, en sviftibyijir
hafa feykt þeim út i hafsauga.
Við kröfsum og kröfsum, för-
um gandreið um loftið, eða við
.rótum í krafsinu, böslum í
hnaslinu — og eigum ekki
neina trú“.
(Alþýðubl. í fyrrad.).
★
Og í gær heldur Hannes á-
fram: ...... “Spanið er runnið
i merg og bein fjöldans. Krafs-
ið er orðið honum eigmlegt.
Þétta er aldarsvipur þjóðarinn-
ar, en um leið birtast manni
miklar framkvæmdir, stórkost-
legar byggingar, allt á ferð og
flugi, hvar sem litið er. Togari
keyptur fyrir 50 milljónir fyrir
nokkrum árum. Seldur fyrir 30
milljónir i dag ...... Dæmin
eru við hvert fótmál. Svipur
fólksins er markaður þeim, tal
ungmenna mengað af því. blöð-
in ein allsherjarmynd af ald-
arandanum — fangelsin full
vegna þess að glæpir eru bein
afleiðing. Það er eins og allir
glotti við tönn í blindu æðinu,
eins og maður sjái grimmdar-
bros á andlitunum. Og sögurn-
ar eru óteljandi.....“
(Alþýðubl. í gær)
Er þetta menningarástand ís-
lenzku þjóðarinnar í dag?