Þjóðviljinn - 05.09.1963, Blaðsíða 7

Fánmludag'ur 5- september 1963
H6DVILÍINN
HOFUD
LANDSINS
ARMENÍA - FYRSTA GREIN
BERGMANN
Armenía — Sovétlýð-
veldi á landamærum
T^rklands. Tæpir 30
búsund íerkílómetrar að
flatarmáli. íbúar tvær
millj. þar af 88% Arm-
enar. Armenar, sem eru
ein elzta menningarþjóð
heimsins bjuggu áður
aðallega í Tvrkjaveldi’
en hafa dreifzt mjög um
heiminum, einkum eftir
miklar ofsóknir á hend-
ur:þeim árið 1915. Nú
alls rúmlega 4 millj-
ónir.
Erevan
Érevan er höfuðborg lands-
ins og stendur á hæðum. Þar
blása vindar. Þar bunar af-
bragðsgott vatn upp í þyrsta
sovétborgara á hverju götu-
horni — enda hefur fjögurra
ára stúlka ort svofellt kvæði:
Érevan, Érevan
Hreint vatn
Ég hlælog þvæ mér í framan.
I gpÖu veðri sér yfir til
Ararats þar sem Örk’n lenti
með manni og mús. Það er
fagurt fjall og heilagt, enda
hafa allir armenskir listamenn
málað það við sólarlag og á
björtum degi, á vori og á
hausti.
Árarat er í um það bil 50
kílómetra fjarlægð frá borg-
inni, en er samt sem áður inn-
an landamæra Tyrklands.
Þetta þykir Armenum að von-
tlm slæmt og hafa reynt að
bæta sér skaðann með því að
sPtja fjallið I skjaldarmerki
armenska sambandslýðveldis-
ins. Þessu re5ddust Tyrkir og
báru á sínum tíma fram mót-
mæli við fyrsta utanríkismála-
kommisar Sovétríkjanna,
Tsjítséfín'. Hann svaraði því
tii, að Tyrkir hefðu sjálfir
tunglið í fána sínum og samt
dytti engum í hug að móðgast.
Érevan er höfuðborg lands-
ins, íbúarnir eru yfir 600 þús.
eða þriðjungur landsmanna.
Húri hefur vaxið ört: fyrir 40
árum var þetta austurlenzk
smáborg með tæpum 40 þús-
urid íbúum, 1939 voru þeir
orðnir 200 þúsund. Sv'paður
vöxtur héfur h'aupið í tnir^r
aðrar borgir sem eðlilegt er:
landrými lítið, Öll fólksfjölg-
un hlýtur að koma fram að-
e!ns í borgum.
Hænsni og
krakkar
Áin Razdan rennur í gegnum
borgina og flýtir sér mikið.
Samt standa strákar i
straumnum upp fyrir mitti og
sveifla stöng og gefa þér
langt nef þegar þú spásserar
þar á bökkunum.
Bakkarnir eru háir og
brattir og hér hefur land ver-
ið svo dýrmætt að utan í
þeim hafa verið re:st hús úr
steinum náttúrunnar, litið til-
höggvnum, flest hrörleg, og
umhverfis eru kostulegir
grjótgarðar eins og tíðkuðust
í íslenzkum sjávai-plássum til
skamms tíma. Þeir hlifa ör-
litlum görðum, þar vaxa nokk-
ur ávaxtatré, grænmeti, og
það má heita ráðgáta hvaðan
moldin er komin, en líklega
hafa menn borið hana hingað
á herðum sér eða keyrt á
hjólbörura. if, r
Um þetta hveifi snúast'
brattir og þröngir stigar, þar
h4nu-par lfetttir^ . krakfcaft ;og
hænsni. Þannig hlýtur að vera
umhorfs víða á Suður-ltalíu.
Það gefur að skilja að þetta
eru afskaplega vond hús, en
gvuð fyrirgefi mér það ó-
þjóðlega hugarfar að njóta
þess að ganga hér um í sér-
kennilegu umhvei'fi, ókunnugu
umhverfi, i stað þess að hafa
hugann við að óska þessu
fólki nýrra íbúða með gasi og
klósett5. Svona eru meun eig-
ingjarnir.
(Réttlætis vegna hlýt ég
að geta þess, að þessa daga
var birt í blöðum staðarins
samþykkt bæjarstjórnar um
að allir íbúar Razdangljúfurs-
ins skyldu fluttir í ný hús á
þessu ári og þv'i næsta. Enda
byggt mikið á síðustu árum).
Lömb í leigubíl
Nýtt og gamalt mætist 5
slíkri borg, sem stendur á
landamærum Evrópu og Asíu,
með meiri tilþrifum en víða
annarsstaðar.
Annarsvegar: Razdangljúf-
ur — hinsvegar: mikið svæði
nýi-ra húsa, tveggja ára,
þriggja ára, hálfreistra; fimm
hæða húsa, reistra úr rauðum
steini sem allsstaðar finnst í
landinu og er talinn mjög
handhægt byggingarefni og
auðvelt meðferðar. Já og þarf
ekki til: á stórum kafla aðal-
götunnar rísa annarsvegar ný
hús, hinsvegar steingarðar ut-
an um lítinn húsagarð, þar sem
fjölskyldan situr að áti eða
öðru dútli — lítil og lág hús,»
skúr úr krossviði. Öðrumegin
stórverzlanir, hinummegin
smákompur þar sem komast
fyrii' fimm menn, verkstæði
þar sem gert er við sauma-
vélar, hljóðfæri og yfirleitt
allan andskotann. Enn dæmi:
Aðalstræti Érevan — við enda þess tekur Razdangljúfur við .
Tveir karlar, búralegir, svart-
ir I andliti. (skeggrót þessarar
þjóðar er svo mikil að meir en
sólarhrings vanræksla ger-
breytir útliti manna). Roskin
kona, svartklædd í þrjátíu
stiga hita. Ung stúlka, klædd
eins og tíminn segir til um,
líklega stúdent (af öllum
þjóðum Sovétríkjanna eru það
aðeins Grúsíumenn sem senda
verða til að dansa í veitinga-
sal stærsta hótelsins þrátt
fyrir ágæta djasshljómsveit —
það voru þá helzt túristar
frá Moskvu eða Þýzkalandi.
(Vel á minnzt: Það mun
leitun á stórri borg í Sovét-
rikjunum þar sem eins sjald-
an er töluð rússneska og í
Érevan. 1 Armeníu búa Arm-
enar. Menn snúa sér við á
Koníaksfabrikkan stendur á hæð, rauðleit bygging, byggð *
þjóðlegum stíl. Það er mikill ilmur yfir staðnum.
fleiri unglinga í æðri mennta-
stofnan!r en Armenar). Og
gengur þetta ágæta kompaní
eftir götunni ásamt tveim
þriflegum, jarmandi lömbum,
veifar leigubíl, treður lömb-
unum í skottið og ekur sína
leið.
Siðferði
Siðferði borgarinnar er allr-
ar athygli vert. Ungir menn
spásséra í hópum, stúlkur
einnig, og það er eins og
hvorugur aðilinn viti af hinum.
Meydómur er hafður í mikl-
um hávegum í þessum héruð-
um. Og karlaríki er áreiðan-
lega töluvert (einn Ai-meni
sagði: Okkar stúlkur muna
allt' í einu eftir því að blóð
rennur 'I æðum þeirra um leið
og þær koma út fyrir landa-
mærin). Hið sama gerist á
veitingastöðum —. þar sjást
ekki ógiftar stúlkur og reynd-
ar fáar giftar konur, (og þá
að sjálfsögðu með eiginmönn-
um sínum) og mjög fáar
götu ef þeir sjá ljóshærða
konu).
Érevan er stór borg, en
verður varla kölluð stórborg
— ekki enn. Verzlanir lita út
svipað og verzlanir í Moskvu
fyrir sex árum. Ljósmynda-
stofur stilla út myndum, gerð-
um af sveitamannatilgerð. Það
fer lítið fyrir nútíma arkitekt-
úr, miklu minna en í næstu
höfuðborg, Tblisi. Þó skulu
nefnd 10—20 kaffihús sem
nýlega hafa verið opnuð —
þau eru mjög ágætlega inn-
réttuð og skreytt og þá virt
bæði form nútímans og sú
samstilling lita sem minnir
bæði á armensk fjöll og forn
veggmálverk.
Koníak
Koníaksfabrikkan ris á hæð,
rauðleit bygging í þjóðlegum
stíl og minnir einna helzt á
klaustur. Mikill ilmur er yfir
Staðnum. Þar ræður ríkjum
Magrar Serdakjan, mesti res-
eptasm’ður og koriíakssmakk-
ari landsins (og kannske
heimsins) og hefur haldið ó-
viðjáfnanlegum bragðfærum
sinum ósködduðum þrátt fyrir
35 ára þjónustu við þannan
göfuga drykk. Feitur maður,
sköllóttur og alúðlegur, koní-
aksbrúnn á hörund. Hann tók
á móti okkur hjónum og arm-
enskum blaðamanni og sam-
eiginlegum kunningja, og ver-
andi sannur kavalér beindi
hann máli sínu eingöngu til
konunnar.
— Sjáðu til, elskan min, í
þessum sal tvíeimum við það
unga og hei’brigða vín sem ■
við fáum frá útibúum okkar;
Þannig fáum við koníaksspíri-
tus. ta*
•— Hann geymum við síðan
í þessu hús; i eikartunnum.
Eftir þriggja ára legu er þessi
spiritus sortéraður, það lak-
asta af honum verður þriggja
stjörnu konlak. Svo aftur eftir
ár — þá fáum við fjórar
stjörnur, enn einu sinni — þá
fimm stjörnur. En það sem þá
verður eftir geymum við hér
niðri í kjallara í gömlum tunn-
um og við l!tla birtu, hér er
okkar bókasafn: fimmtán
þúsund tunnur af úrvals koní-
aksspíritus — allar götur frá
1902.
— Og hér blöndum við, min
kæra frú, koníaksspíritusinn
með vatni og öðru sem til
þarf — ég geng á hverri viku
frá resepti fyrir næstu fimm-
tíu þúsund lltrana, það er
okkar skammtur. Ég þarf að
prófa lögunina margoft meðan
á þessu stendur, þarf að
drekka hvort sem ég vil eða
ekki. Að vísu gæti ég spýtt
sopanum — en það geri ég
bara ekki.
Segir Margar og hlær, og
bendir síðan á tunnu starfs-
fólksins sem stendur þar opin
alla daga ársins til hæfilegrar
vinnugleði.
Að velja
. —_ Koníaksframleiðslan er,
mfn kæra f)'ú, eins og falleg
og dutlungafull dama. Ef þú
sýnir henni ekki alúð, ef þú
Stjanar ekki við hana, þá er
hún fljót að snúa við þér bak-
inu„ Þ.etta er finlegt starf. Og
það get ég sagt þér, elskan
min, að Hfið er að velja. Velja
það sp’ tt er. Kauptu ekki
þriggja pnu konlak, kauptu
úrvalskoníak, Dvín, Érevan.
É«r hef aHtaf yerið á móti ails-
' 'r flýtisaðferðum til að
fr.-.mleiða einhvern cdjýggn
eikardrumbauppáhelling, enda
véríð kallaður ihaldsdurgur á
ráðstefrium. Nei, elskatt^-iöhi,
líf'ð er að velja það serii gott
er. Drekktu lítið, en drekktu
vel.
Þetta kalla ég koníaksbúle-
vard: hér jafnar vinið sig eft-
ir blöndun, úrvalstegundirnar
sex mánuði, það venjulega
þrjá. Þetta eru fallegar raðir.
Og verið ekki óþolinmóðir
strákar, Þetta er að verða búið.
En ég má fyrst til að sýna
ykkur salinn þar sem við hell-
um upp á flöskur. 15 þúsund
flöskur á dag — og aílt sjálf-
virkt eins og þú sérð. Og
þarna fyrir innan er geymsla.
En þú skalt ekki láta þér
bregða þótt hún sé tóm — ég
er ekki slíkur faðir að dæt-
urnar þurfi að bíða heima.
Nei, það væri synd að segja.
Siðan settumst við inn á
rannsóknarstofu og skáluðum.
Það er gaman, sagði Margar
Serdakjan, að búa til það sem
ve'tir mönnum gleði og á-
nægju.
i. B.
!
Að sjálfsögðu er mörg á-
gæt og nauðsynleg iðja stund-
uð í Érevan. En ein er sú
grein framleiðslunnar sem
helzt freistar gesta — Armen-
ar framleiða koniak svo ágætt
að sjálfa Fransmenn dreymir
erfiða drauma.
Sálmur hernámsvina
Reykjanesskaga meyjar, mæður,
menn allir, börn og öldungar,
getið þið ekki, góðir bræður,
gripið það ráð til björgunar,
að bjóða ykkur öll sem brennifórn,
svo bolsarnir lendi ekki í stjórn?
ODDNÝ GUÐMUNDSDÓTTIR