Þjóðviljinn - 18.09.1963, Blaðsíða 10

2Q SÍÐA
andi á hann. — Af bví að bað
er ekki rétt, bað er allt og sumt.
— Finnst bér bú hafa for-
dóma?
— Gagnvart svertingjunum?
— Já.
— Néi, _ auðvitað ekki. Það
veiztu. Tom. bað er ekki bað sem
bú heldur, eða hvað?
— En bú trúir bví að bað sé
rangt að þeir gangi í sömu skóla
og við?
— Auðvitað. Það gerir bú h'ka!
Hann gat efeki ásakað hana
fyrir að segja betta: hún vissi
ekki annað um skoðanir hans en
það sem hún hafði lesið í leiður-
um hans. Og þar hafði aldrei
komið annað fram en löghlýðni
og andstaða við samskólagöngu.
— Hvað finnst þér að hefði
étt að gera? spurði hann.
— 1 staðinn fyrir þetta?
— Já. Ég á við það, að þér
fannst þetta ekki mjög réttlát+
áður, var það?
— Nei. En — jæja, þeir hefðu
getað aflað fjár til að bæta skól-
ana. Hún þagnaði. — Og heim-
ilin og vinnuskilyrðin.
— Og þá hefði allt verið í lagi?
— Tom. ég veit ekki hvað þú
ert að fara, það er alveg satt.
Þetta er bara það sem öllum
finnst, er það ekki?
Hann neyddi sjálfan sig til að
tala. — Þú hefur ekki ennþá
sagt mér hvers vegna þú álítur
það rangt að svartir og hvítir
gangi saman í skóla. Þú sagðir
að það væri skelfilegt, en ég v'eit
ekki ennþá hvers vegna.
Rut þagði.
— Þú hefur ekki fordóma. en
þú vilt ekki að þeir gangi í sama
skóla og Ella. Hefurðu einhverja
ástæðu!
— Auðvitað hef ég ástæðu!
— Vina mín; ég er ekki að
deila við þig. Við verðum að fá
þetta á hreint, annars er tilgangs-
laust að ræða það. Jæja — hver
er ástæðan?
— Ég — Hún fitlaði við vasa-
klút. — Hamingjan góða. Tom,
þú veizt það eins vel og ég. Það
verður til dæmis samneyti ..
— Og þú ert andvíg því.
— Samneyti? Nú —
Hárgreiðslan
Hárgreiðslu og
snyrtistofa STEINTJ og DÖDO
Laugavegi 18 III. h. (lyfta)
SÍMI 24616.
P E R M A Garðsenda 21.
SlMI 33968. Hárgreiðslu- og
snyrtistofa.
Dömur! Hárgreiðsla við
allra bæfi
TJARNARSTOFAN.
Tjarnargötu 10, Vonarstrætis-
megin. — SÍMI 14662.
HARGREIÐSLUSTOFA
AUSTURBÆJAR
(María Guðmundsdóttir)
Laugavegi 13 — SÍMI 14656
— Nuddstofa á sama stað. —
Hann vonaði að hún spyrði
ekki hvemig honum þætti að
dóttir hans giftist svertingja.
— Er þér alvara? Ertu í raun-
inni að spyrja mig hvort ég sé
því andvíg?
— Já.
— Já, það er ég sannarlega,
sagði hún einbeitt. Svo bætti hún
við: — Mér finnst að þú ættir
að segja eitthvað núna.
Það var sárt að heyra það sem
hann hafði í rauninni vitað; en
hann kveið fyrir því sem í vænd-
um var. Ég er raggeit! Hann
hafði aðeins grunað það til þessa
og getað dulið það bakvið annir
og vinnu ....
— Tom, ert þú fylgjandi sam-
skólagöngu?
Spumingin stakk hann illa.
hann þagði stundarkom. Svo
heyrði hann sjálfan sig segja:
— Já.
Hann fór að segja henni allt
af létta, hægt og hikandi eins
og hann væri að skrifa. Hvemig
hann hefði verið alinn upp eins
og flestir í Suðurríkjunum. hefði
talið aðskilnað sjájfsagðan hlut
á sama hátt og náttúruöflin og
móðurást og hvemig hann hefði
hitt Paul Strauss í menntaskóla
og farið að hugsa um þetta mál
fyrir tilstilli vinar síns
— Páll var gyðingur, sagði
hann. — Frá Milwaukee. Hann
þekkti kynþáttamisrétti og hataði
það. — Okkar misrétti er tiltölu-
lega meinlaust, sagði hann stund-
um. — En sturidum er það mein-
lausa sárast. Þú ert farinn að
halda að þú sért frjáls og jafn-
ingi allra, en allt í einu segir
starfsmaður á gistihúsi við þig
að það séu engin herbergi Jaus,
og þú veizt að það er ekki satt,
og þá verður þér ljóst að þig hef-
ur aðeins verið að dreyma. Þú
ert ekki frjáls. Við töluðum
ekki mikið um það. en ég fór að
hugleiða þetta allt saman. Ég
hafði alltaf haldið, skilurðu, að
svertingjunum liði prýðilega. Allt
í einu var ég ekki svo viss um
það. Þú hittir aldrei Pál, var það?
Rut hristi höfuðið.
— Hann féll í stríðinu. Ein-
hver fleygði í hann hand-
sprengju — í ítalíu minnir* mig.
Tætti hann sundur. Að minnsta
kosti —
Páll! Höfðu nokkum tíma ver-
ið nánari vinir? Tom hugsaði
sem snöggvast um óendanleg
samtöl þeirra, ráðagerðimar um
að starfa saman við sama dag-
blað; og hann sá fyrir sér jtór-
leitt, hlýlegt andlitið á Pá!i
Strauss.
— 1 Caxton var svo auðvelt að
gleyma þessu. Svertingjamir
héldu sig í Hlíðinni, maður sá þá
aldrei. Við birtum einstaka eftir-
mæli, stöku sinnum frétt um rán
eða áflog; að öðru leyti var eins
og þeir væru ekki til. Engar
kvartanir bárust. Og ég var svo
önnum kafinn við blaðið, að ég
hugsaði víst ekkert um hvað var
að gerast annars staðar. Þegar
hæstiréttur kvað upp úrskurð
sinn. þá var ég eins og allir hin-
ir. Ég trúði því ekki að neitt
gæti orðið úr þessu.
Rut sagði: — En þú skrifaðir
ÞlðÐVILIZNN
- Miðvikudagur 18. september 1963
að þetta væri slæm hugmynd. Ég
man eftir gremunum þinum. Þú
sagðir —
— Það sem þú varst að segja
Ég veit það. Tom þreifaði ofaní
vasa sinn, tók upp tóman sígar-
ettupakka og hnuðlaði honum
saman. — Eins og allir aðrir hélt
ég að þetta væru mistök.
— Og ég trúði honum ekki,
sagði Rut allt í einu.
— Hvað þá?
— Honum Jim. Ég skrapp yf-
ir til Maríu og hann var heima
og sagði • mér þetta. En ég trúði
honum ekki. Ég sagði að hann
hlyti að hafa misskilið þig. Hann
sagði ..
Tom vissi hvað hann hafði
sagt; hann mundi greinilega eft-
ir samtali þeirra Jims Wolve
kvöldið áður. Hann hafði skropp-
ið þangað — hvers vegna? Til
þess að komast frá Rut. til að
komast undan þeirri ábyrgð að
sækja afa í krána — gamli drjól-
inn gæti tekið leigubíl! — Og
þeir höfðu hlustað á gamla upp-
töku á ,,Beale Street Blues“, og
svo hafði Tom allt í einu sagt:
— Þú safnar plötunum þeirra,
en þú myndir ekki leyfa þeim að
gista í húsi þínu, er það?
Og Jim hafði hnyklað brýmar
og sagt með hægð: — Nei. mynd-
ir þú geta það?
Og svo höfðu umræðumar
byrjað.
— .... í fyrsta lagi er þetta
vesæl samkunda þama í hæsta-
rétti, Tom. Það þarf ekki annað
en líta á feril þeirra. Einn þeirra
var mei^a að segja einu sinni í
Klaninu. Stjómmálamenn, það er
allt og sumt; ekki einn einasti
þeirra starfi sínu vaxinn. Sjáðu
til dæmis.
— Hættu þessu andartak. Þótt
þú sért lögfræðingur og segir að
þeir séu ekki starfi sínu vaxnir,
þá er ekki þar með sagt að það
sé rétt. Og hvaða máli skiptir
það í rauninni? Ef lögregluþjónn
stöðvar þjóf og tekur hann fast-
an, skiptir það þá einhverju
máli hve mörg ár hann hefur
verið í þjónustunni eða hver fer-
iH hans er eða hvað hann étur
á morgnana? Hann tók þjófinn
fastan — það er það sem skiptir
máli, er ekki svo?
Jim Wolfe hafði starað á hann.
— Tom. ætlarðu að segja að
þér finnist úrskurðurinn réttur?
Áttu við það?
— Rökfræðilega séð, kannski.
— Jæja, það er hringsnúningur
í lagi, það verð ég að segja.
Fjandinn hafi það, hver viti bor-
inn maður getur séð að þetta er
það versta sem gerzt hefur síðan
á dögum Roosevelts! Skilurðu: ég
hef enga fordóma. Þegar ég sagði
að myndi ekki vilja, tja, t.d.
Louis Armstrong inn fyrir dyr
hjá mér, þá tók ég ýmislegt til
greina. Ég á við það, jú, sjáðu:
ég hef ekkert persónulega á móti
köngulóm. skilurðu? Ég gæti
jafnvel haft mætur á þeim og
gert mér ljóst að þær væru vin-
veittar, skordýraætur, meinlausar
og rólyndar, skilurðu? En ég
myndi vissulega hugsa mig tvisv-
ar um áður en ég ákvæði að
taka þær heim sem húsdýr ..
að minnsta kosti myndi ég láta
Mary og Beth og - tja, þigogRut
— og alla nágrannana jafna sig á
óttanum fyrst. Kannski er enginn
grundvöllur fyrir því, en það er
staðreynd, að flest fólk er logandi
hrætt við köngulær. Það hatar
þær eins og pestina. Jæja, —
leyfðu mér að rekja þetta ögn
lengra. Þetta er athyglisverð
hliðstæða. Þar sem engin fram-
bærileg ástæða er til þess, að fólk
hati köngulær, þá úrskurðar
hæstiréttur, að verið sé að of-
sækja köngulær og þær ofsóknir
verði að hætta. í stað þess að
senda vísindamenn út um land-
ið tíl að tala við fólkið og koma
því í skilning um að fordómar
þess eigi ekki rétt á sér og gefa
því tíma til að átta sig, í stað
þess dembir hæstiréttur allt í
einu hrúgu af þessum loðnu
skepnum niður um hvem ein-
asta reykháf! Ef þú stígur á eina
einustu, segja þeir, þá verðurðu
settur í tugthús!
— Þama eru það ekki skordýr
sem eiga í hlut, heldur mannleg-
ar verur!
— Það vill svo til að köngulóin
er ekki skordýr. Hún er liðdýr.
En hvað um það. Það sem ég, er
að segja — og þú hefur sagt það
líka — er að það er bamalegt,
bamalegt að halda að hægt sé að
kippa burt aldagömlum erfða-
venjum, aðeins vegna þess að
einhver gefur fyrirmæli um það.
Hver svo sem ber ábyrgðina á
því, þá er það vitað mál að
svertingjamir í dag standa hvít-
um mönnum tvímælalaust neðar.
Hlutfallslega hafa þeir meira af
glæpum, sifjaspellum, hjóna-
skilnuðum, sjúkdómum, lægra
siðgæði, lægri greindarvisitölu
Punktum, basta. Heldurðu að
þetta breytist allt saman um leið
og samskólagöngu er komið á?
Heldurðu það?
Tom hafði engu svarað.
— Svarið er nei. Þvert á móti:
þar sem ekki er hægt að ætlast
til að þeir nái okkar kjörum und-
ir eins, þá verður að lækka
kröfumar. Sjáðu hvað gerðist i
Washington ef þú ert i einhverj-
um vafa. Og það væri þó skásta
útkoman. Þá er ekki gert ráð
fyrir líklegasta möguleikanum —
að ógnaröld komist á; versta
ógnaröld sem við höfum þekkt í
Suðurríkjunum siðan 1860!
Wolfe hafði tottað pípu sína,
alvarlegur og gáfulegur á svip.
Hann er gáfaður, hafði Tom,
hugsað.
Og allt í einu v hafði honum
orðið ljóst, að þama horfði hann
framan í óvininn.
— Ég veigra mér jafnvel við
að nefna hvaða þýðingu þetta
hefur á alþjóðavettvangi, hafði
Wolfe haldið áfram. — Komm-
únistamir hafa þegar gert nafn
Jims Crow eins frægt og nafn
Sams frænda. Frægara, sem ég
er lifandi. En hvað heldurðu að
verði þegar óeirðimar byrja? Ég
þori að veðja að þessi strákur úr
Símonarhh'ð, þessi Vaughari
strákur sem þeir þurftu að reka
— ég er viss um að nafn hans
fær meira umtal en Marilyn
Monroe um allan neim. Ég segi
þér satt Tom, bandarískur heiður
fer veg allrar veraldar út af
þessu. Hvert einasta smáatvik ..
það jaðrar við borgarastyrjöld.
Á hverjum stað stingur einhver
vesalingur á borð við E. Till
upp kollinum — Og þegar allur
þessi eymdarfarangur springur í
loft upp í höndunum á okkur, þá
fær hvert einasta mannsbam í
heimi að vita það! Þetta er ekki
annað en heilbrigð skynsemi. Og
þú segir mér — þótt það sé
kannski aðeins rökfræðilega séð
— að kannski hafi úrskurðurinn
verið góð hugmynd!
Wolfe hafði tekið útúr sér píp-
una og einblínt á Tom.
— Jsfeja, hafði hann sagt
— Viltu mótmæla einhverju af
þessum atriðum?
Og Tom átti ekki annars úr-
kosta en að svara: — Já.
— Gerðu það í öllum bænum,
hafði vinur hans sagt með kaldri
kurteisi. — Mér er ánægja að því
að hlusta.
— Ég ætla ekki að hrekja
þessar röksemdir þínar lið fyrir
lið. Ég reyni þáð ekki einu sinni.
Þær eru réttar í ýmsum atriðum.
En inntakið í þvi sem þú sagðir.
S KOTTA
©Kíng Featnrcs Syndlcate, Ine* 1963. Woríd rights reserrcd._
Ég er enginn bókmenntasnillingur . . . ég set bara eitt orð
á eftir öðru og vona að allt sé í lagi þegar á heildina er iitið.
NÝTT FRÁ GEFJUN
Terylene-Tweedjjakkar
í 6 tízkulitum
30% terylene
65% ull
5% mohair
GEFJUN IÐUNN
Kirkjustræti
Það er kominn innbrotsþjóf-
ur, — Andrés frændi.
SVEFNSÓFAR
- SÓFASETT
HNOTAN, húsgagnaverzlun
Þórsgötu 1
4
i
9