Þjóðviljinn - 29.11.1963, Blaðsíða 7

MðÐVILJINN
Fðstudagur 29. nóvember 1963
Óvenjuleg skákkeppni
Einn maður á skákborðinu hefur ver‘ð drcpinn og er borinn burt á börum. Þessi mynd var
tekin meðan stóð á óvenjulegri skákkcppni á D ynamo-leikvanginum í Sukhumi í Sovétríkjunum
á síðastliðnu sumri. Tafimennirnir voru flestir beztu fimleikamenn borgarinnar. cn teflendur
voru ekki af lakara taginu' Vasilí Smislof og Paul Kcres.
Vernda þarf frá eyðingu
fugla og jurtir íslands
Á fundi Hins íslenzka náttúrufræðafélags á mánudags-
kvöld flutti TJlfar Þóröarson læknir erindi um náttúru-
vemd og hvatti sterklega til þess að betur væri að þeim
málum staðið af hálfu stjórnarvalda og almennings.
Varð Úlfari sérstaklega tíðrætt um hættuna sem væri
á útrýmingu íslenzka arnarins og að aðrar fuglategundir
væru að hverfa af landinu.
í umræðum benti Eyþór Einarsson grasafræðingur á
nauðsyn þess að friða sjaldgæfar íslenzkar jurtir, og benti
á að um tíundi hluti þeirra jurtategunda sem í Finnlandi
vaxa sé alfriðaður.
I eríndi sínu ræddi Olfar nátt-
úruvemd almennt, bæði bá
vemd sem gerð væri til nytja
og þá sem gerð væri ttt að
vemda dýralíf og gróður og
fagra staði mönnum til ynd-
Isauka í nútið og um alla fram-
tfð. Lagði hann áherzlu á hve
rnifclu fátæklegra landið yrði
ef fuglategundir yrðu flæmdar
á brott og óbætanlegt tjón yrði
þeim eytt með öllu eins og
geirfuglinum. Sýndi hann fund-
armönnum útbreiðslukort um
amarhreiður á landinu, allt frá
1890 með ttu ára bili. og kom
skýrt fram að , á þessum 73
árum hefur eroinum fækkað
stórlega. svo að nú eru ekki
eftir nema fáein hreiður á
Kynningarritinu lcelandic
Review vel tekið eriendis
Ot er komið annað hefti
ársfjórðungsritsins ICELAND
REVIEW, en þetta er sem
kunnugt er fyrsta tfmaritið,
sem hér er gefið út á ensku
til kynningar á íslenzkum at-
vinnuvegum, útflutningsaf-
urðum, þjóðlífi og menningu.
Hingað tiil hefur verið brýn
þörf fyrir slíkt kynningarrit
tii dreifingar erlendis og hlaut
fyrsta heftið mjög góðar við-
tökur. Því er dreift erlendis
bæði af opinberum aðilum.
fyrirtæ-kjum og einstaklingum
Umsagnir um ICELAND
REVIEW birtust i mörgum er-
lendum blöðum bæði vestap
hafs og austan og hefur út-
komu ritsins verið fagnað
mjög af þeim, sem áhuga hafa
á íslenzkum málefnum og
vilja fylgjast með bróuninni
hér á landi.
TrTrT * mt) REVIEW er
prentað á góðan pappir. mjög
mjmdskreytt og vandað hvað
útlit og frágang snertir. Ann-
að eintakið er að nokkru leyti
helgað heimsókn forseta Is-
lands tU Bretlands og var
dreift þar vtra á meðan heim-
sóknin stóð. Grein er um for-
setahjónin, sendiherra Islands
í London, Henrik Sv. Björos-
son, og helztu fulltrúa okkar í
Englandi. Þá er greín um
efnahagsmál, sauðfjárrækt, ís-
lenzka hestinn. Þá er fjallað
um nokkra þætti sjávarút-
vegstns. greinar um útflutn-
ingsafurðir okkar og ieiðbein-
ingar fyrir útlendinga sem
hug hafa á að heimsækja
landið.
Rjtstjórar eru þeir Haraldur
J. Hamar og Heimir Hannes-
son. Gísli B. Bjömsson hefur
séð um útlitið. en ritið er
prentað í Setbergi.
Vesturlándi, og liggur við al-
gerri eyðingu hans.
Nefndii ræðumaður dæmi er-
lendis frá tU að sanna að aðr-
ar menningarþjóðir leggja mik-
ið á sig til þess að vemda
dýrategundir, ekki sizt fugla-
tegundir, og hafa friðlýst stór
landsvæði og falið sérstökum
nefndum og stofnunum eftirlit
með því. Taldi Olfar friðun
Eldeyjar til fyrirmyndar enda
væri súlubyggðin þar orðin víð-
fræg og súlan tekin að nema
land einntg á öðrum stöðum.
En miklu meira þyrfti að gera,
ný dýraverndunarlög og betri
framkv. laganna, og að geng-
ið væri að því að friðlýsa eyj-
ar og skaga, tjamir og vötn
undir ströngu eftirHti, ennfrem-
ur að hafa strangara eftirlit
með allri veiði. Banna yrði með
öllu eitrun á víðavangi. Taka
þyrfti útvarp og síðar sjónvarp
og skóla í þjónustu náttúru-
verndar og efla samtök almenn-
ings til verndar náttúru lands-
ins. Uppræta þyrfti þann hugs-
unarhátt sem lýsti sér í því að
menn víluðu ekki fyrir sér að
ræna hreiöur, meira að segja
hér í bæjarlandinu, í vor hefði
t.d. maður noklcur verið búinn
að safna sér fullrl fötu af and-
areggjum i Vatnsmýrinni.
Eyþór Einarsson taldi mikla
þörf á auknum áhuga almenn-
ings fyrir náttúruverod. Það
væri ekki nóg að flestir fuglar
væru friðaðir, allt árið eða
hluta af ári. almenningur og
yfirvöld yrðu að vinna ötullega
saman að framkvæmd laganna.
Náttúruverodarlögin hefðu ekki
enn komið að verulegu gagni.
m.a. vegna ónógra fjárframlaga.
Og hér á landi væri ekki ein
einasta plöntutegund friðuð. i
grannlöndum okkar væru hins
vegar margar plöntutegundir
friðaðar. í Finnlandi t.d. 110
tegundir en það léti nærri að
vera tíu af hundraði þeirra
plöntutegunda sem í Finnlandi
vaxa. Hér gæti komið til greina
að friða með lögum upp undir
10% af háplöntunum, og þyrfti
að vinda að því bráðan bug.
Hann hafii ekki meira en
60-70 tinda aS monta meS
„Endurminningar fjall-
göngumanns" er nafn á
nýútkominni bók sem ísafold
liefur gefið út eftir Þórð Guð-
iohnsen, fyrrum lækni j Rönno
á Borgundarhólmi.
Þetta er liðlega 100 blað-
síðna bók og hefur að geyma
endurminningar frá ferðalög-
um höfundar í Noregi, Sviss.
Lapplandi og víðar. Aðalkafl-
ar bókarinnar eru þrír: f Nor-
egi, Suður í löndum og Lapp-
landsferðir. Fjölmargar mynd-
ir eru f bókinni og allar tekn-
ar af Þórði Guðjohnsen.
í stuttum formála, sem
höfundur ritaði árið 1937, seg-
ir m.a.: „Höfundur þessarar
litlu ritgerðar er alinn upp
i hverfi, þar sem standberg
ganga i sjó fram, en fiöll og
háar heiðar liggja að baki
Taka síðan við óbyggðir os
öræfi, allt fram til jökla. Voru
hér hin beztu skilyrði fyrir
byí, að kynnast klettum og
fjöllum. og voru margar stund-
ir notaðar til þess, begar öðr-
um skyldum var lokið. Get
ég þakkað föður minum frjáls-
lyndi hans i þá átt. Var hann
ávallt á þeirri skoðun, að ekki
mætti kúlda stráka i húsum
inni. ef þeir ekki ættu að
verða skussar, og tók hann
við og við þátt i fiallgöngum
okkar bræðra. Hin fyrsta fjall-
ganga mín var á Húsavíkur-
fjall, sem þó aðeins er 417 s>-
metrar, og mun ég þá hafa
verið 7—8 ára. En er mér
óx fiskur um hrygg, notaði ég
flest sumarlevfi til ferða 1
fjailalöndum. Það sem ungur
nemur, gamall temur. Hefur
ást mín á fjöllum og öræfum
haldizt óveikluð fram á elli-
ár. En ekki hef ég ætíð átt
við tindana. Fleiri af ferðum
mínum hafa aðeins ’-erið lang-
ar göngur í fjaliasveitum og
fyrir skörð, og hef ég því ekki
meira en 60—70 tinda að
monta með “
Jakob Guðjohnsen segir í
eftirmála bókarinnar nokkuð
frá höfundinum, Þórði Guð-
johnsen Segir þar m.a.. „Þórð-
ur læknir fæddist i Reykja-
vík 5. feþrúar 1867, en flutt-
ist með föður sínum norður
til Húsavíkur, þar sem hann
ólst upn til tvítugsaldurs, Hann
stundaði nám við latínuskól-
ann i Reykjavík og útskrifað-
ist frá honum sem stúdent í
júnf 1887. Kandídat i læknis-
fræði frá Hafnarháskóla varð
hann árið 1896. Eftir fram-
haldsnám við spítala i Kaup-
mannahöfn og námsför til
Berlinar settist hann að sem
starfandi læknir í Rönne á
Þórður Guðjohnscn.
Borgundarhólmi árið 1899 og
starfaði harm þar til dauða-
dags árið 1937 . . . Þórður
læknir var einlægur náttúru-
skoðari, og á fjöllum hafði
hann miklar mætur. Matter-
horn kallaði hann alltaf „horn-
ið“. Klifraði hann Matterhorn
érið 1911, fyrstur Dana og
fslendinga. Ferðaðist hann
mikið i Noregi, Alpafjöllum og
sérstaklega í Lapplandi í
Norður-Svíþjóð, alltaf fót-
gangandi . .
Á ferðum sínum tók Þórð-
ur mikiö af ljósmyndum, Þess-
ar ljósmyndir notaði hann sem
uppistöðu í erindi, er hann
flutti á vegum danska ferða-
félagsins, en eínnig til þess
að myndskreyta ferðasögur
þær, sem hann skrifaði eftir
hverja ferð. Notaði hann hverja
frístund frá læknisstörfum á
vetrum til þess að skrifa
minningar um ferðir þær, sem
hann hafði farið um sumarið.
Hann var allgóður teiknari og
skrifaði vel. Ferðasögur sín-
ar handritaði hann og skýrði
með pennateikningum eftir
ljósmyndunum, sumar lögðum
litum .... Rit þetta er stutt-
ur útdráttur og glefsur úr ferð-
um hans. Gaf hann Helga Jón-
assyni fré Brennu rit þetta,
en þeir höfðu hitzt af tilvilj-
un í Þjórsárdal og setjð á tali
um fjöll og öræfi elna bjarta
sumamótt“.
Spekin og spurifötin, nýstár-
leg bók eftir Einar Pálsson
„Spekin og sparifötin“ er
nafn á nýrri bók eftir Ein-
ar Pálsson. Fjallar höfundur þar
um ýmis þau málefni, sem
mönnum cru efst í huga nú á
tímum.
Grunntónn bókarinnar, að
sögn höfundar, er sú einkenni-
laga tilviljun að fæðast fs-
lendingur, ■— og er Einar ó-
feiminn við að fara eigin göt-
ur í frásögnum sínum.
Grimmd þeirrar dýrategundar
sem nefnist Homo Sapiens, er
honum efst í huga, en þó eru
margar fyndnar lýsingar í
bókinni, þar sem gys er gert
að tilgerðinni og prjálinu i
heiminum.

Astarsaga, fyrsta
bók nýs höfundar
Einar Pálsson er löngu kunn-
ur fyrir störf sín að leiklistar-
málum og sem útvarpsmaður.
Hann hefur nú um langt skeið
dregið sig í hlé af þeim vett-
vangi til að sinna öðrum verk-
efnum, sér i lagi sagnfræði,
tungumálum og „leitinni að
uppruna (slenzkrar menning-
ar“. Víða hefur hann leitað
gagna, sem varða þessi mál
og gert margvíslegar athugan-
ir á Eddum íslendinga. 1 bók-
inni segir frá ýmsu, sem í hug
höfundar hefur komið á ferð-
um hans erlendis.
Útgáfa bókarinnar „Spekin
og sparifötin" er hin vandað-
asta Bókin er 216 blaðsiður,
skipt í 12 kafla. Spænski lista-
maðurinn Baltasar hefur gert
fjölmargar myndir, sem prýða
bókina, en hún er prentuð £
prentsmiðju Jóns Helgasonar.
Útgefandi er Mímir, Hafnar-
stræti 15.
Námsstyrkur
til Hafnar-
„Saklausa dúfan" er nafn a
nýútkominni skáldsögu, fyrstu
bók nýs höfundar, Más Krist-
jónssonar,
Þetta . er 319 blaðsíðna bók,
prentuð í Prentsmiðju Jóns
Helgasonar, en útgefandi er
Bókaútgáfan Fróði.
„Saklausa dúfan“ ei saga
um ástir i nítján köflum og
er bókin þannig kynnt á
kápusíðu:
„Ævintýraleg ástarsaga is-
lenzks sjómanns, sem strýkur
erlendis af Panamadalli, þar
sem áhöfnin er úrhrak manna
úr fimm heimsálfum, og hafn-
ar i litlu, ömurlegu þorpi, sem
þó getur stært sig af lítilli
niðursuðuverksmiðju og rnörp-
um léttlyndum stúlkum.
1 knæpunpi Saklausa dúfan
msetir hann örlögum sinum i
liki fagurrar gleðikonu, sem
hann verður ástfanginn af í
fullri alvöru Sagan greinir
frá samsikiptum þeirra, af-
brýði hans, lífinu í þessu
Már Krist.iónsson
vesæia porpi og skipshöfn-
unum, sem koma og fara og
leita gleymskunnar í Saklausu
dúfunni. Höfundurinn er Reyk-
vikingur og þetta er hans
fyrsta bók . . . “
háskóla
Háskólmn í Kaupmanna-
höfn býður ungum fræði-
manni frá etnhverjum háskóla
á Norðurlöndum til ársdvalar
þar við háskólann í Þvi skyni
að stunda þar framhaldsnám,
svo og að hafa á hendi
nokkra kennslu í fræðigrein
sinni í samráði við kennarana
í þeirri grein.
Greiðslan af hendt háskól-
ans er samtals d. kr. 19.156,16
fyrir timabilið frá 1. febrúar
1964 til 31. janúar 1965.
Umsóknir um styrk þenna
skal senda rektor Háskóla Is-
lands eigi síðar en mánndag
16. desember. Með umsókn
skal senda skýrslu á dönsku
um námsferil umsækjanda og
um það framhaldsnám og þæi-
rannsóknir, sem hann mundl
stunda í Kaupmannahöfn.