Þjóðviljinn - 26.02.1964, Blaðsíða 8

3 SÍÐA
ÞJÓÐVILIINN
Miðvikudagur 26. febrúar 1964
Dr. Heyde
Framhald af 6. síðu.
Heyde var nú öruggur um
sjálfan síg og gaf sig ekki fram.
Enda fékk hann brátt stöðu
sem réttarlæknir í Slésvík.
Þegar hann starfaði þar gekk
sá orðrómur fjöllunum hærra,
að hér væri stríðsglæpamaður
á ferð, en ekkert var þó gert
í málinú. Það er sannað. að
báðir æðstu yf'rmenn hans
höfðu fengið bréf um hver
maðurinn væri.
5. nóvember 1959 barst yfir-
irvöldunum bréf um, að vera
kynni, að dr. Sawade væri sá
hinn sami og dr. Heyde, sem
lýst var eftir og ákærður var
fyrir að hafa tekið þátt í drápi
á 60.000 manns í ýmsum vit-
firringahælum á árunum
1940—‘41.
Þegar lögreglan kom til að
sækja dr. Heyde var hann
slopp'nn. Einn af kunningjum
hans hafði aðvarað hann í
tæka tíð. Viku síðar, 12. nóv-
ember 1959, gaf Heyde sig
fram við lögregluna í Frank-
furt.
Hylmað yfir glæpinn
Sá sem skýrði yfirvöldunum
frá hver Heyde væri í raun og
veru hafði lengi vitað um það.
Og raunar var hópurinn, sem
þetta vissi, ótrúlega stór.
Til dæmis kom hann til
gamals kunningja úr fanga-
búðunum. dr. Dietrich Ostert-
un, og sagði honum upp alla
söguna. Ostertun þessi var fyrr-
verandi SS-foringi. Þegar
hringt var í hann, til þess að
biðja um meðmæli með Heyde,
eitt sinn er jörðin brann und-
ir fótum hans, lét hann ekki
þar við sitja að lýsa því yfir,
að Heyde væri fyrsta flokks
læknir, heldur þaut til Kiel
og grátbændi Heigl þenna,
sem svo síðar ljóstraði upp um
Heyde, ,.sem liðsforingja úr
fyrstu heimstyrjöldinni að
láta ekki félaga Heyde falla.”
Blaðamaður nokkur, Hoff-
mann að nafni. skýrði frá
því, að Kai-Uwe von Hassel
núverandi varnarmálaráðherra
hafi verið einn þeirra, sem
vissi hvar dr. Heyde var n'ður-
kominn. Hann fór hins vegar
frekar flatt á þessari ósvífni,
því að von Hassel stefndi hon-
um fyrir að bera á sig róg og
vann málið. Hoffmann var
dæmdur til , að greiða 2000
marka skaðabætur. Dómurinn
skyldi síðan birtast í 6 dag-
blöðum.
Konan stundaði svindl
Frú Erika Heyde, sem bjó i
Munchen meðan mað-jr henn-
ar var læknir í Flensborg,
hafði þrátt fyrir að hún hitti
mann sinn reglulega, verið svo
frek að sækja um ekknastyrk.
Þegar hneykslið upplýstist
hafði hún þannig svikið út
65.000 þýzk mörk. Hún var
dæmd í eins árs fangelsi.
Stórstúkan
Framhald af 7. síðu.
á aldrinum 18-21 árs og geti
það ekki leitt til annars en
mjög aukinnar áfengisneyzlu
þeirra.
6.
Þessarr breytingartillögur eru
efalaust til bóta.
Virðingarfyllst
f. h. framkvæmdanefndar
Stórstúku Islands I.O.G.T.
Ólafur Þ. Kristjánsson
(sign.)
Kjartan Ólafsson
(sign.)
Sveinn Helgason
(sign.)
Erfið sambúð milli
Japans og Formósu
TAIPEH 24/2 — Yoshida,
forsætisráðherra Japans, kom í
dag til höfuðborgar Formósu til
óformlegra viðræðna við stjórn
Sjangs Kajséks vegna erfiðleika
í sambúð Iandanna sem stafa af
auknum spmskiptum Japana við
kíriversku alþýðustjómina.
Fram hefur komið í mál-
inu skaðabótakráfa á hend-
ur á’kærðum Hauki Hvann-
berg. Krafa þessi er sett
fram af Hinu íslenzka stein-
olíuhlutafélagi. Með bréfi,
ds. 24. apríl 1962, til dóms-
ins tilkynnir talsmaður fé-
lagsins, að þar sem fjár-
dráttur, sem ákærðum
Hauki er gefinn að sök í
ákæiu, hafi að langmestu
leyti beinzt að eigum
Hins íslenzka steinoliuhluta-
félags, hafi Olíufélagið h.f.
framselt því félagi rétt sinn
til að krefja ákærðan Hauk
um endurgreiðslu þess fjár,
er hann hefur dregið sér frá
Olíufélaginu hf.
1 samræmi við þetta var
endanlega krafa- Hins ís-
lenzka steinolíuhlutafélags
sú, að ákærður Haukur yrði
dæmdur til að greiða félag-
inu þessar fjárhæðir:
1. $ 178.092.52
2. £ 11.079-11-08
3. Kr. 25.812.42.
Endurgreiðslufjárhæðin er
byggð á fjárdráttar-ákæru-
liðunum. Fyi-irvari var gerð-
ur um, að ef dómurinn teldi,
að ákærður Haukur hefði
skilað félögunum einhvei-ju
af því fé’, sem hann teldist
hafa dregið sér, lækkaði
krafan að sama skapi. Þá
var tekið fram, að ef ekki
yrði talið unnt að dæma
kröfuna með öðrum hætti en
í islenzkum krónum, var því
haldið fram, að krafan
vegna f járdráttar í dollurum
yrði reiknuð eftir gildandi
kaupgengi fram til 28. maí
1958, kr. 16.26 fyrir hvern
dollar. Var því og haldið
fram, að dollarafjárdráttur-
inn, sem framinn væri eftir
29. maí 1958, hafði farið fram
af því fé, sem inn kom fyrir
sölu til varnarliðsins. þannig
að 29. gr. 1. nr. 33/1958
hafi tekið til þess gjaldeyr-
is. Fjárdrátturinn í sterl-
ingspundum er reiknaður
með kaupgengi kr 45.55 fyr-
ir hvert sterlingspund, að
því er varðar 31. — 34 lið
fjárdráttarákærannar, sam-
tals £ 7.504-15-1, en með
kaupgengi kr. 70.602,50 að
þvi er varðar 31.—34. lið
dráttarákærunnar, £ 3.574-
16-07.
Loks var gerð krafa um
7 % ársvexti af dæmdum
fjárhæðum frá 9. marz 1962,
sem er útgáfudagur ákær-
unnar í málinu. Með
skírskotun til liða 1—3,
5—30 og 35 í fjárdráttar-
kaflanum nr. VI hér að
framan er talið sannað, að
ákærður Haukur hafi dregið
sér fé af eignum Hins ís-
lenzka steinolíuhlutafélags
og Olíufélagsins hf., sem
nemur $ 176.492.52. Af þess-
ari fjárhæð endurgreiddi á-
kærður Haukur í júní 1953,
eins og fram kemur i lið 20
í kafla VI hér að framan
$ 28.345.00, og eftir að
rannsókn málsins hófst í
janúar 1959 endurgreiddi
hann af reikningi sínum hjá
General American & Domini-
on Export Corporation $
3096.98, er hann lét renna
inn á reikning 4137, $
6.698.81, sem hann lét eign-
færa á reikning 4138, og
loks með bréfi, ds. 3. janúar
1961, sendi hann eftirstöðv-
arnar á reikningi sínum hjá
General American & Dom-
inion Export Corporation, $
2.724.44, í formi tékka til
Hins ísl. steinolíuhlutafélags.
Samtals hefur þá ákærður
Haukur endurgreitt $
40.865.23. Samkvæmt þessu
á þá Hið íslenzka steinolíu-
hlutafélag kröfu á hendur
ákærðum Hauki, sem nemur
samtals $ 135.627.29.
Eins og fram kemur af
liðum 1. b., 4., 24, b. og c.,
í fjárdráttarkaflanum, nr.
VI, hér að framan, hefur á-
kærður Haukur verið sekur
fundinn um fjárdrátt, sem
nemur kr. 51.933.42. Ekki
hefur ákærður Haukur skil-
að nokkru af fjárhæð þess-
ari. Hið íslenzka steinolíu-
hlutafélag á því kröfu á
hendur ákærðum, sem nem-
ur kr. 51.933.42.
Af liðum 31—35 í fjár-
dráttarkaflanum, nr. VI.,
hér að framan, verður ráð-
ið, að ákærður Haukur hafi
dregið sér sterlingspund úr
sjóðum félaganna, er nemur
fjárhæð £ 11.079-11-08.
Ekki hefur ákærður Haukur
endurgreitt nokkuð af þess-
ari fjárhæð. Hið íslenzka
steinolíuhlutafélag á því
fjái-kröfu á hendur ákærð-
um Hauki, sem nemur
nefndri fjárhæð, £ 11.079-
11-08.
Með skírskotun til þess,
sem að framan er rakið, ber
að dæma ákærðan Hauk til
að greiða Hinu íslenzka
steinolíuhlutafélagi $ 135.-
627.29, kr. 51.933.42, og £
11.079-11-08, ásamt 7% árs-
vöxtum frá 9. marz 1962 til
greiðsludags.
Dæma ber ákærðan til að
greiða allan sakarkostnað
þannig:
Ákærður Haukur greiði
þóknun skipaðs verjanda
síns, Benedikts Sigurjóns-
sonar hrl., er þykja hæfilega
ákveðin kr. 65.000.00.
Ákærður Jóhann Gunnar,
Helgi, Skúli, Ástþór, Jakob
og Karvel, greiði in solidum
þóknun skipaðs verjanda
síns, Guðmundar Ásmunds-
sonar, hrl, er þykja hæfi-
lega ákveðin kr. 55.000.00.
Ákærður Vilhjálmur Þór
greiði þóknun skipaðs verj-
anda sins, Sveinbjarnar
Jónssonar, hrl., er þykja
hæfilega ákveðin kr. 25.000,-
00.
Allan annan kostnað sak-
arinnar, þar með talin þókn-
un skipaðs sækjanda, Ragn-
ars Jónssonar, hrl., er þykja
hæfilega ákveðin kr. 80.-
000.00, ber hinum ákærðu
að greiða þannig: Ákærður
Haukur greiði 5/10 hluta
kostnaðarins, ákærður Jó-
hann Gunnar greiði 2/10,
ákærðir Helgi, Skúli, Ást-
þór, Jakob og Karvel greiði
in solidum 2/10 og ákærð-
ur Vilhjálmur Þór greiði
1/10 hluta.
D ó m s o r ð :
Ákærður Haukur Hvann-
berg sæti fangelsi í 4 ár.
Ákærður, Jóhann Gunnar
Stefánsson greiði kr. 250-
000.00 í sekt til rikissjóðs,
og komi varðhald 12 mánuði
í stað sektarinnar verði hún
eigi greidd innan 4 vikna
frá birtingu dóms þessa.
Ákærðir, Hélgi Þorsteins-
son, Skúli Thorarensen, Ást-
þór Matthíasson, Jakob Frí-
mannssön og Karvel Ög-
mundsson, greiði hver um
sig kr. 100.000.00 i sekt til
ríkissjóðs og komi varðhald
7 mánuði i stað hverrar
sektar verði sektirnar eigi
greiddar innan 4 vikna frá
birtingu dóms þessa.
Ákærður Vilhjálmur Þór
greiði kr. 40.000,00 í sekt
til rikissjóðs og komi varð-
hald þrjá mánuði í stað
sektarinnar, verði hún eigi
greidd innan 4 vikna frá
birtingu dóms þessa.
Stjórn Olíufélagsins hf.
greiði f.h. félagsins kr.
29.240.00 í ríkissjóð, ásamt
7% ársvöxtum frá 16. des-
ember 1958 til greiðsludags.
Stjórn Hins íslenzka stein-
olíuhlutafélags greiði f.h.
félagsins kr. 251.586.00 í
ríkissjóð, ásamt 7% árs-
vöxtum frá 16. desember
1958 til greiðsludags.
Ákærður Haukur Hvann-
berg greiði Hinu íslenzka
steinolíulilutafélagi $ 135,-
627.29, kr. 51.933.42 og £
11.079-11-08, ásamt 7% árs-
vöxtum frá 9 marz 1962 til
greiðsludags.
Ákærður Haukur Hvann-
berg greiði skipuðum verj-
anda sínum, Benedikt Sigur-
jónssyni, hrl., málsvarnar-
Framhald á 2. siðu.
Fyrri hluti dómsniðurstaða héraðsdómara
voru birtar hér í gær; nú kemur síðari hlut-
inn og dómsorð. Á morgun verður hæstarétt-
ardómurinn birtur — og er þá olíumálinu lokið.
Til glöggvunar fyrir lesendur kvikmyndagagnrýninnar gcfum
við hverri kvikmynd einkunn. Hæst gefum við sex stjörnur,
en lægst er gefín ein stjarna.
STJÖRNUBlÓ:
Konungur skop-
myndanna
(Harold Lloyd).
***** Bandarísk kvik-
mjoidalist hefur aldrei náð
hærra að mannlegri hlýju
og óviðjafnanlegu grini eins
og á blómaskeiði þöglu
myndanna á öðrum og
þriðja áratugnum, þrátt fyr-
ir tæknisigra síðar í banda-
rískum kvikmyndaiðnaði.
Þessi kvikmyndalist reis
hæst með kvikmyndum
Charlie Chaplin. Aðrir snill-
ingar voru einnig á ferðinni
og náði Harold Lloyd mikilli
frægð á þriðja áratugnum.
Harold Lloyd hefur leikið
í tvö hundruð og fimmtiu
kvikmyndum og er þessi
skopmyndasyrpa tekin sem
úrval úr níu beztu kvik-
myndum hans, sem allar
voru skapaðar á þriðja ára-
tugnum. Er þetta elskuleg-
asta grin, sem lengi hefur
sézt á íslenzku kvikmynda-
tjaldi. Harold Clayton Lloyd
skóp persónu á hvíta tjald-
inu á sínum tíma, sem var
tákn bandarískrar æsku, —
drengurinn með stráhattinn
og kringlóttu gleraugun í
kostulegum árekstrum við
umhverfi sitt. Manngerðin
var talin ekki ólík honum
sjálfum í daglegu lífi.
Eitt hatar hann öðru
fremur. Það er trúhræsni
samborgara sinna og virðist
vera kveikitundrið í list
hans. Hann er af skozkum
og enskum ættum og fædd-
ur í fyl'kinu Nebraska.
Móðir hans ætlaði að
verða leikkona og var til-
neydd að hætta listaferli
sinum vegna trúarofstækis
foreldra hennar.
Faðir hans var kaupsýslu-
maður og þekktur sem
hermikráka í sínum hópi og
talinn svolítið upp á heim-
inn.
Eftir að Harold Lloyd
hvarf frá vettvangi kvik-
myndanna hefur hann gefið
sig að góðgerðarstarfsemi
og rekur meðal annars
seytján sjúkrahús fyrir löm-
uð börn í Bandaríkjunum.
Harold Lloyd hefur fallið
fyrir málverkinu og haldið
sjálfstæða málverkasýningu.
Þá er hann ákaflega hrifinn
af hundum og heldur
hundasýningar öðru hvoru
um þver og endilöng Banda-
ríkin, og ekki sízt hef-
ur hann fengið þá flugu í
kollinn að berjast fyrir upp-
gangi handboltaíþróttarinn-
ar og er nú líklega dapur
þessa dagana eftir burstið
við íslendingana um daginn.
Kannski setur hann upp
hinn fræga svip frá hvita
t.jaldinu, þegar hann heyrir
fslendinga getið.
g.m.
KÓPA YOGSBlÓ:
Hefðarfrú í
heilan dag
Leikstjóri og framleiðand':
Frank Capra.
**** j leikskrá segir, að
þessi mynd sé gerð eftir
,,skáldsögu“ Damon Runy-
ons. Ekki er það nú alveg
rétt, smásaga var það, heill-
in. Efnið er í stuttu máli
það, að elskulega fordrukk-
in eplasölukona hefur eign-
azt dóttur utan hjónabands
og komið henni fyrir í
klausturskóla á Spáni. Síð-
an hefur gamla konan helg-
að sig drykkjuskap, dóttir-
in veit þó ekki annað en allt
leiki í lyndi og boðar komu
sina ásamt greifa nokkrum
sem hún ætlar að giftast.
Nú eru góð ráð dýr.
Sprúttsali nokkur og vin-
kona hans gangast í málið,
gamla konan er dubbuð upp
í „hefðarfrú i heilan dag“,
og þrátt fyrir margvísleg
vandkvæði tekst að bjarga
öllu við. Dóttirin siglir burtu
sæl og ánægð til að giftast
greifanum sínum, en það er
að sögn Óskars Wilde laun-
in, sem litlar og fallegar
bandarískar stúlkur hljóta,
séu þær góðar og þægar.
Efnið er prýðilega til
kvikmyndunar falið, og leik-
stjóranum Frank Capra
hefur tekizt að gera hér
bráðskemmtilega mynd.
Bette Davis leikur eplakon-
una afburðavel eins og við
var að búast, Glenn Ford
er ágætur í hlutverki
sprúttsalans Dabba fína
(Dave the Dude). Minni
hlutverk eru að heita má
öll vel leikin og sum ágæt-
lega.
Helzti gallmn á myndinni
er sá, að hún er óþarflega
löng og fullmikið teygt úr
lopanum; einnig bregður
fyrir nokkurri tilfiningasemi
að bandariskum sið, en þó
ekki til skaða. Þrátt fyrir
þetta getur gagnrýnandinn
vel mælt með þessari mynd,
það er góða skemmtun og
skemmtilega kvöldslund að
hafa í Kópavogsbiói þessa
dagana.
J.Th.H.
Ranghverfan
á Rómaborg
* Nýja Bíó sýnir ítalska
sakamálamynd sem mun
nokkuð komin til ára sinna.
Kona er myrt og ýmsir sem
gætu haft hag af dauða
hennar og síðan er leitað að
morðingjanum — þetta er
gömul saga. Myndin er löng
og fremur kauðalega byggð
upp; geysimikill hluti henn-
ar lýsir nokkrum heldur
treggáfuðum lögreglumönn-
um sem stunda mikinn akstr
ur og kapphlaup og önnur
læti á eftir ýmsum þráðum
málsins. Pietro Germi er
leikstjóri og leikur aðalhlut-
verkið, Ingravallo lögreglu-
mann samvizkusaman og
duglegan og allt það (má
aldrei vera að því að hitta
stúlkuna sína, vegna anna)
eins og gerist í slíkum
myndum. Claudia Cardinale
fer með hlutverk þjónustu-
stúlku þeirrar myrtu og
hefur farið mikið fram síð-
an. Franco Fabrizi leikur
þokkalega falslækni einn og
dusilmenni.
Það var nú það.
A. B.
tJr myndinni Konungur skopmyndanna, scm sýnd er í Stjömub.