Þjóðviljinn - 14.05.1964, Blaðsíða 6

Fimmtudagur 14. maí 1964
0 SlÐA
ÞíðÐVILJINN
Straumurínn liggur nú tíl
vinstrí í stjórnmálum Chile
Hálfu ári fyrir forsetakosningarnar er stjórnar
samstarfið í upplausn eftir mikinn vinstrisigur
Heimsiss lengsta land, hið
4300 km langa Chile á vestur-
8trönd Suður-Ameríku. er
sennilega það landið, sem með
mestum ueg hefur litið und-
anfarna attrmði í Brasilíu.
öllum aetti nefnilega að vera
það Ijóst, að upptökin að upp-
reisn herforingjanna þar voru
í Washington.
Menn hljóta að spyrja sjálfa
sig þess, hvort þeir aðilar,
sem ekki gátu liðið 80,jmiljón-
um Brasilíubúa að halda hæg-
fara umbótastjóm, eins og
stjóm Goularts, leyfi tíu sinn-
um færri Chilebúum að velja
sína eigin stjórn. Hagsmunir
bandarískra auðhringa eru
nefninlega sízt minni í Chile
en í Brasilíu.
Þar við bætist, að undan-
farin ár hefur straumurinn
legið til vinstri í Chile. Og
það er eins og við manninn
mælt, borgarablöð, hvort held-
ur er í Bandarikjunum eða
Evrópu, hrópa hátt og í hljóði
um ,.kommúnisthættuna” i
landinu, en þar er allt útlit
fyrir það að marxistar komist
til valda með atkvæðaseðilinn
að vopni. Afturhaldsöfl lands-
ins hafa vafalaust ekkert á
móti því að gera, að banda-
rísku frumkvæði. svipaða
breytingu og hershöfðingjarn-
ir gerðu í Brasilíu. En þar
skilur á milli, að mikill hluti
landsmanna er sameinaður í
vamarhreyfingu, sem einmitt
vill forða slíku. í þeirri hreyf-
ingu er fólk með mismunandi
afstöðu til stjómmáia og trú-
mála; slík eining hefur ekki
náðzt í neinu landi Suður-Am-
eríku áður.
Alþýðuhreyfingin
Forsetakosningar verða háö-
ar f landinu að tæpu hálfu ári
Hðnu. Ömögulegt er að *pá
neinu um úrslitin. Til vinstri
stendur Alþýðufylkingin. Að
sjálfsðgðu hrópa andstæðing-
arnir hátt um það að hreyf-
ingin *é kommúnistíak, eða að
minnsta kosti stjórnað af
kommúnistum, og hafi marx-
istiska stefnuskrá. Sannleikur-
ínn er hins vegar «á, að hreyf-
ingin er bandalag sósíalista,
sósíaldemókrata, kommúnista
og annarra hópa, sem eru allt
annað en marxistískir. Við
siðustu forsetakosningar, 1958,
hlaut Alþýðuhreyfingin 350,000
atkvæði. og skorti aðeins rúm-
Iega 30,000 atkvæði til þess að
forsetaefni hennar næði kosn-
ingu.
1961 voru svo þingkosningar
haldnar, og í þetta skipti fékk
Alþýðufylkingin meir en 400
þúsund atkvæði. Við síðustu
kosningar, sveitastjómarkosn-
ingar á síðasta ári, var at-
kvæðafjöldinn kominn upp í
689.000. Alþýðufylkingin ætti
þannig að vera örugg um að
forsetaefni hennar nái kosn-
ingu — séu fleiri en tveir í
framboði.
Nýr kosninga-
sigur
En slfkt er hvergi nærri ör-
uggt, ef dæma skal eftir auka-
kosningum, sem fram fóru í
Curico-héraðinu 15. marz, og
atburðum þeim. er á eftir
fylgdu. Curico er lftið hérað
nokkur hundruð km fyrir
sunnan höfuðborgina Santiago.
Kosningarnar urðu mikill
sigur fyrir Alþýðufylkinguna,
sem jók atkvæðatölu sína úr
6784 í 9578. Bandalag stjórn-
arflokkanna, sem nefnir sig
Lýðræðisbandalagið og saman-
stendur af íhaldsmönnum.
frjálslyndum og róttækum,
tapaði miklu atkvæðamagni,
fékk nú 7955 í stað 11,042 áð-
ur. Það eru stjórnarflokkam-
ir, sem ábyrgðina bera á
hraðversnandi cfnahagsþróun
landsins í stjórnartíð Rodrigu-
ez, núverandi forseta. Þriðji
stóri flokkurinn, flokkur
Kristilega dcmókrata, bætti við
sig atkvæðum. hlaut nú 6619
atkvæði í stað 4974 áður.
Hinn svonefndi Róttæki
flokkur er stærsti stjómar-
flokkurinn og honum féll því
f hlut að útnefna forsetaefni
Lýðræðisbandalagsins við kosn-
ingamar í september. Flokk-
urinn valdi Julio Duran. Fyrir
kosningamar í Curico lýsti
hann yfir því, að útnefningin
jafngilti kosningu, svo viss
var hann um sigur stjórnar-
flokkanna. Duran gat ekki í-
myndað sér annað, en þeir
myndu sigra glæsilega í þessu
kjördæmi, þar sem góðseigend-
ur hafa fram til þessa ráðið
lögum og lofum og stjómað
atkvæðagreiðslu landbúnaðar-
verkamannanna að vild sinni.
Gefast upp
Kosningaósigurinn var mik-
ið áfall fyrir Duran, svo mikið,
-að hann hætti einfaldlega við
það að vera í framboði við
forsetakosningamar. Fram-
kvæmdastjóri flokksins ákvað
síðan, fyrir áhrif óbreyttra
flokksmanna, að hætta stjóm-
arsamstarfinu. Allir embættis-
menn flokksins í stjórn og ut-
an voru hvattir til þess að
segja stöðum sínum lausum.
Ráðherrar flokksins drógu sig
í hlé og á aukaþingi flokksins,
sem staðið hefur yfir undan-
farið, höfðu 12 af 39 þing-
mönnum og 5 af 11 öldunga-
deildarþingmönnum gengið Al-
þýðufylkingunni á hönd.
Eins og málin standa nú,
eru því aðeins tvö forsetaefni.
frambjóðandi Alþýðufylkingar-
innar, Salvador AHende, og
stofnandi Kristilega demó-
krataflokksins, Eduardo Frei.
Allt útlit er fyrir að íhalds-
menn Lýðræðisbandalagsins
veiti honum stuðning en fylg-
ismenn Róttæka flokksins snú-
ist á sveif með Allende. Úr-
slit forsetakosninganna eru .
undir því komin, hvernig at-"
kvæði þessara flokka skiptast.
Erlend jafnt sem innlend blöð
hallast að því, að sigurhorfur
Allende séu meiri.
Bandaríska tímaritið ,,Ncws-
week" telur þannig, að hinn
„aristókratíski” læknir Allende
hafi möguleika á því að verða
næsti forseti Chile. Tímaritið
lætur ekki hjá líða að minna
á, að ,.á stefnuskrá hans sé
þjóðnýting koparnámanna, sem
tilheyri bandarísku félagi'.
Ekki sósíalismi
Kommúnistar í Chilc hafa
cinnig trú á því, að Alþýðu-
fylkingin vinni sigur. I hug-
myndafræðimálgagni flokksins,
..Principios” *cgir einn af
meðlimum flokksstjórnarinn-
ar, Volodia Teitclboim, að Al-
þýðufylkingin sé ckki ,.ncin
marxistísk hreyfing, þar eð
hún hafi skilyrðislaust innan
sinna vcbanda marxista og
andmarxista, sem sammála
*éu um nauðsyn samstöðu í
forsetakosningunum. En slikt
er ckki sósíaiistisk stefnuskrá.
enda þótt stefnt Sé gegn
þrcnningunni, *em framar
öðru hindrar frainfarir i Chile:
Hcimsvaldastcfna, stórjarðir og
auðhringar”.
Forsetaefni Kristilegra demó-
krata, Eduardo Frei. er snjall
stjómmálamaður, sem sækist
eftir auðfengnum vinsældum
og í því augnamiði hefur hann
tekið upp að heita má alla
stefnuskrá Alþýðufylkingarinn-
ar! Hann talar um nauðsyn
byltingar, sem stefnt sé gegn
„auðhringum, auðmannastjórn
og heimsvaldastefnu.” Hann
hefur brugðið sér til Moskvu
og hrósað Sovétríkjunum há-
stöfum.
Forsetaefni USA
4-.
— Eftir þvi sem sérfræðingar vorir scgja, hefur cinn maður
með tvær byssur hleypt af þrem kúlum fjórum sinnum í fimm
skotum . . . (Eccles í Daily Worker, London).
SIM A R 1317? iim
Lc/ndardómur PER50NNA tr %A, 08 mtS itöS-
■ugum fílrounum hofur ronnsóknarllSf PERSONNA
taklzt o5 gera 4 flugbtlHar cgg{ar á hvtr|u blaSi.
Bi6{l5 um PERSONNA blöBin.
Hin fróbmru nýju PERSONNA rokblöS út „*1nin-
lets slttt" tro nú toksin* fóanleg bít 6 tandi.
SictnHi skrtfið I þróun rokbto5o fra þvl 08 frarp-
ItiSslo þtirra hófsf. PERSONNA rokbloSÍS htldur
fiugbffl frú fynfo fil siSosta = 15. roksturs.
BLOÐIIM
HMLDS0LUBIR0Ð1R AKUR
En hik hans og ábyrgðar-
leysi kemur hvergi betur i
ljós en einmitt á kosninga-
fundum. Eitt mikilvægasta
hagsmunamál kjósenda er af-
staðan til kopamámanna, hvort
þjóðnýttar skuli eða vera á-
fram í eign bandarískra auð-
hringa. Frei hefur lofað auð-
hringunum þvf, að þeir skuli
fá að sitja í friði. Þess vegna
kveðst hann á kosningafundum
geta sætt sig við að þjóðnýta
alla olíu, sem er hvort sem
er ekki næg til þess að upp-
fyila þarfir landsmanna. En
hann er mótfallinn þjóðnýt-
ingu koparnámanna á þeim
forsendum, að Chile noti að-
eins 12,000 tonn af þeim 600
Framhald á 9. síðu.
Frá kosningunum í Chilc í apríl 1963. Kjörstaður í Santiago.
Vill eyðileggja upp-
skeruna í N- V/etnam
öldungadeildarþingmaðurinn
bandaríski, Barry Goldwater,
sem þekktur er fyrir hvað
öfgafyllstar skoðanir vestur-
heimskra stjórnmálamanna,
hefur enn vakið á sér vafa-
sama athygli. 1 ræðu i San
Fernando krafðist öldunga-
deildarþingmaðurinn þess, að
Bandaríkjamenn taki upp
harðari stefnu i Suðaustur-
Asíu og reyni að eyðileggja
rís- og ópíumuppskeruna í
Norður-Vietnam.
Goldwater talaði á sjö þús-
und manna fundi. Flutninga-
leiðir hinna ..kommúnistísku
árásarmanna” kvað hann
nauðsyn bera til að eyðileggja.
Ef Bandaríkjamenn vildu ekki
„missa” Suður-Víetnam væri
nauðsynlegt að grípa til að-
gerða, sem raunverulega
neyddu skæruliða Víetkong til
þess að hætta baráttunni.
„Þetta hefur það { för með
sér”, hélt Goldwater áfram,
„að flutningaleiðir frá Kína,
Laos og Kambodsía verður að
eyðileggja . . . Þetta hefur
ekki það i för með sér að við
eigum að varpa sprengjum á
íbúa Víetnam eða bæi þeirra,
heldur hitt að eyðileggja
nokkra vegi og járnbrautir og
hindra afhendingu nokkurra
skipsfarma”. Hann bætti því
Barry Goldwater
við, að rís- og ópíumuppsker-
una, sem mikið hafi að segja
fyrir utanríkisverzlun Nprður-
Víetnam. verði að eyðileggja.
Bandaríkjamenn
viija fá gui!
Ekki alls fyrir löngu lýstu
um eitt þúsund kaupsýslumenn
í Verzlunarréði Bandarfkjanna
yfir þvi, að þeir telji rétt að
aukin sé verzlun milli Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna.
Allt er þeitu gott og bless-
að, en sá er galli á gjöf Njarð-
ar, að ályktun Verzlunarráðs-
ins er svo uppfull af skilyrð-
um, að óhugsandi má telja að
nokkur auknirg verði á næst-
unni á verzlun milli þessara
tveggja forystulanda.
I Verzlunarráði Bandarikj-
anna sitja kaupahéðnar, sem
flestir eru taldir heldur aftur-
haldssamir. Ekki vilja þeir að
Bandaríkin kaupi vörur i Sov-
étríkjunum, og ef Sovétríkin
kaupi brátt fyrír það vörur
að vestan skuli þær stað-
greiddar og heízt með gulli.
Þá fellst Verzluharráðið á það
að flytja út vörur með þess-
um umræddu skilyrðum til
landa Austur-Evrópu, en ekki
til annarra kommúnistarikja.