Þjóðviljinn - 14.05.1964, Blaðsíða 7

Ffanmtudagur 14. maí 1964
MðÐVILIINN
SlÐA J
BREF TIL RAGNARSISMARA
Ragnar í Smára!
Þar sem við erum aðeins
málkunnugir, finn ég ekkert
annað ávarp í hugskoti mínu.
enda fullgilt. Undir þessu nafni
hefur þú lifað og starfað, svo
enginn tekur misgrip á þér og
ððrum Ragnari, og undir þessu
nafni munt þú lifa í fyllstu
merkingu þess orðs.
Engum finnst það sjálfsagt
skrítnara en mér að ég skuli
vera að skrifa þér opinbert
bréf. En það er nú svo, að ég
hef um langa daga brotið
heilann um menn og mál-
efni. Við höfum lifað á mestu
breytingartímum í sögu Islands.
Margir hafa brotizt upp úr fá-
tækt og velt miijónum. Til
þessa þarf vissan dugnað,
stundum bara viss sambönd,
enda kemur þetta fyrir með ó-
breytta asna, en af þeim eigum
við nóg og þeir hafa aldrei
leitað á huga minn.
Þú ert einn af þessum mönn-
um sem sögur herma að byrjað
hafi sem sendisveinar en endað
sem forstjórar. Það sem mér
hefur verið fhugunarefni er
menningarstarf þitt og hvar
það ætti sínar raunVerulegu
rætur. Alltaf var maður að
heyra satt og logið um stuðning
þinn við rithðfunda, skáld og
listamenn og ég hugsaði sem
svo: Er þetta allt dulbúinn
„business" eða blásönn alvara?
Þetta var ekki hugsað af nein-
um illvilja, heldur var þetta
svo einstakt fyrirbrigði að fjár-
málamaður væri að gera sér
það ómak að leggja fé til ís-
lenzkrar menningar. Eins og
sagan ber með sér, er það aðal-
hugsjón fjáraflamanna að auka
sitt persónulega fjármagn eftir
öllum hugsgnlegum leiðum,
jafnvel þó þeir stefni í Stein-
inn. Þetta fer fram í gegnum
fyrirtæki sem byggð eru upp á
svo margslunginn hátt að þjóð-
félagsreglur hafa ekkert yfir
þeim að segja. Um þjóðþrif er
aldrei hugsað, peningamir leita
eins og ósjálfrátt á þá staði þar
sem þeir gefa mestan arð. Ræf-
illinn af þeim fyrirtækjum sem
minna gefa. ásamt skuldasúpu,
er matreiddur sem spónamatur
fyrir almenning. Enginn þarf
þó að ætla að þeir sem fyrir
þessu standa séu persónulega
verri menn, en þar sem auð-
magnið sezt í hásætið og tekur
við stýrinu lýtur mennskan 1
lægra haldi.
Margir þessara manna gefa
fyrir sálu sinni sem kallað er
minningargjafir og sjálfsagt i
þeirri von að eftirlifendur ef-
ist ekki um að Guð hafi skap-
að þá í sinni mynd, því yfir-
leitt eru þetta guðhræddir
menn. Vopnakóngar og stríðs-
framleiðendur gefa til hæla
fyrir örkumla hermenn, sem
tækin hafa klesst saman á þann
hryllilegasta hátt sem mannleg
augu fá litið og þetta er talið
til göfugmennsku. Sem sagt
flestir sem afla einkaauðs gera
það sjálfum sér og öðrum til
tjóns. Þannig virðist hæfni og
dugnaður verka í öfuga átt.
Jafnvel börn þessara manna ná
vart hælum feðra sinna og gæti
maður þó hugsað að þar væri
ekkert til uppeldis sparað.
Ekki er mér sýnilegt að þú
hafir á neinn hátt þurft að gefa
fyrir sálu þinni og því hefi ég
sannfærzt um það betur og
betur að starf þitt til stuðnings
íslenzkri menningu hafi verið
af höndum innt af innrl þörf.
betur ættaðri en vanalegum
hentigjöfum fylgir. Og mér til
mikillar ánægju bendir þetta í
þá átt sem ég hefi alltaf vonað
að framtak. einstaklingsins
beinist að, þó sú von hafi á sið-
ustu árum jafnvei dalað.
Framtak einstaklingsins er
lffæð þjóðfélagsins hvað sem
þjóðfélagsformið heitir. Og
menn sem skara framúr, eiga
að bera meira úr býtum. Aft-
ur á móti vonast ég til að þetta
svonefnda framtak beinist að
því að menn setji metnað sinn
í að gera nafn sitt gildandi á
þjóðfélagsvisu. Þetta er ekki
hægt með auðsöfnun einni.
Héðinn Valdimarsson var
auðmaður á þeirra tíma vísu,
en á því tekur enginn mark
eftir 100 ár, en verk hans í
þágu verkalýðshreyfingarinnar
og gjafir konu hans mást ekki
út úr þjóðarsögunni.
Heill sé þér og öðrum sem
ieggja á þetta einstigi og
breik.ka það. Listaverkagjöf þín
til A.S.l. er varða sem vísar.
Ayjýðan gerir mörg glappaskot
en þangað er samt að leita þess
verðmætis sem þjóðstofninn
býr yfir. Flestir aðrir mundu
hafa gefið rikinu eða háttvirt-
um stoínunum, en þú vissir
hvar grafa skyldi til gullsins.
Alþýðan hefur hér sem ann-
ars staðar alltaf verið hyrning-
arsteinn þjóðlífsins. Allir þeztu
synir fslands hafa lagt fátækt
sína að veði fyrir frelsi okkar
og menningu. Hinir sem betur
voru settir hangdu flestir ofan
í þrúgurunum, þó til séu heið-
arl. undantekningar. Þú sett-
ir ekki fátækt þína að veði
heldur auðlegð en slíks eru enn
fá dæmi og mætti með sanni
segja að þín fórn væri einstæð-
ari og sízt minni.
Við eigum dæmi um slíkt úr
heilagri ritningu. Lærisveinar
Krists voru fátæklingar, nema
sumir halda að Júdas hafi átt
einhverja aura. Fylgd læri-
sveinanna við meistarann var
þeirra köllun. Aftur á móti
kom maður til Jesú og spurði
hvað hann ætti að gera til
að verða sáluhólpinn. Svar-
ið var: „Far og gef eigur
þinar fátækum". Maður þessi
gekk burt beygðu höfði því
hann var mjög ríkur.
Ég var ekki viss um þig fyrr
en nú fyrir skemmstu viðvíkj-
andi svonefndu dátasjónvarpi.
Þar rakst þú endahnútinn á ef-
ann. Þar ætluðu hinir síðbornu
Kanar að reiða hátt til höggs,
enda ekki ráðizt á lægsta hluta
garðsins, sem alþýðan hefur
um aldaraðir verið að skarð-
bæta. Kannski hafa viss öfl
treyst á það að þú mundir ekki
opinberlega ganga á móti flokki
þínum og kannski eigin hags-
munum. Það liggur stundum í
loftinu að bankarnir skrúfi fyr-
ir vissa menn er þeir reynast
ódælir. En dæmið kom ekki
út eftir formúlunni. Frelsisþrá
alþýðunnar er ómyrðandi, sag-
an vitnar öll í þá átt. Það ber
allt að sama brunni, hvort sem
reiknimeistarar hafa verið hag-
fræðingar eða hershöfðingjar,
alltaf hefur komið fram veiia
í dæminu, sem reikna átti af
alþýðunni frelsið og það hef-
ur verið hennar höfuðlausn.
Kanasjónvarpið er. eins og
þú tókst fram, algert sjólfstæð-
ismál, menn geta verið, þar
fyrir utan, með eða mpti sjón-
varpi þó min skoðun sé sú að
margt annað ætti að ganga
fyrir og mundi ekki þar af
hljótast menningari'veisa. Sök-
in á þessum sjónvarpsrekstri er
ríkisstjómarinnar, enda ala
dagblöð hennar á því að gera
okkur að einskonar gervikön-
um.
Þetta er ekkert last um
Bandaríkjamenn. Þeir eiga sína
kosti eins og aðrir, þó þar sé
vart um þjóðmenningu að
ræða, enda eru þeir samsteypa
sem tekur ekki að verða það
sem felst í hugtakinu þjóð. Til
að breiða yfir þessa minnimátt-
arkennd hafa þeir valið sér
tæknina sem standpunkt og
hún hefur aiið af sér bandóða
fjármálastarfsemi ásamt mestu
glæpamannasamtökum sem
heimsbyggðin á. Fróðir menn
hafa mælt að ekki fari fram
sú kosning í Bandaríkjunum
sem nokkru varðar að glæpa-
hringirnir séu þar ekki stór
,,faktor“. Dollarinn er þeirra
drottinn, og sjúklingur sem ekki
á pening verður að geispa gol-
unni, því sagt er að læknar líti
ekki á þannig fólk.
Það er í rauninni lítí skiljan-
legt hvað ráðamenn okkar
leggja sig fram til að gera okk-
ur að einskonar eftirprentun af
Ameríkönum. og til þess er
sjónvarpið eitt aðaltækið, utan
áhrifa frá Vellinum. Það er svo
sem ekki nóg að blessaðar
stúlkumar okkar skilji dável
Ameríkanann nema þegar hann
talar. Ekki er því heldur að
heilsa að verið sé að ota að
okkur því bezta í fari þessar-
ar þjóðar heldur dreggjunum.
Þetta sjáum við bezt á við-
skiptalifinu hin síðari ár. Ein-
staklingur sem ætlar á jrfir-
borðinu að stæla annan verður
aldrei annað en umskiptingur;
sama gildir um þjóð. Aftur
hefur það verið talið aðals-
merki að vera sjálfum sér lfk-
'jr en ekki nógur.
Það er sjálfsagt að hafa það
handa á milli að menn geti lif-
að menningarlífi, en ég held að
það þurfi að vera takmörk fyr-
ir þeirri hugsun að menn geti
á einu bretti veitt sér allt sem
hugurinn girnist. Ég klóra mér
þar sem höfuðhárin voru einu-
sinni, þegar ég fer fram hjá
húsum sem hafa verið í bygg-
ingu í þrjú til fjögur ár og eru
þó ekki nema sem sagt vel fok-
held. En þarna er búið og sjón-
varpsstöngin gnæfir sem menn-
ingarviti.
Mér finnst það táknrænt þeg-
ar stillt er inn á hina miklu
spumingaöldu útvarpsins, hvað
yngri kynslóðin veit lítið úr
sögu þjóðarinnar. Aftur á móti
er hún vel heima í nöfnum
á djössurum viða um heim og
mörgu svo góðu. Sjálfsagt er
þetta ágæt vitneskja en kölski
sagði einu sinni um faðirvorið
að það væri ágætt en ekki vert
að tönnlast á því.
Einhvers staðar stendur
skrifað: „Hvað gagnar það
manninum að eignast allan
heiminn ef hann bíður tjón á
sálu sinni?" Verður annars
nokkuð gaman að teljast Is-
lendingur, ef bókmenntir okk-
ar rykfaila á söfnum eða hill-
um í heimahúsum? Jafnvel þó
maður gangi með tékkahefti
uppá vasann? Getur slík þjóð
taiizt sjálfstæð? Ég segi nei. Þú
svaraðir þessu með neii í við-
talinu við blaðamennina í út-
varpssal, þó orðin séu ekki þau
sömu. Sjálfstæði einnar þjóðar
getur aldrei byggzt á öðru en
sögu hennar og bókmenntaarfi
og mér varð heitt í hamsi við
að heyra hvað þú tengdir þetta
traustiega saman. Þú gerðir
meira en skrifa nafnið þitt á
skjal, þú fylgdir allur eftir.
Þú taiaðir um hvolpana sem
væru að gelta með sjónvarpinu
og gafst í skyn að aðrir kynnu
að geta bitið, og heill því.
Ég hefi heyrt þig taia um þig
sem íhaidsmann og við því er
náttúrlega ekkert að segja. En
mér datt í hug að gaman hefði
verið að vita hvaða vitamín
Drottinn hefði haft við höndina
þegar hann skóp þig sem slík-
an.
Með beztu kveðju og óskum
Halldór Pétursson.
Elztu lífverurnar?
ESSEN 8/5 — Vesturþýzkir vís-
indamenn hafa fundið bakteríur
sem þeir telja að séu 250 milj-
ón ára gamlar og vakið þær aft-
ur til lifsins með því að setja
þær í næringarvökva. Bakterí-
urnar fundust á botni gamalla
námugangna.
Jarðskjálfti í Afríku
DAR-ES-SALAAM 8/5 Hundruð
manna misstu heimili sín vegna
jarðhræringa í Tanaganíka og
annars staðar í Austur-Afríku í
gær. Eignatjónið varð verulegt,
en ekki er vitað um manntjón.
EFTIR HALLDÓR PÉTURSSON.
V0LV0 - vanda&ur bíll
VOLVO PV544
Aðeins nokkur orð um Volvo PV544 og
Amazon Sport. Þetta eru bílarnir sem mörg-
um Islendingum finnst að standi sér næst að
kaupa, og það er nokkuð sem víst er, að þó
þeir séu töluvert dýrir miðað við aðra þá bíla
sem hér fás'f, þá fær kaupandinn heilmikið fyr-
ir peningana sína. — (Hraðaprófanirnar sem
um er getið fóru fram á reynslubraut í Dan-
mörku).
I vetur sem leið voru uppi
sögusagnir um að von væri
é nýjum endurbættum Volvo
í ár. Þetta hefur ekki verið
staðfest svo ég viti, en hvort
sem við fáum að sjá nýjan
Volvo eða ekki. þá er vafa-
samt að miklar breytingar
verði gerðar á hinu hefð-
bundna útliti og byggingu
Volvo.
Báðar gerðirnar af Volvo
eru í það miklu uppáhaldi
hjá kaupendum á Norður-
löndum, að vafasamt er að
framleiðendur telji sér hag í
því að leggja niður fram-
leiðslu PV544 eða Amazon.
Volvo-eigendur eru ekki í
vafa um hvers vegna. en við
hinir erum stundum dálítið
undrandi, sérstaklega í sam-
bandi við PV544, sem sann-
arlega er orðinn dálítið gam-
aldags í útliti og plássið f
bílnum ótrúlega illa notað.
Af þessum ástæðum skulum
við athuga dálítið hvað það
er sem Volvo-eigendur sjá
við bílana sína.
Það þarf hvorugan þeirra
að keyra langa leið áður en
maður finnur þennan sterka.
BÍLAÞÁTTUR
kraftmikla bíl ieika i hönd-
unum á sér, það er eins og
maður finni á sér að ekki
hefur verið kastað höndun-
um til smfðinnar, eins og
bíllinn hafi örugglega verið
settur saman af stakri sam-
vizkusemi og natni. Bíla-
smiðir geta sjálfsagt sett út
é tæknilegar hliðar bygging-
arinnar en tæplega er sann-
gjart að halda því fram. að
framleiðsla bílhlutanna og
samansetning sé ekki fram-
kvæmd af stökustu kostgæfni.
Það þarf áreiðanlega að leita
lengi og reyna marga Volvo-
bíla áður en fundinn verður
nýr bíll sem skröltir í eða
brakar á okkar vondu veg-
um.
En fyrir utan vandaðan
frágang er margt mjög ólíkt
með þeim PV544 og Amazon.
Amazon Sport hefur 90 ha.
vél og hefur þann vinsæla
eiginleika að ..gleypa’’ hundr-
uð kílómetra án þess að hafa
nokkurn hlut fyrir því. 1
hinum almenna PV544 hefur
maður það á tilfinningunni
að fáar eða engar ófærur
geti hindrað hann i að kom-
ast á leiðarenda.
Við skulum lfta örlítið á
kosti og galla við fljótlega
athugun á þe'm bræðrum
PV544 og Amazon:
PV - 544
Áberandi hljóðlaus og
styrkur undirvagn á ójöfn-
um og vondum vegum. Gam-
aldags afturrúða og slæmt út-
sýni til hægra frambrettis, en
þar á mót kemur hinn krappi
snúningsradius, mjög þægi-
legur í umferðinni, og lipurt
og létt stýri. Ekillinn situr
hátt en þægilega og það er
rúmt um hann við stýrið.
Endurbætur á stýrisútbún-
aði gefa betri og stöðugri
stýringu en áður, en ef
hvasst er þá er PV544 við-
kvæmur fyrir hliðarvindi,
næstum þvf eins viðkvæmur
og margir bflar sem hafa vél-
ina afturf. Stýrisútbúnaður er
óþægilega ónákvæmur þegar
ekið er beint áfram. en góð-
ur og hlýðinn í beygjum. Það
þarf að aka mjög hratt og ó-
varlega á beygjum til þess
að nokkur hætta sé á þvf að
vagninn kastist til og hann
hefur ósvikna hæfileika til
hraðaksturs á krókóttum veg-
um.
Fjöðrunin er stíf án þess
þó að vera hörð. Girskipting-
in er ein sú skemmtileg-
asta, sem hugsazt getur, og
hemlunin vel fyrir ofan með-
allag.
Vélin. sem er einn af betri
kostum bílsins, gengur mjög
hljóð, sérstaklega á þeim
hraða sem ekið er á þjóðveg-
unum. Þá vill bera á eins
konar bergmáli f yfirbygg-
ingunni þegar komið er á
drjúgan hraða t.d. á 80 km.
, og á 120 til 130 km., en það
er í sjálfu sér ekki vélinni
að kenna.
Amazon 90 ha.
Hressilegt urr á miklum
snúningshraða gefur til kynna
að vélin er sérstaklega unn-
in fyrir hraðakstur. Hún
vinnur mjúklega og létt og
fer titringslaust upp í 6000
snúninga á mínútu. Það vek-
ur sérstaklega athygli hvað
Amazon er hávaðalítill. Yf-
irgírinn veitir áreynslulaus-
an akstur upp á hámarks-
hraða bílsins, en er þó ekki
eins hár og í mörgum öðrum
bílum. Fjórði gírinn dregur
upp i 140 km hraða og er á-
gætur við framúrakstur úti
á vegunum þar sem ekið er
hratt.
Stýrisútbúnaður er örugg-
ur og traustur, einnig á
hröðum akstri og gefur
öryggistilfinningu. Það er þó
líklegt að kvenfólki finnist
Amazon nokkuð þungur f
stýrinu, en Amazon Sport er
einn af þeim fáu bílum sem
eftir eru handa karlmönnum.
Margir aðrir bílar eru
þægilegri á vondum vegum,
en þó er fjöðrunin notaleg.
og eftir á að hyggjá, þá er
hún bezt á miklum hraða, og
einmitt það fer Amazon Sport
bezt.
Ég vildi að pabbi keyrði
svona vel.
Paul Frere, einn af þekkt-
ustu kappaksturshetjunum f
dag, hefur nýlega skrifað á-
gæta bók um aksturstækni,
og f þeirri bók segir hann
m.a. þessa ágætu dæmisögu:
Það er hægt að deila lengi
um það hver sé góður bíl-
stjóri og hver ekki. Fjölskyld-
an er ef til vill ekkert hrif-
in af því að fara með heim-
ilisföðumum út í sveit, þeg-
ar hann keyrir alla leiðina
eins og hann væri í kapp-
akstri. Eitt sinn er ég þeytt-
ist um á einhverri kappakst-
ursbrautinni erlendis. voru
konan min og börn flutt
heim úr fjölskylduheimsókn
í stórum amerískum bfl. Sá
sem ók var prúður eldri
maður.
Þegar þau voru komin
heim. sögðu krakkarnir,
„Mamma, fannst þér mað-
urinn ekki keyra dásamlega
vel? Mikið er leiðinlegt að
pabbi skuli ekki geta lært
að keyra svona ...”
★
Lísa litla, fjögurra ára
gömul, þurfti að fara í af-
mæli til frænku sinnar sem
átti heima fyrir utan borg-
ina. og þar sem mamma var
búin að fá ökuskírteinið, þá
keyrði hún Lísu til frænk-
unnar.
Um kvöldið spurði pabbi
Lisu af miklum áhuga.
hvernig ferðin hefði gengið
og hvernig mamma hennar
hefði keyrt, og Lísa svaraði:
„Henni gekk ágætlega, og
veiztu hvað pabbi, við mætt-
um engum ..bölvuðum svin-
um, ösnum og fífl er hann
þessi”, eins og þú mætir svo
oft".