Þjóðviljinn - 20.05.1964, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
ÞlðÐVlLIINN
Miðvikudagur 20. maí 1964
Ctgetandi: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíalistaílokk-
urinn. —
Ritstjórar: tvar H. Jónsson. Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudagsins: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Sími 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kr. 90 á mánuði.
Verðtrygginr kaupgjalds
£it* helzta skrautblómið, og jafnframt sú jurtin,
sem lofuð var hvað mest fyrir gagnsemi sína
í jurtagarði viðreisnarinnar, var afnám vísitölu-
uppbó’tar á kaup. Sérfræðingar ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálum skrifuðu um það langt mál, og
ráðherrar lögðu á sig ærið ómak til þess að sanna
þjóðinni hvílíkur bölvaldur verðtrygging kaup-
gjaldsins væri; þar átti að vera hin eina sanna
undirrót verðbólgunnar, sem svo lengi hefur þjak-
að íslenzk't’ efnahagslíf. Síðan var vísitöluuppbót
á kaup afnumin samtímis því sem gefin voru há-
tíðlegustu loforð um stöðvun verðbólgunnar.
Raunar kom það einnig fram hjá málsvörum við-
reisnarinnar, að þeir teldu að verðtryggingin á
kaup væri einn helzti þrándur í götu „eðlilegrar
gróðamyndunar“ vissra aðila í þjóðfélaginu. Þarf
naumast að taka það fram, að ekki voru það vinn-
andi stéttir, sem áttu að verða aðnjótandi þess
gróða, enda var ’takmark viðreisnarinnar fvrst og
fremst að hindra, að hin „eðlilega gróðamyndun"
af vaxandi framleiðslu lenti hjá launþegum.
Yerkalýðshreyfingin varaði þegar í upphafi við
afleiðingunum af afnámi vísitölutryggingar
kaupgjaldsins. Ríkisstjórninni og sérfræðingum
hennar var margsinnis bent á þá augljósu stað-
reynd, að vísitölutryggingin var ekki undirrót
verðbólguþróunarinnar, heldur var hún sá eini
varnargarður gegn holskeflum dýrtíðarinnar, sem
launþegar gátu treyst á. Að vísu var sú vörn oft
harla ófullnægjandi, en með afnámi vi'sitölu-
tryggingarinnar var með öllu útilokað fyrir laun-
þegasamtökin að gera kaupsamninga nema fil
mjög skamms tíma í senn. Þau voru þannig knú-
in til þess að hafa samninga sína lausa jafnvel
meirihluta ársins til þess að geta verið reiðubúin
að vernda hagsmuni meðlima sinna. Allt ástand
á vinnumarkaðinum varð því mun ótryggara en
ella.
Jjómur reynslunnar um það, hvor aðilinn, ríkis-
stjórnin og sérfræðingar hennar eða launþega-
samtökin, hafði rétt fyrir sér er mjög ótvíræður.
Verðbólgan hefur aldrei fyrr ætt fram með því-
líkum risaskrefum sem undanfarið. Og nú er svo
komið, að ríkisstjórnin hefur tekið upp samninga
við verkalýðssamtökin um verðfryggingu kaup-
gjalds, og í ræðu sem dr. Jóhannes Nordal banka-
stjóri flutti á ársfundi Seðlabankans nýlega lét
hann svo um mælt, að þar væri líklega um að
ræða „einu færu leiðina, eins og komið er“. Þann-
ig er verðtrygging kaupgjaldsins nú eina „færa
leiðin“ til að hamla gegn vexti verðbólgunnar að
áliti þessa sérfræðings ríkisstjórnarinnar í efna-
hagsmálum. Eftir stendur þá lögbann viðreisnar-
laganna um verðtryggingu kaupsins og bíður þess
að verða slitið upp sem hvert annað iilgresi og
á eld kastað. Og vonandi verður hreinsun haldið
áfram í iurcagar*- viðreisnarinnar, því þar er af
nógu að taka. — b.
Tillögur Alþýðubandalagsins í húsnœðismálununt
Lausn húsnæðismála myndi
draga úr vexti verðbólgu
ÞINGSJA ÞJÓÐVILJANS
□ Síðastliðinn laugardag birti Þjóðvilj-
inn meginatriði frumvarps þingmanna Al-
þýðubandalagsins um leiðir til úrbóta í hús-
næðismálunum. Hér fer á eftir greinargerð
sú sem frumvarpinu fylgdi, lítið eitt stytt.
I upphafi greinargerðarinnar
er á það minnt, að húsnæðis-
málin séu tvímælalaust eitt
erfiðasta vandamál almennings.
Dregið hefur úr byggingarfram-
Itvæmdum síðari ár vegna dýr-
tíðarinnar, og hefur íbúðarhús-
næði því jafnframt hækkað gíf-
urlega í verði vegna aukinnar
eftirspurnar. Þetta ástand hafa
milliliðir óspart fært sér í nyt,
og stórhækkað verð á íbúðum.
Meginefni frumvarpsins er því
tvíþætt: Að færa byggingar sem
mest á félagslegan grundvöll og
hindra þannig óeðlilegan gróða
milliliða, og í annan stað að
efla byggingarsjóð rikisins, svo
að hann geti veitt lán allt að
75 prósent af byggingarkostnaði
til þrjátíu ára á lágum vöxt-
um.
Því næst segir orðrétt í
greinargerðinni:
„Ýmsir telja, að réttasti
mælikvarðinn á það, hvort
byggingarstarfsemi fari vax-
andi eða minnkandi, sé tala
þeirra íbúða, sem verið sé að
byggja á hverjum tíma.
Flutningsmenn hafa athugað
þetta á árunum 1957—1962 að
því er Reykjavík varðar, og
líta þær tölur þannig út:
ar íbúðir eru fullgerðar ár
hvert í Reykjavík og öðrum
kaupstöðum.
Lítum hér á tímabilið frá
1947 til 1962. Sú tala lítur
þannig út:
(í fremri dálki
aðrir kaupst.; í
aftari samt.
Ár Rvk. í kaupst.)
1947 468 331 799
1948 491 223 714
1949 366 244 610
1950 410 145 555
1951 282 (lágmark) 116 398
1952 329 131 460
1953 349 229 573
1954 487 199 686
1955 564 338 902
1956 705 382 1087
1957 935 (hámark) 347 1282
1958 865 263 1128
1959 740 430 1170
1960 642 451 1093
1961 541 376 917
1962 598 389 987
Af töflunni er augljóst. að á-
Ar Ibúðir í byp
1957 1598
1958 1243
1959 1145
1960 1000
1961 850
1962 844
Sé þessi mælikvarði réttur,
gefur hann ekki glæsilega
mynd af endurnýjun íbúðar-
húsnæðis í höfuðborginni.
Með tilliti til fólksfjölgunar
þyrftu þessar tölur a.m.k. að
hækka um 3% á ári. aðeins til
þess að ástand húsnæðismál-
anna færi ekki versnandi. En
á þessu sex ára tímabili hefur
tala íbúða í byggingu í
Reykjavík hins vegar lækkað
nálega um helming. Það er
næsta ófögur saga. — En lát-
um fleiri tölur tala.
Opinberar skýrslur sýna all-
greinilega þróunina í húsnæð-
ismálum á ýmsum tímum. Til
dæmis má í Fjármálatíðindum
Landsbankans sjá, hve marg-
standið í húsnæðismálunum á
árabilinu 1947—1951 er ömur-
legt. Fullgerðum íbúðum bæði
í Reykjavík og hinum kaup-
stöðunum fækkar ár frá ári.
Á ármu 1951 er aðeins lokið
við 282 íbúðir í Reykjavík og
einar 116 í öllum hinum kaup-
stöðunum til samans. Þetta
eru samtals aðeins 398 íbúðir
í öllum kaupstöðunum að
Reykjavík meðtalinni, móti 799
árið 1947. Á þessum fimm ár-
um fækkar fullgerðum íbúðum
á ári um helming.
Það er sem sé ljóst, að eftir
gengisfellinguna 1950 lokast
mönnum almennt allar leiðir
i húsnæðismálum. Heita má,
að bygging fbúðarhúsnæðis
stöðvist með öllu eftir þá að-
gerð í efnahagsmálum.
Hér rofar nokkuð til á
næstu fjórum árum. Fullgerð-
um íbúðum fjölgar smátt og
smátt bæði í Reykjavík og hin-
um kaupstöðunum. Árið 1955
er lokið við 564 íbúðir í
Reykjavík og 338 í öðrum
kaupstöðum landsins. Samtals
er lokið við 902 fbúðir f öllum
kaupstöðunum að Reykjavík
meðtalinni á árinu 1955. Á
þessum árum eru líka sett
lögin um lán til smáíbúða og
<S>-
á árinu 1955 lögin um hið al-
menna veðlánakerfi.
Vinstri stjórnin
Rétt þykir hér að vekja sér-
staka athygli á tölum Fjár-
málatíðinda um fullgerðar i-
búðir á árunum 1956. 57 og 58,
þ.e. á árum vinstri stjómarinn-
ar. Hefur því oft verið haldið
fram af málgögnum og stuðn-
ingsmönnum núverandi stjórn-
arflokka að þau ár hafi á-
standið verið hvað verst í hús-
næðismálunum og lítið sem
ekkert gert til úrbóta á því
sviði. En hvað s,egja nú Fjár-
málatíðindi um þetta?
Árið 1956 er lokið við 705 í-
búðir í Reykjavík móti 564 í-
búðum árið áður, það ár er
lok;ð við 382 íbúðir í öðmm
kaupstöðum móti 338 árið 1955,
eða fulllokið 1087 íbúðum i
kaupstöðunum til samans. Er
það í fyrsta sinn sem tala full-
gerðra íbúða í kaupstöðunum
á einu ári kemst yfir 1000.
Næsta ár — árið 1957 — er
lokið 935 íbúðum í Reykjavík
á einu ári. — Þetta ár var tala
fullgerðra íbúða í kaupstöðun-
um öllum 1282, og er það einn-
ig hæsta tala íbúða. sem
byggðar hafa ver'ð í kaupstöð-
unum á einu ári.
Á árinu 1958 voru fullgerð-
ar 865 íbúðir í Reykjavík, en
alls í kaupstöðunum 1128 íbúð-
ir.
viðreisnin
Síðan hafa þessar tölur farið
lækkandi, þrátt fyrir verulega
fjölgun íbúa í höfuðborginni.
Árið 1959 var lokið við 740 í-
búðir í Reykjavík, árið 1960
642, árið 1961 541 íbúð, og ár-
ið 1962 var aðeins lokið við
598 íbúðir.
Árið 1960 var lokið 1093 í-
búðum í öllum kaupstöðum
landsins, en bæði árin 1961 og
1962 fór sú tala aftur niður
fyrir 1000 — var 917 fyrra ár-
ið og 987 seinna árið.
Hvaða ástæður liggja nú til
þess, að bygging íbúðarhús-
næðis örvast á árunum 1956
til 1958?
Til þess liggja þær ástæður,
að á árinu 1956 voru gerðar
sérstakar ráðstafanir til að út-
vega veðlánakerfinu nokkurt
viðbótarfjármagn til útlána.
Á árinu 1957 voru svo sett
lögin um húsnæðismálastofn-
un. byggingarsjóð ríkisins o.fl.
Með þessum lögum má
segja, að fyrst hafi verið lagð-
ur gnmdvöllur að eigin tekju-
uppbyggingu lánakerfis til
lausnar húsnæðismálunum.
Þá voru bygginarsjóði rikis-
ins tryggðar fastar tekjur af
skyldusparnaði, sem þá var al-
gert nýmæli í lögum. gað var
þá fordæmt af stjórnarandstöð-
unni, en nú er hækkaður
skylduspamaður orðinn við-
reisnarb j argráð.
Með þessari lagasetningu af-
henti ríkissjóður líka allt það
fé, sem hann hafði lagt fram
til smáíbúðalánanna og til veð-
lánakerfisins, sem eign bygg-
ingarsjóðs ríkiSins. Þessi stofn-
sjóður var fast við 100 milj.
kr.
Einnig fékk byggingarsjóður
ríkisins nú árlegan hundraðs-
hluta af tolltekjum ríkisins
sem eigið framlag.
Þá var byggingarsjóði rikis-
ins einnig ætlað að fá til eign-
ar 2/3 af stóreignaskatti, sem
þá var á lagður með sérstakri
löggjöf. ,
Hefur núverandi ríkisstjóm,
sem kunnugt er, gengið slse-
lega fram í því að innheimta
s.katt þennan. en hann hefiði
undir öllum kringumstæðum
getað skilað nokkrum tugum
miljóna í byggingarsjóðinn, óg
hefði um það munað verulega
sem eignaauka. — Þetta, sem
nú var talið, jók byggingar-
framkvæmdimar á árunum
1956—1958.
(Siðari hluti greinargerðar-
innar verður birtur í blaðinu á
morgun).
Málarameistarar
Má/arameistarar
Þeir, sem óska að taka að sér málun á spenni-
stöðvarhúsum og götuljósastólpum, hafi samband
við veitukerfisdeild Rafmagnsveitu Réykjavíkur,
Hafnarhúsi, eigi síðar en á hádegi, fimmtudag
21. maí.
Rafmagnsveita Reykjavíkur.
ÚTGERÐARMENN ■ SKIPSTJÓRAR
STÓRKOSTLEG VERÐLÆKKUN Á I»ORS KANETASLÖNGUM.
■ Umbjóðendur okkar í Japan hafa beðið okkur að tilkynna
20% verðlækkun á þorskanetaslöngum og enn stórkostlegri
lækkun á köðlum og gerfiefnum ■ Við biðjum viðskiptavini okkar að hafa samband við
okkur hið allra fyrsta varðandi pantanir fyrir næstu vertíð.
FRIÐRIK JORGENSEN
UMBOÐSMENN FYRIR HIRATA SPINNING CO., YOKKAICHI, JAPAN.
Ægisgala 7 — Reykjavík.
Símar: 11020 — 11021.