Þjóðviljinn - 22.10.1964, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
ÞIÚÐVILJINN
Fimmtudagur 22. oittóber 1964
Otgetandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósfalistaflokk-
urinn —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjamason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja, Skólavörðust. 19,
Sími 17-500 (5 línur) Áskriftarverð kl 90,00 á mánuði.
Hættuleg vanræksla
jyúverandi afturhaldsstjórn í landinu hefur sýnt Hjúkr-
unarskóla íslands einstakt skeytingarleysi. í fjögur ár
hefur ríkisstjórnin neitað Hjúkrunarskólanum um nauð-
synlégt f’ármagn til óhiákvæmilegrar stækkunar skóla-
húsnæðisins á Landsspítalalóðinni- Forgöngumenn skólans
hafa ár eftir ár farið fram á nokkurra miljón króna fram-
lag til að halda áfram skólabvgpingunni. en ríkisstjómin
jafnan daufhevrzt við- þeirri bniðni. Það er fvrst á ný-
framlö»ðu fiárlanafrumvarpi 1965 sem nokkurt fé er ætl-
að til áframhaldandi byggingar Hjúkrunarskólans. og er
þess að vænta að bað hnevksli endurtaki si g ekki að skort-
ur á kennshihúsnæði htúkmnnmema verði í framtíðinni
látinn stand= ve«í fvrjr nauðsynlegri menntun hjúkrun-
arfólks og eðlilegri fjölgun.
rins og nú er komið, fvrst og fremst'fvrir vanrækslu
og skilningslevsi ríkisst.iómarinnar í þessum efnum, er
geigvænlegur skortur á hjúkrunarfólki við flest eða öll
siúkrahús í landinu. Á s.l. sumri varð að taka úr notkun
stóra stofu á handlæknin"adoild Landssnítalans vetma
hiúkrunarkvennaskortsins. Þetta er bví alvarlegra sem
skortur á puíkrarúmi er svo t.ilfinnanlecrur að siúklingar
þurfa að bíða vikum. mánuðum og iafnvel árum saman
eftir Sfúkráhúsvist. Vfða rærðnr nú hver hiúkrunarkona
að vinna verk sem ætluð eru tveimur eða bremur hjúkr-
unarkonum og má nærri geta hvort slíkt ástand auð-
veldar að halda hiúkrimarliði við siiíkrahúsin. Hvernig
verður svo ástatt þegar hin nýia viðbót Landsspítalans
tekur til starfa og nýia Horgarsiúkrahúsið í Fossvogi? Þá
mun fyrst alvarlega að krenna og til fullknminna vand-
rœða stefna, vegna hins mikla skorts á lærðu hjúkrunar-
liði.
Cú framkvæmd í bvgoíngarmálum Hiúkrunarskólans sem
^ nú stendur fyrir dyrum er bygging álmu sem ætluð
er fyrir kennslustofur. Sá hluti skólans sem reistur er.
var upohaflega ætlaður fvrir heimavist nemenda og skrif-
stofuhúsnæði. 1956 var flutt inn í þetta húsnæði hálf-
gert og næstu ár notuð til endanlegs frágangs en engar
nýjar álmur reistar. í bvriunardeild skólans innritast ár-
lega um 40 nemendur en brotfskráðir nemendur munu yf-
irleitt ekki floiri en 35, bar sem nnkkrir helta=t venjulega
úr lestinni af ýmsum ástæðum. M'íög mikil aðsókn er að
skólanum og verður árleoa að neita miklum fiölda um
inntöku veona húsnæðissknrtsins. Lengist sífellt biðlisti
ungra on áhuoasamra stúlkna sem vilja gera hjúkrun
siúkra að ævi=tarfi en geta ekki komizt að til náms með
eðb’legum bætti veona áhugaleysis og trassa=kanar ríkis-
stjómarinnar og stuðningsmanna hennar á Alþingi.
Ctækkun Hiukrunarskóla íslands með bvggingu nauðsyn-
^ legs kennsluhúsnæðis er vitanlega ekki nema fyrsti á-
fanginn, þótt hann sé sá sem mest er aðkallandi eins og
sakir standa. Heimavist skólans tekur aðeins 90 nemend-
ur og búa þó maroir heima. Þegar kennsluálman hefur
verið byggð þarf að auka húsnæði heimavistarinnar og
undirbúa iafnframt bvgoingu á fleiri kennslustofum. Nám
og menntunaraðstaða hiúkrunarfólks þarf að haldast í
hendur við auknar þarfir bjóðarinnar á þessu sviði og
vaxandi siúkrahúsakost. Það er býðingarlítið að reisa ný
og mvndarleg siúkrahús bæði bér í höfuðstaðnum og út
um land nema iafnframt. sé séð fvrir menntunaraðstöðu
bess starfsfólks sem á að bera siúkrahúsin uppi og gera
þeim mögulegt að rækja hlutverk sitt.
Vonandi skilja stjómarvöld landsins þessi einföldu sann-
indi betur í framtíðinni en hingað til. Og þá ætti ekki
sú furðulega afstaða sem ríkt hefur til Hjúkrunarskóla
íslands að þurfa að endurtaka sig-
Tæknistofnun sjávarútvegsins væri
stérsparnaður fyrir þjóðarheildina
Á mánudaginn kom fram í Sameinuðu þingi til-
laga til þingsályktunar um tæknistofnun sjávar-
útvegsins frá Gils Guðmundssyni. Tillagan var
flutt á síðasta þingi en hlaut þá ekki afgreiðslu.
Tillagan er svohljóðandi:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að und-
irbúa löggjöf um tæknistofnun í þágu sjávarút-
vegsins. Verkefni hennar skulu vera rannsóknir
á hagkvæmustu gerðum fiskiskipa, miðað við ís-
Ienzkar aðstæður, rannsóknir veiðitækja og veið-
arfæra, svo og upplýsingastarfsemi um slík efni.
Skal undirbúningi hraðað svo að hægt verði að
leggja frumvarp um þetta mál fyrir næsta reglu-
legt Alþingi.
ÞINCSJÁ ÞJÓÐVILJANS
Tillögunni fylgir greinargerð
og verður hér drepið á helztu
atriði hennar.
í upphafi hennar er sýnt
fram á, »ð mikið skorti á að
rannsóknarstarfsemi í þágu
sjávarútvegsins sé nægilega
mikil og fjölþætt. Tvær rann-
sóknarstofnanir séu að vísu
starfandi, rannsóknarstofur
Fiskifélags íslands og Atvinnu-
deildar Háskólans. Báðar þess-
ar stofnanir hafi ákveðnu
verkefni að sinna en þær gætu
skdað árangursríkara starfi, ef
þeim væri tryggð bætt starfs-
skilyrði og aukið fjármagn.
Skortir rannsóknir
En slíkt væri ekki fullnægj-
andi. Síðan segir orðrétt í
greinargerðinhi: „Okkur skort-
ir með ölu einhverja hina
mikilvægustu stofnun, sem nú-
timasjávarútvegur hlýtur að
styðja.st við, eigi hann að
fylgjast með tímanum og hag-
nýta sér á farsælan hátt þá
vélvæðingu og tækniþróun, sem
fiskve:ðar byggjast á í stöð-
ugt ríkari mæli. Hér er átt
við stofnun, sem hefði það
verksvið að framkvagma rann-
sóknir á veiðitækni hvers
konar, fylgjast með erlendum
og innlendum nýjungum á því
sviði, hafa frumkvæði um próf-
un þeirra við íslenzkar að-
stæður og veita íslenzkum út-
vegsmönnum og fiskimönnum
sem gleggstar upplýsingar um
niðurstöður slíkra athugana og
rannsókna“.
Kemur í veg fyrir
mistök
Þá segir, að tækni og. rann-
sóknarstofnun sé alveg sér-
staklega nauðsynleg að því er
varðar hvers konar veiðarfæri
og þau tæki sem nú þykja
nauðsynleg í hverju fiskiskipi.
Hvað eftir annað komi á mark-
aðinn veiðarfæri úr nýjum
gerviefnum og með nýju sniði.
Framle:ðendur nýjunganna
nota sér sölutæknina og út-
gerðarmenn eiga úr vöndu að
ráða „og hljóta óhjákvæmilega
að gera ýmis mistök, sem kosta
stórfé, en hægt hefði verið að
komast hjá í mörgum tilfell-
um, ef til staðar hefði verið
rannsóknarstofnun í landinu",
Dæmi
Þá er í greinargerðinni nefnt
dæmi um það mikla tjón, sem
hlotizt hefur af skorti tækni-
legra rannsókna.
Fyrir u.þ.b. hálfu öðru ári
var tekið að flytja hér inn
hnútalausar herpinætur fram-
leiddar á Italíu. Noregi og
e.t.v. víðar. Umboðsmenn
héldu því fram að nætur þess-
ar hefðu reyn.it vel erlendis
og auk þess voru þær lítið
eitt ódýrari en aðrar nætur.
Nýjungin vakti svo mikla at-
hyglí útgerðarmanna, að þeg-
ar í stað voru fluttar inn 30
nætur af gerðinni og var verð
hverrar 800 þús kr. En þegar
allt kom til alls reyndust næt-
urnar óhentugar á síldarmið-
unum við ísland og nú svo
komið að flest öll skip hafa
lagt nætur þessar til hliðar.
Þá segir í greinargerðinni:
En . þessi tilraun kostaði út-
gerðina og þjóðarheildina mik-
Gils Guðmundsson.
ið fé. Er þar ekki aðeins um
að ræða verð sjálfra veiðar-
færanna, heldur einnig afla-
tjón, sem vafalaust skiptir
miljónum, ef ekki tugum milj-
Tvenns konar tjön
Og áfram orðrétt „Skortur-^
inn á rannsóknarstofnun á
notagildi veiðarfæra hefur þvi
án efa tvenns konar tjón 1
för með sér Annars vegar
freistast útvegsmenn til, stund-
um maggir í senn, því að sam-
keppnin er hörð, að kaupa
dýru verði handa skipum sín-
um nýjar tegundir veiðarfæra
og fiskleitartækja, sem reyn-
ast síðan ekki svo vel sem
skyldi. Ef til vill hafa þá mörg
fiskiskip verið notuð sem eins
konar tilraúnadýr, þar sem eitt
eða tvö hefðu nægt, og ár-
angur komið fyrr í ljós en ella
með rannsókn og undir eftir-
liti sérfróðra manna. Hins
vegar kann útvegurinn að fara
algerlega á mis við hin ágæt-
ustu veiðarfæri og tæki, vegna
þess að einstakir útgerðarmenn
treysta sér ekki til að fram-
kvæma þær rannsóknir og þá
tilraunastarfsemi, sem skorið
getur úr um gagnsemi þeirra á
íslenzkum fiskimiðum. Hér
þarf sérstök stofnun, sem hef-
ur þetta tiltekna verkefni, rð
koma til og leysa vandann.
A undanförnum árum hafa
verið flutt inn í landið fiski-
leitartæki. sem samtals hafa
kostað hundruð miljóna króna.
Þegar á heildina er litið,
blandast engum kunnugum hug-
ur um, að tæki þessi hafa átt
geysimikinn þátt í því að gera
síldveiðar með herpinót að
þjóðhagslega arðsamri atvinnu-
grein á ný. Hitt vita aliir
til þekkja, að tæki þessi hafa
verið misgóð. Þá er og reynsl-
an sú, að afar miklu máli
skiptir, hvernig tekst til um
staðsetningu þeirra í skipum.
Hefur oft komið fyrir, að ó-
hentug eða skökk staðsetning
gerði ágæt tæki nær óvirk. í
þessu efni hafa menn verið að
þreifa sig áfram, svo að segja
hver í sínu homi, án þess að
nein leiðbeining af hálfu op-
inberra stofnana kæmi til“.
Öðrum þjóðum að haki
Þá segir, að bændur geti
snúið sér til margs konar
stofnana, um leiðbeiningar, en
útvegsmaður og skipstjóri, sem
byggjast kaupa skip fyrir 15
milj. kr., eigi í harla fá hús
að venda til að leita ráða.
Þeir verða að treysta eigin
hyggjuviti, sem geti brugðizt
á báða vegu. Hér sé brýn nauð-
syn að koma upp rannsóknar-
stofnun með sérmenntuðu
starfsliði, sem veiti ráðlegg-
ingar og leiðbeiningar um
þessi efni.
Þá er drepið á, að aðrar
fiskveiðiþjóðir hafi skilið mik-
ilvægi slíkra rannsókna, og
þar nefnt dæmi um Hollend-
inga sem 1911 stofnuðu rann-
sóknarstofu einkum þó til að
kanna veiðarfæri og veiðar-
færaefni.
Má ekki standa lengur
Þessu næst er vitnað í grein
úr tímaritinu Ægi, sem Jakob
Jakobs®on skrifaði 1. des. sl.
Tilvitnunin er á þessa^ leið:-
„Þar eð Islendingar nota
einungis innflutt efni í veið-
arfæri, er ljóst, hve mikið
verkefni er hér á sviðf ýéiðár-
færarannsókna, og gegnir
raunar furðu, hve lítið hefur
verið unnið að þeim til þessa.
Rannsóknarstofa Fiskifélags
Islands fékk tæki til prófunar
á fínu gami árið 1936 og hef-
ur að sjálfsögðu veitt útvegs-
mönnum þá þjónustu, sem þeir
hafa óskað og unnt hefur ver-
ið að framkvæma með hinni
einu litlu og ófullkomnu vél-
sem sú stofnun hefur yfir að
ráða. Þá hafa ýmsir aðrir að-
ilar t.d atvinnudeild háskól-
ans og Netaverksmiðja Björns
Benediktssonar, veitt mikla
hjálp á þessu sviði, en um
skipulegar rannsóknir á eigin-
leikum og notagildi veiðar-
færaefna hefur ekki verið að
ræða á landi hér. Vansalaust
má slíkt ekki við svo búið
standa öllu lengur‘‘.
Stjórnarfrumvarp 1962
Þá er loks getið frumvarps
frá atvinnumálanefnd ríkisins,
sem lagt var fram á Alþingi
1962. Segir, að nefndin hafi
lokið störfum í maí 1960 og
afhent ríkisstjórninni frum-
vai-pið þegar i stað. Frum-
varpið hafi verið í meðförum
hjá stjómarvöldunum í tvö ár.
1 frumvarpi þessu var gert ráð
fyrir tveimur rannsóknarstofn-
unum, hafrannsóknardeild og
fiskiðnaðardeild, sem skyldi
hafa sama verksvið og rann-
sóknarstofnun Fiskifélagsins
hefur nú. Hafrannsóknardeild-
in skyldi aftur á móti gera til-
raunir með ný veiðarfæri og
rannsóknir þar að Iútandi.
Þrjár meginstofnanir
Loks segir í tillögunni: „Nú
er sýnt að dráttur ætlar að
verða á því, að sett sé heild-
arlöggjöf um rannsóknir í þágu
atvinnuveganna. En, þó að það
verði bráðlega. svo sem mjög
er aðkallandi, er flm. þessar-
ar þingsályktunartillögu ein-:
dregið þeirrar skoðunar, að
tæknilegar rannsóknir á fiski-
skipum, veiðarfærum og fiski-
leitartækjum eigi að fela sjálf-
stæðri stofnun, sem verði að.
rísa á fót sem allra fyrst. Lög-
gjöf um tæknistofnun sj’ávar-
útvegsins verður að setja á
fót. Á því leikur enginn vafi,
að slík stofnun gæti gert hvort
tveggja: sparað útveginum og
þar með þjóðarheildinni mikla
fjármuni og aukið framleiðslu-
getu fiskiflotans verulega, jafn-
vel svo að velta kynni á tug-
um miljóna ár hvert. Þegar
sett verður heildarlöggjöf um
rannsóknir í þágu íslenzkra
atvinnuvega, hvort sem þess
verður skammt eða langt að
biða, mundu lagaákvæði um;
tæknistofnunina falla inn í
hana. Yrðu rannsóknarstofn-
anir sjávartúvegsins þá þrjár:;
hafrannsóknarstofnun, rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins og
tæknistofnun útvegsins. Þsér
hefðu að sjálfsögðu ýmsa sam-
vinnu sín í milli, en vaéru
þó ekki um of háðar hver
annarri. enda hefði hver sitt
tiltekna verksvið“.
Járniðnaðarmenn
Járniðnaðarnemar

ftot- '
Aðstoðarmenn og menn vanir vélavinnu óskast.
Upplýsingar á skrifstofu vorri.
HAMAR
Sími 22123.
ATV/NNA
(Léttur iðnaður)
Nokkrar stúlkur óskast nú þegar.
Verksmiðjan S P A R T A
Skipholti 35, III. hæð. Símar: 16554 og 20087.