Þjóðviljinn - 11.11.1964, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 11.11.1964, Blaðsíða 2
2 SlÐA ÞJÓDVIUfflN Mlðvíkudagoir 11. nóvombor lff54 herraföt jakkar buxur peysur frakkar skyrtur $ék einungis úrvalsvörur VEGNA ÚTFARAR hjónanna Lovísu og Lárusar Fjeldsted, verða skrifstofur vorar lokaðar frá kl. 12 til 2. ,30 e.h. í dag. SjóvátryggifÍiÉJag íslands Herrafrakkar með spœl Stakir jakkar Klæðaverzlunin Klapparstíg 40 — Sími 14415 Húsmæður athugið Hreinsum teppi og húsgögn i heimahúsum. Vanir menn — vönduð vinna. Teppa- og húsgagnahreinsunin. Sími 18283. ENN FRÁ HÖFÐAKAUPSTÁÐ Höfðakaupstaður er fallegur staður, hvort heldur er í fann- skrúða vetrar eða sólskini og sumarblíðu, og hefur sín sér- kenni sem eru í aðaldráttum þessi: Höfðinn, sem kauptúnið dregur nafn af, er berghryggur sjávarmeginn, bæði til skjóls og skrauts. Hann hefur án efa sína aldagömlu sögu að segja. Á árabátaöldinni, þegar íbú- ar Höfðakaupstaðar sóttu sjó á litlum árabátum, 2—4 og 6 manna förum, þá komust þeir oft í krappan dans við Ægi konung. Gamlar sagnir greina frá því, að þá hafi íbúar Höfða- kaupstaðar, sem í landi voru, ungir og gamlir, gengið upp á Höfða til að huga að bátum á hættunnar stund. 1 þeim hóp hafi verið konur sjómanna, oft með börn við hlið, sem spurðu hvort pabbi færi ekki að koma f land. Lífsbaráttan hefur verið hörð á þessum árum og er það enn í dag, þó með ó- líkum hætti sé á margan hátt, en það má háttvirt Alþingi vita, og þingmenn festa í huga, að þegar íbúar Höfða- kaupstaðar leita eftir aðstoð þess opinbera, að þá er verið að styrkja dugandi menn til starfa, en ekki fjármagni á glæ kastað. — Já, ég var að skrifa um Höfðann. — Ferða- fólk kemur árlega hingað og nýtur útsýnis og veðurblíðu af Höfðanum. — Ennfremur má geta þess að á liðnum tímum hafa án efa elskendur leiðst upp á Höfðann, hvílzt þar í grösugri sléttu, skipu- lagt framtíðarvonir sínar, og loks séð sólina hverfa f sæ norður við Bjarg. 1 öðru lagi má geta þess að „Einbúinn”, klettur sérkennilegur, skammt frá höfninni, hefur boðið tímans tönn byrginn, þótt huldufólkssögur um hann séu nokkuð orðnar fyrntar. Fyrir ofan kauptúnið gnæfir Spá- konufellsborgin, sérstæð og tignarier* sem ávallt vekur athygli, hvort heldur hún er klædd vetrarbúningi og hríð- arkólga umlykur „Borgar- hausinn” eða geislar sumar- sólar dansa um hana í græn- um klæðnaði sumarsins. Ibúar Höfðakaupstaðar eru um 630. Meira en 7. hver maður eða um 100 mannr, varð að fara frá heimilum sínum í atvinnuleit síðast- liðinn vetur. Má með sanni segja að leitun sé á svo miklu atvinnuleysi í litlu sjávar- plássi á landi voru. — Flest- ir fengu atvinnu ,,suður með sjó”, eins og komizt er að orði. — Birti eitt dagblað á síðastliðnum vetri viðtal við Skagstrendinga sem voi*u langflestir í Grindavík. — Er viðtalið að mörgu leyti lær- dómsríkt, þar sem tilsvörum er óneitanlega stiTlt í hóf, en lýsa þó háði blandinni gremju og vonsvikum, sem beinist til ráðandi manna, ríkisins og þingmanna, en einmitt þá stóð yfir háttvirt Alþingi. Þangað hafa vonir okkar í Höfðakaupstað beinzt um fyrirgreiðslu sem hefðu atvinnubætur í för með sér. Við íbúar Höfðakaupstaðar munum vel nýsköpunartíma- bilið. Þá mátti segja að kaup- staðurinn væri „óskabam” valdhafanna. Þá skildi skipu- leggja nýtízku bæ, landi og þjóð til fyrirmyndar. Meira að segja var gengið svo langt í hugmynd þá ráðandi manna að gerður var uppdráttur af kaupstaðnum, eins og hann skyldi verða, með um þrjú þúsund íbúa, og að sögn sýnd- ur erlendis. En svo datt botn- inn úr hugsmíðinni, og nú síðustu árin má með sanni segja, að Höfðakaupstaður sé ekki óskabarn valdhafanna lengur, heldur „olnbogabarn” — því að í útvarpi, ræðum og ritum hefur verið reynt að vekja Alþingi til fyrirgreiðslu og lýsa atvinnuástandi með sem gleggstum myndum og á- bendingum, fyrir þingmenn að starfa eftir, en ekki komið að neinu gagni. Hvað eftir annað hafa kviknað vonir hjá íbúum staðarins, að Alþingi mundi láta til skarar skríða með framkvæmdir tll atvinnubóta, t.d. myndi frumvarp um 'að byggð væri hér tunnuverk- smiðja koma fram, flutt af mönnum úr þeim stjórnmála- flokkum, en sem hjaðnaði. \ Loks var skipuð nefnd sem skyldi koma á þá staði sem -<S> MINNINGAR0RÐ liárus Fjeldsted hæstaréttar- lögmaður andaðist á heimili sonar síns, Ágústs hæstarétt- arlögmanns, að kvöldi síðast- liðins laugardags, rúmlega 85 ára að aldri. Sama dag, eða nokkrum klukkustundum fyrir andlát hans, lézt kona hans, frú Lovísa Fjeldsted, í sjúkra- húsi í Reykjavik eftir langa sjúkdómslegu. Með þeim hjón- um eru gengnir mætir og góð- ir menn, sem enga gátu átt ó- vildarmenn, slfkt var líf þeirra. Lárus Fjeldsted var fæddur á Hvítárbakka 7. september 1879, sonur Andrésar óðals- bónda Andréssonar Fjeldsted og konu hans Sesselju Krist- jánsdóttur frá Geiteyjum. Lár- us lauk stúdentsprófi við Lærðaskólann 1900 og sigldi um haustið til Kaupmanna- hafnar. Hann nam fyrst við- skiptafræði við Brochs skóla, en sneri síðan að laganámi og lauk embættisprófi frá Hafnar- háskóla 1908. Nokkru eftir heimkomuna var hann settur bæjarfógeti í Hafnarfirði og sýslumaður i’ Gullbringu- og Kjósarsýslu um nokkurra mán- aða skeið, en gerðist síðan málafærslumaður við Landsyf- irréttinn. Hann varð hæstarétt- arlögmaður snemma á árinu 1922 og stundaði það starf svo að segja fram á síðasta aldurs- ár. Auk þess gegndi hann margvíslegum trúnaðarstörfum, sem ekki verða rakin hér, enda ætlun mfn ein að lýsa þessum látna heiðursmanni af þeim kynnum, sem ég sjálfur hafði. af honum. Arið 1922 vorum við félagar, Ólafur Friðriksson, Markús Jónsson, Reimar Eyjólfsson, Jónas Magnússon og ég dæmd- ir til fangelsisvistar fyrir of- beldi og mótþróa við lögregl- una í svókölluðu „drengsmáli" Valdstjóminni þótti ekki nógu harður dómurinn og áfrýjaði honuf til Hæstarréttar. Sækj- andi var skipaður bráðsnjali lögfræðingur, Jón Ásbjörnsson, síðar dómari í Hæstarétti, en verjandi Lárus Fjelsted. Af bamaskap einum og ofstæki mínu neitaði ég að ræða við verjandann. Hann lét það samt ekki á sig fá, en flutti málið fyrir Hæstarétti. í bók, sem út kom fyrir fáum' árum lýstl ég Lárusi Fjeldsted á þennan hátt, enda þá haft tækifæri til að kynnast honum betur: „Lár- us Fjeldsted er áreiðanlega einn hinna beztu og sann- menntuðustu manna, sem uppi hafa verið í lögmannastétt hér- lendis. Ég hefi eitt sinn lýst honum á þann hátt fyrir kunn- ingja mínum, að hann sé einn af fáum lslendingum, sem ég hefi vitað eiga alla þá kosti, sem felast í enska orðinu „gentleman”. Nú, 40 árum eftir þessa atburði, las ég vöm hans. Má með sanni segja, að hann hafi ekki látið neina smugu óreynda til þess að draga úr sekt okkar. Málið flutti hann vitaskuld fyrst og fremst á grúndvelU mannlegra tilfinninga. Um lagabrotið var fátt eitt að segja. Það lá skýrt fyrir”. — Mörgum árum seinna lágu leiðir okkar Lárusar Fjeldsted aftur saman, en þá varð hann verjandi i skaðabótamáli, sem atvinnurekandi höfðaði gegn konu minni. Því miður leyfir tími minn mér ekki að lýsa dugnaði hans í málinu og val- mennsku, er því var lokið með dómi Hæstaréttar. Mimum við hvorugt gleyma því ævina alla. 1 þriðja sinn reyndi ég drengskap Lárusar, er hann átti sæti í nefnd þeirri, sem skipuð var á stríðsárunum til að gera um kröfur Islendinga á hendur brezka herliðinu. Var hann fulltrúi Islendinga. Þar sýndi sig bezt hve réttsýnn maður Lárus var og fylginn sér, er hann sat í nefnd þess- ari sem fulltrúi Islendinga með brezkum liðsforingjum. Ég átti nokkum þátt í athugun á kröf- um þessum. Lárus Fjeldsted lét aldrei hlut sinn, ef kröfur voru réttar og sanngjamar, en hann fékkst aldrei til að styðja kröf- ur — en þær voru margar — sem enginn grundvöllur var fvrir. Alla tíð gátu brezkir for- ingjar hans með virðingu, enda bótt þeir ættu stundum í brös- um við hann. Þau frú Lovísa gengu í hjónatand hinn 20. september Lovisa Fjelsted. 1912. Hún var dóttir Ágústs Þorsteinssonar (Thorsteinsson) kaupmanns, sem í æsku minni verzlaði í Vesturbænum, en seinna í Þingholtum. Þau frú Lovisa og Lárus Fjeldsted eignuðust 4 börn. Hið elzta, drengur Andrés að nafni, lézt aðeins 14 ára gamall, en á lífi eru Ágúst hæstaréttarlögmað- ur, Lárus stórkaupmaður og Katrín, búsett erlendiu. Rúm 52 ár voru liðin frá giptingardegi þeirra, er bæði hölluðu höfði í síðasta sinn. Það ihefur sagt mér vinur þeirra, að ástrfki þeirra hafi haldizt frá hinum fyrsta degi til hins hinnsta. Það er gott hverjum manni, að minnast góðra manna og drenglundaðra. í huga mínum mun ininningin um Lárus Fjeldsted vera slík,að þar ráða orð spekingsins mikla, Erasmi Rotterodami: — OPTIME VIX- ’IT VIR, QUI SEMPER OP- TIMÚM VOLUIT (Bezt hefur lífað sá maður, sem alltaf vildi hið bezta). Slíkur vildi Lárus Fjeldsted vera og þannig minnist ég hans. HcndrLk Ottósson. bágast ættu með atvinnUj ræða við framámenn þeirra staða og leitast við að leggja grundvöll til aukinnar at- vinnu. — Kom sú nefnd hér á staðinn og hélt fund, hlýddi á framámenn hér, sem enn á ný útskýrðu hversu brýn þörf væri fyrir bætt viðhorf til atvinnu. Var rætt um að byggð yrði hér sútunarverk- smiðja. En reynslan varð sú að slíkur fundur og umræður virðast engan árangur bera. Undanfarin ár hefur at- vinnuleysið spennt greipar sfnar aðallega yfir vetrar- mánuðina og það langt fram á sumar, en nú í ár er eink- um athyglisvert að atvinnu- leysi hefði einnig orðið yfir sumarmánuðina, ef að heppn- in hefði sniðgengið Höfða- kaupstað, sem er sú, að nokk- uð hefur veiðst undanfarið af kola, og þvf nokkur vinna f frystihúsunum. — Það er því án efa eftirtektarvert fyrir þá sem starfa vilja að bættu viðhorfi hér, að engar líkur eru fyrir minnkandi atvinnia- leysi hérj því að eigi er hægt að reikna með óvissri heppni! Aftur á móti er full ástæða til að hugleiða, að óbreytt at- vinnuviðhorf á komandi vetri — ef fjöldi vinnandi manna þarf að yfirgefa heimili sfn, veki gremju f hugum manna til þeirra valdhafa sem virð- ast ekki vilja skilja hvað hér um ræðir, því að auðvitað verða þeir öðrum fremur fyr- ir gagnrýni. Unga fólkið leit- ar héðanj sem á rætur sínar hér og vill helga þessum stað krafta sína, dugnaðar- fólk til sjós og lands flytur burtu og jafnvpl skilur eftir hús sfn auð og verðlaus. Sun>- ir menn vilja kenna ráða- mönnum kauptúnsins hvemig komið er atvinnulifi þorpsinSj en því fer fjarri að slfkt sé mér hugleikið, enda með slfku ' ekki fundnar úrbætur. Miklu fremur get ég glaðst yfir því að ráðamönnum er fylIQega ljóst hvert stefnir, og kann að vera að bæði mín skrif og annarra hafi þar nokkað um ráðið. Ég tek það fram hérj að kauptúnsbúum kom það leið- inlega fyrir sjónir, að þing- menn þeirra töldu flestir sig ekki geta mætt á almennum fundi um atvinnumál staðar- ins sem hreppsnefnd og verkalýðsfélag okkar hugðust boða til sameiginlega, þaim 18. september s. Lj ef þing- menn kjördæmisins væru fús- ir að mæta þar. — En þess í stað boðaði einn stjóm- málaflokkur til fundar hér þann sama dag, þar sem einn þingmanna okkarf Ragnar Arnalds, ásamt Einari Ol- geirssynf; tóku atvinnumál okkar til umræðu og þó að- allega rceddu þeir um að koma hér upp niðurlagning- arverksmiðju fyrir síld, Ég hef ekki farið dult með að álit mitt er að heppilegt sé að geta haldið s,pólitík” ut- an þessa máls. Æskilegt værú ef við sjálfstæðismer*. i hefð- um þá augljósu yfirburði, að kunna hverju sinni að dæma með réttsýni skoðanir aún- arra stjórnmálaflokkas en svo virðist við fljótlega athugun að þingmenn kjördæmisins hafi haft meiri áhugn fyrir að taka þátt í fundi Siglfirð- inga um alvinnumál. Skal ég sízt hér ámæla Siglfirðingum eða öðrum, sem hafa áhuga fyrir að bæta sin atvinnumáL „Það skarar hver eld að sinni köku”, er gamalt orðtækis sem er réttmætt innan allra mannúðlegra takmarka. — Nú er Alþingi sett að nýju. — Verðið þið, háttvirtir al- þingismenn kjördæmis okkars og aðrir þjóðar’eiðtogar jafn framkvæmdalausir gagnvart Höfðakaupstað og verið hefur? Herðubreið í Höfðakaupstað f október 1964. Lárus H. Guðmundsson.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.