Þjóðviljinn - 06.03.1965, Page 5

Laugardagur 6. marz 1965
WÓÐVIWINN
SlÐA 5
Sitthvað um landbúnað-
armál í Vestur-Evrópu
Úr yfirlitsgrein um landbúnað í Bretlandi, Frakklandi og Hollandi
í síðasta hefti Árbókar landbúnaðarins 1964 er meðal annars efn-
is grein eftir Svíann Göran Kylenstjarna um landbúnaðarmál í
Englandi, Frakklandi, Hollandi og Vestur-Þýzkalandi. — Ýmislegt
kemur fram í þessum greinum, s em fróðlegt má teljas't í þessum
efnum. Birtum við því nokkra kafla úr greinum Kylenstjarna um
landbúnað í Englandi, Frakkland i og Hollandi. Hins vegar er hér
ekki með kaflinn um Vestur-Þýzkaland, þar sem fátt eitt kemur
fram í honum umfram hin löndin og einnig vegna þess að land-
búnaði í Austur-Þýzkalandi haf a verið gerð nokkur skil hér í blað-
inu m.a. í greinum Ásgeirs Svan bergssonar á Þúfum, sem birtust
í blaðinu í fyrrahaust.
BRETLAND
Samkvæmt síðasta manntali-
vann að landbúnaði í Bret-
landi, (þ.e. Englandi, Skotlandi.
Wales og Norður-írlandi) 1
miljón manna, en það er 3,7
prósent vinnandi fólks í landi.
Hvergi í heiminum er hlut-
fallslega jafn fátt fólk starf-
andi að landbúnaði. Þetta fólk
er talið skila 3,6°/( af verð-
gildi þjóðarframleiðslunnar.
Verðmæti landbúnaðarfram-
leiðslunnar er talið vera 193
miljarðar (árið 1963). Hreinar
atvinnutekjur bænda eru tald-
ar vei-a 4848 miljarðar ísl. kr
Síðpsbu áratugina hefur
landbúnaðarframleiðsla Breta
aukizt mjög. Framleiðsluárið
1961 — T962 var hún orðin 80
prósénf meiri en fyrir síðasta
stríð. Árin 1951 — 1960 jókst
hún um 34n/ jafnframt bví sð
starfsfólki við landbúnað fækk-
aði um 16flfn. en það telst lít-
ið móts við bað. sem er f öðr-
um Vestur-Evróoulöndum. Ár-
ið 1950 framleiddu Bretar 50
prósent af matvælum sínum
siálfir. en 50flfr árið 1960. Nú
má telja. að beir framleiði
siálfir. bað sem beir neyta af
nýmiólk. kartöflum og eggj-
um. F.n af smiöri framleiða
beir aðeins 10fl/(, ’ nevzlu sinnar.
og af hveiti og sykri tæplega
30 nrósent.
H.æktað Inrul og landbún-
aðnrfrnmleiðslan.
Ræktað land á Bretlandi, b.
e. akurlendi eða iafngildi bess
er rúmieea 12. mili ha. Rækt-
að land hefur verið notað sern
hér segir taifð í mili ha:
Fyrir stríð 1946 1962
-1947 -1963
Til kornyrkiu 2.2 3.3 3,1
Rótarávextir
og fóðurjurtir 1,6 2,0 1,3
Sáðskintalönd 1.2 2,3 2,8
Ræktað grasl. 7.5 4,6 5.0
Samtals
12.5 12.2 12.2
Svo sem ráða má af þessu
yfirliti gæt.ir afurða af búfé
rnest < brozkum landbúnaðf
30fl,h af verðmæti landbúnaðar-
framleiðslunnar er kiöt. ' 25flt
miólk og miólkurafurðir. 15fl/n
afurðir af alifuglum. en aðeins
40fl/ eru nýtt sem iarðargróði
og af bví er briðiungur aldin-
rækt
Brezku búfé fækkaði á strt'ðs-
árunum en nú hefur bví fiölg-
að aftur eins og vfirlit betta
simir-
(Fremri dálkur er árið 1939.
en seinni árið 1961. reiknað 1
miliónum.).
Nautgripir til
leiðslu
Aðrír nautgripir
Sauðfé
Svín
mjólkurfram-
3.9 5.0
5.0
26.9
4,4
7.0
29.0
6,0
Hænsni 74,4 114,3
Hross 1,1 0,2
Vélvæðing
Vélvæðing brezks landbún-
aðar hefur verið hröð frá
stríðslokum. Þannig er ein
dráttarvél á hverja 15 ha. ak-
urlendis. Þá má geta þess að
80% býlanna hafa rafmagn.
Skipun landbúnaðarins.
Tala jarða á Bretlandi er
samkvæmt búnaðarskýrslum
ársins 1960 478 þúsund. Þessi
tala er þó í rauninni lægri,
þar sem hér koma inn í all-
margar jarðir smábænda, sem
liggja út frá stórbýlunum, og
eru nytjaðar frá beim, svo að
bú.skapurinn er hjávetk öitt.
Raunveruleg táía bújarðá mun
því vera um 400 þúsund.
Meðalstærð bújarða er nál.
30 ha. Á Bretlandi líta menn
svo á, að stærð jarðar eigi
ekki að meta eftir landstærð-
inni einni, heldur eftir því
hvað búskapurinn á henni
krefst mikillar atvinnu og
hversu mikla atvinnu hann
veitir. Ákveðið er hve marga
átta stunda vinnudaga fullorð-
ins karlmanns þarf til að hir*a
fullmjólka kú eða einn ha ak-
urlendis yfir árið. Hirðing
mjólkurkúar er metin 15 vinnu-
dagar á ári, gyltu 3 vinnudag-
ar, 0,4 ha hveitiekni 3,5 vinnu-
dagar. Eftir að vinnuþörfin
fyrir allar búgreinarnar á jörð-
inni hefur verið lögð saman.
er bætt við 15°/( fyrir viðhaldi
og ýmiskonar vinnu. Til þess
að búskapurinn sé metinn sem
full atvinna þarf vinnuþörfin
við hana að vera 275 vinnu-
dagar á ári.
Rannsókn hefur leitt í Ijós,
að á búum þar sem vinnan er
ekki nema 275 vinnudagar eða
lítið umfram það, eru tekjur
bóndans eigi teljandi meiri en
tekjur verkamanns við land-
bunaðarstörf. Sömuleiðis hafa
rannsóknir leitt í ljós að af-
koman er mun lakari á smá-
iörðunum en á þeim, sem eru
yfir 40 ha. Á smáu jörðunum
notast heldur ekki jafnvel af
vinnuaflinu. Þar skortir fjár-
magn til hentugrar vélvæðing-
ar til þess að reka búskapinn
af fullum krafti. Þar að auki
skortir smábændurna oft nógu
fjölbreytta kunnáttu til að
leysa þau margvíslegu vsnda-
mál. sem búskapurinn á við
að glíma.
Landbúnaðarpólitík
Talsvert hefur verið gert til
þess að sérstakar - ráðstáfanir
fyrir landbúnaðinn komi Bret-
um ekki að sök sem verzlun-
arþjóð. Um og eftir sfðustu
aidamót gerði brezka stjórnin
ekki neinar ráðstafanir land-
búnaðinum til verndar. Á
kreppuárunum varð nauðsyn-
legt að gera sérstakar vernd-
arráðstafanir og eftir strið
hafa þær aukizt að mun.
Núverandi landbúnaðarpóli-
tflr Breta er reist á landbún-
aðarlögum írá 1947 og er meg-
inmarkmið hennar, að t.ryggja
árvissa þróun til þess að land-
búnaðurinn geti framleitt sem
mest af lífnauðsynjum frá al-
mennu þjóðhagslegu sjónar-
miði.
En vegna þess, að brezka
landbúnaðarpólitíkin hefur um-
fram allt stefnt að örri aukn-
ingu framleiðslunnar, hefur
minna verið hugsað 'urnúvtrm-
bætur á skipun og fyrirkomu-
lagi landbúnaðarins. Af rík-
isstyrk þeim, er lándbúnáðio-
um var veittur árið 1962—1963.
en hann nam 300 milj. punda
(um 38 miljörðum ísl. kr.), fóru
30% til verðuppbóta, en að-
eins 15% til umbóta á fyrir-
komulagi landbúnaðarins. Rí.t-
isstyrk þeim. sem fer til um-
bóta á landbúnaðinum er öll-
um beint til býlanna eins og
þau eru nú. en mjög lítið er
gert til að brevta skipan land-
búnaðarins eða fyrirkomulagi
í heiid.
•— Kýlenstjarna segir í grein
sinni. að háværar kröfur hafi
komið fram um það að stjórn-
arvöldin taki skipulagsmálin f
sínar hendur en lítið hefur
borið á viðleitni í þá átt frá
ríkisstjórn eða bændasamtök-
unum sjálfum.
Hámarksstyrkur t.il einstaks
býlis er 1000 pund og til að
fá hann þurfa bændur aðú>
leggja fram áætlun um rækt-
unarframkvæmdir, nauðsynleg
vélakaup og fjölgun húpenings.
Tilgangurinn með þessum
styrkjum, sem voru ákveðnm
í landbúnaðarlögunum 1959.
er að veita smóbændunum
fulla, þ.e. 275 vinnudaga at-
vinnu á búum sínum. Hefur
komið í ljós. að tekjur þeir,-a
bænda, sem aðgerðanna hafa
notið. hafa aukizt verulega.
Þá má geta bess að lokum.
að brezk landbúnaðarsamtök
hafa komið upp sérstakri lána-
tryggingarstofnun landbúnaðar-
ins. Hlutverk þessarar stofnun-
ar er að ganga í ábvrgð fyrir
bankalánum tii bænda, en vel
að merkja að uppfylltum viss-
um skilyrðum.
FRAKKLAND
— Kylenstjama segir í grein-
inni að landbúnaður i Frakk- ;
landi hafi tekið stökkbreyting- j
um á valdatímabili de Gaulle. !
Síðan 1950 hefur landbúnaðar-
framleiðslan aukizt um 50%,
og verðmæti hennar voru árið
1962 sem svaraði 330 miljörð- ,
um ísl. kr. Á sama tíma hefur i
starfsfólki við landbúnaðinn
fækkað um þriðjung. Þrátt fyr-
ir þessa framleiðsluaukningu
hefur hlutdeild landbúnaðar-
ins í verðmæti heildarfram-
leiðslunnar minnkað úr 15%
1950 í 10% 1963. Verðmæti út-
fluttra landbúnaðarafurða er
nú sem svarar 80 miljörðum
ísl kr.
Ræktun og framleiðsla
Ræktað land í Frakklandi
var 32 niilj. ha. fyrir tveim ár-
um, þar af 19 milj. ha akrar,
hitt ræktað graslendi. Notkun
skiptist þannig:
milj. ha
Brauðkorn 4,8
Fóðurkorn 4.5
Fóðurkál og aðrar
Tóðurjurtir 6,6
Annað 3,9
Vínyrkja er stór þáttur í landbúnaði Fralcka eins og reyndar
fleiri þjóða í Suður-Evrópu. Á myndinni sést vínbóndi í Mósel-
dalnum á uppskerutímanum.
Samtals 19,1
Brauðkornið er nær ein-
göngu hveiti. — Árið 1950 var
uppskera af hverjum ha svip-
uð og fyrir síoasta stríð, en
síðan hefur uppskeran aukizt
um 50%. og er meðaluppskera
af ha nú um 30 tonn af hveiti
og byggi. Framleiðsluaukning-
in stafar einkum af aukinni á-
burðamotkun, en notkun til-
búins áburðar hefur aukizt um
þriðjung frá 1956 til 1961.
Framleiðsla búfjárafurða hef-
ur aukizt enn hraðar en jarð-
argróðinn. Hefur hvorttvéggja
orðið i senn, að búfénu hefur
fiölgað og afurðir af bverri
skepnu aukiz.t. Fjöldi búfjár-
ins var árin 1952 og 1956, tal-
ið i miljónum:
1952 1962
Hross 2,5 1,6
Nautgripir 16,3 20,3
Svin 4,9 6,1
Sauðfé og geitur 9,0 10,0
Mjólkurkúm hefur fjölgað
um 2,3 miljónir úr 8,6 milj. i
10,9 miij. en mjólkurframleiðsl-
an hefur aukizt um 60%, og er
nú 23,5 milj. tonna. Kjötfram-
leiðslan hefur aukizt nokkurn
veginn að sama skapi, úr 2
milj. tonna 1952 í 3,2 milj.
tonna 1962.
Tekjur
Samkvæmt skýrslum fyrir
árið 1961 námu tekjur franskra
bænda, þ.e. verðmæti fram-
leiðslunnar að frádregnum
beinum kostnaði, þar með tal-
in laun starfsfólks, félagsleg
útgjöld og leiga eftir ábúð. um
22 miljörðum nýfranka. Tala
bænda var þá um 2 miljónir og
eru þá meðaltekjur franskra
bænda um 11 þús. nýfranka
(þ.e. 96 þús. ísl. króna.). Hér
eru aðeins taldar tekjur bænd-
anna af landbúnaði, en tekjur
þeirra af öðru námu 1956 20%
heildarteknanna.
Samkvæmt útreikningum
hafa tekjur bænda farið minnk-
andi móts við tekjur annarra
atvinnustétta hin síðustu ár.
— Skýrslur um franskan*
landbúnað eru næsta ófull-
komnar, T.d. hefur Kylen-
stjarna einungis skýrslur frá
1955 til að styðjast við í at-
hugunum sínum í sambandi við
fjölda jarða, og heildarstærð
nytjalanda. Hins vegar eru fyr-
irliggjandi skýrslur um starf-
andi fólk við landbúnað og var
það sem hér segir talið í þús-
undum árin 1954 og 1962;
Bændur 1916, skyldmenni
2050, annað starfsfólk 1164,
samtals 5130, eða 26,7% af
starfandi fólki. Árið 1962, einn-
ig talið í þúsundum: Bændur
1673, fækkað um 13%; skyld-
menni 1338, fækkað um 37%;
annað starfsfólk 3841, fækkað
um 25%; Alls fækkun 20%.
— Áhugi stjómarvalda á
skipulagi landbúnaðarins var
harla lítill áður en landbúnað-
arlögin frá 1951 voru sett.
Einkum lýsti skipulagningarvið-
leitnin sér í því að sameina
jarðarparta og smájarðir.
Þannig eru nú dæmi til þess
að 10 smájarðir eða jarðar-
hlutar hafa verið sameinaðir
í eina jörð. Við setningu land-
búnaðarlaganna 5. ágúst 1960
var hins vegar lögð megin-
áherzla á skipulagsmálin. Þá
er m.a. lagt mikið upp úr því,
að viðeigandi tegund landbún-
aðar sé rekin á hverjum stað.
Þá hafa verið sett upp reikn-
ingsbú viðsvegar um landið
til þess að fá þar upplýsingar
yfir landbúnaðinn.
Við veitingu lána eru þeir
bændur látnir sitja í fyrirrúmi,
sem álitlegastir þykja til að
fullnægja því, sem krafizt er
af fyrirmyndarþændum. Þá
veitir ríkið sérstaka styrki til
að fólk flytji úr þéttbýli í
strjálbýli. Ennfremur gerir rík-
ið sérstakar ráðstafanir til að
leggja undir stjórnirnar smá-
býli, sem staðið hafa í eyði
fimm ár eða meira. Þetta er
anað hvort framkvæmt þann-
ig, að eigendum er gert að
skyldu að selja jörð sína eða
ríkið tekur hana eignarnámi.
Frakkar hafa sett á laggirn-
ar sérstaka stofnun, sem hef-
ur með að gera skipulagsmál
andbúnaðarins, og þó einkum
þann þátt málsins, sem lýtur
að stækkun bújarðanna.
Framhald á 7. síðu.
Vetrarbrautarkjarninn
Jörðin snýst um sól sína
á einu ári, og ræður þetta
fyrir ýmsum umskiptum árs-
tíða svo sem alkunnugt er.
En jörðin fer aðra ferð jafn-
framt, ekki styttri. Vegna á-
hrifa aðdráttaraflsvæðis vetr-
arbrautarinnar snýst sólkcrfi
okkar um miðbik eða kjarna
hennar, enda er það partur
af henni. Þessvegna er ekki
fráieitt að kalla tímann, sem
umsnúningurinn tckur, vetr-
arbrautarár. Það tekur 200
miljónir jarðarára.
Braut sólkerfis okkar um
miðju vetrarbrautar er
greinilega sporöskjulöguð, og
hraðinn er talsvert misjafn
eftir því hvar það er statt
á brautinni. Og hraði jarð-
arinnar fyigir auðvitað með.
En þegar snúningshraðinn
brcytist, á samkvæmt afstæð-
iskenningunni að verða breyt-
ing á massa jarðarinnar. A
hverju vetrarbrautarári verð-
ur því siík breyting og geng-
ur í öldum. Þegar massi
jarðarinnar verður fyrir slík-
um breytingum, breytist
jafnframt aðdráttaraflið á yf-
irborði hennar og hlutföl)
massans inni í henni. Skyldi
þetta geta vaidið bergiaga-
myndun, hraunflóði, miklu
öskufalli og öðrum náttúru-
fyrirbrigðum?
★
Snúningur sólkerfisins um
kjarna vetrarbrautarinnar er
ef til vill einnig valdur að
ísöldum þcim á jörðu, sem
jafnan koma á 200 miljón
ára fresti, eða einu sinni á
hverju vetrarbrautarári. Hvcr
er svo skýringin á þessu'1
Það er alkunnugt, að Ijósið
svignar á braut sinni að
hver ju aðdráttaraflsvæði, sem
á leið þess verður. A. Lav-
rof sovézkur sérfræðingur,
heldur að hið afarsterka að-
dráttarafisvæði í miðbiki
vetrarbrautar sveigi að sér
geisla þá, sem annars mundu
hafa lent á jörðinni, og
missum við því að nokkru
af þessu ljósi. Á hverju vetr-
arbrautarári breytist fjar-
iægðin til vetrarbrantar-
kjarnans, verður ýmist meiri
eða minni, og um leið brej't-
ist styrkleiki aðdráttarafls
hans, því meiri sem hann er
þeim mun kaldara verður
hér, því að þetta stelur frá
okkur nokkru aí birtu og
orku og y! sólarljóssins. Af-
leiðingin er sú, að hér verð-
ur ,.fimbulvetur“. og lönd og
álfur hyijast ísi.
i
i

l