Þjóðviljinn - 15.04.1965, Blaðsíða 5

ÞJÓÐVtLJINN
Fimmtudagur 15. apríl 1965 — (5
„Á vetrarferð er allur annar blær en á sumar-
ferðum/' — í grein þessari og framhaldsgrein
síðar rifjar Sigurður Guðmundsson upp nokkur
atriði úr Norðurlandaferð með Gullfossi í vetur.
í VETRARFERÐ

Kristján Aðalsteinsson skipstjóri á Gullfossi frá 1958, með meir en 40 ára sjómannsferil að baki,
og Erlendur Jónsson, 1. stýrimaður, sem verið hefur háseti á Gullfossi, 3., 2. og nú 1. stýrim.
M.s. GULLFOSS.
Á vetrarferð er sllur annar
blær en sumarferðum, Islend-
ingi er. gjamt að tengja vetr-
arferð harðræði og illviðri,
kulda og mannraunum. Sá sem
leggpr , í. vetrarferð þurfti oft
áður fyrr að herða hug sian
og vanda búnað sinn, vera við
öllu búinn.
Þannig þurfa menn raunar
enn að búast í vetrarferð á
Islandi. Og enginn á víst að
vetrarferð um Norður-Atlanz-
haf verði skemmtiferð, þvflíkt
veðravíti sem sá hafshluti er
löngum og þarf varla vetur til.
Þó mun flestum þeim sem
hefja vetrarferð með Gullfossi
létt í hug, menn hyggja gott
til þess að viðra sig, í ýmsum
skilningi orðsins, viðra af sér
annir virkra daga, áhyggjur
virkra daga, sjá ný andlit,
kynnast nýju fólki og blanda
við það geði, eða láta sér
nægja að horfa á það, hvort-
tveggja er jafneðlilegt í hóp-
ferð og á ferðalagi almennt.
Góð er líka tilhugsunin að á
töskubotni liggja nokkrar vald-
ar bækur sem maður hefur allt-
af ætlað að lesa eða lesa aftur
og betur, og um stundir í ein-
veru þegar skipið ruggar manni
notalega án þess að svæfa og
hugurinn reikar víða.
★i
Líklega er það vegna þess
hve fátt ég hef farið um æv-
ina að mér þykir enn jafn-
gaman að ferðast, og tilhlökk-
un ferðalags og ánægjan af
ferðalagi, upplyftingin og upp-
örvunin er mér jafnfersk og
áður. Þeim sem þannig er far-
ið hlýtur að getast vel að
ferðum eins og þeim sem nú
eru uppteknar af íslenzkum
skipafélögum, hringferðir svo-
nefndar: Maður fer í ferð sem
heita má stanzlaus þar til mað-
ur er kominn heim aftur,
ferðataskan er ekki hreyfð úr
skipinu, ekkert vastur með
gistihús eða annað útlandsum-
stang, ferðin sjálf og það sjó-
ferðin með skipinu verður aðal-
uppistaða ferðarinnar. Mér er
nær að halda að fáir sem
kunna að ferðast verði fyrir
vonbrigðum af þess háttar ferð-
um, hvort sem það er Esjuferð
kringum land, Gullfossferð til
grannlandanna eða farið er með
íslenzku skipi til fjarlægari
landa. Því maður ræður sjálf-
ur að langmestu leyti hvernig
ferðin verður, það fer svo vel
um hann, vilji maður vera í
næði og njóta hvíldar er ekk-
ert auðveldara, vilji maður
kynnast nýju fólki er það líka
hægt. Og auk þess sem beint
snertir farþegana og þeirra
ferð: Hvert skip er heill heim-
ur, smáheimur mannlegra sam-
skipta og örlaga, og flestum
Islendingum er sjómennskan og
sjómannslíf svo kunnugt eða
hugstætt að ólíklegt er að
farið sé í langa ferð á sama
skipi án þess að komast eitt-
hvað í snertingu við þann
heim sem er heimur skips og
sjómanna. Og margt verður af
þv£ lært. Hér og í framhalds-
grein verða sundurlausir þank-
ar frá ferð með Gullfossi, sem
farin var um miðjan vetur,
einni hinna svonefndu vetrar-
ferða.
★
Meðal farþeganna í vetrar-
ferðinni er Guðmundur Daní-
elsson rithöfundur og kona
hans Sigríður Arinbjamardótt-
ir. Hvenær höfðum við annars
kynnzt við Guðmundur Danísls-
son? Svo mikið var víst að
einhvern tíma höfðum við tal-
azt við ungir menn, þvi þegar
við mættumst á götu stöku
sinnum gerðum við ævinlega
tiltekna höfuðhreyfingu sem á
vorum tímum táknar eins kon-
ar viðurkenningu á kunnug-
leika. En svo langt var síðan
við höfðum talazt við að mér
var lífsins ómögulegt að muna
hvar eða hvenær við hefðum
kynnzt svo mjög að þekkja
hvor annan í sjón.
En á útleiðinni á Gullfossi
sátum við hvor á móti öðrum
við máltíðir, og ekki að sökum
að spyrja, við tökum að yrðast
á þegar við lítum upp úr hin-
um víðræga viðurgerningi á
Gullfossi og konur okkar fara
líka að tala saman. Og svo
kom stund eftir stund þegar
ég sat með bók í höndum einn
míns liðs uppi í sal og kannski
fátt í salnum, að þá kom Guð-
mundur Daníelsson til mín,
stundum með sakleysislegt
glas í hendi, en alltaf fersk-
ur og fullur áhuga, og konan
hans hafði orð yfir þetta; Við
„duttum í það“ hvað eftir ann-
að, en það sem við duttum i
var endalaust spjall um bók-
menntir og aftur bókmenntir,
um rithöfunda, dána og lifandi,
um köllun rithöfundarins og
vinnu hans, um bækur skrifað-
ar og óskrifaðar.
★
Og þarna spratt upp á milli
okkar nýr kunnugleiki, og
Guðmundur Daníelsson varð
nýr og skýr persónuleiki í vit-
und minni, að ferðalokum þótt-
ist ég skilja margt í rithöf-
undarferli hans og bókum
betur en áður.
Vmislegt kom mér á óvart,
svo sem hvað mér fannst það
fast í Guðmundi hversu van-
búinn hann hefði verið sem
ungur maður til rithöfundar-
starfsins, hve mikils hann hefði
farið á mis miðað við aðra höf-
unda sem alast upp í fjöl-
menni og nálægt listalindum
og njóta greiðlega skólamennt-
unar. Framan af ævi hans
varð allt að beinast að erfiðis-
vinnu, hann missti ungur föð-
ur sinn. Kennaranámið og síð-
ar kennarastarfið varð út-
gönguleið hans frá erfiðisvinn-
unni svonefndri; en kennara-
starf og skólastjórastarf er
líka tímafrekt og lýjandi.
Og við ræðum af kappi
vandamálið hvort rithöfundi sé
farsælast að vera rithöfundur
eingöngu, og viljum hvorugur
afgreiða það mál afdráttar-
laust. Hlýtur ekki rithöfundur
margslungna dýrmæta lífs-
reynslu af ýmis konar störf-
um venjulegs starfsmanns á
ólíkum sviðum þjóðlífsins?
Hlýtur ekki slíkt starf að
auðga þá lífsreynslu höfundar
sem hann vinnur verk sín úr?
Hitt getur orðið torleyst eða
óleysandi vandamál ‘í okkar
bjóðskipulagi að finna hæfi-
lega skiptingu tfmans milli
slíks starfs og bókmennta-
starfa. Guðmundur Danfelsson
sagði mér, að þann tíma árs
sem skóli stæði, ynni hann
alltaf reglulega að bókum sfn-
um, sæti langoftast við skriftir
eða aðra vinnu að bók eftir
skólatíma fram að kvöldmat,
kl. 4—7. Þann tíma reyndi
hann að hafa sem truflana-
lausastan við bókmenntastarf
sitt. En hann ynni sfður við
bækur í sumarfríum eða ferða-
lögum erlendis. Þá væri hann
fremur að safna í sarpinn.
★
Og vandamálið um tíma
skáldsins hélt áfram að ásækja
mig, ekki sízt vegna þess að
ég var með í höndunum fjórða
bindið af „Bréfum og ritgjörð-
um” Stephans G. Stephansson-
ar og endurlas það með slíkri
áfergju að það varð mér eins
og ný bók. Og átakanleg finnst
manni margendurtekin afsökun
Stephans til vina sinna á
„bréfaleti”, allt fram á síðustu
æviár. Skriftir verða að sitja
á hakanum, vegna þess að
bóndinn um sjötugt þarf að
hirða 20 kýr í fjósi og svínin
og eldivið. Og gagnvart vissu
skilningsleysi á gildi þess sem
gamli maðurinn er sýknt og
heilagt að pára, rís metnaður
hans að láta ekki standa upp á
sig við skyldustörf erfiðismanns-
ins. Og hverjum sem les flýg-
ur í hug: Hvað hafði Stephan
G. Stephansson skrifað meira
og ort hefði hann ekki verið
rígbundinn erfiðinu alla ævi
sína að heita má? Og hvernig
hefðu ritverk og rithöfundar-
ferill Guðmundar Danfelsson-
ar orðið til þessa, ef hann
hefði frá unglingsaldri setið
við lista lindir, áhyggjulaus
um daglegt brauð? Það getur
verið lærdómsríkt að hugleiða
slfk viðfangsefni þó hitt sé
vitatilgangslaust að reyna að
svara spurningunni, nema þá
í sjálfs sín huga.
★
Stundum var fátt appi, í
hinum stóra og vistlega íveru-
sal farþeganna, og gat þá
hvarflað að manni hugmynd
úr bók eftir Martin Andersen
Nexö: Farþegar auðu sætanna.
Hann segir þar frá því hvern-
ig hann hafði eins og fyrir
kraftaverk komizt ungur í Suð-
urlandaferð, sem var honum
lífsnauðsyn vegna heilsu sinn-
ar. Og sem hann lætur fara
vel um sig í lestinni á leið
suður, sér hann raðast um
bekki þá sem ekki sáfcu þar
en hefðu átt að vera með f
ferð til Suðurlanda, alþýðu-
fólk, sem þurft hefði að fara
svona ferö. Frá því þessi bók
kom mér í hönd ungum hefur
hugmyndin verið áleitin f
ferðalögum, hvað eftir annað
hef ég tekið að fvlla auðu sæt-
in í kringum mig, á skip-
um, í bílum, í flugvél-
um með því samferðafólki
sem ég hefði helzt kosið
að geta boðið með mér í ferð,
til að viðra af sér gráma virkra
daga, til að fara sfna fyrstu,
kannski einu ferð út í heim.
Þarna á íslenzk verkalýðs-
hreyfing stórt verkefni óunn-
ið, verkefni sem hægt er að
fara að glíma við strax, þó
hreyfingin sé enn ekki orðin
ráðandi í þjóðfélaginu: Sumar-
frí og vetrarfrí alþýðufólks,
færi á að ferðast út í lönd,
hvílast, njóta nýrrar sýnar,
nýrra 'landa. Að þessu gæti
Framhald á 7. síðu.
Reynir Garðarsson heitir þessi ungi Gullfossmaður, hann spilar
lag á silfurskært klukkuspil um alla ganga þegar kalla skal
farþega til borðs.

Guffmundur
Þórðarson,
bryti, var einn
þeirra er sóttu
nýja Gullfoss.
Undir hans
stjórn er um
helmingur sjö-
tíu manna á-
hafnar skips-
ins, það sem
sinnir matar-
gerð, fram-
reiffslu og allri
þjónustu við
farþegana.