Þjóðviljinn - 07.08.1965, Blaðsíða 6

Q SÍÐA — ÞJÓÐVILJINH — Laugardagur 7. ágúst 1965
heyrt
Dvalarheimili
aldraðra sjó-
manna eða ekki?
• Gamall sjómaður kom að
máli við blaðið í gær og sagði
m.a eitthvað á þessa leið:
—. Mér finnst orðið tímabært
fyrir forstöðumenn Hrafnistu.
svonefnds dvalarheimilis aldr-
aðra sjómanna, að þeir gefi
heimilinu annað nafn sem bet-
ur hæfi starfseminni eins og
hún nú er. Þetta er sem sé ekki
orðið neitt sérstakt dvalarheim-
ili sjómanna á efri árum, þvert
á móti veit ég dæmi þess að
öldruðum sjómönnum hefur
verið neitað um dvalarvist á
sama tíma og heimilið er opið
öðrum. Ég veit vel að þörfin
fyrir almenn elliheimili er mík-
il og miklu fleiri leita dvalar-
vistar en rúm er fyrir, en al’t
að einu er ekki óeðlilegt að
krefjast þess að einhvers sé
virtur sá tilgangur, sem upp-
haflega réð framkvæmdum. þ.e.
að upp risi heimili, sem fyrst
og fremst væri ætlað öldruðum
sjómönnum, er hættir væru
störfum á sjónum.
• Ekkert í
lögunum
• Vegalögregian í Painesville í
Bandaríkjunum ætlaði ekki að
trúa sínum eigin augum, þegar
þeir eitt sinn á eftirlitsferð sáu
fyrir framan sig, gegnum bak-
glugga á einkabíl, er ók á und-
an þeim, gínandi kjaft á fal'-
byssu.
Þeir stöðvuðu strax vagninn
og gerðu byssuna upptæka. En
þegar pælt, var gegnum umferö-
arlög ríkisins gátu þeir ekki
fundið neinn lagabókstaf um
hvemig lögreglunni bæri að
hegða sér í slíkum málum.
Ekkert annað var hægt að
fetta fingur út í í fari eigand-
ans og neyddist lögreglan því til
að afhenda honum aftur fafl-
byssuna og hann ók sæll í
burtu, með fallbyssuna við hiið
sér og farangursgeymsluna fulla
af fallbyssukúlum.
Enn hefur ekkert frétzt af,
hvert skotmark manns þessa
var.
• Málið
tekið fyrir
• Hversu lengi við þurfum að
bíða heimkomu handritanna og
hvort heimkoma þeirra verður
til þess að íslenzk menning fari
ekki forgörðum vitum við ekki.
En eftir hálfan mánuð eða 20.
ágúst verður tekið fyrir við
Landsrétt Dana mól það, sem
stjóm Ámasafns hefur höfðað
á hendur ríkinu og krafa henn-
ar ym ógildingu handritalag-
anna.
Við birfcum í því tilefni mynd
af Gunnari Thoroddsen og Per
Hækkerup við undirritun samn-
ings um afhendingu handrit-
anna.
• Hlutföll
• Ekki vitum við deili á höf-
undi útvarpsleikritsins í kvöid.
þótt svo maðurinn beri ákaf-
lega göfugt nafn Er\da er til
í heiminum fimamikið af fólki
sem getur skrifað þokkaieg
leikrit.
Þá er smásaga lesin upp eftir
Oddnýju Guðmundsdóttur, og
Karlakór Akureyringa syngur.
Líklega eiga allir kaupstaðir
iandsins sér karlakór nú orðið.
Hinsvegar er mjög ólíklegt að á
þessum sömu stöðum hafimenn
sýnt það framtak að koma sér
upp svo sem einum strokkvart-
ett sér eða öðnum til yndis-
auka. öll hlutföll í hverskonar
þróun á fslandi eru næsta ein-
kennileg.
Straussþræður fá hálftíma
fyrir sína valsa og polka; betta
eru merkilega lífseigir menn.
Að minnsta kosti hér meðal
vor
★
13.00 Óskalög sjúklinga. Kristín
Anna Þórarinsdóttir kynnir
lögin.
13.55 Umferðarþáttur. Pétur
Sveinbjamarson hefur um-
sjón á hendi.
14.30 í vikulokin.
16.00 Andrés Indriðason kynnir
fjörug lög.
16.30 Söngvar í létfcum tón.
17.00 Þetta vil ég heyra: Har-
aldur Halldórsson kaupmaður
velur sér hljómplötur.
18.00 Tvítekin lög.
20.00 Kórsöngur: Karlakór Ak-
ureyrar syngur. Söngstjóri:
Áskell Jónsson. Einsöngvari:
Jóhann Konráðsson.
20.20 Hrakfallabálkar, smásaga
eftir Oddnýu Guðmundsdótt-
ur. Jón Aðils leikari les.
20.55 Valsar og polkar eftir
bræðuma Joseph og Johann
Strauss Fílharmoníusveit
Vínarborgar leikur; Bosk-
ovsky stj.
21.25 Leikrit: Af sama sauða-
húsi. eftir John Oswald
Francis. Þýðandi: Ámi Jóns-
son. Leikstjóri: Benedikt
Ámason.
22.10 Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
hverju
• Frumleiki er listin að leggja
vel á minnið, það sem maður
hejrrir, og að gleyma. hver
sagði manni það.
— Danny Kaye.
• Við lofum hreinskilni fólkSj
sem hrósar okkur. Hreinskilni
annarra köllum við frekju.
— André Chamson.
• Kann ráð
við öllu
• Nýlega var haldinn fundur
í Grænlandsráði eftir því sem
danska blaðið Politiken hermir.
Þar var meðal annars rætt um
hina miklu mannfjölgun Græn-
lands og þá staðreynd að 34%
grænlenzkra bama fæðast utan
hjónabands. 1 þvf sambandi
benti einn meðlimur ráðsina á.
að einungis væri hægt að nota
danska krónupeninga í getnað-
arvarnarlyfja-sjálfsala þáj er
ríkið hefði sett upp í Grænlandi.
Ekki væri hægt að nota græn-
lenzku krónuna. Auk þess
væru sjálfsalamir ekki starf-
ræktir á vetuma, því olían frysi
á þeim.
Hinn konunglegi grænlenzki
verzlunarstjóri benti þessum
mæta manni á að úr þessu
mætti eflaust bæta, því hægt
væri að fá vetrarolfu í sjálf-
sala. eins og notuð væri.í verzl-
unum, þar sem vogir störfuðu
ekki í miklum kulda. Og
hvað viðvéki krónupeningunum,
sagði hann að frá 1. janúar nk
myndi verða tekin upp dönsk
mjmt í Grænlandi. — Þá er
víst þessu máli bjargað.
• Sól fyrir alla
• Sól fyrir alla hcitir amerísk mynd, scm Stjöm,ubíó tckur til
sýningar í dag. 1 sýningarskrá er sagt að þclta sc frábær mynd,
scm fjalli um vandamál blökkumanua í Bandaríkjunum. Iín af
sögguþræði að dæma, scm rakinn cr í því sama plaggi, virðist
scm rcynt sé að snciða hjá aðalvandamálinu, en þcss meira
gert úr Iítilfjörlcgum aukaatriðum. Samt cr cngin ástæða til að
örvænta, því að sýnjngarskrár eru venjulega ckki upp á marga
fiskana. Aðalhlutverkin em í höndum Sidncy Poitcr og Claudia
McNciil Myndin cr mcð íslcnzkum texta.
Picasso, Diego Rivera, Max
Jacob, ensku skáldkonunni Beal-
rice Hastings, Soutine, skáldinu
Frang Hellens, Dilewsky — o.g
konu Modi, Jeanne. Hann féll
aldrei fyrir aukaatriðum eða
fyrir hinu ytra borði; myndir
hans sýna eðli mannsins. Di-
ego Rivera er stór og þungur,
næstum því villtur. Soutine er
með sorgarsvip þess, sem ekki
skllur heiminn og lætur sig
dreyma um sjálfsmorð. En það
sætir furðu, að hinir ýmsu fyr-
irsátar Modigliani líkjast hver
öðrum: það er ekki ákveðið
handbragð. ekki ytri stílbrögð
sem sameina þá, heldur heims-
sk'ynjun listamannsins. Zbor-
owsky með ;mdlit góðlegs, loð-
ins fjárhundar, hinn ráðvillli
Soutine, hin blíða Jeanne
skyrtuklædd, lítil stúlka, gam-
all maður, fyrirsæta, einhver
yfirskeggjaður náungi — öll
líkjast þau bömum sem ein-
hver hefur móðgað, sært. Mér
finnst, að Modigliani hafi sýnzt
lífið vera stórt bamaheimiiij
sem mjög vondir fullorðnir
menn hafa skipulagt.
Auðvitað er líka sannleikur
fólginn í þjóðsögunni, og það
er auðskilið hversvegnaævisaga
Modiglianis getur freistað hö,'-
unda kvikmyndahandrits. Ekki
alls fyrir löngu las ég í dag-
blaði að lítil andlitsmynd eftir
Modigliani hefði á uppboði í
Ameríku selzt á 100 þúsund
dollara, á allri ævi sinni hefur
Modigliani ekki eytt fjórðungi
þeirrar upphæðar. Oft sá ég
Rosalie gömlu, sem átti iit'a
ítalska matstofu á Campagne
Premiére taka við teikningu af
Modigliani fyrir kjötbita eða
makkarónuskammt, hún vildi
þær ekki, en hann hélt fast við
sinn keip, því hann væri eng-
inn betlari. en Rosalie horfði
á þessi blöð, útbíuð af mjúkum,
slitnum strikum og andvarpaði
með armæðusvip: „Drotti.nn
minn dýri . . Það er einnig
rétt, að jafnvel upplýstir á-
hugamenn um myndlist skildu
hann ekki. Þeir sem höfðu
mætur á impressjónistum, gétu
ekki fyrirgefið Modigliani
kæruleysi hans um liti, skýr-
leika í teikningum, afmyndun
fyrirmyndarinnar. Allir töliiðu
um kúbisma: málarar, tröll-
riðnir af eyðileggingarhneigð.
voru um leið verkfræðingar og
byggingarmeistarar. Vinir kúb-
istfskra mynda litu á Modig'i-
ani sem hverja aðra tíma-
skekkju.
Ævieöguhöfundar segja, að ár-
ið 1914 hafi verið happaár fyr-
ir Modigliani: þá fann hann
myndasalinn Zborowsky, sem
skildi strax myndir hans og
fékk ást á þeim. En Zborowsky
var sjálfur ekki neinn lukk-
unnar pamfíll; ungt pólskt
skáld kom til Parísar, lét sig
dreyma um að sigla til töfra-
eyjarinnar Zitera, en hafnaði á
grynningum — yfir kaffibolla
á Rotondu. Hann var maður fé-
laus, leigði litla íbúð, bjó með
konu sinni. Modigliani vann
þar oft. En Zborowsky stakk
myndum hans í handarkrikann
og ráfaði frá morgni til kvöids
um París og reyndi áranguvs-
lítið að freista alvörumynda-
kaupmanraa með verkum hins
ítalska meistara.
Það er líka satt, að stundum
náðu órói, skelfing. reiði tökum
á Modigliani. Ég man nótt í
vinnustofu, fullri af allskonar
rusli, þar var margt fólk —■:
Diego Rivera og Volosjín og
fyrirsætur. Modigliani var mjög
æstur. Vinkona hans Beatrice
Hastings talaði með sterkum
enskum hreim: „Modigliani.
gleymið ekki, að þér eruð
séntilmaður, móðir yðar er
hcfðarkona . . Þessi orðverk-
uðu á Modigliani eins og for-
mælingar; hann sat lengi þegj
andi. svo þoldi hann ekki við
lengur og fór að brjóta niðnr
vegginn, reif niður nússninguna.
reyndi að draga út múrstein-
ana. Fingur hans voru allir
í blóði. en í augum hans var
þvílík öi-vænting. að ég þo’di
ekki við og gckk út í skítugan
húsagarð, har scm hrúgað var
saman brotnum myndastyttuni,
brotnum diskum og tómum
kössum.
Á stríðsárunum kom hann oft
Hann skapaði margt fólk; sorg þcss, ofsótt blíða þcss og um-
komuleysi vcrða safngesti minnjsstæð . . . (Mynd Modlgllanla af
Jeanne Hcbutcrne)
I
<
%