Þjóðviljinn - 26.04.1966, Qupperneq 5

f
Þriðjudagur 26. apríl 1966 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÖA g
Júlíana Sveinsdóttir

MINNINGARORÐ
Júlíana Sveínsdóttir er horf-
in, en eftir sténdur ævistarf
hennar, málverk og ofin teppi.
Öllum sem þekktu Júlíönu
hlýtur hún að verJa ógleym-an-
lég; hún var í rauninni eng-
um lík, einstaklega alúðleo- og
velviljuð, yfirþyrmandi hrein-
skilin og óvægin i orðum l>eg-
ar því va-r að sikipta. Það
börðust í henni tvö öfl að
minnstakoisti; hún unni Da-n-
mörku af góðum o-g gildum á-
staeðum, þar átti hún lengst
af heima, þar háði hún harða
báráttu við fátækt og and-
streymi framan af ævinini. og
þar sigraði hún og var met-
in að verðleikum þegar írammí
sótti, En hún va-r fyrst og
fremst fslendi-ngur, haldi-n
heimþrá all-a tíð o-g langaði
til að eignast hér heimili, allt
gamalt og gott íslenzkt var
henni 1 þilóð borið. hún vikn-
aði þegar hún hafði yfir ljóð
Gríms Thomsens. sem oft bar
við.
Skoðanir Júiíönu á mynd-
list voru auðvitað mótaðar af
lángri baráttu við að ful'l-
komn-a sig á sínu sviði, við-
fan-gsefnin voru landsl-ags-
myndir, mannamyndir og upp-
stillin-gar, en þó að hún tal-aði
oft af lítilli sanngirni um þá
sem fó-ru út fyrjr þen-nan
ramroa, og einkum sta-rf þeirra
sem mótað hafa mes-t tutt-ug-
us-tu a-ld-ar listin-a. stóð hún
]>eim nær i verki sín-u en
ílestir jafnaldrar he-nnar á
norðlæ-gum slóðum. Þctta er
ek-ki aðeins auðséð i teppun-
U-m sem í flestra augum eru
al-gjörlega abstrakt, heldur
einnig ef vci er að góð í mörg-
um málverkanna. Að vísu var
þar e-k-kj leit-að 1-au-snar á list-
rænum vanda-málum sem efst
eru á baugi í seinni tið, en
samt er Júlíana ósvikinn tut-tug-
ustu aldar málari o? þó að
hú-n hóldi því oft fram að
gömlu klassísku meistaramir
væm hin eina rétta fyrirmynd.
Júlíana Sveinsdóttir.
er mér ekki kunnugt um marg-
ar tilraunir af hennar hálfu
til að feta í fótspor þeirra.
Ósvikið listamannseðli sigraði
íhald-ss-amar s-koðanir hverju
sinni er hún tók sér pensil í
hönd eða settist við vefstól-
inn. verkin urðu ný og fersk
og báru sízt af öllu merki
vanabundins natúralism-a. Síð-
asta áratuginn bar mikið á
viðleitni til að leysa liti'na al-
gjörlega úr viðju-m stæþngar,
láta þá hlita si-num eigin lög-
má-lum. í mör-gum myndum
frá Vestmannaeyjum er djarf-
lega teflt s-ama-n hreinum litu-m,
svo sem bláum gnJum og
grænum cða bláu og brúnu,
og stundum sköpuð mik-
il grá vídd Það ev e-kki svo
mjög svipmó-t staðarjns sem
situr eftjr í huganum, held-
ur eru Það litirnir sem brenna
sig i vitund næms áhorfanda.
Þegar litið er yfir mál-ara-
li-st okkar liggur i augum
uppi að Júlíana eykur í hana
nýj-u-m tón, fáir haf-a verið svo
næmir á lithljóm ísle-nzkrar
nát-túru, og fáir hafa s-em hún
kunnað að stilla saman ein-
föld-ustu litum með þeim hætti
að þeir verða ógleym-anlegir.
jafinvel lön-gu eftir að sjálf fyr-
jrmyndin hefur máðst ú-t í hug-
anum.
Nú er Júlíana horfin. 05 mig
grunar að sorglega lítið af
verkum hennar sé í eigu ís-
lenzkra manna; þau vo-ru
WSÉÉflWÍÍWÍÍil
Júlíana Sveinsdóttir: Slangan, 1957. Ofið veggteppi.
reyndar ekki oft á sýningum
hér. og kann það að vera
nokkur skýring. en len^pt af
átti hún e-kki marga aðdaehdur
meðal 1-and-a sinna. svo fáa. að
án skilnin-gs Dana hefði hún
ef til vill ekki orðið sú mikla
listakona er við kveðjum nú.
Bót í máli er þó, að á siðustu
árum eignaðist Ljstasafn Is-
lands marga-r mjmdir heníiar
fyrir atbeina forstöð-ukonu
safnsi-ns.
Þorvaldur Skúlason.
Aætlun um skólumál
erí undirbúningi
Júlíana Svcinsdóttir: Neðri Kleifar, 192fi. Olíulitir á. léreft,
Á vegum rikisstjórnarinnar
hefur undanfarið verið unnið
að athugun og áætlunargerð
um hagrænar hliðar menntun-
ar og skólamála. Hefur Efna-
hagsstofnunin haft umsjón með
þessu starfi í samráði við
mcnntamálaráðuneytiö og sér-
fræðingar frá Efnahags- og
framfarastofnuninni í París
hafa verið til aðstoðar.
Fyrirsjáanleg er hröð aukn-
ing nemenda á öllum fræðslu-
stigum, sérstaklega á fram-
haldsskólastigi. Samfara þessu
eykst kennaraþörf, kröfur um
menntun þeirra, þörf fyrir
meira og fjölbreyttara skóla-
rými og breytt kennslutækni
þarfnast nýrri og betri tækja.
Mönnum verður æ ljósara
hið nána samband, sem er á
millj aukinna afkasta atvinnu-
veganna og menntunar þjóðar-
innar.
Eitt meginmarkmið stjórnar-
valda er að stuðla að sem ör-
ustum hagvexti, og hefur öll
áætlanagerð hér sem erlendis
þnð markmið. Lengi vel þótti
sjálfsagt að sækja að þessu
marki með því að st-uðla að
sem örastri fjárfestingu í at-
vinnutækjum og meg heinum
-<3>
Hluti af lögsagnarumdæmi Siglufjarðar
Enn rafmagnslaus og auk þess ekki í
sambandi við akvegakerfi landsins
Getur verið að ætlunin sé að leggja byggðina á Siglunesi í eyði?
Það hefur að vonum þótt lítt
viðunandí hin síðari ár fyrir
afskekkt sveitarfélög, að kom-
ast ekki í samband við akvega-
kerfi landsins. Slík sveitarfé-
lög eru að vísu enn til, en
fækkar óðum.
Hitt munu fáir gera sér ljóst,
að til er byggð, sem er hluti
af lögsagnarumdæmi eins kaup-
staðanna, og er þó ekki í sam-
bandi við akvegakerfi Iandsins
og hefur ekki fengið rafmagn.
Þetta er Siglunes við Siglu-
fjörð. Þarna eru fjórar bújarð-
ir, og búa bar um 20 manns
Lengi var því haldið fram.
að ekki, væri gerlegt að leggja
þangað veg. En vegagerð víða
á landinu hefur fyrir löngu
afsannað slíkar staðhæfingar.
Eft.ir að sú mótbára, að ekki
væri hægt að leggja veg til
Sigluness, dugði ekki lengur,
hefur Siglunesvegi oft verið
lofað, en efndir hafa engar
orðið.
Enn er þessi hluti Siglufjarð-
arkaupstaðar akvegalaus. Siglu-
nesbúar komast einungis á báti
inn á Siglufjörð. Og sú eina
leið getur oft lokazt að vetr-
inum. Þetta er ömurleg að-
staða.
Seinustu mótbárur gegn
vegagerðinni voru þær, að ekki
væri tímabært að ráðast í þetta
fyrr en jarðgöngin gegn um
„Stráka“ væru komiy á fram-
kvæmdastig.
Nú ætti það stórvirki ekki
að vera lengur til tafar Siglu-
nessvegi, þar sem þvi lýkur á
þessu sumri.
Enn hafa Siglunessbúar hreyft
málinu, en engin loforð fengið
hjá stjórnarvöldum um fram-
kvæmdir.
Enn skulu þeir á Siglunesi
vera án akvegasambands við
umheiminn, og við það bæjar-
félag sem þeir tilheyra.
En mæla þá nokkur rök með
því að Siglunes fái veg og
rafmagn? Er ekki bezta lausn-
in að leggja Siglunes í eyði?
Ríkið rekur vita á Siglunesi.
Það mundi talin nauðsyn.
Hann er rafmagnslaus. Raf-
magn er aðeins komið að Hóli
í botni fjarðarins, en ólíklegt
er að flugvöllurinn fái ekki
fljótlega rafmagn.
Frá Ráeyrarflugvelli eru 5
kílómetrar til Sigluness. Árið
1934 var sími lagður um hlíð-
ina út að Siglunesi o-g voru
miklar hrakspár um að línan
mundi aldrei standa. En að
henni hefur ekkert orðið.
Á eins kílómetra vegarlengd
er vegarstæðið um snarbrattar
skriður, en að öðru leyti frem-
ur greiðfært beggja vegna.
Ræktrnarskilyrði eru góð á
Siglunesi, og alkunnugt er að
landþröngt er í næsta ná-
grenn i Si gluf jarðarkaupstaðar.
Er því full þörf á, oð ræktan-
legt land sé ckki látið ónotað.
Enn er þess að geta, að bygg-
ingarefni — sand og möl —
verða Siglfirðingar að sækja til
Haganesvíkur og Hofsóss og
jafnvel alla lcið til Dalvíkur.
Nær kaupstaðnum er það ófá-
anlegt. Nema á Siglunesi. Þar
er óþrjótandi grjót- og malar-
nám aðgengilegt. — Það er
vegir.n einn, sem vantar því
til nýtingar.
Bændum á Siglunesi er það
lífsnauðsyn að fá vegarsam-
band og rafmagn. Úr þessu má
það ekkert dragast. Fari $vo,
eru þeir blátt áfram flæmdir
frá eignum sínum og óðulum.
Siglufirði er það mikils virði
að vegarsamband fáist þai’na á
milli.
Auk þess er ekki vanzalaust
að hluti af lögsagnarumdæmi
kaupstaðar skuli búa við veg-
leysi og rafmagnsleysi.
Og loks þarf ríkið ú þvi að
halda, vegna Siglunessvita að
þangað komi rafmagn, og að
staðurinn komist á akvega-
samband.
Framhald á 7. síðu.
stuðningi hins opinbera við at-
vinnuvegi landsmanna, en rann-
sóknir benda í þá átt, að að-
eins nokkur hluti hagvaxtar-
ins eigi rót sína að rekja til
fjárfestingar eða til aukinnar
þátttöku í atvinnulífinu.
í stað þess aff líta á almenna
menntun sem nauðsynlega ein-
göngu til skilnings einstakl-
ingsins á umhverfi sínu og til
þess að gera hann hæfari í
lífsbaráttunni, verður einnig að
líta á menntunina sem eitt þýð-
ingarmesta tæki þjóðfélagsins
til þess að örfa framfarir og
auka hagvöxtinn.
1 samræmi við ákvörðun ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar um
samnjngu menntunaráætlana var
snemma á fyrra ári leitað eftir
samvinnu við Efnahags- og
framfarastofnunina og hafa
nokkrir Islendingar fengið
þjálfun í áætlanagerð á vegum
stofnunarinnar.
Stofnunin hefur einnig sent
liingað sérfræðinga, nú síðast
þá dr. Klaus Bahr og dr. Wolf-
gang Edelstein, Báðir vinna
þessir mcnn nú við ,.Rannsókn-
arstofnun Menntamála“ f Ber-
lín, en eru ráðnir sem sér-
fræðingar hjá OECD vegna ís-
lenzku áætlunarinnar.
Undirbúningsvinna að mennt-
unaráætluninni hefur verið
unnin hjá Efnahagsstofnuninni,
Fræðslumálaskrifstofunni, Fjár-
múlaeftirliti skóla og Fræðslu-
skrifstofu Reykjavíkurborgar,
Mcnntamálaráðherra hefur skip-
að ráðgjafarnefnd tii þess að
fjalla um áætlunina og eiga í
henni sæti fulltrúar helztu
stofnana á sviði skólamála.
Nefndin hélt sinn fyrsta fund
fyrir nokkru.
(Frá Menntamálaráðunevtinu
stytt).
Frakkar gefa
engan frest
PARÍS 22/4 — Frakkar munu
tilkynna stjórnum þeirra Suður-
Ameríkuríkja, sem hafa mót-
mælt áformum um tilraunir
Frakka með atómsprengjur í
Kyrrahafi, að allar ráðstafanir
verði gerðar til að koma í veg
fyrir geislavirkt úrfelli.
Chile, Ecuador, Peru og Kól-
umbía hafa mótmælt þessum á-
formum Frakka.