Þjóðviljinn - 05.05.1966, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 5. maí 1966
Otgefandi:
Sósíalistaflqkk-
Sameinlngarflokkur alþýðu
urinn. i
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur Jr'iarmesson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja Skóiavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 35.00 á mánuði.'
Það sém úrslitum ræður
Cjveitarstjórnarmálefni ber að vonum hæst í um-
^ raéðum fyrir kosningar þær sem fram eiga að
fara eftir hálfa þriðju viku. Jafnframt skyldu menn
þó minnast þess að landsmálin öll koma til álita
þegar gengið er að kjörborðinu; mikill meirihluti
þjóðarinnar kveður upp dóm sinn um stefnur' og
mál, og sá dómur mun hafa áhrif langt út fyrir
sveitarstjórnarmál 1 þröngum skilningi, eins og
Alþýðubandalagsmenn lögðu áherzlu á í eldhús-
umræðunum. Verðbólgustefna ríkisstjómarinnar
er lögð undir dóm kjósenda, og veiti landsmenn
stjórnarflokkunum ekki hirtingu eru þeir að kalla
yfir sig nýjar stórhækkanir á lífsnauðsynjum og
síaukinn glundroða í þjóðfélaginu. Bæjarstjórnar-
kosningamar eru fyrsta tækifæri landsmanna til
þess að segja skoðanir síríar á afsalssamningnurn
um alúmínbræðsluna; vérði það tækifæri ekki
notað verður fljótlega stefnt að því að koma upp
erlendum auðfyrirtækjum í öllum landshlutum,
eins og ritstjóri Morgunblaðsins boðaði í útvarps-
umræðunum. Aðeins rúmri viku eftir kosningar
renna samningar fjölmargra verklýðsfélaga úr
gildi; kosningaúrslitin rriunu hafa mikil áhrif á
það hverjum árangri verklýðsfélögin ná í nýjum
samningum; verði stjórnarflokkarnir slegnir ótta
mun þeim þykja ráðlegast að hörfa í samningun-
um við alþýðusamtökin; telji þeir flokkar hag sín-
um vel borgið munu þeir ekki skirrast við að grípa
til þeirra ofstækisfullu aðgerða sem Alþýðuflokks-
maðurinn Jón Þorsteinsson boðaði í útvarpsum-
ræðunum.
jKað sem úrslitum ræður jafnt í sveitarstjórnar-
málum sem landsmálum er anparsvegar styrk-
ur alþýðuhreyfingarinnar, hins vegar afl atvinnu-
rekenda. Úrskurðinn fella kjósendur með atkvæð-
um sínum. — m.
Öllum lofað!
F jóst er orðið að úthlutun lóða í Fossvogi og
Breiðholtshvgrfi fer ekki fram fyrr en eftir
kosningar. Svo margar umsóknir bárust að íhald-
ið þorir ekki fyrir nokkum mun að úthluta lóð-
unum. Engar reglur eru til um lóðaúthlutun í
Reykjavík og hefur íhaldið alltaf fellt tillögur Ak
þýðubandalagsins um að settar yrðu meginreglur
um lóðaúthlutun, þar sem tryggt væri að þörf
manna yrði látin ráða úrslitum. íhaldið vill hafa
frjálsar hendur og geta hyglað gæðingum sínum
að eigin vild. Þetta er pólitískt siðleysi sem borg-
arbúar þurfa að venja íhaldið af. Að þessu sinni
er lóðaúthlutuninni frestað til þess eins að þurfa
ekki opinberlega að gera upp á milli manna fyrir
kosningar. Þetta gefur einnig íhaldinu möguleika
til að lofa öllum lóðum fyrir kosningar, og það
mun óspart notað. Þegar kosningar eru áð baki
verður síðan tekið til við að flokka sundur sauði
og hafra, og þá verður hvorki þörf umsækjenda
eða kosningaloforðin þung á metunum. Leiðin til
heiðarlegra vinnubragða á þessu sviði eins og öðr-
um er að hnekkia valdi íhalds og sérhagsmuna en
efla albvðnvaldið auka ábrif oa styrk Alþýðu-
bandalagsins í borgarstjóm. — g.
70 ára í dag
Guðjón Benediktsson
Múrari
Guðjón Benediktsson múrari,
verður sjötugur í dag. Hann er
fæddur að Viðborði í Mýra-
hreppi í Austur-Skaftafellssýlu
5. maí, 1896. Ekki þykir þörf
að gera hér grein fyrir upp-
runa hans og ætterni.'en vísað
til Kennaratals og íslenzkra
samtíðarmanna, þeim er um
það vilja vita frekar. Við vilj-
/um hinsvegar í tilefni af þessu
' merkisafmæli Guðjóns rifja lít-
illega upp störf hans og bar-
áttu í þágu íslenzkrar verka-
lýðshreyfingar, og þá einkum
Múrarafélags Reykjavíkur, en
þar hefur hann komið meir og^
betur við sögu en flestir aðrir,
ávallt reiðubúinn að leggja lið
öllum þeim málum er til heilla
hafa horft fyrir stéttina og ver-
ið hvatamaður fjölmargra hags-
muna- og menningarmála, er
haft hafa heillarík áhrif fyrir
múrarstéttina og raunar bygg-
ingariðnaðarmenn í heild. Enda
er það álit okkar, að ef hans
hefði ekki notið við, væri lítið
eftirsóknarvert að vera múrari
í dag.
Guðjón var í stjóm Múrara-
félagsins nær óslitið á árunum
frá 1935—’53, og oft formaður,
og hefur marga hildi háð við
hið grimma og nazistíska aftur-
hald kreppuáranna, og hvergi
hlíft sér, var fremstur ^ fylk-
ingu hvarvetna og þar sem bar-
daginn var harðastur og upp-
skar laun samkvæmt því, fang-
elsisdóma og annað harðræði.
Þá var ekki komið í móð að
heiðra verkalýðsleiðtoga með
Fálkakrossum og öðrum hégóma
yfirstéttarinnar.
Guðjón hefur ekki tranað sér
fram til mannvirðinga eða lát-
ið lyfta sér til vegs og valda.
Þvert á móti hefur hann ávallt
leitazt við að hefja okkur, stétt-
ina í heild, til betri lífskjara
og aukinnar menningar. Guðjón
sórst ungur í fóstbræðralag með
hinni vinnandi alþýðu og skip-
aði sér undir merki sósíalism-
ans. Þeim hugsjónum hefur
hann reynzt trúr, því hann ór
ekki einn af þeim, sem hefur
eina skoðun meðan sólin skín
og aðra þegar dimmir að nóttu,
eins og skáldið sagði, en stend-
ur óbifanlegur á rétti hins vinn-
andi manns. Vissulega hefði
Guðjón sómt sér vel sem al-
þingismaður og ráðherra fyrir
alþýðustéttina, vegna ágætra
hæfileika sinna, málsnilldar,
rökvísi, almennra hygginda og
einbeittni, og þó vantar hann
sumt af því sem ómissandi mun
vera talið fyrir mann í þeim
störfum, það er skap og hæfni
til undansláttar og málamiðlun-
ar á kostnað hinna fátæku.
Tímaritið Vinnan lagði eitt
sinn eftirfarandi spurningu fyr-
ir lesendur sína: Hvað telur þú
höfuéskilyrði fyrir þróun og
vexti ísl. verkalýðssamtaka?
Hinn djúphyggni brautryðjandi
alþýðusamtakanna, Pétur G.
Guðmundsson svaraði á þessa
leið:
— Að verkalýðurinn vandi
val á foringjum sínum á hverjum
tíma og heimti af þeim þjón-
ustu í stað yfirdrottnunar.
Við teljum að í þessum anda
hafi Guðjón starfað og að líf
hans hafi verið samfelld þjón-
usta við málefni alþýðunnar og
verður vonandi ennþá langa
hríð. Guðjón var fyrir skömmu
gerður heiðursfélagi Múrarafé-
lagsins ásamt Eggerti Þorsteins-
syni ráðherra, og er það víst
siðvenja að þeir sem þannig
eru hafnir upp á hærra plan,
hafi eitthvað hægara um sig í
Guðjón Bcnediktsson.
félagsmálunum. Engu að síður
vitum við að múrarar munu á-
vallt eiga hollan ráðgjafa og
traustan leiðbeinanda þar sem
Guðjón er. Við leyfum okkur
í tilefni afmælisins að færa
honum þakkir og heillaóskir.
Gbr.G. S. Ö.
Fræðsluþáttur
Garðyrkjufélags íslands:
Staldrað við steinbeð
Þegar við nú höfum byggt
okkar steinbeð eftir öllum
kúnstarinnar reglum, skulum
við snúa okkur að jurtunum
sem völ er á í þennan hluta
garðsins. Margar þeirra eru með
fegurstu og fíngerðustu garð-
jurtum sem við eigum, og
þama sóma okkar íslenzku
fjallajurtir sér vel.
Það hefur oft verið fundið
steinbeðunum til foráttu, að
þau séu eiginlega ekkert falleg
nema á vorin, þá blómstri öll
steinhæðablómin. Þetta er
mesti misskilningur, og er í
rauú og vem alls ekki ádeila
á steinbeðin sem slík, heldur
hvemig plantað er í þau. Að
vísu blómstra margar stein-
hæðajurtir snemma, en það em
einnig margar sem blómstra
seint. Sannleikurinn er sá, að
með réttri plöntun er hægt að
hafa steinbeðið blómstrandi frá
því snemma vors og fram í
frost.
Eitt af því fyrsta sem blómstr-
ar í mínu steinbeði á vorin er
Íítið tré sem kallað er töfra-
tré (Daphne mezereum) og hef-
ur þá náttúm að blómstra sín-
um blérauðu blómum áður en
það laufgast og stendur allt í
einu, eins og lostið töfrasprota,
í litskrúði mitt í byrjandi gró-
andanum.
Á svipuðum tíma fer að bóla
á haustlaukunum, sem em ríkj-
andi í steinbeðinu fyrst á vor-
in. Fyrstur kemur venjulega
vorboðinn (Eranthis' hiemalis)
með sínum gulu „sóleyjarblóm-
um“ og fingmðu blöðum, þá
vetrargosinn (Galanthus nivalis)
með hvíta blómdropa á græn-
um stráum, eða „eins og drjúpi
Síðari grein
smjör af hverju strái“. Þá er
tími kominn til að hugsa um
„gosakaffið“ og „gosaversin“.
Þá koma dvergliljur eða krók-
usar í ýmsum litum og setja
mikinn svip á allan garðinn.
Þeim fylgja svo ýmsir fleiri
laukar, svo sem snæstjama
(Chinodoxa), stjömulilja (Scilla),
perlulilja (Muscari), o.fl. Allir
þessir laukar eru fullkomlega
harðgerðir og fjölga sér fljótt.
Samferða þessum erlendu far-
fuglum er lítill landi okkar,
sem við megum ekki. gleyma
og sem mér finnst alltaf vera
ein fegursta perlan í steinbeð-
----------------------------^>

Sjöunda skák einvígisins:
Fyrsta vinnings-
skák Petrosjans
í- sjöundu skák einvígisins
gerðist það í fyrsta sinn að
Spasskí byrjaði skák með þvi
að leika drottningarpeði. Byrj-
unin var tefld friðsamlega en
í ellefta leik sýndi hvítur af
sér óvarkárni. Það hefði ver-
ið betra að leika 11. Bie7
Dxe7, 12. f4. '
Af þessum sökum náði
svartur góðu tafli og hlaut
Spasskí að jiórna peði. Heims-
meistarinn tók þessari fóm og
hófst nú harður bardagi.
Svartur hrókaði „langt“ og
með sterkum 17. og 18. leikj-
um hafði hann tryggt sér
augljósa yfh burði. Varð nú
hvítur að hugsa fyrir skjót-
um ráðstöfunum til að verja
kóng sinn árásum eftir op-
inni línu.
Til þess að halda frumkvæð-
inu hikaði svartur ekki við
að fórna skiptamun í 24. leik,
enda fékk hann nægilega mik-
ið í staðinn til að halda góðri
stöðu.
Það sem eftir var lék Pet-
■rosjan af miklum þrótti. Frá
og með 30. leik var hvítur í
mjög hættulegri aðstöðu. Þeg-
ar skákin fór í bið mátti gera
ráð fyrir því að Petrosjan
ætti unnið tafl — í fyrsta
sinn í einvíginu.
Spasskí Hvítt:
Petrosjan Svart:
Drottningarpcðsbyrjun
1. d4, Rf6, 2. Rf3, c6, 3. Bg5,
d5, 4. Rbd2, Be7, 5. e3, Rbd7,
6. Bd3, c5, 7. c3, b6, 8. 0—0,
Rb7, 9. Rc5, Rxe5, 10. dxe Rd7,
11. Bf4, Dc7, 12. Rf3, h6, 13.
b4, g5, 14. Bg3, h5, 15. h4, gxh,
16. Bf4, 0—0—0, 17. a4, c4, 18.
Be2, a6, 19. Khl, Ildg8, 20. Hgl,
Hg4, 21. Dd2, IIhg8, 22. a5,
b5, 23. Hadl, Bf8, 24. Rh2
Rxc5, 25. Rxg4, hxg, 26. e4,
Bd6, 27. De3, Rd7, 28. Bxd6,
Dxd6, 29. Hd4, e5, 30. Hd2
f5, 31. exd, f4, 32. De4, Rf6,
33. Df5ý, Kb8, 34. f3, Bc8, 35.
Dbl, g3, 36. Hel, h3, 37. Bfl,
Hh8, 38. gxh, Bxh3, 39. Kgl,
Bxfl, 40. Kxfl, e4, 41. Ddl.
Hér fór skákin í bið og
Petrosjan skráði 41. leik sinn.
Petrosjan hafði hugsað síg
um í þrjátíu mínútur áður en
hann setti skákina í bið. Þeg-
ar umslagið var svo opnað
daginn eftir kom í ljós, að
heimsmeistarinn hafði skrifað
niður mjög sterkan leik:
41. . . . Rg4, 42. fxg, f3,
43. Hg2, fxgt*
og hvítur 'gafst upp.
Og varð þetta fyrsta skákin
í einvíginu sem ekki lauk með
jafntefli.
V. Símagír stórmcistari
jnu. Það er vetrarblómið eða
lambarjóminn. Sá sem ekki
hefur séð nýútsprungið vétrar-
blóm milli steina á hlýjum
vordegi, á mikið óséð af Is-
landi.
Nú er sól tekin að hækka á
lofti og nú byrja ýmsar teg-
undir af lyklum eða prímúlum
að láta til sín taka, en af þeim
er mikill aragrúi í öllum lit-
um og gerðum. Fyrst ég minn-
ist á prímúlurnar langar mig
til að benda á eina jurt, ná-
skylda þeim, sem ágæt er í
stærri steinbeð og sefn JjJórnstr-
Jar fyrrihluta sumars, én það
er goðalykill (Dodecatheon
Meadia). Fágætlega fögur og
sérkennileg jurt ög fýllilega
harðgerð. Blómin, sem eru
bleikrauð á lit, líkjast smágerð-
um alpafjólublómum og ,eru
fjölmörg saman á meðalháum,
stinnum blómstönglum sem
standast alla storma.
Og þá er komið að stein-
brjótunum (Saxifraga) að láta
ljós sitt skína. Þeir hafá byggt
upp sínar flosgrænu þúfur,
hjúfrað sig upp að sólvermdii
grjótinu, og sáldra margiitu
blómskrúði sínu yfir gi-jót og
gróður af ótrúlegu örlæti. Stein-
brjótar þeir sem mest ber á
hér í görðum, eru rauð afbrigði
af mosasteinbrjóti (S. hypnoi-
des), þúfusteinbrjóti (S. cæspi-
tos) og bergsteinbrjóti • (S.
Aizoon), ennfremur klettafrú
(S. cotyledon) einkum erlend
afbrigði og tegundir, skugga-
steinbrjótur eða „PostuIínsblóm“
eða „Krystalsskálar"- (S. . um-
brosa) o.fl. En meira ætti dð
rækta af íslenzku steinbrjótun-
um í görðum t.d. vetrarblómið,
sem áður var nefnt, gullbrá (S.
hirculus), gullsteinbrjót (S.
aizoides), stjömusteiribrjót (S.
stellaris) o.fl.
Með steinbrjótunum er ‘llka
önnur jurt blómstrandi sem
heldur ekki skammtar skrúðið
úr hnefa, en það er bergnálin
(Alyssum saxatile) eða „Basket-
of-Gold“ eins og Ameríkanar
kalla hana. Nokkrar jurtir efst
í grjóthleðslu vefja-hana gull-
slæðum fíngerðra blóma bæði
vor og haust. Bergnálin ,er .að
vísu ekki ianglíf en hún sáir.
sér og það er auðvelt að halda
henni við af fræi,- Hún ætti
skilið að vera meira ræktuð
hér en nú er.
Þá fer nú :mi .hnoðranna
(Sedum) að koma, og þeir eru
að allt til hausts. margir hverj-
ir. Ekki er minni fjölbreytn-
in þar en hjá steinbrjótunum,
Með ótrúlegu blómskrúði breið-
ast beir eins og. marglitaf
Framhald á 9. síðu,