Þjóðviljinn - 15.05.1966, Blaðsíða 7

Eftír
Thor
Vilhjálmsson
Ekki skal ég daema um hvort
það er farsælla fyrir Víetnam
að komast þannig undir yfir-
stjóm Kínverja í sósíalistískri
uppbyggingu sinni. eða gera
sina eigin sjálfstæðu tilraun
sem ýmsir telja myndi frem-
ur taka mið af viðhorfum Sov-
étmanna heldur en Kínverjk;
og þó er sennilegast að þama
yrði sjálfstætt afl á vegum
sósíalismans sem myndi þróast
samkvæmt sínum sérstæðu
forsendum og eðli á grundvelli
bændahreyfingarinnar og stýr-
ast af gætni og vísdómi Hó
frænda, en svo lætur Hó Chi
Minh nefna sig af sínum. En
nú ógnar hernaður Bandaríkja-
manna, aðgerðir hins kyrrláta
Ameríkumanns the Quiet Ameri-
can, þessara gelgjuskeiðspóii-
tíkusa sem vaða inn í hjna
fornu dularfullu veröld aust-
ursins með pepsódent og pabst
blue ribbon og napalm, eitur
og gas, og botna ekkert í leynd-
ardómum þess og hljóta þess
vegna að gera endalausar skyss-
ur þangað til þeir taka eina
skynsamlega ráðið sem er til:
að fara heim til sín.
Þetta er svo langt í burtu.
Æ þetta er svo óralangt í burtu.
Hvað heldurðu að mig varði
þetta fólk hinumegin á hnett-
inum, gult með skásett augu i
bambuskofum, eða að reykja
ópíum á reiðhjóli undir apa-
skráék'jum og papagaujugargi á '
skógarstígunum eða að læðu-
pokast -á mellubanka borgar-
innar-'með sþrengju í vasanum,
— eða er það kannski ekki það
sem þetta fólk gerfr? Þetta er
1 svo langt í burtu. Við erum
'södd og okkur varðar ekki um
þjáningai- ’fólks hinumegin á
hnettinum.
Þessi þjóð sem er nýorðin
þjóð í augum heimsins, og
kannski sjálf nýfarin að muna
eftir sér sem sérstakri þjóð,
hún berst af slíkri sannfæringu
gegn Banddríkjamönnum í
Suður-Víetnam þrátt fyrir yfir-
burði hinna í vopnabúnaði að
það er augljóst að Bandaríkin
geta aldrei gert sér von um
að kveða niður Þjóðfrelsishreyf-
lnguna, Víetcong af því að
hún er ekki bara stjórnmála-
hreyfing heldur yakning þjóðar,
fólk sem hefur eignaztsitt stolt
ög sinn draum, og er reiðubúið
að deyja fyrir sína hugsjón. Og
. eh'ginn her hversu vel sem hann
ér búinn getur sigrað fólk sem
á'hugsjón.
I þúsund ár hefur þessi þjóð
verið undirokuð af Kínverjum,
gömul menningarþjóð sem á
frægar minjar frá því hundruð-
um ára fyrir Krists burð. Kín-
verj-inn var lengi óvinurinn,
og í dag langar þá kann-
ski ekki undir kínverska stjórn
heldur að fá að vera í friði og
byggja sjálfir upp sinn eigin
' sósíalisma sem er eina lausnin
sem kemur til álita fyrir yf-
irgnæfandi meirihluta þjóðar-
innar; Eisenhower forseti komst
að þeirri niðurstöðu að það
þýddi ekki að hafa frjálsar
kosningar í Vietnam einsog
skyldugt var samkvæmt Genf-
arsáttmálanum frá 1954 þvl að
80% þjóðarinnar í öllu Víet-
Jiam, bæði suðri og norðri,
myndu þá bara kjósa Þjóðfrels-
ishreyfinguna.
Nú miða allar aðgerðir Banda-
ríkjanna að því að hrinda þess-
ari sjálfstæðu sósíalistahreyf-
ingu Víetnam í faðm Kínverja
enda hafa Bandaríkjamenn ver-
ið öflugasti bandamaður kín-
verskra kommúnista í Asíu.
Eftir þúsund ára riki Kín-
verja í Víetnam komu Frakkar
og voru í 80 ár unz Japanir
tóku landið og héldu stríðsárin.
Stjórn Japaha hafði hin holl-
ustu áhrif á Þjóðfrelsishreyf-
inguna og efldi Viet Minh sem
starfaði í náinni samvinnu við
The American office af Strat-
stríðið heldur var þröngvað
upp á þá gamalli leikbrúðu
Frakkanna keisaranum Bao Dai
sem keppti við Aga Khan og
Farúk um sviðsljósin í spila-
vítunum á Rívíerunni og gleði-
konur í dýrasta flokki og hann
var svo ósínkun á fé þjófstolið
af þegnunum £ hans örsnauða
landi yað hann hlaut heiðurstit-
ilinn Kóngurinn í Cannes. Þar
hafa þeir blómaslaginn og
kvikmyndahátíðina árlega og
stelpurnar sem sýna á sér brjóst-
in undir pálmatrjánum til þess
að verða frægar. Það kostaði
stríð sem stóð í sjö ár að losna
við Frakkana og Bao Dái, það
var dýrt stríð fyrir 'Frakka, og
£ Frakklandi kærði sig enginn
um það, allir vildu hætta þvi
en þó þorði enginn að taka af
skarið fyrren Mendés-France
skaut þar upp á stjórnmála-
himininn og var leifturhraður
virtúós og fyrren varði var
hann búinn að semja frið í
Genf, og allir fegnir nema John
Foster Dulles sem var i óvenju
mikllli fýlu og var þó ekki
glaðlegur 'maður að jafnaði,
hann var einn af þessum sann-
kristnu mönnum sem biðja
bænirnar sfnar á hverjum
sunnudegi og var höfundurinn
að kenningunni um Brinkman-
ship, yztu-nafar-stefnúnni í al-
þjóðamálum sem táknaði að
rorra alltaf á barmi helvitis
með fjöregg mannkynsihs í
vestisvasanum. 1 Génfarsáttmál-
anum frá 1954 var Víetnam
skipt til bráðabirgða en skyldi
sameinast innan tveggja ára
með frjálsum kosningum. En
Hvarvetna um hcim safnast almenningur saman til að mótmæla hinu siðlausa áfásarstríði Randa-
rikjanna í Vieitnam. Myndin er frá mótmælafundi í Svíþjóð.
stærstu kirkju New York-borg-
ar hafði hann verið hylltur í
stólræðu biskups sem sérstak-
ur hjálparmaður guðs, og borg-
arstjórinn þar sagði að sagan
myndi kannski viðurkenna
Díem sem einn af mestu per-
sónuleikum tuttugustu aldar-
því að þeir hafa látið flækja
sér í þessa fásinnu. Ungir
menn mótmæla og fara ífylk-
ingum um götur í helztu borg-
um Bandaríkjanna, undir for-
ustu stúdenta, kennararnir
ganga með þeiAi margir, þeir
meira að segja tala á móti strið-
Ræða fluttá fundi um Vietnam 1. maí
egic Services, og þeirvorudug-
legir að nota vopnin sem Am-
eríkumenn fengu þeim til að
vinna á Japönum og voru mat-
aðir á fögrum ioforðum um
frelsi í staðinn. Og sumir álíta
að Hó Chi Minh hafi haldið að
það mætti marka amer-
ísk loforð einsog sumir
hér á landi gerðu þangað til
ameríski herinn sýndi að hann
var ekkert á því að fara héðan
þegar stríðinu lauk, einsog
Roosevelt forseti hafði lofað.
Hó Chi Minh tók meira að
segja upp í frelsisyfirlýsingu
sína í stríðslokin úr frelsis-
skrá Bandaríkjamanna hinni
frægu frá 1789 þar sem segir;
Allir menn eru skaptir jafnir,
sem gengur þó seint að láta
verða að veruleika. í Ameríku.
En hvur var nú þessi Hó Chi
Minh? Hann var ungur merinta-
maður sem kom fram á þeim
árum sem kreppan miklaherj-
aði Vesturlönd og hét þá Ngu-
1 yen Tat Thanh sem ég kann
ekki að bera fram og seinna
var farið að kalla hann föður-
landsvininn Nguyen, sem er
Nguyen Ai Quoc á þessu ágæta
máli. Hann varð brátt forystu-
maður í sjálfstæðishreyfing-
unni en Frakkar hröktu hann í
útlegð sem stóð hvorki meira
né minna en í 35 ár að þessi
virðulegi maður sem nú geng-
ur á hjólhestagúmmí-sandölum
var að ganga um veröldina,
vonandi betur skóaður, og hlaut
alþjóðlega skólun sem bylting-
armaður enda telja sumirhann
einhvern sleipasta Marxista
sem nú er uppi, þennan fín-
lega mann með skeggtoppinn
sem nú heitir Hó Chi Minh og
kallaður af þjóð sinni Hó frændi.
En það var hreint ekki ætl-
unin að lofa Vietnömum sjálf-
um að kjósa sér stjórn eftir
hinn frægi golfleikari Eisen-
hower 'sló frelsisvonina úrhönd-
um Suður-Víetnamsmanna með
kylfu sinni út í buskann að því
er virtist um sinn; því hon-
um fannst ekkert vit í því að
láta 80% þjóðarinnar ráða
hverskonar frelsi það kysi sér
en skenkti þeim í staðinn frelsi
til þess að luta harðstjóranum
Diem og hinni grimmu mág-
konu hans frúnni Nú sem var
einsog efnigædd ímynd þessara
heimsfrægu sjóræningjadrottn-
inga úr Kínaveldi sem voru
löngum þungar í skauti ítur-
vöxnum hetjum myndablaðanna
sem nú eru eftirlæti pop-lista-
manna. En golfleikarinn sem
var svo sviplaus að hann var
kosinn forseti með' yfirgnæf-
andi meirihluta þegar vitnaðist
að keppinautur hans væri in-
tellektúal egghead eða eitt af
þessum blessuðu varhugaverðu
gáfnaljósum, reyndar sló hann
ekki boltann langt í þetta sinn
heldur lifði frelsisvonin meðal
bændanna og alþýðunnar sem
hefur verið að sameinast óð-
um svo það má heita að landið
sé mest á valdi Þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar utan amerískra her-
búða, að minnsta kosti á nótt-
unni, og hið lát'ausa 'sprengju-
regn Ameríkumanna er talið
aðeins hafa orkað til þess að
vekja allt . fólkið, bændur og
erfiðismenn sem höfðu kannski
fyrst og fremst hugsað um að
rækta sinn hrís í friði og hafa
að éta; en voru með sprengjun-
um minntir á að það getur enginn
friður orðið fyrren landið allt
hefur losnað úr skugga af
hrammi öfreskjunnar.
Stjórn Diems var svo hat-
römm að jafnvel hans nánustu
samstarfsmenn gáfust upp á
honum og frúnni fögru og
grimmu og ráku dömuna af
höndum sér og drópu Diem
einsog' hund; það getur stund-
um verið skammt á milli herra
og hunds í þessum leik. f
innar. En þá var hann ekki
enn dauður.
Nú talar enginn um Diem
lengur. Nú er það Ky sem sagði
um það leyti sem hann tók
völdin með velþóknun Amer-
íkumanna og stuðningi að sín
stærsta fyrirmynd væri Adolf
Hitler. Að vísu segja talsmenn
amerísku stjórnarinnar að hann
sé farinn að hugsa æ meira
áður en hann hefst að í seinni
tíð.
Bandaríkjamenn hafa dregizt
inn í styrjöld sem er óvinnandi.
Það er ekki hægt að sigra fólk-
ið sem hefur vaknað og sam-
einazt, Víetnömsku þjóðina. Það
eru tvær leiðir: leið Goldwaters
að þurrka þjóðina út og brenna
frumskóginn, og sprengja mann-
kynið til helvítis; eða leið sem
hinir vitrustu menn í Banda-
ríkjunum kjósa: að kalla her-
inn heim og láta fólkið í friði.
En þegar sjónarmið heilbrigðr-
ar skynsemi eru í framboði
mæta þau gjarnan upphrópun-
um galdrabrennuspámanna.
Sumir hrópa: kommúnisti
kommúnisti, þegar það er bent
á að Ameríkumenn eigi
að fara burt úr Víetnam. Þessi
tit.ill svífur vfir höfðum manna
ejnsog öldun'gadeildarþing-
mannanna Fulbright. Mansfield
og Robert Kennedy, — þeir
vilja láta semja við Þjóðfrelsis-
ishreyfinguna voldugasta inn-
lenda aflið í Suður-Víetnam.
Um öll Bandarikin er deilt um
þessa styrjöld. f öllum háskól-
um er sterk andstaða gegn þátt-
töku Bandaríkjamnnna i styrj-
öldinni: hvað ætli ungu menn-
irnir kæri sig um að láta senda
sig út í dauðann í landi sem
þeir þekkja ekki og skilja ekki
i þýðingarlausri styrjöld t.il
þess að einhverjir stjórnmála-
menn missi ekki andlitið af
heimsstyrjöld, lokahvellinn fyr-
ir manneskjumar. Iðuléga hafa
þeir verið að kasta sprengjum
í svona fjörutfu kílómetra fjar-
lægð frá kínversku landamær-
unum úr þotum sem fljúga
hraðar en hljóðið, þessir sak-
lausu amérísku drengir fráHot
Springs Idaho, Jefferson Mji^si-
sippi, og Cincinnati og Bostbn.
Og vélamar þeirra þjóta svo
hratt að þær eru eina minútu
frá fyrirheitnu sprengjumarki
að landamærum Kína.
inu í ljennslustundum, hvað
yrði gert við kennara héma
sem gerði það, yrði hann ekki
víttur fyrir kommúnisma, senni-
lega rekinn, það er nú hætt
við því. Og þeir sem neita að
fara að sprauta bensíneldi á
fólkið í jarðholunum í Víetnam
í nafni frelsisins þeir eru færð-
ir í fangelsi í Bandaríkjunum.
Er þetta ekki í fyrsta skipti
í sögu Bandaríkjanna sem þjóð-
in hefur ekki öll staðið á bak
við forseta sinn þegar hann
hefur farið. í stríð fyrir hönd
hennar við útlendinga? Nú er
ameríska þjóðin klofin. Ég
hlustaði á þekktan enskan út-
varpsmann í BBC segja frá
ferðalagi sínu um Bandaríkin
þver og endilöng: Hvarsemég
kom segir hann: — Allstaðar
var verið að deila um þetta
stríð. Fjölskyldurnar voru klofn-
ar, vinum lenti saman og
frændum. Þetta var ósköp
þreytandi til lengdar: að hlusta
aftur og aftur og einlægt á
sama samtalið, sömu rökin með
ogámóti, sama samtalið síend-
urtekið í eldhúsinu, stofunni, og
kannski f svefnherberginu líka;
krám, lestum, flugvélum, hot-
dogstands, allstaðar.
Frakkar stóðu í sjö ór f
þéssu þrátefli stríðsins í Indó-
Kína þangað til litli kviki
stjórnmálamaðurinn sem drakk
bara mjólk hjó á hnútinn í ,
Genf 1954. Eða þá Frakk-
ar í Alsírstríðinu sem ekki var
hægt að enda vegna einhvers
hégómaþvættings um heiður
hersins og stolt. Þá var ekki
hægt að afmá þessa voðalegu
smán þar til De Gaulle samdi.
Nú þráast Johnson við og
McNamara. Og þar er meira
en smán og ofbeldi sem veldur
hræðilegum þjóningum fátækr-
ar þjóðar sem þráir að fá að
vera í friði'. Það er ennþó aft-
ur þetta brinkmanship: að
fara út á yztu nöf og hætta á
Kæri Jón, skrifar ungur mað-
ur. Ég vona að þér líði vel.
I am fine. Mér líður ágætlega.
Ég fékk bréfið frá þér í gær.
Ég skal reyna að svara spurn-
ingum þínum einsog ég bezt
get.
Ég er meira en lítið spennt-
ur. Ég er alveg skíthræddur.
Þeir eru að segja að tvö eða
þrjú þúsund kínverskir komm-
únistar séu nýkomnir hingað l
svona 300 metra fjarlægð frá
okkur. Þeir eru bara að bíða
eftir að þeir geri- árás alveg
núna. Við erum ekki nema 250
svo að við erum miklu færri.
Þeir komu um klukkan fimm
f gær en hingað til hafa
bara leyniskyttur verið að
hleypa af skoti og skoti. Þeir
eru með heilmikið af sprengju-
vörpum og ég gerði mér skot-
byrgi með timburþaki úr köss-
unum utan af matvælaskammt-
inum. Ég hélt þeir myndu ráð-
ast á okkur í gærkvöldi en
ekkert skeði.
Þeir ætluðust til að við baer-
um matarskammtinn á bakinu
til hersveitanna yfir opið svæði
í gærkvöldi. Fimmtán mínút-
um áður en við áttum að fara
af stað létu Vietcongar skot-
hríðina dynja á öllu svæðinu.
Við hefðum þá verið á miðju
svæðinu og'það hefðu áreiðan-
lega einhverjir af okkur verið
drepnir. Þeir voru að segja
mér rétt í þessu að það gæti
verið að við þyrftum ’ að fara l
framlínuna í nótt til að hvíla
hina strákana. Við kokkarnir
lendum í meiri átökum heldur
en fótgönguliðarnir sjálfir. Ég
veit ekki hvernig í ósköpunum
við getum lifað af heilt ár í
þessu. Þetta er sannkallað hel-
viti. Hitinn er morð u|pp í 110
stig á hverjum degi (fahrenheit).
Ég skal svara spurningu þinni.
Framhald ál 9. síðu.
Sunnudagur 15. mai 1966 — ÞJÓÐVTLJINN — SÍÐA 7
LANGTIBURTU.
t