Þjóðviljinn - 12.06.1966, Blaðsíða 3

Sunnudagur 12. júni 1966 — MCÆrVIUINN — SÍÐA 3
f
HVERS VEGNA BERJAST ÞEIR?
A
HVÍLDAR-
DACINN
Þrju sammála
dagblöð
Pyrir víku birti ég greinar-
kom um tortímingarstyrjöld
Bandaríkjamanna í Víetnamog
viðbrögðin hérlendis, hið geð-
lausn og raga tórnlæti her-
námsblaða og stjórnarvalda
sem stingi ömurlega í stúí við
málefnalegar og virkar rök-
ræður allt umhverfis okkur,
jafnt vestan hafs sem austan.
Ég vék einnig nokkuð að lág-
kúrunni i' almennum þjóð-
málaumræðum hérlendis, og
síðan hafa blöð hernámsflokk-
anna þriggja lagt kapp á að
sanna kenningar mínar með á-
þreifanlegum dæmum. Alþýðu-
blaðið birti á þriðjudag heila
forustugrein um mína lítilmót-
legu persónu: „Hvenær hefur
sézt eftir ritstjóra Þjóðviljans
orð, sem ekki er lofsöngur
um ástandið í kommúnistaríkj-
unum eða fordæming á stefnu
vestrænna ríkja? Éeitun mun á
ritstjóra, sem sér allt jafnhvítt
í heimi kommúnismans og
jafnsvart í heimi lýðræðisríkj-
anna og ritstjóri Þjóðviljans.
Þó er hann víðförlastur ís-
lenzkra blaðamanna fyrr og
síðar. Hann hefur dvalið lang-
dvölum á Kúbu og í Kína,
margheimsótt Sovétríkin, verið
í Júgóslavíu, Póllandi ogTékk-
óslóvakíu, sótt kommúnistaþing
á Italíu og komið- víðar. Aldrej.
■ hefur þess orðið vart að hon-
um hafi ekki þótt allt harfa gott,
sem gestgjafar hans sögðu og
gerðu. Hann dásamaði Stalín,
meðan hann var og hét, hann
tignaði Krjústjoff, meðan hann
var við völd. Og nú hafa þeir
Bresnev 'og Kosygin jafnrétt
fyrir sér í einu og öllu og hin-
ir dánumennirnir höfðu á sín-
um tíma. Og svo kvartar þessi
staurblindi jámaður undan því,
að hér á Islandi gangi menn
með hraðfrystár sálir“. Sama
dag birti Morgunblaðið heilan
dálk feitletraðan um samavið-
fangsefni; þar var sagt aö höf-
undur þessara pistla væri „sá
blaðamaður íslenzkur sem af
mestri þröngsýni og ofstæki
ritar um stjórnmál“. Hann
hefði gert það „að sínu lífsstarfi
að verja ofbeldisverk kommún-
ista í Sovétríkjunum, í allri
Austurevrópu, í Berlín, í Ung-
verjalandi, í Kóreu og Kína
og nú síðast í Víetnam‘‘; hann
hefði „flekkaða samvizku“ og
„dökka fortíð“. Á miðvikudag
bættist Tíminn / svo í hópinn
og segir að veslingur minn sé
„einhver mesti ofstækismaður
sem þátt tekur í pólitískum um-
ræðum á íslandi . . . því mað-
urinn skrifar þannig, að engu
líkara er, en hann sé ekki á
Islandi heldur í stöðu áróð-
ursstjóra valdhafans í Kreml
hvort heldur hann hefur heit-
ið Stalín, Krjústjoff e'ða Brésn-
ev . . . hann á ekki það til,
sem kallað er blygðunar-
kennd . . . Magnús hefur ein-
mitt atvinnu af því að skrifa
ofstækisfyllstu forustugreinar
sem skrifaðar eru í islenzk
. blöð.“
Einkennandi við-
brögð
Þannig hafa hugleiðingar um
styrjöldina í Víetnam og al-
mennar þjóðrríálaumræður á ís-
landi þegar snúizt upp í könn-
un á skaphöfn minni og fram-
kornu, og sæti sízt á mér að
vefengja að þar sé um htð
merkasta viðfangsefni að ræða.
En þvi er á þetta bent að við-
brögð af þessu tagi eru mjög
einkennandi fyrir svokallaðar
stjómmálaumræður á Islandi.
Andstæðingurinn er gerður að
svörtum vítisára með almenn-
um fáryrðum, ekki endilegaaf
persónulegri óvild, heldur til
þess að setja á hann stimpil
sem komi í veg fyrir oð menn
lesi greinar hans og velti fyrir -
sér sjónarmiðum hans. Ef það
tekst er óþarfi að standaírök-
ræðum; það er ósköp þægilegt
að draga menn í dilka ýmist til
helvítis eða himnaríltis, líktog
örlög manna urðu í kómedíu
Dantes, og koma svo í veg fyr-
ir allan samgang þar á milli.
Auðvitað er ofætlun að
vænta skýringa á þvílíkum mál-
flutningi, og hefði mérþóþótt
einkar fróðlegt að' frétta um
þær greinar sem ég á að hafa
skrifað til dásemdar og tign-
unar á rússneskum stjórnmála-
mönnum. Og ógn er ég hrædd- 1
ur um að ég hefði þótt slakur
áróðursstjóri í Kreml meðan
uppreisnin í Ungverjalandi var
brotin á bak aftur með rúss- '
nesku hervaldi, þegar ég skrif-
aði greinaflokk frá Póllandi
1957 eða þegar ég hef gert 1
Júgóslavíu að umtalsefni. Varla
mundu stjórnmálamenn í 1
Moskvu eða. Peking heldur fást
til að skrifa undir hugleiðing-
ar mínar um deilur Rússa og
Kínverja í bókinni „Bak við
bambustjaldið“, svo að enn eitt
dæmi sé nefnt.
t
Ég minnist ekki á þettavegna
þess að ég telji að mér sé gef-
in einhver skarpskyggni sem
aðrir haíi farið varhluta af; \
mér missýnist vafalaust ekki
sjaldnar en öðrum dauðlegum
mönnum. En ég hef ævinlega
reynt að draga sjálfstæðar á-
lyktanir af þekkingu minni og
dómgreind; ég hef ekki upp á
annað að bjóða. Ég hef ekki
farið neitt dult með það að
niðurstöður mínar markast af
lífsskoðun minni og sósíalist-
ískum viðhorfum, enda hafa 1
dómar um þjóðmál því að-
eins gildi að menn þekki al- '
menn yiðhorf höfundarins; á
því sviði er hlutleysi ekki til.
Þegar ég gagnrýni lágkúruna
í íslenzkum þjóðmálaumræðum
er ég ekki að mælast til þess
að andstæðingar mínir í her-
námsflokkunum velji sér sama
sjónarhól og ég, heldur að þeir
noti sína eigin sjónarhóla sem
frjálsir og hugsandi einstak-
lingar og kappkosti að beita
þekkingu og rökum í málflutn-
ingi sínum í stað þess að
kjammsa eins og jórturdýr á
niðurstöðum annarra eða velja
sér hlutskipti hinnar snautlegu
þagnar.
Allur er varinn
góður
Enda þótt mjög svo áþekk
mannlýsing væri meginuppi-
staðan í viðbrögðum hernáms-
blaðanna, komu einnig fram
viðhorf til styrjaldarinnar í Ví-
etnam sem nokkra lærdóma
má af draga. Þar ber Tímann
langsamlega hæst; í lok greinar
hans koma yfirlýsingar sem
vert er að vekja sérstaka at-
hygli á:
„Tíminn hefur þá grundvall-
arstefnu í utanríkismálum, að
hverri þjóð beri réttur til að
velja sér ríkisstjórn og stjórn-
arform án afskmta annarra
ríkja, en þjóðin í Víetnam
hefur ekki íengið að njóta
þessara réttinda þrátt fyrir á-
kvæði Genfarsáttmálans um
Indókína, og er mjög varlegt
að treysta því, að þær kosn-
ingar í Suður-Víetnam, sem nú
hefur verið lofað, fari á þann
veg, að allir fbúar geti notið
kosningaréttar. Bandarískir
öldungadeildarþingmenn hafa
lýst því yfir að ef frjálsar
kosningar færu fram í Viet-
nam muni Víetcong fá 80%
atkvæða. Stórstyrjöld til að
tryggja einræðisklíku völd
gegn vilja þjóðar er ekki kross-
ferð fyrir lýðræðishugsjónina, og
hryggilegt þegar stærsta og
einhver mesta lýðræðisþjóð
veraldar leiðist út í slíkar ó-
göngur sem Bandaríkjamenn í
Víetnam. Hver þjóð á að fá að
ráða sínum málum og skiptir
í því grundvallaratriði engu,
hvaða stjómarform viðkomandi
þjóð vill kjósa sér, eða. hvaða
álit aðrar þjóðir kunna að
hafa á því stjórnarformi.“
Ef taka mætti þessar yfirlýs-
ingar alvarlega ætti að mega
vænta vasklegra athafna Fram-
sóknarflokksins á sviði utan-
ríkismála á næstunni. En því
miður; Framsóknarleiðtogar em
alltaf samir við sig. í sömu
ið hefur bent á nauðsyn þess,
að báðir aðilar, stjómin í Sai-
gon og Bandaríkjamenn ann-
arsvegar og stjórnin í Hanoi
og Kínverjar hins vegar, sýni
friðarvilja. I Þjóðviljanum hef-
ur aldrei verið rætt um annað
en nauðsyn þess, að Banda-
ríkjamenn hverfi á brott úr
Suður-Víetnam. Hafa menn orð-
ið þess varir, að Austri skrif-
aði um nauðsyn þess, að aðrir
aðkomnir hermenn hyrfu á
brott úr landinu? E£ slíkar
greinar hafa leynzt einhvers-
staðar í Þjóöviljanum, væri gott
-að fá fréttir af því“.
Hér er brugðið upp þeirri
mynd af. styrjöldinni í Víet-
nam, að þar eigist í rauninni
við Bandaríkjamenn ásamt
Suður-Víetnammönnum ann-
ai-s vegar og Kínverjar
ásamt Norður-Víetnámmönn-
um hins vegar, cg virðist
blaðið gefa í skyn að um
grein segir einnig svo um af-
stöðu Tímans: „Tíminn hefur
nokkra samúð með Bandaríkja-
mönnum vegna þeirrar erfiðu
stöðu sem þeir hafa komizt í
í Víetnam." Tíminn getur því
bæði haldið áfram að arka
þessa leiðina og hina leiðina
eftir því hvernig kaupin ger-
ast á eyrinni. Mættu ráðamenn
hans þó hugleiða að hinum
tvílráðu var spúið aftur öfug-
um úr víti Dantes og neita?
um vist í himnariki hans.
Má e>ga von á
því?
Alþýðúblaðið gerir svofellda
grein fyrir afstöðu sinni: ,,Blað-
erlendar hersveitir sé að ræða
á báða bóga. Hins vegar lætur
ritstjórinn svo sem' hann hafi
aldrei heyrt nefnda þjóðfrels-
ishreyfinguna í Suður-Víetnam,
íbúar landsins eru engir „aðilar".
Þessi kenning um vörn gegn
íhlutun Kínverja og Hanoi-
manna var sett á svið þegar
Bandaríkjamenn hófu inm-ásar-
styrjöld sína, en reynslan hef-
ur afsannað hana svo gersam-
lega að henni mun nú hvergi
flíkað í víðri veröld nema í
málgagni utanríkisráðherrans á
ísland. Enn hefur enginn kín-
verrkur hermaður fyrirfuádizt í
Víetnam; samkvæmt bandarísk-
um heimildum eru hermenn
frá Norður-Víetnam 20.000 tais-
ins (þótt erfitt sé að tala um
áð menn séu innrásarmenn í
sínu eigin landi, jafnvel þótt
því sé skipt); , þinsvegar
komast bandarísku innrásar-
herirnir senn upp í 200.000
manns. Engum getur dulizt að
árásarherir stórveldisins eiga
fyrst og fremst í höggi við
landsmenn sjálfa; þetta er ó-
tvíræð nýlendustyrjöld þar
sem reynt er að brjóta á bak
aftur sjálfsákvörðunarrétt í-
búanna með hinni fullkomn-
ustu morðtækni okkar tíma. Á-
standið á sjálfu yfirráðasvæði
bandarísku innrásarherjanha
hefur undanfarnar vikur talað
sínu skýra máli.
Þjóðviljinn tekúr . fúslega
undir kröfu u(n taf^rlausan
brottflutning allra „aðkominna
hermanna" frá Suður-Víetnam,
hafi það farið fram hjá Al-
þýðublaðinu hingað til, og er
þá einnig. átt við þá Víetnama
sem búsettir kunna að vera
norðan markalínunnar. En
er Alþýðublaðið sjálft reiðu-
búið til að gera þá kröfu
að sinni; megum við ef til vill
vænta hennar frá utanríkis-
ráðherra Islands, formanni Al-
þýðuflokksins?
Galdrabrennu-
hugarfar
Svo sem vænta mátti er
svartnættið mest í Morgunblað-
inu. Þjóðfrelsisbaráttan i Ví-
etnam er aðeins kommúnismi.
ættaður frá Peking og Moskvu
og allir kommúnistar eru rétt-
dræpir; sú kenning verðskuldar
ekkert svar nema- sprengjur,
bensínhlaup og eiturgas: „Styrj-
öldin í Víetnam er aðeins einn
þáttur þeirrar ofbeldisstefnu,
sem kommúnistar hafa rekið
um heim allan frá lokum heims-
styx-jaldarinnar. síðari.“ Hæpið
má telja að hafa uppi rök-
semdir gegn þvílíku gáldra-
b’rénnuhugarfári, en þó' skál ’
þess enn'freistað. Það er barna-
leg firra að hcégt sé að fá
menn til að heyja hetjubar-
áttu eins og þá sem íbúar Ví-
etnam heyja nú með því að
innræta fólki vondar skoðanir
eða með þyí að ástunda sam-
særi. Því aðeins leggja menn
lífið í sölurnar dag hvem að
staðreyndir hins daglega lífs
knýja þá til þess, veruleikinn
sjálfur. Ef menn una sæmilega.
við sinn hag geta engir ismar
og engin erlend áhrif fengið
þá til að leggja lífið í sölurn-
ar. Ástæðurnar fyrir frelsis-
baráttunnÍA í Víetnam eru £
landinu sjálfu, en hvbrki í Pek-
ing né Moskvu; þær em sú
tilvera sem fbúamir þekkja:fá-
fræði, hungur, innlend og er-
lend kúgun, öryggisleysi.
Hlutskipti manna
Og líf af þessu tagi er ekki
aðeins hlutskipti íbúanna í
Víetnam. Það er vissulega
kominn tírrti til að ritstjórarn-
ir við stærsta blað Is’ands geri
sér ljóst hvernig ástatt er í ver-
öldinni. Allt að því helmingur
mannkyns býr við næringar-
skort. Á hverjum degi deyja tíu
þúsundir manna úr hungri —
fleirf en nokkru sinni fyrr i
mannkynssögunni; í . Indlandi
einu munu 50 miljónir barna
deyja úr næringai-skorti á næstu
tíu árum. Tveir þriðju hlutar
mannkynsir-, hafa meðaltekjur
á mann sem jafngilda 50—60
dollurum aöa allt að 2.500
krónum á ári — ég endurtek:
á ári. Sjötíu hundraðshlutar af
bændum í heiminum — en þeir
eru fjölmennasta stéttin —
nota enn tréplóg og hlújám
af --umstæðustu og afkasta-
minnstu gsrð til mataröflunar:
aðeins tveir hundr iðshlutar
hafa aðgang að vélknúnum
tækjum. Rafmagnsframleiðslan
í öllu Indlandi er minni en í
New York City. Kvenfólkið í
Bandaríkjunum eyðir hærri f jár-
hæðum í einar saman snyrti-
vömr en jafngildir fjárlögum
allra þeirra Afríkuríkja sem
hlotið hafa sjálfstæði' síðan
annarri heimsstyrjöldinni lauk.
Hótanir breyta
litlu
Þarna em ástæðumár fyrir
því að sveitamennirnir í Víet-
nam leggja líf sitt að veði ár
eftir ár i baráttu fyrir betri
tilvem. Sovétríkin og Kína
koma fyrst og fremst við þessa
sögu vegna þess að þar hefur
fólki tekizt að velta af sér
klafa allsleysisins; þar em
sannanirnar fyrir því'hverju
barátta getur áorkað. Og það
er einnig þetta þjóðfélagsá-
stand á hnettinum sem veldur
því að Bandaríkin beita víg-
vél sinni til að brjóta fólkið i
Víetnam á bak aftur. Allsleysi
meirihluta mannkynsins er aí-
leiðing af kúgun og arðráni;
nokkur yfirstéttarríki safna
auði á kostnað þeirra fátæku;
Bandaríkin ein ráða nú yfir
60 hundraðshlutum af auðlind-
um heims. Ráðamenn hins
vesturheimska stórveldis vilja
halda þessu ástandi, við; styrj-
öldin gegn Víetnam beinist í
rauninni gegn öllum fátækum
þjóðum heims; henni er ætlað
að sýna fólki hvers það megi
vænta ef það sættir sig ekki
við hlutskipti sitt. En barátta
af þessu tagi ' er vonlaus til
lengdar; hótanir um dauða og
tortímingu hafa takmöi-kuð á-
hrif á fólk sem daglega horfist
í augu við lífsháska af ,,nátt-
úmlegum" ástæðum. Meðal-
aldurinn hjá meirihluta mann-
kynsins er helmingi styttrf en
meðalaldur íslendinga; annar-
hver maður fellur fyrir aldur
fram; jafnvel morðvél Banda-
ríkjanna er þess ekki megnug
að þreyta því hlutfalli tiltak-
anlega, nema kjarnorkuvopn
séu þá tekin í notkun.
í daun og myrkri
Skilningur á þessu ástandi
mótar nú umræður manna um
heimsmál í vaxandi mæli allt
umhverfis okkur. Andstæðurn-
ar milli fátækra þjóða og
ríkra eru það mikla vandamál
sem skipta mun sköpum um
framtíð mannkynsins, sá vandi
verður aldrei leystur með of-
beldi, heldur aðeins magnaður;
eigi ekki illa að fara verða fá-
tækar þjóðir að ná fullum rétti
sínum. En hér á Islandi (-
mynda ritstjórar stærsta dag-
blaðsins sér að allt væri með
sönnum ágætum í veröldinni,
ef ekki kæmu til rangar skoð-
anir manna í Moskvu og Pe-
king í andstöðu við óvefengj-
anlega speki herforingja £
Pentagon; þeir sjá ekkert út-
fyrir hugmyndir kalda striðs-
ins. Þessir ritstjórar minnamig
á sögu sem ég heyrði einusinni
um hænur. Þær höfðu verið
geymdar í kofa sínum langan
vetur; dyrnar voru vandlega
lokaðar til þess að haldahlýju
í pútnahúsinu, en á hurðinni
var lítil lúga sem hænumar
gátu smeygt sér út um. Um
vorið þegar hlýnaði í veðri
opnaði hænsnaeigandinn dym-
ar upp á gátt einn daginn til
þess að hleypa inn lofti og yl.
En þá brá svo við að engin
hæna kom út; þær sáu hvergi
litlu, þröngu lúguna sína —og
hvemig áttu þær þá að komast
út?
Dyr kalda stríðsins hafa ver-
ið r>pnaðar upp á gátt umhverf-
is okkur. En áróðurspútur
Morgunblaðsins kúra sem fiast-
ast í daun ogmyi-kri_Austri.