Þjóðviljinn - 29.07.1966, Blaðsíða 5

Félag framreiðslumanna:
Útgáfa bráðabirgðalaganna
er árás á verkfallsréttinn
□ Að beiðni st.iórnar Fé-
Iagrs Framreiðslumanna birtir
I»jóðviljinn hér í heild grein-
argerð, sem félagsstjórnin hcf-
ur sent frá sér í tilefni bráða-
birgðalaganna um lausn deilu
framreiðslumanna og veitinga-
manna á dögunum. Greinar-
gerð bessi er svohljóðandi (en
millifyrirsagnir eru Þjóðvilj-
ans);
Eins og alþjóð er kunnugt
gaf forseti íslands hinn 15.
þ.m. út bráðabirgðalög um
lausn deilu framreiðslumanna
og veitingamanna og var þar
með lagt bann við verkfalli
Eélags framreiðslumanna, scm
staðið hafði frá 8. þ.m. Lög
þessi, sem sett voru á ábyrgð
samgöngumálaráðherra, virðast
okkur svo ósvífin aðför að
verkfallsréttinum, að við tclj-
um rétt að gera nokkra grein
fyrir málstað okkar á opinber-
um vettvangi, svo þjóðinni gef-
ist kostur á að kynnast þeirri
nauðsyn, er knúði ráðherrann
til lagasetningar þessarar.
Kröfur um sam-
ræmingu á vinnu-
tilhögun
Kröfur okkar í vinnudeil-
unni við Samband veitinga- og
gistihúsaeigenda voru að mestu
kröfur um samræmingar á
vinnutilhögun í veitingahúsum
og að látin yrði haldast vinnu-
tilhögun sú sem tíðkazt hefur
hjá íramreiðslumönnum um
langan aldur og geíizt vel.
Okkur þykir í því sambandi
rétt að benda á að ncfnd vinnu-
tilhögun er enn viðhöfð á því
veitingahúsi borgarinnar, sem
lengst hefur starfað, þeirra er
framreiðslumenn starfa hjá. Er
hér um að rœða Iíótel Borg,
scm hinn reyndi og þekkti
veitingamaður, Pétur Daníels-
son, veitir íorstöðu.
Ástæðan til þess að við sett-
um íram umræddar kröíur er
sú, að á síðustu árum hafa
komið fram nýmæli í sambandi
við vinnutilhögun, er við telj-
um mjög óæskileg. Er þar
einkum um að ræða kassa þá,
sem settir hafa verið upp í
vínstúkum nokkurra veitinga-
húsa og framreiðslumönnum i
vínslúkum er ætlað að stimpla
inn á hverja afgreiðslu. Reynsla
sú sem íengin er af umrædd-
um stimpilkössum er sú, að
þegar mest er að gera í vín-
stúkunum tefja þeir verulega
fyrir afgreiðslu, enda heíur
einn veitingamanna þeirra, er
tekið hafa upp kassana sam-
þykkt að íramreiðslumaður í
einni vínstúkunni í húsi því er
hann veitir forstöðu, þurfi ekki
að stimpla jafnóðum inn á
kassann þegar annríki er mik-
ið, en megi þá stimpla inn söl-
una þegar búið er að loka. Ekki
er okkur Ijóst hvaða hlutverki
kassinn á að gegna í umræddri
vínstúku.
Málamiðlunar-
tillögrum hafnað
Þsyjar íram var komið í við-
ræðum okkar við veitingamenn-
ina, að þeir voru ekki til við-
ræðu um að hætt yrði að
stimpla hverja einstaka sölu
inn á stimpilkassana,- komum
við með þá málamiðlunartil-
lögu að veitingahús þau sem
nota það afgreiðslufyrirkomu-
lag í vínstúkum, sem nú hef-
ur verið lýst (stimplun hverr-
ar einstakrar sölu inn á kassa)
bæru sjálfar hallann af þeirri
rýrnun, er yrði í vínstúkunum,
enda væri ekki um óeðlilega
rýrnun að ræða. Óskuðwm við
upplýsinga um hvað veitinga-
mennirnir teldu eðlilega rýrn-
un, en engin svör fengust við
því. Við töldum á hinn bóg-
inn nauðsynlegt, að slegið yrði
föstu í samningunum, hvað tal-
ið yrði eðlileg rýrnun, m.a.
til að tryggja að samræmis
gætti varðandi hugsanlegar
endurkröfur á hendur ein-
stakra framreiðslumanna. Veit-
ingamennirnir vildu engar töl-
ur nefna í þessu sambandi og
töldu, að engin rýrnun ætti að
vera í vínstúkunum. Við telj-
um á hinn bóginn alveg útilok-
að, að þegar mikið er að gera
við afgreiðslu í vínstúku, fari
ekki eitlhvað niður þegar ver-
ið er að mæla í glösin og eins
getur alltaf komið fyrir að
flaska velti og brotni.
Við fáum því ekki annað séð,
en ef það er ætlun veitinga-
manna að vínstúka skili 100%
því sem í hana kemur sé til
þess ætlazt að rýrnunin, sem
óhjákvæmilega verður, komi
niður á viðskiptavinunum. Á
Hótel Borg og nnnarsstaðar
þar sem vinnutilhögun er enn
með sama hætti og tíðkazt hef-
ur íram á síðustu ár, er rýrn-
uninni mætt með því að 3/4
lítra flaska, sem talin er inni-
halda 18% sjússa er reiknuð
framreiðslumanni sem 18 sjúss-
ar. Verði rýrnun meiri en
þessu svarar ber framreiðslu-
maður hallan af því, en verði
hún minni er það hagur hans.
f öðru lagi bárum við fram
málamiðlunartillögu þess efnis,
að þjónustugjald í vínstúkun-
um yrði hækkað og loks kom
til greina að framreiðslumenn
í vínstúkunum fengju fast kaup
auk þjónustugjaldsins, hvort
tveggja til að mæta rýrnun. en
tillögur þessar voru ekki rædd-
ar.
Pop-listamenn smíða risakvenmann:
Kókakóla í hægra brjóstí
stjörnuskoðun í vinstra
Svíar — og reyndar ekki
þeir einir — hafa fengið
sérkennilegt umræðuefni í
fréttaleysi sumarmánaðanna.
Þrir listamenn haía sett sam-
an griðarlega mikinn kven-
mann, sem liggur í sal ein-
um í Safni nútímalistar í
Stokkhólmi. HÚN ■— en svo
heitir listaverkið — er að
utan prýdd skærum litum pop-
tízkunnar, inni í henni er
sérkennilegur skemmtigarður.
Það er gengið inn milli íóta
hennar.
Hún er ekkert smásmíði ■—
tuttugu og fimm metrar að
lengd, tíu metrar á breidd
og vegur sex tonn. Þrír pop-
listamenn hafa sett Hana sam-
an: Niki de Saint Phalle
(frönsk), Jean Tinguely
(Svisslendingur) og Per Olof
Ultvedt (sænskur Finni). Þau
unnu fjörutíu daga og fjöru-
tíu nætur að því að koma
Henni upp með hjálp íimm
aðstoðarmanna. Fyrst var bú-
in til beinagrind úr stálpíp-
um, síðan var hún þakin vír-
neti og líni. Síðan var hún
fyllt með ýmislegri skemmt-
an. Listamennirnir kalla hana
Stærstu og Beztu Konu í
Heimi, dómkirkju, verk-
smiðju, hval, Örkina hans
Nóa og Mömmu.
★
Orgelmúsík eftir Bach mæt-
ir gestum þegar inn
kemur. Beint framundan er
gullfiskatjörn, svo og myllu-
hjól. Til hægri er furðuleg
maskína sem snýr hjólum og
gefur frá sér bresti. f hægra
fæti hennar er sýning á föls-
uðum málverkum, þar sem
Listaverkið.
líkt er eftir Jackson Pollock,
Klee, Dubuffet og Soulages.
Þar er og rennibraut íyrir
börn. í vinstra hné Hennar
er athvnrf íyrir elskendur á
bekk einum; hinsvegar heyr-
ist það, sem þar er hvíslað
úr hátalara í kóka-kólasjoppu
í vinstra brjósti Hennar.
í vinstra handlegg Ilennar
er lítið kvikmyndahús þar
sem sýnd er íyrsta kvikmynd-
in sem Greta Gnrbo tók þátt
í — en hún er gerð árið 1022.
Ennfremur er stjörnuathug-
unarstöð í vinstra brjósti
Hennar og í hinu lítill veit-
ingastaður. Þar er sclt kóka-
kóla og appelsínusafi, en lagt
hefur verið til að þar verði
seld mjólk (auðvitað). Hins-
vegar er hægt að losna við
tómar flöskur með því að
setja þær í merkilega mask-
ínu, flöskubrjót, sem Tingu-
ely hefur búið til.
Úr kóksjoppunni er geng-
ið upp stiga og út um naíla
Hennar, er þaðan hið bezta
útsýni yfir hin voldugu form
Hennar. Sagt er að börnum
jiyki ákaflega gaman að þessu
ferðalagi. * Svíar eru yfirleitt
mjög hrifnir, og enginn hefur
krotað klám á Hana, þótt
engir verðir sóu nálægir.
Fréttaritari New Statesman
í Stokkhólmi teK.r að Hún sé
bezt heppnaða verk Pop-list-
ar til þessa. Hún hafi einn-
ig hressandi áhrif á sálina:
Enginn, sem í Henni hefur
verið, verður samur maður
aftur.
Réttur Ingólfs
vafasamur?
Þannig stóðu málin er sátta-
umleitunum í vinnudeilu okkar
lauk og bráðabirgðalögin voru
sett og verkfall okkar bannað.
Lögin voru sett með atbeina
samgöngumálaráðherra, að því
er virðist með vafasömum rétti,
þar sem vinnudeilur heyra
samkvæmt gildandi forsetaúr-
skurði um skiptingu starfa
milli ráðherra, undir íélags-
málaráðherra.
f 28. gr. stjórnarskrárinnar
er að íinna heimildina til út-
gáfu bráðabirgðalaga og hljóð-
ar greinin svo: „Þegar brýn
nauðsyn ber til getur forsetinn
gefið út bráðabirgðalög milli
þinga. Ekki mega þau þó ríða
í bág við stjórnarskrána. Ætíð
skulu þau lögð fyrir næsta Al-
]>ing á eftir. Nú samþykkir Al-
])ingi ekki bráðabirgðalög, og
falla þau þá úr gildi. •— Bráða-
birgðafjárlög má ekki gefa út
ef Alþingi hefur samþykkt
fjárlög íyrir íjárhagstímabilið“.
Svo mörg eru þau orð og
skulum við nú aðeins víkja
að þeirri brýnu nauðsyn sem
bar til þess að banna verkfall
okkar með bráðabirgðalögum.
Forspjall laganna er á þessa
leið:
„Forseti fslands gjörir kunn-
ugt: Samgöngumálaráðherra
hefur tjáð mér, að verkfall
hafi staðið yfir hjá félögum í
Félagi framreiðslumanna írá
því 8. þ.m., og hafi sáttatil-
raunir ekki borið árangur og
ekki horfur á lausn deilunnar
í bráð, m.a. vegna djúpstæðs
ágreinings um rétt Félags
framreiðslumanná til afskipta
af vinnutilhögun í veitingahús-
um.
Enn fremur, að Samband
veitinga- og gistihúsaeigenda
hafi ákveðið að Ioka veitinga-
húsum sínum fyrir alla, nema
erlenda dvalargesti, meðan
verkfallið stendur, og tilkynnt
það samgöngumálaráðuneytinu
bréflega. Muni þá ekki unnt að
veita öðrum mönnum, þar á
meðal farþegum erl. skemmti-
ferðaskipa almenna og samn-
ingsbundna þjónustu. Nú sé
mesti annatimi veitingahúsa,
vegna mikils fjölda erlendra
Ingólfur Jónsson.
ferðamanna og ferðamanna-
skipa. Verði ekki unnt að veita
þessu ferðafólki sæmilega þjón-
ustu, sé hætta á að varanlega
verði spillt árangri langrar og
ötullar landkynningarstarfsemi,
sem erfitt yrði að bæta, og
bitna myndi á öllum þeim aðil-
um hér á landi, sem hafa at-
vinnu af þjónustu við ferða-
menn, og verða þjóðinni til
vansæmdar.
Því telur ríkisstjórnin, að
brýna nauðsyn beri til að koma^.
í veg fyrir stöðvun á rekstri
veitingahúsanna.
Fyrir því eru hér með sett
bráðabirgðalög, samkvæmt 28.
gr. stjórnarskrárinnar á þessa
leið:“
Undanþágrur
voru veittar
Hér er nauðsyninni lýst. Þeg-
ar á fyrsta degi verkfalls okk-
ar rituðum við Sambandi veit-
inga- og gistihúsaeigenda á
þessa leið.
„Á stjórnarfundi í Félagi
framreiðslumanna, sem haldinn
var í dag, var gerð svohljóð-
andi samþykkt:
1..........................
2. Þá var rætt um hvort
gefa beri einhverjar undanþág-
ur vegna erlendra ferðamanna.
Stjómin samþykkti að gefa
Hótel Sögu, Hótel Holt, Hótel
Borg og Hótel Loftleiðir und-
anþágu til almennra veitinga
fyrir hótelgesti og þá ferða-
menn, sem hingað kunna að
koma með erlendum skemmti-
ferðaskipum.
Jafnframt var Nausti h.f. gef-
in undanþága til þess að hótel-
gestir frá City Hotel fái al-
mennar veitingar framreiddar
í Nausti h.f.
3»
Jón Maríasson (sign)
Sævar Júníusson (sign)
Guðm. H. Jónsson (sign)
Leifur Jónsson (sign)
Haraldur Tómasson (sign)
Viðar Ottesen (sign)
Valur Jónsson (sign).
Með vísan til bréfs yðar
dags. í dag tilkynnist yður
þetta hér með.“
Með þessu gerðum við það
sem í okkar valdi stóð til
þess að tryggja erlendum ferða-
mönnum og innlendum hótel-
gestum nauðsynlega þjónustu
og leyfum okkur því að stað-
hæfa að við höfum ekki með
verkfalli okkar stoínað í hættu
árangrinum af „langri og öt-
ulli landkynningarstarfsemi."
Þá má geta þess, að meðan
verkfall okkar stóð, stóð hér
yfir þing norrænna ungtempl-
ara. Óskað var eítir heimild
okkar til að halda kveðjuhóf
fyrir þingfulltrúa og urðum við
fúslega við þeirri ósk. Hóf
þetta skyldi haldið að Hótel
Sögu. en er heimild okkar var
fengin neitaði hótelstjórinn þvi
að hófið yrði haldið þar; þetta
kom þó ekki að sök þar sem
ungtemplarar gátu fengið ann-
að hús og haldið hófið þar.
Skömmu síðar óskaði borg-
arstjórinn í Reykjavík heim-
ildar til að halda hóf fyrir nor-
ræna gesti sina í Hótel Sögu.
Veitum við heimildina, en töld-
um rétt að binda hana þvi skil-
yrði að hótelið samþykkti fyrir
sitt leyti að hófið yrði haldið
þar. Nú brá svo við að sam-
þykki hótelsins fékkst og urðu
því engir erfiðleikar í því sam-
bandi.
Ekkert tilefni
lagasetningar
Eins og nú hefur verið rakifð
gaf verkfall okkar ekkert til-
efni til lagasetningar bráða-
birgðalaga. Ástæðan til laga-
setningarinnar hlýtur því að
vera . sú ákvörðun Sambands
veitinga- og gistihúsaeigenda,
að loka veitingahúsum sínum,
þar með einnig þeim veitinga-
húsum, þar sem framreiðslu-
menn staría ekki og verkfall
okkar náði ekki til fyrir öll-
um nema erlendum dvalargest-
um. Ekki verður séð að slíkt
orsakasamband sé milli þessar-
ar ákvörðunar og verkfaHs
okkar, að það réttlætti á neinn
hátt aðíör samgöngumálaráð-
herrans og raunar ríkisstjóm-
arinnar í heild, að verkfaRs-
réttinum, sem fram til þessa
hefur verið talinn í flestum
lýðræðisríkjum til hinna sjálf-
sögðustu mannréttinda. Fari
svo að Alþingi samþykki bráða-
birgðalögin, er þau verða bor-
in undir það virðist okkur að
verkfallsrétturinn sé að engu
orðinn og er öllum meðlimum
verkalýðshreyfingarinnar hollt
Framhald á 7. síðu.
/
) yyt-t
\/^TVðfC)d^
Morgunblaðið heldur því '
blákalt fram að grein Frey-
steins Þorbergssonar í
blaðinu á sunnudaginn var
hafi vákið mikla athygli.
Ekki skal það dregið í efa,
blaðið hefur gert það að
sérgrein sinni að birta ein-
kennilegar greinar eftir
þekkta menn í þjóðfélag-
inu.
En fleira er merkilegt í
þessu sama blaði Morgun-
blaðsins. Þar leysir ritstjórn-
in úr erfiðu lögfrœðilegu
vandamáli, enda eru lög-
frœðingar meðal ritstjóra
Morgunblaðsins, og upplýs-
ingamar eru afdráttarlaus-
ar. Blaðið birtir fyrir-
spum um það hvort dœmd-
ir glæpamenn megi gefa út
blöð á íslandi og „fylla
þau af skrifum geðbilaðra
vesalinga",
Morgunblaðið leysir úr
þessum lögfræðilega vanda
alveg áfdráttarlaust eins og
fyrr segir, og skal svarið
birt hér orðrétt:
„Samkvæmt þeim upp-
lýsingum sem Velvákandi
hefur aflað sér, er ekkert
því til fyrirstöðu að glæpa-
menn, sem hafa tekið út
sína refsingu, háldi út
blaði, svo lengi sem þeir
gera það ekki að hreinu
stéttarmálgagni, sem beitti
sér t.d. fyrir bættum starfs-
skilyrðum { fyrri iðngrein
þeirra. Forráðamönnum
sliks blaðs væri og heimilt
að birta rugl geðveiklaðra
manna, ef þeim svo sýn-
ist.“
Að sjálfsögðu er það ein-
skær tilviljun að þessi
skarplega lögskýring er birt
í sama blaði og grein Frey-
steins Þorbergssonar og
ekkert sjáanlegt samband
þar á milli. Hitt er ekki
nema eðlileqt að blað eins
og Morgunblaðið. sem ekki
vill vamm sitt vita, vilji
stuðla að því að lögfrœði-
leg atriði. eins og þau sem
hér er ráðtð fram úr, séu
alveg skýr.