Þjóðviljinn - 26.08.1966, Side 5

Föstudagur 26. ágúst 1966 — ÞJÓÐVILJTNN — SlÐA g
Meira baðstrandarlíf.
á stnandgötunni. Þarna var
hótel við hótel öðrumegin göt-
unnar, og hinumegin engin hús
nema bláðsöluturnar en hin
dýrlegasta baðströnd með
mjúkum hvítum sandi; fyrst
var dálítill skógur með laut-
um til að hafa fataskifti nema
menn gerðu bnð á hótelum sín-
um að fara þar í sundfötin:
sandöldur með trjágróðri og
síðan baðströndin í skjóli síð-
ustu sandöldunnar. Opið haf.
Múgur á baðströndinni. Hvar-
markaður ,með gjaldeyri mun
vera blómlegur í Póllandi, í
kringum hótelin stóru í Varsjá
vt>ru menn sem gengu með
manni spöl^ og spöl og þuldu í
síbylju á ýmsum tungumálum
hin álitlegustu tilboð um arð-
vænlega verzlun fyrir báða að-
ila og hefur eflaust hljómað
sætlega í eyrum beirra sem
eru sinnaðir fyrir kaupskap að
hafa þessa suðu í eyrum sér á
morgungöngu í staðinn fyrir
ferðaútvarp.
THOR VILHJÁLMSSON:
1. grein
PÓLLANDSFERÐ
Baðstrandarlíf í Swinoujscie.
frá eiginmanni sínum og sótti
lögregluna.
Lögregluþjónn hafði verið
skotinn af innbrotsþjófi í
Stokkhólmi, blaðamaður hafði
verið látinn kippa tösku úr
hendi konu þrisvar sinnum á
umferðargötu í Málmey til að
vita hvort vegfarendur væru
sljóir fyrir óhöppum sem henda
aðra og gagnvart afbrotum.
Málmeyingar stóðust prófið í
öllum lotum, blaðamaðurinn
var eltur uppi í öll þrjú skift-
in og keyrður niður og ríghald-
ið þar til lögreglan kom og
frelsaði hann frá reiðum
mannfjölda sem þjarmaði að
honum, gömlum konum sem
vorni kotnnar með ásakandi
fingur upp í hann, færði hann
í fangelsi þar sem hann upp-
lýsti leikinn. Það stóð líka í
blaðinu sem við vtirum að lesa
að sænska stjómin hefði geng-
ið undir próf hjá blaðinu,
ráðherramir voru spurðir út úr
um landafræði stjórnmál og
knattspymu, þeir voru spurðir:
hvað er San Marinó? Tage Er-
lander forsætisráðherra svar-
aði: Ég veit það ekki, en ég
hef heyrt nafnið áður. Enginn
ráðherranna stakk upp á því að
þar væru 12 hermenn og ein
fallbyssa sem þeir viðruðu á
Dieter Déngler var flugmaður
bandarískrar sprengjuflugvélar,
sem skotin var niður yfir Laos.
Hann flúði frá Laos og komst
til herstöðva Bandaríkjamanna
í Suður-Vietnam. Fréttamenn
í Saigon vildu ólmir hafa tal af
honum, en bandaríska her-
stjórnin á staðnum vildi ekki
leyfa neitt slíkt. Hún reyndi
það var cinn maður sem rorraði
fullur á götuhorni, við spurð-
um hann ekki til vegar til að
komast hjá langvarandi handa-
böndum trúnaðarmálum og
söng.
Hinsvegar spurðum við tvær
litlar stúlkur sem höfðu aldrei
heyrt talað um pósthúsið. Þrátt
fyrir það fundum við pósthús-
ið og næturafgreiðslusal þess,
þar var fullur maður aleinn og
svaf. Við vorum að hugsa um
að vekja hann og fara með
hann út og kynna hann fyrir
hirrtim-
Við fórum aftur út á hinar
auðu götur og gengum stóran
hring kringum Gustav gamla
Vasa á torgijiu, þar voru ekki
einu sinni dúfur.
Brátt kom i.ljós að hér geis-
aði ekki drepsótt heldur var
knattspyrnukappleikur í sjón-
varpinu milli þeirra frænda
Portúgalsmanna og Brazilíu-
manna í heimsmeistarakeppni.
Við vorum að leita að veit-
ingahúsi í auðninni og fundum
fyrir okkur dauflýstan stað
með kenniskilti sem var áletr-
að: Konditori. Það var ekki
eingöngu helgað kökum og
sætabrauði heldur voru baksal-
imir troðfullir af fólki sem
einblíndi þögult á sjónvarps-
hvað þá annað að leyna því,
hvaða flugmaður hefði verið
skotinn niður í raun og veru.
En fregnir af þessum dular-
fulla flugmanni bárust út.
Dengler var síðan einangraður
og sendur nánast í pakkapósti
til Bandaríkjanna. Hann er nú
geymdur á flotasjúkrahúsi í San
Framhald á 7. síðu
höldum 1. maí: stoltum skrúð-
göngum og fögnuði og mann-
fjöldinn söng og ný og glæsi-
leg hús og mannvirki sáust. Síð-
an breyttist allt í eymd og
skelfingu, jörðin hristi af sér
nýju húsin stoltu og rústir
fylltu sjónvarpsskerminn og
þögul andlit angistarinnar. Og
svo kom að útfararþættinum:
Herganga til heiðurs hinum
föllnu. Hermenn skutu af byss-
um til heiðurs hinum föllnu.
Svartklæddar konur lágu á
gi’öfunum og söngluðu kvein-
söngva með tárum og rifu hár
sitt og þurfti mannafla til að
færa þær með valdi af gröf-
unum; foreldralaus börn, urm-
ull af smákrossum og ljósmynd
af hinum látna fest á krossinn.
Og þarna stóðu bandarískir og
sovéthermenn hlið við hlið í
samúðarfylkingu, óvopnaðir í
fyrsta sinn saman síðan fund-
urinn varð við Elbe. Því næst
sást hermannafylking með
byssustingi sem skaut af riffl-
um sínum í heiðursskyni við
hina látnu einsog þeir hefðu
verið drepnir í stríði-
Síðan fórum við í lestina til
Ystad, og höfðum með okkur
dagblað þar sem gaf að lesa
um nýjustu hryðjuverkin á
heimamarkaðnum. Unglingar
söfnuðust að skemmta sér þar
sem heitir Furuvík, aragrúi
þeirrar heilbrigðu æsku sem
nefnist raggarar, og sýnast í
fljótu bragði vera einkynja að
bítlahætti. Þetta var hin ágæt-
asta skemmtun fram eftir nóttu
við að brjóta rúður ljósker og
flöskur í sveitasælunni og stela
bátum og öskra út í nóttina
þar til óttaslegin húsfreyja í
sumarhúsi í faðmi náttúrunnar
hringdi á lögregluna. Það varð
til þess að altur lýðurinn fann
loksins útrásarleið fyrir sína
frægu athafnaþrá og snerist
hart á móti lögreglusveitinni,
hundruð unglinga á mótinokkr-
__---------——-----
Mál D. Denglérs
Greinarhöfundur í Swinoujscie.
1
Skipið siglir á miðnætti til
Póllands- Frá Ystad í Svíþjóð.
Við komum út úr lítilli jám-
brautarstöð, biðröð við skúr
þar sem farmiðaeftirlit fór
fram, skipið blasir við. Sænskt
skip. En þetta skip bar ekki
þann þrifnaðarblæ sem Svíar
eru þekktir fyrir, þjónarnir
voru danskir.
Fyrr um kvöldið höfðum við
skift um lest í Málmey. Á braut-
arstöðinni var mikill eyðileiki.
Pylsusala. Þrjú borð mcð nokkr-
um járnstólum. Tveir menn
langdrukknir og særðir í and-
liti eftir gleðskapinn sögðu eitt-
hvað dónalegt, kona hljóp upp
sunnudögum með hornablæstri
og bumbuslætti.
Göturnar voru auðar, enginn
var að rölta kringum styttuna
af Gustav Vasa á torginu hans-
Það var einmitt hann sem
þröngdi Svíum til Lútherstrúar
með Dalakarlasveit sína að
baki sér árið 1520 í smábænum
Vesturási. Síðan gerðist ekkert
í þeim bæ þar til Rósinkranz
lét frumsýna kvikmyndina eft-
ir Indriða og danska filmar-
ann: 79 af Stöðinni. Og ritdóm-
ar hinna glöðu blaða bæjarins
voru birtir á Islandi sem
heimsfréttir af viðtökum kvik-
myndarinnar á hinum stóra
marlraði veraldarathyglinnar.
Ekkert fólk á ferli, hvað
hafði komið fyrir borgina? Jú
skerminn þar sem pínulitlir
menn voru að hlaupa fram og
aftur með bolta sem stundum
fór hátt upp í loft og út úr
myndfletinum en kom þó alltaf
aftur. Þetta undi fólkið við að
horfa á og stundum sást líka
margt fólk sem sat á bekkjum
og horfði á móti á áhorfend-
urna í þessu kyrra konditorí.
Svo var þvi lokið með sigri
annarshvors aðilans. Það urðu
engin ærsl og enginn var full-
ur og enginn söng heldur fóru
allir hljóðir út í kvöldið sem
hafði verið svo mannlaust og
hélt áfram kyrrð sinni.
Og enginn var eftir að horfa
á jarðskjálftana miklu í
Skoplje í Júgóslavíu sem komu
næst- Það hófst með hátíða-
um mönnum sem flýðu í ofboði
á öðrum lögreglubílnum. Brátt
urðu þeir þess varir að einn
vantaði og kölluðu í talstöðina
á bílinn sem varð eftir, þar
hafði einherjinn falið sig með-
an sigurhátíð raggaranna geis-
aði allt í kring. Það varð að
ráði að hann freistaði þess að
hlaupa í skóg nærri og dyljast
þar. En unglingarnir sáu hann
á hlaupunum og réðust að
honum og felldu hann með
grjótkasti og barsmíðum og
tróðu svo á honum föllnum
þangað til hann bærði sig ekki
lengur: lögregludjöfullinn er
dauður, hrópuðu vmsir með
miklum fögnuði. Og nú standa
málaferli- Þetta eru nú bara
einsog hverjir aðrir unglingar,
segja blaðamennimir: Þetta er
ungt og leikur sér.
íbúarnir eru 30—40 þúsund.
Fornlegar ferjur ganga á milli
bæjarhlutanna, við sigldum eft-
ir skurðinum framhjá austur-
þýzkum skipum og pólskum og
öðrum skipum hvaðan sem þau
kt>mu, og þarna var feiknaný-
tízkulegt herskip með skemmti-
legum línum og hefði verið
fallegt hefði það ekki verið
herskip en auðvitað em öll her-
skip ljót- Neðar Iágu nokkur
gömul herskip, þau vora svo
gömul að það var varla hugs-
Velkomin til Swinoujscie stóð
stóram stöfum yfir þessum
litla bæ, Svtnamynni. I toll-
skoðuninni var ung stúlka kom-
in á kaf í töskuna mína áður
en' ég vissi af en bví miður
var fátt þar sem gat vakið
áhuga hennar svo þetta var
heldur stutt stefnumót, hún
krítaði á töskuna og ég gekk
til móts við væntanlegan um-
bbðsmann minna gestgjafa,
pólska rithöfundasambandsins-
Smámsaman eyddist tollstöðin,
það var enginn að taka á móti
okkur.
Nú hófust ákafar tilraunir á
ríkisferðaskrifstofunni Orbis í
stöðinni að ná sambandi við
Varsjá. Við sátum í sólinni á
tröppum tollstöðvarinnar og
sáum stundum skip sigla um
sundið. Það kom á daginn að
þeir í Varsjá áttu ekki von á
okkur fyrr en degi síðar vegna
einhvers misskilnings hjá ein-
hverjum embættismanni ein-
hversstaðar f langri keðju. Fyr-
ir bragðið fengum við aukadag
í Svínamynni sem stendur rétt
við landamæri Austur-Þýzka-
lands á sundurgröfnu rifi og
liggur bærinn beggja vegna.
anlegt að þau myndu geta siglt
langt með sinn tíma. Við sigld-
um framhjá ráðhúsinu sem var
verið að búa undir þúsund ára
ríkisafmælið á öðrum degi
héðan. Utan á Flokkshúsinu
héngu þrjár risastórar manna-
myndir. Víða vora fánar þegar
í gluggum og utan á húsum.
Mikið vora leigubílarnir
hrumir. Þeir minntu mig á
hina ellimóðu bíla sem ég
kynntist á Spáni í eina tíð og
virtust hanga saman af ein-
hverjum segulkrafti erfðavenj-
unnar. Og pegar bíllinn beygði
fyrir húshorn var einsog hann
ætlaði að skifta sér og hvor
parturinn ætlaði sínu megin
við húsið svo að við sæjum
hvort sína hliðina á því. Við
ókum gegnum stóran skemmti-
garð á eiði og komum á Alba-
trosshótelið á hinni fegurstu
baðströnd.
Heldur var þetta nafntigna
hótel ellilegt, úti í garðinum
vora íþróttamenn merktir Sví-
þjóð, Búlgaríu og Rúmeníu í
bláum búningum frjálsíþrótta-
manna og það var léttskýjað
með hlýrri golu, og mannmargt
vetna voru strandstólar með
körfuþaki sem var hægt að
hvolfa yfir sig meðan skift var
um fötin og þegar þeir stóðu
opnir vora þeir einsog hálfur
vélskóflukjaftur álitum. Tveir
hvítir siglingavitar upp úr
sjónum, há strönd í fjarska
sem djarfaði fyrir- 1 Swinouj-
scie höfðu Rússar fyrram
bækistöð, allt var þá fullt af
rússneskum hermönnum. Nú
hafa orðið mannaskifti. Rúss-
arnir eru farnir, Svíar kómu í *
staðinn- Þama vora um tuttugu
þúsund erlendir ferðamenn,
langflestir sænskir. Pólvepjar>->i
hafa gert samning við Svía:
Svíar eru ekki háðir þeirri
skyldu að skifta löglega minnst
þrem dolluram á dag einsog
aðrir erlendir ferðamenn þurfa.
Þeir mega koma með tjöld
sín og niðursoðinn mat og
hvaðeina og hafa sína henti-
semi. En þeir era duglegir að
kaupa sér vodka og kannski
fleira. Pólverjar hafa mikinn
áhuga á að afla gjaldeyris
einsog fleiri. Þar einsog ann-
arsstaðar era menn sem nota
sér það ástand og svartur