Þjóðviljinn - 25.09.1966, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — KJÖÐVTLJINN — fSunnwdag!*F 25. september 1966
Otgefandi: Sameiningarfloidour aiþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: tvar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur Jóhannesson.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 105.00 áímánuði. Lausa-
söluverð kr. 7.00.
Hvað gátu þeir — og vildu?
F^ullyrðingar stjórnarblaðanna um vilja ríkis-
4 stjómarinnar til að vinna gegn verðhækkun-
um hefðu orðið áhrifameiri ef ríkisstjiórn íhalds-
ins og Alþýðuflokksins hefði ekki fyrir löngu flík-
að nákvæmlega sömu fyrirheitum og svikizt alveg
um efndimar. Þegar „viðreisnin“ hófst var það
verið algjört sáluhjálparatriði stjórnarflokkanna
og „efnahagssérfræðinga" þeirra að verkamenn og
aðrir launþegar mættu ekki fá bættar verðhækk-
anir samkvæmt vísitölu. Ríkisstjórnin og „éfna-
hagssérfræðingarnir" töldu það eitt meginatriði
hinnar nýju viðreisnarstefnu, að ákveða með lög-
um að banna allar slíkar greiðslur, strika það á-
kvæði út úr samningum verkalýðsfélaganna. En
læknisráðið reyndis't' ekki snjallara en aðrar
skottulækningar „sérfræðinganna“, undir hand-
leiðslu ríkisstjórnarinnar hélt verðlae'ið áfram að
hækka. Þegar svo verkalýðshreyfingin gerði ráð-
stafanir til að hækka nokkuð kaupið til að
halda í við verðhækkanirnar, ákvað ríkisstjórnin
hina ósvífnu gengislækkun 1961, og var ekki farið
dult með að það var bein hefndarráðstöfun til að
ræna ávinninei verkamanna af samningabarátt-
unni.. f framhaldj af því reyndi svó ríkisstjórn
íhaldsins og Alþýðuflokksins að lamá verkalvðs-
hreyfinguna með þvingunarlögum haustið 1963. en
varð undan að láta vegna þeirrar ákvörðunar
verkalvðsfélaganna að hafa lagasetninguna að
engu, Eftir það sá ríkisstjómin si'tt óvænna og
tók upp nokkrar viðræður vjð verkalvðshrev’fing-
una, og í samningunum 1964, var stjórnin knúin
frá stefnuatriði sínu um bann við vísitölugreiðsl-
um á kaup. Morgunblaðið sagði að gerðum þeim
samningum að þar hefði ..raunveruleea verið sam-
ið um sameiginlegar aðgerðir ríkisstiórnarinnar,
verkalvðgfélaga og atvinnurekenda til að halda
verðhólgunni í skefium“, samningarnir væru
„þess eðlis að þeir eiga að geta stuðlað að því að
verðbólgunni verði haldið í ske’fjum og einungis
takmarkaðnr brevtingar verði á verðlavinu í land-
inu“ Og Gvlfi lýsti vfir sem fræ^t er orðið að
„verðiagseftirliti og öllum hugsanlegum ráðum
verður að beita tii bess að koma í veg. ’fyrir verð-
hækkanir. er eyði áhrifum beirra kauphækkana
sem um hefur verið samið“. Þessi loforð og önnur
álíka frá ríkissfjórn íhaldsins ncr Albvðu’flokksins
voru gersamiega svikin og verðhækkanirnar látn-
ar æða vfir ske'fialaust og magna verðbólguna. Því
mun nú lítið mark tekið á nýium lo’forðum og
hringsnúningi eins og þeim að afnema niður-
greiðslur einn daginn og hleypa þeim úf í verðlag-
ið en auka stórlega niðurgreiðslur hinn daginn
og segiast nú vilia stöðva verðhækkanír. Þær ráð-
stafanir vitna um algerf ráðleysí ríkíss'tjómar sem
finnur óvinsældir sínar magnast með hver’jum
0g hugsar um bað eitt að hanga við völd. í
verðbólgumálum verður engu ioforði núverandi
ráðherra trúað vegna reynslunnar af heifs'treng-
ingum þeirra. Þeir ha'fa 'fengið nævan tíma til að
svna hvað beir CTeta og vilja — og raunar allt o'f
langan tíma. — s.
fríði í
Pólsk-franski blaðamaður-
inn K.S. Karol sem nýlega
dveldist sex mánuði I Kína
og hefur ritað 600 blaðsíðna
bók um dvöl sína sem kem-
ur út samtímis í fimm lönd-
um svarar þessari og öðr-
um spurningum sem mörg-
um eru nú ofarlega í huga-
Greinin er þýdd úr franska
vikublaðinu „Le Nouvel
Observateur" og birtist hér
fyrri hluti hennar.
Peking er 4.000 km frá
Vietnam, en það er ekki
nema nokkurra mínútna
flug fyrir sprengjuþotur Banda-
ríkjamanna frá flugvöllum
þeirra til landamæraborganna
Kúnming og Nanning. Það
myndi ekki einu sinni þurfa
hershöfðingja eins og þann í
kvikmyndinni „Dr. Strange-
love“ til þess að sprengjum
rigndi yfir þessar tvær kín-
versku stórborgir: mistök flug-
manns myndu nægja til þess
Og ekki nóg með það: Banda-
ríkjamenn koma sér upp geysi-
fullkomnum herstöðvum í Suð-
ur-Vietnam. þar sem þeir geyma
kjarnavopn. Eru ajlar þær gíf-
urlegu framkvæmdir aðeins -til
að halda tökúnum á Vietnam’
Eru þær ekki fremur undir-
búningur að stríði við Kína'’
Þapnig má spyrja og þa*
gera Kínverjar. í maímánuð1
1965 þegar ekki voru enn nems
80.000 menn í bandaríska her
liðinu . Vietnam. ..ræddi
einslega við mjög' háttsettar
ráðamann í Peking sem sagði
við mig’ „Þetta er aðeins upp-
hafið Bandaríkjamenn munti
senda hundruð þúsunda her
manna. þeir munu ráðast á
Hanoi, þeir munu reyna inr
rás í Norður-Vietnam. síðar
munu þeir varpa sprengjum á
Kína sem er jafn nátengt Vi-
etnam og varirnar tönnunum.
Þegar til lengdar lætur mun
fara eins fyrir þeim og Japön-
um. allur heimurinn mun snú-
ast gegn þeim og þeir erú ekki
eins og við undir það búnir
að þrauka af langvinnt stríð“
Viðmælandi minn óskaði ekki
eftir þessu stríði. Hann gerði
allt of mikið úr friðarhreyf-
ingu bandarískra stúdenta og
vitnaði í sífellu i greinar Walt-
ers Lippmann eða ræður Mart-
ins Luther King, en hann var
fullkomlega glöggskyggh á stig-
mögnun stríðsins í Vietnam
og það sem síðar hefur gerzt
hefur staðfest álit hans. Hann
sagði mér að Kínverjar yrðu
að búast við því versta, horf-
ast í augu við að þeir kynnu
að verða að færa hinar þyngstu
fórnir. Allt þetta var mér sagt
í trúnaði. En ég segi frá því
núna, vegna þess að allt sem
gerzt hefur í Kína undanfarið
ár, og þá einnig hið furðulega
fyrirbæri „rauðu varðliðanna".
á rætur sínar að rekja til
þessarar sannfæringar ráða-
manna Kína að þeir verði að
búa sig undir langvinnt stríð
við Bandaríkin.
Vesturl.andamenn • vita það
ósköp vel að hinar bandarísku
sprengjuþotur ógna Kínverj-
um. Þeir eru fáir, hvort sem
þeir teljast .til vinstfi eða hægri
í stjórnmálum, sem ekki viður-
kenna það þegar rætt er við
þá einslega að árásir geti ver-
ið gerðar á Kína. annaðhvort
fyrir mistök eða vitandi vits
Eftir loftárásirnar á Norður-
Vietnam getur enginn treyst
lengur hófsemi og mannúð
Bandaríkiamanna. Allir vestur-
landamenn viðurkenna að þessi
nver
minum?
geigvænlega hætta vofir yfir,
en þeir vilja ekki af því vita
að hún hefur ráðið úrslitum
um þá atburði sem nú eru að
gerast í Kína.
Þannig birtist i „Econom-
ist“ í London í þessari viku
ritstjórnargrein þar sem Mao
er sagður haldinn þeirri áráttu
að vilja gera allt Kína að spart-
versku lýðveldi, svipuðu þvi
sem hann kom á fót í norðvest-
urhluta Kína á árúnum 1937
til 1947 og Jenan var höfuð-
borgin í. Og ástæðan á að vera
sú að hann vilji að allir Kín-
verjar fái sömu lífsreynslu og
hann öðlaðist þá, auk þess sem
hann sé ofstækisfullur kreddu-
trúarmaður. í þessari ritstjórn-
argrein er ekki minnzt einu
orði á þá ógnun sem Kínverj-
um stafar af öllum hinum
og lýðveldi Maós hafði engin
tök á að ,fæða þá og klæoa.
Hver „Jenani" varð því að vera
marggildur, allt í senn bóndi,
verkamaður, hermaður og
menntamaður. Kommúnistarn-
ir í Jenan urðu að læra tungu-
tak bændanna, finna leiðir til
að vekja þá og örva til að
veita Japönum viðnám: Það
var ekki hlaupið að því fyrir
þessa ungu borgarbúa og
menntamenn sem komnir voru
úr gerólíkum heimi hinna kín-
versku strandhéraða.
Úr öllum þessum óskaplegu
örðugleikum smíðaði Mao
helztu vopn sín í stjórnmála-
baráttunni. í deiglunni í Jen-
an runnui saman í eitt allar
þær félagslegu andstæður,
hjaðnaði sá nábúakrytur sem
tröllriðið hafði hinu gamla
Mao Tsetung og kona hans í Jenan.
mikla flota bandarískra
sprengjuflugvéla við landamæri
Kína.
Fyrst „Economist" hefur
minnzt á andann sem ríkti í
Jenan, þá skulum við ræða um
hann og gera okkur grein fyrir
þeim sögulegu, hagrænu og
félagslegu aðstæðum sem hann
mótuðu. Kínversku kommún-
istarnir komu sér ekki upp að-
alstöðvum sínum í hinni hálf-
gerðu eyðimörk norðvestursins
vegna þess ,að þeir væru mein-
lætamenn. Þeir hefðu áreið-
anlega heldur viljað draga
rauða fánann að hún á nýbygg-
ingum í Sjanghai en á þver-
hníptum klettum Jenans. Til-
viljanir borgarastríðsins réðu
því að þpir settust eftir Göng-^
una löngu að í þessu héraði,
eínu því hrjóstrugasta í Kína,
þar sem þeir gátu kastað mæð-
inni og alið nýjar vonir í
brjósti,
Það var héðan sem þeir lögðu
1937 í stríð sitt við Japana.
Þeir vissu að óvinurinn var
þúsund sinnum betur búinn og
betur þjálfaður en þeir og Mao
Tsetung lofaði þeim ekki skjót-
um sigri En þeir einir voru
staðráðnir í að berjast þegar
Kfna Sjang Kajséks kaús að
bíða átekta þar til vesturveld-
in gerðu upp sakirnar við Jap-
ana., Það var þess vegna sem
blómi kínverskrar æsku fylkti
sér um Mao.
Það vorú ekki þeir landkost-
ir í Jenan sem hæfðu þessum
ákafamönnum Þjóðernissinnar
Sjang Kajséks höfðu auk þess
slegið járnhring um héraðið
Kína. Af sjálfu leiddi að þar
myndaðist kjarni sameinaðs og
samstæðs Kína sem hið nýja
Kína gat sprottið af. Enginn
gétur neitað því að þessi jafn-
ræðisreynsla hefur mjög mót-
að pólitískar hugmyndir Maos
óg félaga og hina einstæðu
siðavendni þeirra.
En Jenan var ekki markmið
í sjálfu sér. heldur gafst bylt-
ingarmönnum úr borgunum þár
tækifæri til að virkja bænda-
múginn í þágu byltingarinnar.
Það var alls ekki ætlun kín-
versku kommúnistanna að
neyða alla þjóðina til að taka
upp spartverskt líferni sitt, né
heldur ætlúðu þeir að halda
því áfram sjálfir Þeir víldn
K- S. Karol.
þvert á móti styðjast við fram-
sæknasta hluta þjóðarinnar
(verklýðsstéttina) og hrtýta
bönd milli hennar og annarra
þjóða, sem lengra voru á veg
komnar. Stefna þeirra í fé-
lags- og efnahagsmálum var
meira mótuð af „endurskoðun-
arkenningum" en stefna ann-
arra kommúnistaflokka sem
völdum höfðu náð og vfðsýni
þeirra hreif erlenda gesti, líka
þá sem voru á öndverðum rnéið
við þá í stjórnmálum. Enrt ‘ár-
ið Í954 þegar Aneurin Bevan
kom til Kína eftir að hstfa
ferðazt um Sovétríkin með
sendinefnd brezka Verkamanrta-
flokksins þótti honum sem einu
hyggnu og hleypidómalaúsu
kommúnistana væri að finna
í Peking.
Það er vegna hinna nýju
aðstæðna, sem stefna Bartda-
ríkjanna í Suðaustur-Asíu hef-
ur valdið, að Mao óg félagar
hafa minnzt lærdómanna frá
Jenan. Hér verður ekki rakin
sautján ára saga kínverska
alþýðulýðveldisins eða fram-
koma vesturlanda, og þá fyrst
og fremst Bandarikjanna, í þess
garð. Ég vil aðeins minna á
nokkrar hagfræðilegar - stáð-
reyndir. Þegar frelSisbarátt-
únni lauk voru árstékjur Kín-
verja á íbúa lægri en Kongó-
manna og þær eru enn lægri
en meðaltekjur á íbúa í Kam-
bodju, Indlándi, Alsír og Para-
guay, en Kína he{uy aldrei
fengið grænan eyri áf aðstoð
vesturlanda við fátæku lönd-
in. og það er ekki aðeirts að
Kína fái enn í dag enga að-
stoð. heldur veitir það sjálft
öðrum aðstoð. Við það bætist
að Sovétríkin rufu árið 1960
gerða samninga við Kíná og
ollu með því efnahag- þess
tjóni sem ekki yerður metið
til fjár.
Þrátt fyrir þetta iðnvæðist
Kína af eigin rammleik' niiklu
örar en sum lönd sem þegið
hafa mikla aðstoð erlendis frá
(Indland t.d.). Þar þekkjast
ekki lengur þær hungursneyðir
sem halda áfram að herja á hin
fátæku meginlönd og þar hafa
orðið stórkostlegar framfarir í
heilbrigði, hreinlæti og mennt-
un: Allir sem nýlega hafa ver-
ið í Kína viðurkenna það. En
þeir eru þó fáir sem gera
sér grein fyrir því að allar
þessar framfarir hafa' þvi að-
eins orðið að Kínverjar hættui
við aðrar og enn meiri fyrirl
ætlanír. einkum á sviði menn-
ingar^ sem þeir höfðu sett sér
og einnig því aðeins að beitt
var þeim aðferðum sem bezt
revndust á .Tenantímabilinu.
Nýtt
Nýtt
í g-læsilegu úrvali.
LITAVER s.f.
Grensásvegi 22-24