Þjóðviljinn - 25.10.1966, Qupperneq 6

w
w
Q SÍÐA — I>JÓÐVILJINN — Þriðjudagur 25. október 1966.
Heimabær Emils Jónssonar ber þess gleggst vitni, hvernig ekki á að stjórna sjávarútvegsmálum.
Hagnýting íslenzku landhelginnar
og ímyndaðir stjórnmálahagsmunir
Á • undanförnum árum hef
ég skrifað grein eftir grein, þar
sem ég hef sýnt fram á það
með rökum, að knýjandi nauð-
syn sé á því að setja reglur um
hagnýtingu íslenzkrar. land-
helgi, þar sem í það minnsta
miðunum undan Suður- og Suð-
vesturlandi væri á vetrarver-
tíð skipt niður i veiðisvæði á
milli veiðiaðferða. Ég hef ekk-
ert faríð , dult með þá skoðun
mína, að setja bæri reglur um
togveiðar innan núverandi fisk-
veiðilögsögu. sem og aðrar veið-
ar.
Þessu sjónarmiði hefur allt-
af verið að vaxa fylgi og ég
get sagt það hér að fjöldi
manna úr öllum stjórnmála-
flokkum hefur haft samband
við mig út af þessum skrifum
mínum og verið mér sammála
um þessa nauðsyn. Hinsvegar
hefur ríkisstjórnin eða sjávar-
útvegsmálaráðherra,. sem þetta
heyrir undir. látið þetta mál
reka á reiðanum og ekki hafzt
að En á meðan lausn þessa
máls hefur verið dregin á lang-
inn. þá hefur ástandið í togara-
útgerðinni og fiskiðnaðinum
sem skortir hráefni. sífellt far-
ið versnandi. Nú er svo kom-
íð að í það minnsta 10 hrað-
frystihús hér á Suðvesturlandi
hafa orðið að loka sökum hrá-
efnisskorts — og á sama tíma
hefur helmingur togaraflotans,
sem Emii Jónsson tók víð í
fullum gangi sem sjávarútvegs-
málaráðherra annað hvort ver-
ið seldur úr landi eða hann
grotnar niður í höfnum við lít-
inn orðstír Heimabær þessa
ráðherra ber þess glöggt vitni
hvemig ekki á að stiórna sjáv-
arútvegsmálum
Eftir nær átta ára stjórn Al-
þýðufiokksins á þessum málum,
með fullu samþykki Sjálfstæð-
isflokksins, þá er ástand þess-
ara mála vægast sagt mjög
ömurlegt. En þá fyrst þegar
hér er komið sögu. og það er á
allra vitorði. enda staðfest í út-
varpi. að stór togbátafloti frá
einum allra stærsta fiskveiðibæ
landsins stundar togveiðar inn-
an landbelginnar og hefur gert
um langt skeið. þá kemur for-
sætisráðherrann fram á Alþingi
þegar hálft ár er til kosninga
og spyr háttvirta alþingismenn
hvað þeir segi um það, að tog-
urunum verði gefinn kostur. á
að stunda veiðar innan núver-
andi fiskveiðilögsögu fram yfir
það sem leyft hefur verið til
þessa. Málið er sem sagt á dag-
skrá og til umræðu.
Ég segi aðeins í þessu sam'-
bandi: Hæstvirtur forsætisráð-
herra hefði gjarnan mátt koma
auga á nauðsyn þessa máls
fyrr, því að það er nú einu
sinni svo, að þetta mál þarfn-
ast talsverðs undirbúnings og
mér er ekki kunnugt um að
hann hafi farið fram. Reglur
um togveiðar innan landhelg-
innar verður að setja að fengn-
um tillögum frseðimanna á
þessu sviði, því sé það ekki
gert, þá gætu síðari aðgerðir
orðið verri hinum fyrri.
Þar sem fjallað hefur verið
um nauðsyn þessa máls, svo
sem í Útgerðarráði Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur og á öðrum
þeim stöðum þaðan sem tog-
veiðar eru stundaðar á land-
inu, þá veit ég ekki betur, en
að íulltrúar úr öllum stjórn-
málaflokkum hafi verið sam-
mála um að ríkisstjórninni bæri
að láta setja reglur um tog-
veiðar á svæðinu innan 12
mílna lándhelgislínunnar. Hins-
vegar hefur dagblaðið Tíminn,
ef marka má leiðara blaðsins
15. þ.m. og aftúr í grein þann
16. þ.m. tekið afstöðu gegn
togveiðum innán 12 milna
markanna. Ýmsir spyrja því í
dag hver sé afstaða Framsókn-
arflokksins til þessa máls? Er
hún sú sem fulltrúar flokksins
hafa markað ásamt öðrum, eða
er hún sú sem Tíminn heldur
nú fram, að ekkert eigi að gera
í þessu máli, og alls ekki leyfa
neinar veiöry með botnvörpu
innan landhelgi. þar sem það
mundi veikja okkar málstað
til frekari sóknar á alþjóða-
vettvangi. Framsóknarflokkur-
inn mun fljótt reka sig á það,
að í þessu máli þýðir ekki að
ætla sér að leika ■ tveimur
skjöldum. eða tala eins og
hver vill heyra. Ef menn vilja
banna allar veiðar með tog-
veiðarfærum innan landhelg-
innar, þá verða menn líka að
vera tilbúnir að segja á hvaða
hátt þeir vilja hagnýta land-
helgissvæðið, þannig að íisk-
veiðar á svæðinu geti komið
þjóðinni íyllilega að nolum, og
séð fiskiðnaðarstöðvum fyrir
hráefni meginhluta úr árinu.
Ég held að þetta sé ekki j
íramkvæmanlegt, nema að tog-
veiðar séu leyfðar að einhverju
leyti innan þess landhelgis-
svæðis sem við ráðum yíir. Mér
er heldur ekki kunnugt um, að
aðrar þjóðir , sem tekið hafa
upp 12 mílna landhelgi, hafi
byrjað á því að útíloka allar
togveiðar eigin þegna, þó þeir
hafi bannað veiðar erlendra
skipa í landhelginni. Það er því
mikill misskilningur hjá Tíman-
um þegar hann heldur því fram
að það mundi veikja rétt okk-
ar til frekari útfærslu ef við
settum nú reglur um togveiðar
svo og aðrar veiðiaðferðir inn-
an landhelginnar.
Til hvers færum við út lándhelgina?
Við glrum það vegna þess
að við álítum að slíkt sé nauð-
synlegt vegna okkar eigin fisk-
veiða. EnnfremUr lítum við svo
á, að íslenzka þjóðin ein eigi
réttinn til fiskveiða á miðun-
um umhverfis landið. Að land-
grunnið sem fer hallandi út í
djúpálana sé hluti aí landinu
sjálfu, þó þetta svæði sé sævi
hulið. Þetta er alveg óviðkom-
andi því, hvaða veiðar við leyf-
um á því hafsvæði sem við
höfum helgað okkur, það er
okkar einkamál.
Að blanda saman landhelgi
og togveiðum eigin skipa, það
er aðeins gamall arfur í hugs-
unarhætti, síðah við vorum hý-
lenduþjóð Dana og þeir sömdu
um okkar landhelgi við Breta
og leyfðu þeim að stunda tog-
veiðar upp að þriggja mílna
línu út frá ströndinni, líka í
ílóum og fjörðum. Grynnra var
varla hægt að fara, ef íslend-
ingar áttu að geta stundað veið-
ar með línu, handfærum og
netum útfrá ströndinni. Það
var því mjög eðlilegt, þegar
íslenzka togaraútgerðin byrj-
aði, að henni væri sett sömu
takmörk og erlendu togurun-
um, eingöngu af þeim ástæðum
að landhelgislinan lá svo nærri
ströndinni og einhvern rétt
varð að tryggja þeim veiðar-
færum sem íslendingar þá áttu
afkomu sína undir að stærsta
hluta.
Afstaða almennings til vei$a
með botnvörpu sem mótaðist
á þessum tima, hún hefur nú
tekið miklum breytingum. og
það sem aðallega hefur valdið
þessari breytingu í hugsunar-
hætti, það eru togveiðar vél-
bátaflotans, sem hafa farið vax-
andi þrátt fyrir útvíkkun larxd-
helginnar.
Togveiðar eru frekar ódýrar
veiðar en gefa hins vegar mik-
ið betra og verðmætara hróefni
heldur en t.d. veiðar með
þorskanetum.
Nú er svo komið fyrir löngu
og á allra vitorði sem vilja
vita, að togveiðar vélbátaflot-
ans eru stundaðar í mjög stór-
um stíl innan landhelginnar,
án þess að um þessar veiðar
hafi verið pettar nokkrar regl-
ur eða þær leyfðar. Hér hefur
skapazt óforsvaranlegt ástand
sem er hættulegt. Það er tvennt
ólíkt að setja lög og reglur um
togveiðar, svo og aðrar veiði-
aðferðir innan íslenzkrar fisk-
veiðilögsögu og framfylgja síð-
an settum reglum.
Það er annað að afmarka
veiðisvæði og leyfa veiðar inn-
an þess afmarkaða svæðis, held-
ur en að banna allar togveiðar
innan fiskveiðimarkanna, en
láta síðan hvern veiða þar sem
honum sýnisí með botnvörpu,
þrátt fyrir gildandi lagaákvæði
um algjört bann, eins og nú
hefur verið staðfest að gert er
frá einni allra stærstu fisk-
veiðistöð landsins.
Það er þetta sem er hættu-
)egt, að stjórna svo heimsku-
lega að þegnarnir sjái sig til-
neydda að taka valdið í eigin
hendur. En það er einmitt þetta
sem hér hefur gerzt, og það eip-
vörðungu vegna þess, áð aðkall-
andi málum hefur ekki verið
sinnt og lausn þeirra dregin
á langinn án allrar raunveru-
legrar ábyrgðar frá . hendi
þeirra sem áttu að stjórna. Það
er þetta sem er ámælisvert, en
ekki það að forsætisráðherra
skýrir Alþingi frá staðreyndum,
hvemig þessum málum er nú
komið.
Er hægt að tryggja áframhaldandi
þróun fiskiðnaðar án togveiða?
Okkur liggur meira á að
svara þessari spurningu heldur
en geta okkur til um það
hvernig útlendingum líki fisk-
veiðar íslendinga ó okkar ^igin
lögsögusvæði, því að það er al-
gjörlega okkar einkamál, eða
ætti í það mirinstá að -vera það.
Hitt er aftur á móti rétt, að t.il
þess að hljótá vírðingu svo af
þessu máh sem öðrum mál-
um þá þurfum við að hafa til
þess manndóm, að skipa þeim
einvörðungu út frá íslenzkum
hagsmunum, og það þó útlend-
ingum mundi líka önnur skip-
an betur. Það er nefnilega fyrst
og f’remst manndómur sem þarf
til þess, að geta verið sjálf-
stæð þjóð.
Það er t.d. þýðingarlaust frá
mínum bæjardyrum séð, og
ekki líklegt til að leysa neinn
vanda, að viðurkenna ekki þá
staðreynd að rekstur hinna
stóru hraðfrystihúsa sem hér
hafa verið byggð siðan stríði
lauk, hann verður tæplega
tryggður öðruvísi en með fiski
sem aflað er með togveiðum
að talsvert stórum hluta. Að
öðrum kosti verður reksturs-
tími húsanna of stuttur á
hverju ári. Þetta eiga allir að
vita sem vilja vita og láta sig
þessi mál einhverju skipta, því
að þetta er samdóma álit þeirra
erlendu. reksturssérfræðinga í
útgerð sem hafa fjallað um
sams konar mál hjá öðrum
þjóðum. Norðmenn voru t.d.
engir togveiðjmenn og höfðu
megna andúð á togveiðum, en
þróun I þeirra fiskiðnaði frá
verstöðvanýtingu aflans til stór-
reksturs, þar sem þróunin hef-
ur náð svo langt hjá þeim í
þeim efnum, að hún knúði þá
til að hefja togveiðar í stórum
stíl, undan því varð ekki kom-
izt til að tryggja rekstur hinna
stóru hraðfrystihúsa þeirra.
Þetta er fyrst og fremst ástæð-
an til þess, að Norðmenn kaupa
nú gamla togara héðan og
aetla að gera þá út á togveið-
ar til hráefnisöflunar fyrir sín
hraðfrystihús til að brúa með
bilið þangað til þeir hafa smíð-
að nógu marga skuttogara til
þessara þarfa
Það er stórfyrirtækið Findus
í Hammerfest í Norður-Noregi
lét færustu rekstursfræð-
inga athuga með hvaða veiði-
aðferðum hægt væri að tryggja
nægilegt aðstreymi hráefnis^til
hins stóra iðjuvers þeirra, þá
varð niðurstaðan sú, að tog-
veiðar tryggðu þetta bezt. Stóru
hraðfrystihúsin hér í Reykja-
vík og Hafnarfirði og víðar, þau
eru líka grundvölluð sem stór-
fyrirtæki á því, að til þeirra
berist togarafiskur yfir þann
tíma ó hverju ári sem annars
verður dauður tími í rekstri
þeirra. Ef ailar togveiðar leggj-
ast hér niður þá mnrf það brétt'4
sannast, að við verðum neydd-
ir til að hverfa frá þeirri þró-
un í fiskiðnaði sem leitt hefur
til stórreksturs frá áður þekktri
vertíðarnýtingu aflans, og það
óður en íslenzkur stórrekstur í
fiskiðnaði hefur náð sínu hag-
kvæmasta stigi, sem er full-
vinnsla mikils hluta afurðanna.
Ég tel að slik þróun aftur á
bak mundi hafa mjög örlaga- .
ríkar afleiðingar fyrir afkomu
eftlr Jóhann
J. E. Kúld
fólks, ekki aðeins þar sem iðju-
verin eru staðsett, heldur jafn-
framt á landinu öllu.
Af þessum sökurp er ég ekki
í nokkrum vafa um. að það sé
beinlínis skylda okkar að
tryggja áframhaldandi jákvæða
þróun í íslenzkum fiskiðnaði,
en það verður ekki gert nema
að við höfum manndóm til þess
að hagnýta þannig möguleika
íslenzkrar landhelgi að við get-
um tryggt nægjanlegt að-
streymi af hráefni til fiskiðju-
veranna meginhlutann úr árinu.
Þetta er kjarni málsins.
Leiðin til að geta þetta, er
tvímælalaust skynsamleg hag-
nýting landhelginnar, tryggð að
lögum, þar sem togveiðar eru
ekki frekar útilokaðar heldur
en veiðar með þorskanet og
þorskanót. Þarna verður að
tryggja hverri veiðiaðferð á-
kveðinn rétt um leið og settar
eru reglur til tryggingar því
að miðin séu ekki eyðilögð.
Skipting miða í veiðisvæði und-
ir eftirliti er sú leið sem ég held
að verði að fara og því fyrr sem
sú leið verður valin því betra.
Þegar fengip væri reynsla á
miðum af slíkri skiptingu, þá
fyrst er fullkomlega tímabært
að draga úr eða auka þær veiði-
aðferðir sem reynslan segir áð
sé hagkvæmt. Þá þarf að
ganga að því með fullri festu,
að upp verði teknar • aftur-veið-'
ar með línu í stórum stíl og
það nú þegar Þetta er s(i veiði-
aðferð sem bezta hráefnið gef- ’
ur ásamt handfærafiski, en
þar á eftir kemur fiskur veidd-
ur í togvörpu sem er einnig
ágætis vinnsluhráefni. Það þarf
að sporna við þeirri-þróun, að
yeiðiaðferðir sem gefa mest
gallað hráefni séu efldar. eins
og gert hefur verið að undan-
förnu.
Kvöldklukkan
Hví viltu láta loka þessum dyrum,
hví viltu láta okkur lokuð'inni,
hví viltu láta loka götunni úti,
hví viltu láta borgina bíða hnekki,
hví viltu láta hana þola hungur,
hví viltu láta okkur varnarlaus,
hví viltu láta nótt á okkur falla?
Til þess við megum una ein í næði.
Paul Éluard.
(Ort á stríðsárunum)
Juam Rgmón Jiménez:
Þai var enginn
— Það var enginn. Það var vatn. — Ekki heldur?
Er þá vatn ekki neitt? — Ekki heldur?
Það var blóm. — Ekki blóm, ekki heldur?
Er þá blóm ekki neitt? Ekki heldur?
— Það er engin. Það er vindur. — Ei heldur?
Er þá viridurinn enginn? — Ei heldur,
hann er enginn. Það er blekking. — Ei heldur?
Er þá blekkingin engin að heldur? ,
(1904)

Málfríður Einarsdóttir þýddi
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■«