Þjóðviljinn - 16.11.1966, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 16.11.1966, Blaðsíða 5
Miðvikudagur 16. nóvember 1966 — ÞJÖÐVTLJINN — SlÐA J5 bokmenntir Rætt um Mannsins son Nokkrar línur til Jóhannesar úr Kötlum Kæri Jóhannes minn. Oft kemur það fyrir mig, þeg- ar ég les skemmtilega bók, að mig langar til að stinga niður penna í þakkarskyni við höfund- inn. Venjulega verður nú samt ekkert úr framkvœmdum á bví fyrir mér. Mér finnst alltaf, að ég geti ekki gcrt þetta nógu vel. En þegar ég sá víðbrögð hinna viðurkenndu ritdómara við MannSsyninum þínúm á- kvað ég þó að láta einu simi undan freistingunni og senda þér nokkrar línur, bara svona okkar á milli sagt. Það er lík- lega léleg afsökun fyrir þessum línum, að minn dómur verði tæplega vitlausari en þeirra, en hún verður nú að nægja að þessu sinni. Það er nú svona með þessa á- gsetu ritdómara, að þeir virðast hafa svo viðkvæm skilningarvit einkum þeffæri, að þeir þoii varla aðra lykt en rósailm og fjóluangan. Þeir mundu varla þola „sýruþef úr mýx'armó og moldareim úr ílagi og vegg,“ ef það væri ekki löggilt fyrir löngu, af því að það er eftir Stefán frá Hvítadal. Og auðvit- að þola þeir ekki f jósalykt. Mér er það oft undrunarefni, hve vel svona fíngeröir og viðkvæmir menn valda jafn þungu áhaldi og sleggju. En snúum okkur nú að Mannssyninum, þessar lín- ur áttu að vera til að þakka þér fyrhvhann. Þú segist birta þessi ljóð vegna þeirra, sem enn kynnu að luma á einhven'i forvitni. Jum Ijóðferil þinn. Lík- lega ekki nóg að luma á þeirri forvitni til að skilja þcssi ljóð. Ég held, að til þess þurfi menn að hafa kynnt sér vel það and- rúmsloft, sem ríkti á þcim ár- um, þegar þau voru ort, eða helzt af öllu að lifa þá tíma. Nú er mér sagt, að bókmennta- kennsla Háskóla Islands nái ekki lengra en til Einars Bene- diktssonar, og ungir bókmennta- menn þessa áratugs lifa í allt öðru andrúmslofti, en við gerð- um á árunum 1925 til 1940. Það er ekki svo auðvelt fyrir þá að skilja, hvemig var að lifa á kreppuárunum, þegar sigur sósí- alismans var það fagnaðarer- indi, sem við trúðum allir á, og hann var alveg á næsta leiti. Þetta gilti jafnt um þá sem trúðu á heimsbyltinguna og hina, sem aðhylltust hægfara þróun. Svo hægfara gat hún ekki orðið, að við fengjum ekki að lifa hana. Þetta voru dýr- legir tímar þrátt fyrir allt Auðvitað var slæmt að geta ekki látið gera við skóna sína, því á meðan var ekkert til að ganga á. En þá fengum við líka Bréf til Lám, Alþýðubók- ina, og soinna byiltingarljóðin þín og ekki má gleyma ritgerð- um Sigurðar Einarssonar með- an hann var og hét. Ég held að ungir menn nú á tímum skilji varla, hve stórkostlegir viðburð- ir þetta voru. Það var einmitt á þcssum tímum, sem þú yrkir Mannssoninn, og ég skil vel, a'ð þá máttir til að gera það. Þegar þú gengur á hönd hinum nýja tíma, verður þú að gera upp viðskiptin viö æsku þína og barnatrú. Þú getur ekki hlaupið frá því eins og menn hlaupa frá ógreiddri skuld án þess að semja um borgun. Til þess varst bú alltof heiðarlegur. Þessi Mannsins sonur haföi vei-ið vörður og vei-ndari binn eins og stendur í skírnarsálm- inum, og meira að segja endur- lausnari binn og líka vinur. þinn, og þau vináttubönd hpf- ur bú raunar aildrei slitið. En eins og bú segir í öðnu kvæöi (tilfært hér eftir minni): „Þó er alltaf sviplegt, þegar sann- leikurinn kallar, og signing barnsins týnist í andvökunnar hyldýpi við nýrra tíma tákn“. En þetta uppgjör veldur þér líka nokkmm sársauka. Það er kannski ástæðan fyrir því, -x'S Ijóð þín á þessuax tíma veröa, stundum dálítið hnökrótt, ekki alltaf fullkomlega listræn heild. Aftur á móti geyma þau hin sömu ljóð oft gullvægár setn- ingar, sem geta staðið einar og óstuddar sem ljómandi skáld- skapur og sígild sannleiksvitm. Og þcss gætir einmitt víða í Mannssyninum. Ég held, samt, að mér finnist mest til um fyi-sta kvæðið, cnda er það ekki ort, fyrr en þú hefur gert upp viðskiptin og þú og Mannsson- urinn emð sáttir að fullu. Reyndar er sama að segja um síðasta kvœði bókarinnar. Þessi tvö kvæði ættu allir prestar að læra vel áður en þeir taka vígslu. Kvæðið Nardus er líka að mínum dómi hrein perla. Reyndar hef ég velt því nokkuð fyrir mér, hvort ekki mætti sleppa þremur efstu línunum á blaðsíðu 46, en ekki komizt enn að niðurstöðu. Ég hafði reglulega gaman af viðhorfi þínu til postulanna, og Percival Keene í fjórðu útgáfu Sögur Marryats kafteins af fjölbrfeyttlegri skothrið milli énskra og franskra herskipa a Napóleonstímum hafa lengi ver- ið vinsælt lesefni hér á landi, ekki sízt meðál unglinga. Því til sönnunar er m.a. sú áþreifan- léga staðreynd að Bókfellsútgáf- an sendir nú frá sér í fjórðu útgáfu einhverja þekktustu sögu Marryats „Percival Keene“, og ém slíkar vinsældir þýddrnr skáldsögu að sjálfsögðu sjald- gæfar. Marryat var vel kunnugur því lifi sém hann skrifar um, bótt hann yrði síðar sakaður um bá datt mér eimnitt í hug, að vel hefðir bú nú sómt bér í hópi þeirra, mér finnst bú skilja bá svo vel. Samt held ég, að bú hefðir aldrei afneitað meistara þínum. Mcð því að færa atburðina ef svo mætti segja inn í hvers- dagsleikann tekst þér stundum að auka dramatfsk áhrif þeirra, en það er reyndar ekki alltaf, að svo vel tekst til. Til dæmis finnst mér kvæðið Við Jórdan ofurlítið misheppnað. Þá var gaman að bera saman kvæði þitt og Tómasar um Júdas. Þó verður að kannast við, að kvæði Tómasar er listrænna. Hann kann svo dæmalaust vel að segja hlutina skemmtilega. En ég er ekki frá því, að þú legg- ist fullt eins djúpt í sáilgrein- ingunni á Júdasi, og þó að þið lítið ekki á efnið frá nákvæm- lega sama sjónarhorni, þá verð- ur niðurstaðan lík. Ég tilfæri hér orð Tómasar eftir minni: „Þú ert góða fólkinu fyrir- mynd, } og fyrir því hefur þú skilst mér að eilífu séð. / En hendi það aðra að ganga í glöt- karlaraup í lýsingum sínum á þvi. Hann strauk ungur að heiman og í sjóherinn og náði því að stríða við Napóleon. Eft- ir að friður komst á hélt hann áfram siglingum og komst til nokkurra mannvirðinga í flot- anum. En um 1830 hætti hann svaðilförum (allar siglingar voru þá svaðilfarir) og fékkst við ritstörf upp frá því. Marryat hefur verið meir þýddur á ís- lenzku en flestir höíundar aðrir, og eru þekktustu bækur hans utan þeirrar sem nú kemur út Pétur Simple og Jakob Ærleg- „Æskan " sendir frá sér 2 nýjar bækur Jóhanncs úr Kötlum. un og synd / þá geta þeir orðið samferða mér upp f tréð,“ læ1- ur Tómas Júdas ávarpa meist- ara sinn. Þetta er skemmtilega sagt. Þér er aftur á móti meira niðri fyrir: „Og hamslausan ótta síns hjarta / fannst honum svo erfitt að bera 'f í gegnum hið guölausa myi-kur, / að hann gat ekki látið það vera / að þrífa til snörunnar þægu (— og það ættu fleiri að gera).“ Lík- ari getur niðurstaðan ekki orð- ið hjá jafn ólíkum skáldum. Þá er nú vist að verða nóg komið. Ég bið þig afsölcunar ef ég hef misskilið þig mjög hrap- allega, en mér fannst einmitt, að Mannssonurinn fræddi mig nokkuð um skáldferil þinn. Margt mætti segja fleira í góðu tómi, en látum nú þessu lokið að sinni. Með kærri kveðju. Hlöóver Sigurðsson. Bókaútgáfa Æskunnar hefur sent frá sér tvær nýjar bækur, en áður eru komnar út sex bama- og unglingabækur hjá útgáfunni á þessu hausti. Nýju bækumar era: Ævintýri barnanna I þessari bók era 24 heims- fræg ævintýri og 172 myndir. Ævintýrin era: Rauðhetta, Húsamúsin og hagamúsin, Sæta- brauðsdrcngurinn, Heimska stúlkan, Ljóti andaranginn, Þrír bangsar, Geitumar þrjár, Ofur litla konan, Litla rauða hænan og i-efurinn, Ungi litli, Ulfurinn og kiðlingamir sjö, Heimski Hans, Ulfur! Uifur! Refurinn og hrafninn, Litla gula hænar, Óskimar þrjár, Stráið, kola- molinn og baunin, Kerlingin og grísinn, Bóndinn, konan og dótt- irin, Hérinn og skjaldbakan, Ljónið og músin, Þrír litlir grísir, Potturinn, sen^kki viildi hætta og Gæsin, sem verpti gulleggi. — Bók þessi er vafa- laust ein sú vandaðasta, sem út hefur verið gefin hér á landi fyrir böm. Allar myndirnar eru prentaðar í Noregi og era flestar í mörgum litum. Bókin hefur selzt í mörgum upplög- um á Norðurlöndum, en alls mun þessi útgáfa þessara frægu ævintýra hafa komið út í yfir 40 löndum á síðustu áram. // Það brakar í sálinni \\ Hafliði Jónsson. Ilafliði Jónsson frá Eyram: Jarðarmen. Útg. Bókaskenunan. Reykja- vík 1966 — Pósthólf 699. Hafliði Jónsson frá Eyrum, gai'ðyrkjustjóri Reykjavíkur- borgar, sendir um þessar mund- ir frá sér Ijóðabók, scm hann einhverra hluta vcgna kallar „Jarðarmcn“. Ósjálfrátt kom mér orðið ljóðasmámunir í hug. þegar ég las þessa bók. Svo mikið er víst, að hversdagslegti prósa getur ekki en þann, sem hér er fram borinn og kallaður ljóð. Eitt þeirra nefnist t.d. Soltinn á fjalli og hefst á þcssa leið: „Færðin cr þung í snjó á Holtavörðuhciði, og bílnum sæk- ist scint í sæluhúsið. Það cr mikið öryggi, að hafa talstöð- ina í góðu lagi og geta kallað eftir hjálp, ef citthvað vcrður að“. Þetta gæti sem hægast verið endurprentun úr einhverj- um Slysavarnarfélagsbæklingn- um og ekkert nema gott um þær ritsmíðar að segja, en skáldskapur munu þær tæpast, enda annað hlutverk ætlað. Það hjálpar ekki hót, þótt Hafliði setji þetta upp svona: Færðin er þnng í snjó á Holtavörðuheiði, og bilnum sækist seint í sæluhúsið. Það er mfkið öryggi, að hafa talstöðina í góðu lagi og geta kallað eftir hjálp, ef eitthvað verður að. (yxf, >ntsv .i .v Yfirleitt era þó „ljóðlínur" Hafliða svipmeiri en þessar, en þá tekur hreint ekki alltaf betra við: Á scndinni ströndinni situr feitlaginn kona með gúlpandi togleður, og það brakar í sálinni. Eða þetta: Sigldu á koddaveri vafurloga lífs. Signdu þig við mastur, hafirðu konu kysst. Svona Iagað er leirburður, hvort heldur það er klætt í skykkju ríms og stuðla eða ekki. Nú mættu það ósköp heita, ef ckki hittust fyrir þokkaleg kvæði í þessai-i bók; þau era bara svo alltof fá og þegar bczt lætur snotrar svipmyndir. Hiit má Hafliöi eiga, að hugsunin er oftast sæmilega skýr og mál- farið gott, þótt ekki endist þeir eiginleikar honum til skáldskap- ar. Hvað verst tekst honum þegar hann færist mest í fang, ég nefni sem dæmi langlokuna „A sandinum“ og ömcfnarunu scm hann kallar „Leiðsögn“. Af smámyndum hans finnst mér þessi einna snotrast: og hringfara og ekki þekkjan- leg sundur; öll að heita má ná- kvæmlega eins. J. Th. H. Þórir S. Guðbergsson, rithöf- undur, hefur gert íslenzku þýðinguna. Pappír I. Þetta er önnur bókin í Fönd- urbókaflokki Æskunnar. Með útgéfu þessa bókaflokks hyggst Bókaútgáfa Æskunnar leggja inn á þá braut að koma upp safni bæklinga um hin ýmsu tómstundastörf, sem handhægir gætu orðið hverjum sem er. Sigurður H. Þorsteinsson == um útgáfuna. Flugkappa- sögur frú Hörpuútg. Hörpuútgáfan á Akranesi gef- ur út tvær bækur úr bókaflokki fyrir stráka um Hauk flugkappa sem ber viðumefnið lögregla loftsins. Haukur þessi var or- ustuflugmaður í stríðinu, en stofnaði að því loknu lögreglu- fyrirtækið „Loftkönnun h.f.“ og á síðan í höggi við glæpamenn víða um heim og veldur miklum usla í liði þeirra eins og tidk- ast í slíkum sögum. Fyrri bókin er sú fyrsta í flokknum, endurprentuð, og heitir „Fífldjarfir flugræningj- ar“ — Gísli Ólafsson þýddi. Hin síðari er fimmta bóldn í flokknum og heitir „Spellvirki í lofti“ — Skúli Jensson þýddi. Bækumar em báðar 122 Wsl og myndskreyttar. Höfcmdar þeirra eru, Eric Leyland og T. E. Seot.t Chard. Endurminningar tónlistarfrömuðar Fögur siglir Viðey fyrlr grænum seglum í gjálífis vindum. Hver hlær þar drýldnum hlátri á flæðarsteinnm? Skarfurinn vakir einn á Viðeyjarhleinum. Þess skail svo að lokum get- ið, að „Jax-ðarmen“ er Ijós- prentun á handriti höfundar og frágangur yfirleitt hinn smekk- legasti. Hafliði hefur sjálfcxr myndskreytt bókina, þau skileri eru haglega gjör með regiustiku Komin cr út hjá Setbergi bók eftir Ingólf Kristjánsson rit- stjóra scm nefnist „Strokið um strengi" og geymir hún cndur- minningar Þórarins Guðmunds- sonar, fiðlulcikara og tónskálds. Höíundur bókarinnar segir í eftirmala á þá leið, að Þórar- inn Guðmundsson sé fyrsti ís- lenzki fiðluleikarinn sem lauk námi í list sinni við erlendan tónlistarháskóla, en hann fór utan til náms aðeins fjártán ára gamall. Þótt honum byðust starfsmöguleikar erlendis, kaus Iiann að helga ættlandi sínu hæfileika og þekkingu sína. A íslandi hefur hann síðan starf- að fimm áratugi og lagt mikinn skerf til íslenzks tónlistanlífs, basði sem fiðlulcikari, tónskáld og kcnnari. Hann hefur kennt, hundraðum manna fiðluleik, þeirra á meðal mörgum þeirra er hasst ber í þeirri list í dag, þess má og geta, að hann var helztur frumkvöðull að stofn- un þeirra tveggja hljómsveita sem urðu fyrirrennarar Sinfón- íuhljómsveitar Isl. — Hljóm- sveitar Reykjavikur og Ot- varpshljómsveitarinnar. 1 bókinni segir að sjálfsögðu ítarlega frá tónlistarferli Þórar- ins, en einnig margt a£ sam- tíðarmönnum hans, frsegum sem miður þekktum. Ingólfur Kristj- ánsson segir bókina ávöxt fjöl- margra rabbstunda á heimili Þórarins, og er sá háttur hafður á í bókinni að sögumaður segir frá í fyrstu persónu. „Strokið um strengi“ er ell- efta bók Ingólfs Kristjánssonar, en hann hefur áður m.a. ritað endurminningar Árna Thor- steinssonar tónskálds og Eiríks Þorsteinssonar skipherra, svo og ritað bók um sr. Bjama Þor- steinsson tónskáld. „Strokið um strengi“ er 245 bls. prýdd fjölda ljósmynda. Nokkum galla má telja það á þessari annars ágætu bók, að hún ber nákvæmlega sama heiti Og önnur bók, sem út kom fyr- ir nokkrum áram, — ljóðabók eftir Lárus Salómonsson. TRABANT EIGENDUR V iðgerðarverkstæði Smurstöð Yfirförum bílinn fyrir veturinn. FRIÐRIK ÖLAFSSON, vélaverkstæði Dugguvogi 7. Sími 30154. i

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.