Þjóðviljinn - 19.02.1967, Blaðsíða 7

Sunnudagur 19. febrúar 1967 — ÞJÓÐVTLJINN — SlÐA J
kvikmyndir
□ Nýlega er hafið seinna misseri annars starfsárs Kvikmyndaklúbbs Listafélags-
ins í MR. Hér birtist viðtal við formann klúbbsins, Stefán Öm Stefánsson, og segir
þar frá starfsemi klúbbsins og þá einkanlega þeim myndum, sem sýndar verða á þessu
misseri.
KVIKMYNDA
KLÚBBUR
MENNTASKÓLANS
Árið 1963 lagðist kviíkmynda-
klúbburinn Filmía niður. Hafði
hann þá starfað í 11 ár og var
Jón Júlíusson, núverandi kenn-
ari við MR, formaður. Miðlimir
í félaginu áttu það sameigin-
legt að hafa áhuga á kvik-
myndum og það sem rnótaði
Filmíu vair að þeir litu á kvi'k-
myndagerð sem ■ listgrein.
Bn það voru greinilega ekki
allir á þeirri skoðun að styrkja
bæri menn til slíkrar menn-
ingarstarfsemi og svo fór að
lokum að skemmtanaskattur,
tollar og fleira urðu þess vald-
andi að Filmía lognaðlst útaf.
Svo virðist sem nú sé eitt-
hvað að rofa til í þessum
málum, það er td. ekki frá
því að einstaka kvikmynda-
hússtjóri hafi örlítið lært af
þeirri gagnrýni sem þeir kol-
legar hljóta svo oft; að þeir
sýni góðar myndir of sjaldan,
of stutt og of seint. (Enda
þótt þorri kvikmyndahússtjóra
eigi ekki betri umæli s'kilið).
Nú hefur Kvikmyndaklúbbur
Listafélags Menntaskólans í
Reykjavik starfað á annað ár
og má marka aðsókn að sýn-
ingum hans á því að á sjötta
hundrað manns keypti áskrift-
armiða að sýningum á síðasta
misseri. Það skal tekið fram
að klúbburinn er bundinn við
Menntskælinga og nemendur. í
æðri skólum í Reykjavík og
eru ekki lagðir á tollar og
skemmtanaskattur í þessu til-
felli.
Seinna misseri klúbbsins á
þessu skólaári hófst í fyrri viku
með sýningu á bandarísku
kvikmyndinni Intolerance og
hafði Þjóðviljinn þá tal af
Stefáni Emi Stefánssyni, for-
manni klúbþsins. Segir Stefán
hér á eftir frá Kvikmynda-
klúbbi Listafélagsins.
„Intolerance"
Þorsteinn Helgason stofnaði
Kvikmyndaklúbbinn haustið .
1965. Það s’kólaár voru sýndar
flestar myndir Carls Dreyers,
sem ber höfuð og herðar yfir
danska kvikmyndahöfunda enn
í dag, og einnig voru sýndar
eldri kvikmydir þýzkar.
Á fyrra misseri þessa skóla-
árs vom sýningar klúbbsins í
Gamla bíói á 2já vikna fresti.
— Hvaðan fáið þið myndim-
ar sem þið sýnið?
— Úr ýmsum áttum, en
flestar frá danska kvikmynda-
safninu. 1 heiit ár höfum við
farið reglulega í tékkneska
sendiráðið, horft þar á tékkn-
eskar kvikmyndir og fengið
nokkrar þeirra leigðar eða þær
sem okkur hefur litizt bezt á-
Auk þess hefur Fræðslumynda-
safniðt MÍR og erl. kvikmynda-
söfn leigt okkur kvikmyndir.
— Þið hófuð seinna misserið
með sýningum á bandarískum
kvikmyndum.
— Já, föstudaginn 10. febrúar
sýndum við Intolerance (Um-
burðarleysi) D. W. Griffith hét
kvikmyndastjórinn og samdi
hann einnig handritið, en
myndin er tekin í Bandaríkjun-
um 1916. 1 efnisskrá Kvik-
myndaklúbbsins eru þýddar
greinar um þær kvikmyndir
sem sýndar eru og segir m.a.
um þessa mynd:
„Intolerance markar þáttaskil
í sögu kvikmyndanna eða er
kannski frekar postilla hennar.
Varla er unnt að meta þýðingu
þessarar myndar fyrir þá, sem
vilja kynna sér kvikmynda-
sögu, samspil listræns vilja og
tæknilegrar tjáningargetu og
frumbernsku kvikmyndalistar-
innar fyrir 50 árum. Intoler-
ance á ekki aðeins skilið að
vera brotin til mergjar heldur
krefst hún þess. Óhemjumikið
hefur verið skrifað um Griff-
ith og mestur hluti þess fjallar
um Intolerance, sem er þýð-
ingarmesta, frumlegasta og á-
Jörn Donner við töku einnar myndar sinnar.
Úr sænsku kvikmyndinni Sunnudagur í séptember. Harriet And-
erson og Zbigniew Cybulski.
Sjálfsmynd af Eisenstein.
hrifamesta verk hans- Intol-
erance var -frumsýnd í septem-
ber 1916 rúmu ári eftir „Birth
of a nation.’’
— AIls sýnum við fjórar
bandarískar kvikmyndir í
þessari seríu, Intolerance, Kátu
ekkjuna (The merry widow-
! 1925), Múginn (The Crowd.
1927-28) og Þögla manninn
(The quiet man. 1952).
Káta ekkjan
„Káta ekkjan” er kvikmynd
án tilfinninga, gerð undir á-
hrifum langvarandi önuglyndis
— eða ef til vill frekar sem
tjáning stöðugirar bölsýni, sem
á vissum stundum blossar upp
í opinn fjandskap. Káta ekkj-
an varð til á einni slíkri
stundu. Hún er full árásar,
fjandsamleg, skörp og bitur.
Þetta verður auðvitað ekki
lagt út á þann veg, að hún
Ssé léleg eða leiðinleg kvikmynd.
Eric Stroheim afhjúpar í flest-
um mynd'a sinna listræna gáfu,
sem er einhliða og sérkennileg,
og sem hann rekur fram af
álfka einstökum ákafa. Þetta á
við um aðalverk hans, Ágimd,
en engu síður má heimfæra það
til Kátu ekkjunnar.
Stroheim þótti framleiðendur
misnota sig og mynd sína, Á-
girnd, en hana skáru þeir nið-
ur frá 7 stunda sýningartíma
í um það bil 1 stund. Þess
vegna ákvað hann að sýna á-
horfendum, framleiðendum og
hinum, að honum fannst, fyrir-
litlega almenningi, það sem
þeim líkaði-
Svarið við. þeim ósköpum
sem stórverk hans Ágimd
henti var stórgróðalindin Káta
ekkjan. En þetta var kvik-
mynd sem hann var ekki stolt-
ur af, sem átti ekki hug hans
og hann vildi ekki þekkjast af.
Þetta kom ekki í veg fyrir
að leikstjórinn í réiði sinni
vegna misnotkunarinnar skap-
aði skarpa, raunsæja kvikmynd
af því hversdagslegasta - efni
sem hugsazt gat: Káta ekkjan.
Menn verða að nota augun
til -að njóta Kátu ekkjunnar
nú. S^ern kvikmyndalistamaður
er Stroheim hvoi'ki í hópi hinna
skýrustu né merkustu. Árið
sem Káta ekkjan varð til gerði
Eisenstein mynd sína Pótem-
kín. Hafi menn hug á geta
þeir lí'kt saman þrepaatriðinu
í Kátu ekkjunni og hinu fræga
þrepaatriði í Ódessu. Afstöðu-
skyn Stroheims er einstakt, en
skyn hans á taktfast samhengi,
staðsetning tækja hans hvers
miðað við annað, mótun hrað-
ans, svipmyndarás hans og síð-
ast en ekki sízt, skortur hans
á yfirsýn ber vitni um kvi'k-
myndalegt hjálparleysi.
Stroheim skildi mennina úr
eins konar glæsilegri firrð-
Hann leitaði raunsæis. Áran.g-
urinn varð hið glæsilega raun-
sæi, sem hann var snjallastur
fulltrúi fyrir á tíð þöglu mynd-
anna. Það sem hann skorti í
kvikmyndalegri yfirsýn vann
»hann upp í leikstjórn sinni.“
Múgur Vidors
Aðeins í einni amerískri
kvikmynd frá þriðja tug aldar-
innar var freistað að draga
upp gagnrýna mynd samtíðar.
veruleikans: í „Múg“ Vidors.
King Vidor (f. 1894) heyrði
þeim flokki kvikmyndastjóra í
Hollywood til sem með tylft- ■
um fábreytilegra og venjulegra
framleiðslukvikmynda gerðu
sér kleift að gera kvikmynd
að eigin smekk við qg við
enda þótt hún væri alla jafna
merki hefðar og venju.
Þar er Vidor var sérfræðing-
ur í að gera ódýrar myndir úr
lífi millistéttarinnar og fyrir
áhorfendur í smáborgum, hafði
kvikmyndafélagið MGM falið
honum að gera mynd um örlög
einfaldra Bandaríkjamanna í
fyrri heimsstyrjöldinni. En
fyrsta uppkast myndarinnar
olli því áð stjórnandi kvik-
myndaversins, Irving Thalberg,
ákvað að láta gera stórmynd
úr. Vidor tók þetta að sér með
þeim árangri að Hergangan
mikla (The Big Parade, 1925)
varð einhver ábatasamasta
kvikmynd þriðja tugs aldar-
innar. Raunnáin atriði svo sem
árásaratriðið, gæddu myndina
sennileika sem skyggði á yfir-
borðinu yfir væmni atburða-
rásarinnar.
Þessi árangur gaf Vidor
tækifæri til að gera kvikmynd-
ina Múginn, að veruleika en
tap .hennar á markaðinum var
ekki síður athyglisvert.
Þrjár nýjar
sænskar myndir
John Ford hefur gert marg-
ar góðar kvikmyndir m.a. Osc-
arsverðlaunamyndirnar „Svik-
arinn“, „Þrúgur reiðinnar“ og
„Fífilbrekka gróin grund“. í
mörg ár hafði hann langað til
að gera kviltmynd á írlandi
sem túlkað gæti ást hans og
aðdáun á eyju forfeðranna.
Framhald á 12. síðu.