Þjóðviljinn - 02.03.1967, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 2. marz 1967 — ÞJÓÐVTLJINN — SlÐA ^
Sfeindór Árnasor
TOGARAUTG
BRENNIPUNKTI
Frá H ofsósi.
II. HLUTI
Norðlending-afjórðunjí-
ur — Forspjall
H'vaöa óheillaþróun er að
gerast í útgerðarmálrJm Norð-
lendinga? Ég á þar vid trillu-
bátana og 1‘itlu þilfarsbátana,
sem virðast trðllríða allan
landsfjórðunginn, þó að hafnar-
skilyrði bjóði viða uppá aðra
og hentugri stærð skipa. 6g
fullyrði að megnið af bátunum
eru engin skip til að sækja
á sjó í skammdeginu, jafnvel
meðan sbutt er að sækja, hvað
þá þegar fiskur fjarlægist land,
Hvorttveggja er, að þær eru
háskafleytur með tilliti til ör-
yggis sjómanna, og komast svo
ekki á sjó þegar bezt og blíð-
ast er. Þessi tegund_ skipa er
ágætt tómstundagaman öldnum
og ungum, helzt innfjarða um
hásumarið, eða þar sem mjög
stutt er sótt. Aftur á móti
gegna þau mikhi hlutverki sem
hrognkelsaskip. ef stærðin er
hæfileg.
Það er varhugavert, fjárihaigs-
lega séð, að hlaða .undir út-
gerð smáskipa, sem hvergi
valda þeim verkefnum, er
heimahöfnin væntir sér til
handa um atvinnuöryggi. TJng-
ir og upprennandi menn hanga
yfir þessum fleytum tímunum
saman án þess að komast á
sjó. . Endirinn verður flótti til
annarra landsihluta. Stundum
fylgir kærastan með til verbúð-
arinnar, og fær sér þá atvinnu
við fiskiðnaðinn, bæði glötuð
heimabyggðinni um tíma og
eilífð.
Einkaleyfisafnot innan þriggja
mílna landhelginnar er smá-
fleytum þessum nægilegt verk-
efni. Hinum hluta sjávarins er
happadrýgst að þeir deili með
öðrum, þegar gefur.
Norðlendingar þurfa
stór fiskiskip til
sjósóknar
Fiskur hverfur oft af grunn-
miðum norðanlands langtímum
sarnan, aðallega á útmánuðum.
Ördeyðan getur orðið svo alger,
að ekki fáist ein einásta branda
á línu eða færi, þótt beitt sé
úrvalsbeitu og reynt á gjöful-
ustu miðum.
„Komdu í Kambstún,
ef þér leiðist"
Hinar miklu suðurferðir
Norðlendinga áður fyrr og enn
. í dag, til vertíðarvinnu, benda
eindregið til þess, að útgerð
hafi of oft reynzt erfið á út-
mánuðum, norðirr við yzta haf.
Stóru bátarnir norðlenzku hafa
einnig orðið að flýja suður á
bóginn, en þá er betra að
fleytan sé f stærra lagi, eink-
um ef hún á að vera heimili
sjómannsins á vertíðinni.
Gróuhlaupið mikla
Gamlir merm við Húnaflóa,
eftir síðustu aldamót, töluðu
mikið um góuhlaupið mikla.
Fuilt af hrognum og sviljum.
Það árið hefur þorskur hrygnt
talsvert fyrir Norðurlandi, eins
og hann hefur standum gert
síðustu áratugina. Bjami Sæ-
mundsson telur vafasaman ár-
angur þorskklaks á þessu svaíði
og því lakari útknmu megi
vænta sem austar dregur,
vegna sjávarkulda. Ffekifraeð-
ingar okkar hafa ekki enn sem
komið er kafað til botns í
þessu máli, jafn nauðsynlegt og
það gæti verið bjóðarbúskapn-
um. Ástæðulaust virðist að
hlífa þeim fiski fyrir nokkru
veiðarfæri, sem hrygnir á beim
svæðum sem einskis árangurs
er að vænta af klaki. Friða
heldur þeim mun stærri skák-
ir þar sem fræðingar vorir bú-
ast við frjósemisstöðhnvm í
hámarki.
Hér er glöggt dæmi um and-
stæðumn' sem N< rðlendingar '
eigaviðað búa: Þorskur hrygn-
ir stopult, oft ekki. Eitt árið
herjar hafís og sviður allan
sjó. Annan tíma fyllist sjór af
þorski og síld Pg allt leikur
í lyndi.
Norðlendingnf jóróun g-
ur, Tjjmiranes — Hom
Aflaskýmla ÆGIS hefur að
vanda mikinn fróðleik að flytja.
Þó er margt sem gagnlegt gæti
verið að hafa svar við. en er
ekki þar að finna. og veldur
þar sennilega mestu ófullnægj-
andi skýrslugerðir- Að lestri
loknum virðist mcr eðlilegt að
álykta skiptingu þannig: 50°/n
innan 3ja rnflna landhelginnar,
40% utan hennar og 1 rK'v, ?
almcnningi.
Húsavík er lang aflahæst
með ca. 300 tonn á 4 mánuð-
um. Aflinn var nokkuð jafn
ca. 200 lestir á máriuði. 18
bátar stunduðu veiðar sept.—
okt., en 10 nóv—-des. Ekki skil
ég í öðru en að þennan afla
hefði verið óhætt að fjórfalda
án þess að um ofveiði væri að
ræða á miðum beirra Húsv'k-
inga.
Ólafsfjörður er næstur að
aflamagni ca. 530 tonn á sama
tíma. Hann hefur víst tslands-
met í smábátaútgerð. t sept.
okt. fengust 301,5 lest á 24 báta,
en nóv.-des. 227,5 lestir. Þar af
fengu þrír línubátar 185,5 lest-
ir í 57 sjóferðum, en afgang-
inn 42 lestir í 2 mánuði fékkst
á smábáta í 81 sjóferð ,eða 500
kg. í ferð að jafnaöi. I>að er
ekki furða, þó þeir þarna _ á
Ólafsfirði séu hreyknir af ár-
angrinum og þykist þess um-
komnir að segja Heykvfkingum
hverjar fleytur henti þeim bezt
til árangursríkrar sjósóknar.
Vonandi halda þeir sönsum, þó
botnvörpuskip Dalvfkinga sjáist
í sjónauka að veiðum.
Otgerð Siglfirðinga má muna
sinn fífil fegri. Einn línubátur
var gerður út í september, 2 í
október, nóvember og desem-
ber. Aflinn var, sept. 37,4 lestir,
okt. 152 lestir, nóv. 63 lestir og
des. 54 lestir.
Nýtingin er mjög vesældar-
leg, en samþykktimar sem þeir
sendu til birtingar minna helzt
á danskan einokunarkaupmann
um 1700. Ég man ekki betur,
heldur en að á árunum 1915 til
1930 eða lengur, sem oft voru
þó góð síldveiðiár, hafi Sigl-
firðingar sótt sjó af kappi, bæði
vor og haust, á mjög lélegum
þilfarsbátum.
Hér hefur orðið veruleg aft-
urför sem krefst skjótrar úr-
lausnar. Fleiri stór, hentug
fiskisljip þýðir meiri afli, meiri
atvinna. Fiskurinn bíður við
bæjardyrnar.
Húnaflóasvæðið,
Skag/atá — Hornbjarg
Frá Skagaströnd voru gerðir
út 3 bátar á dragnót og 4 trill-
ur á línu. Sept.-okt. aflinn varð
102,9 lestir, rúmur helmingur
flatfiskur. 3 bátar réru nóv.-
de§. og öfluðu 141 lest á línu.
Samtals verður þetta 249 lestir
á fjórum haustmámiðum ó öllu
Húnaflóasvæðinu, rækja und-
anskilin, en hún var vist ein-
göngu veidd á Steingrímsfirði.
Húnaflóasvæðinu henta ekki
smáfleytur einar skipa. Skaga-
strönd, Hólmavík, Hvamstangi
eru það fjölmenn byggðariög,
að þau hljóta að geta mannað
stóra báta, sem færir væru um
að taka þátt í veiðum jafnt
hvort langt eða stutt þarf að
sækja. Og þótt verr tækist en
skyldi með Húnana og Stein-
grím trölla, þá gæti betur tíl
tekizt síðar. Þetta sem hér hef-
ur verið drepið á ættu þeir
sem hafa með viðreisnaráform
NV-landskjördiæmis að gera að
taka til athugunar.
Lítið aflaðist í öðrum ver-
stöðvum fjórðungsins, og fór
hrakandi er á leið haustið, af
eðlilegum orsökum.
Útgerðarþarfir fjöl-
mennustu bæjar-
félagranna
Afeureyri og Siglufjörður
hafa sérstöðu um útgerðarþarf-
ir. Höfuðstaður Norðleridinga,
fjölmennur, langt inni í landi,
ágæt höfn en seinfarið á mið.
Siglufjörður yzt á útkjálka,
stutt á úfið haf, góð höfn.
Enda höfðu þessir bæir for-
göngu um að gera út þilskip,
litlar skútur sem gerðar voru
út á handfæri eða hákarl. Á
Nýsköpunarárunum hófu þessi
bæjarfélög útgerð stón-a togara.
Oltið hefur á ýmsu hjá þeim
eins og fleirum. Akureyringar
hafa sýnt mjög lofsverða þraut-
seigju með þeirri breytni að
þrjózkast við að gefa togaraút-
gerðina uppá bátinn. Þeir virð-
ast hafa eygt nauðsyn þess að
viðhalda fjölbreytni í útgerð,
eiga skip er sótt geta afla
larxgan veg, en skilað þó góðu
hráefni til heimahafnar eða selt
það é erlendum mörkuðum ef
henta þykir. Og þótt þessi stóru
skip Norðlendinganna háfi ekki
verið búin að vinna sér hefð-
bundinn rétt 1952, utan þriggja
mílna mai’kanna, mótsett við
þá syði-a, þá áttu þeir alveg
skilyi'ðislaust heimtingu á atd-
arfjórðungs aðlögunartíma,
vegna þess að skipin voru
teiknuð (stærð, lag, vélastærð,
styrkleiki) beinlínis til þess að
fiska á þessum miðum. Ég
vænti- þess, að þeir haldi sínu
striki og taki höndum saman
við aðra togaramenn , og
heimti sér til handa þau fiski-
mið sem þeir eiga fullan rétt
á að nota og eru þeim nauð-
synleg til tryggingar góðrar
afkomu um aflamagn. Það er
ólíkt viturlegra, heldur en láta
þau óveidd éins og nú er látið
viðgangast á víðáttumiklum
svæðum, engum til dýrðar
nema útlendingum, sem
skemnrta sér konunglega, og
hagnast vel, á kostnað togar-
anna. Lágmarkskrafa Akureyr-
inga á hendur löggjafanum,
vegna fiskimiðasviptingar, mjög
lágt áætlaður 2 miljónir á
hvern togara árlega. Skuldin er
þá orðin á annað hundrað mitj-
ónir sem greiðist með vöxtum
þegar í stað.
Vestfirðinga-
fjórðungur
Énginn friðurxarhugur er hjá
Vestfirdingufn, þrátt fyrir sam-
þykktirnar. Um þennan fjófð-
ung er svipað að segja og
þann norðlenzka hvað viðkem-
ur lélegri • n j'tingu miða ufcan
3ja mílna markanna. Báðir
haía þeir ósfcundað síldar-
kræðudráp af mikilli leikni, um
áratuga skeið, án þess að nefna
rányrkju. Á tímabili voru
greiddar xir ríkisscjóði háar
fjárhæðir til þess að frystihús-
in hefðu efni á þvi að flaka
þyrsklinginn, sem skafinn var
upp um Áríautir, Kví, Eldingar
og Miðvíkur. Víkurnar aust-
an Rits hafa að sögn verið
sériega gjöfular síðastliðið
sumar.
Sagt er, að tekizt hafi samn-
ingur við Rússana um kaup á
heilfrystum smáfiski. Með
hækkuðu fiskverði að vertíð
lokinni, ætti þyrstlingadráp að
vera sæmilegasti atvinnuvegur
næsta sumar, um VQeur og
Hlíðar.
Óargadýr
Mig minnir, að Vestfirðingur
hafi nýlega viðhaft þá nafngift
um stóru togarana; þeim hin-
um sama vil ég segja þetfca! Ég
álít mjög nauðsynlegt að góð
samvinna haldist um nýtingu
djúpmiða milli báta og togara,
eins og verið hefur frá fyrsfcu
tíð. Hvergi á landinu ex-u línu-
bátarnir háðari djúpmiðum en
útaf Vestfjörðum, haldi þeir
gömlum venjum um sjósókn.
einnig get ég upplýst, að þau
þrjátíu ár sem ég var togara-
sjómaður, þar af tæp fjögur ar
frá' ísafirði, kom það aldrei
fyrir að við skemmdum veiðar-
færi báta. Þegar við urðum
þeirra varir, hvort það var við
Nesdýpi, djúpt af Barða,
grunn-Hala, austan djúps eða
vestan, færðum við okkur á
miðum til þess að bátamir
gætu athafnað sig. Sama varð
ég sjónarvottur að hjá ððrum
togurum. Hér er rétt frá skýrt,
hvað svo sem óhappamenn bás-
úna, en það er réttnefni á þeim
mönnum er meði heimskulegum
samþykktum og skrifum eru
upphafsmenn að sáningu hat-
urs og óvildar, meðal þeirra
fiskimanna er sækja á sömu
mið langtímum saman, iðulega
við erfið veðurskilyrði.
Tograraútgerð
Vestfirðingra
Það er algjör óþarta lágfcúra
af ísfirðingum, að agnúast
vegna togaraútgerðar. Hávarð-
ur Isfirðingur stóð fyrir sínu
með atvinnusköpun, meðan
hans naut við, skrimti meira
að ségja af heimskreppu, eins
og togararnir gerðu yfirleitt.
Mér er ljúft og skylt að skýra
frá því, rið meðan ég starfiaði
á Hávarði, urðum við aldrei
til trafala bátum við þeiira
veiðar. Útgerð nýju stóru tog-
aranna ísfirzku fór mikið fyrr
úr skorðum, en aflabrögðin
gáfu tilefni til. Ögnarleg ó-
stjóm ásamt viðreisnardjásnum
færðu altt á bólakaf mjög
fljótt.
Meinleg örlög, öðru fremur,
valda því að Vestfirðingar eiga
' ekki og gera út marga stóra
togara þessi árin, en það er
önnur saga.
Nýtinif miða
Á svæðinu frá miðjum
Breiðafirði með öllum Vest-
fjörðum austur að Drangál, frá
30 faðma dýpi út að 55 faðma
dýpi, eru ágætusfcu kolamið
hérlendis. Stór, feitur og ó-
hemju verðmætur fiskur. Mifcitl
Framhald á 9. síðu-
Fssv H úsavdk.
Frá Siglufii-ði.