Þjóðviljinn - 07.09.1967, Side 7

Fímmtudagur 7. septemfeer 1-967 — ÞJÖÐVTLJINTT — SÍÐA J
Sexfugur i dag
Sigurþór Árnason
Hver af þeim, sem þekkti þi£
og umgekkst þig fyrir þrjátíu
bg fimm árum,-þegar þú lást á
mörkum lífs og dauða og þó
öllu nær dauðanum, skyidi hafa
látið sér til hugar koma, að þú
ætti eftir að ná Sextugsaldri?
Varla nokkur- Nú virðist heiisu
þinni vera svo háttað, að eng-
um kæmi á óvart, þótt þú yrðir
100 ára bg vel það. En við
fraendur þínir og vinir, sem
enh hrærumst ofar moldu og
tignum Mammon fremur en
Guð, þökkum hjartanlega fyrir
hvern þann dag, sem við fáum
að njóta samfylgdar þinnar i
lífinu og eiga þess kost enn um
sinn, að berjast um hylli þína,
sem þú virðist engum miðla
baráttulaust. Það er langt frá
þvi að vera undarlegt, þótt
frændfólk þitt og aðrir þeir,
sem þekkja þig vel, skuli slást
um vinfengi þitt, því að sér-
hvert fjölskyldusamkvæmi inn-
an ættarinnar er dæmt til að
mislukkast að einhverju leyti,
ef nærveru þinnar nýtur ekki
• við. Þá sjaldan, sem þú ger-
ist svo lítillátur að þiggja
heimboð frá einhverju okkar,
verður sú samverustund ó-
gleymanleg upp frá því. Hverj-
um er gefin meiri kímnigáfa en
þér? Engum sem ég þekki. Hver
býr yfir meiri frásagnargáfu
en þú? Enginn, sem ég man eft-
ir. Hver hlær jafn glaðlega og
frískandi og þú? Miklu færri
en þyrfti að vera. Það er ekki
út í bláinn að ég spyr: Hver
getur haldið skemmtileg sam-
kvæmi án Sigurþórs frænda?
Leitt þykir mér, hversu sjald-
an þú þiiggur heimboð mín, til
lengri eða skemmri dvalar. Þú
berð það jafnan fyrir afsvari
þínu, að Kcflavík sé bf nálægt
Keflavíkurflugvelli og setulið-
inu þar, til að hægt sé að láta
(þjóðholla menn) sjá sig þar í
nánd. En sem betur fer hefur
þú, í fáein skipti, brotið þessa
reglu þína og á ég þér þökk
að gjalda fyrir.
Þött 27-30 ár séu liðin síðan
við vorum samsveitungar og
skrifuðumst á, svo að segja dag-
lega, hef ég enn ekki gleymt
þeim kynnum, sem við urðum
þá aðnjótandi. Þá varstu enn
að ná þér eftir hin hörmulegu
veikindi, sem næstum því höfðu
kippt þér út úr tilverunni-
Segja má, að þú hafir misst
sjónar af samtíðinni um stund,
því þessi ár eru hvað dýrmæt-
ust hverjum manni í undirbún-
ingi hans undir lífsbaráttuna.
Á þeim árum læra menn eitt-
hvað, sem framtíð þeirra bygg-
ist að miklu leyti á og eiga
flestir sitt tilhugalíf. Einhver
hefði ekki litið björfcum augum
á framtiðina, «f hann hefði
staðið í þínum spomm. E- t. v.
hefur þú ekki gert það heldur,
en þú leyndir því furðu vel.
Þú kærðir þig aldrei um neina
meðaumkun. Auðvitað ekki. Þú
vissir sem var, að hún hjálpar
engum.
Ég geymi ennþá öll bréfin,
sem þú sendir mér forðum. Og
hver skyldi hafa fengið skemmti-
legri bréf um sína daga?
Vafalaust fáir, Þau, eins og
annað, sem frá þér fór, voru
frábær að frágangi og gáska-
fullri glettni. Engan veit ég um
sem hafði og hefur enn, fallegri
rithönd en þú bg hugmynda-
auðgin í skóldskap þínum var
ótæmandi. Það er leitt til þess
að liugsa, að mikilhæf skáld-
gáfa skuli fara forgörðum, að-
eins vegna þess, að hún Var
þér gefin en ekki einhverjum
öði-um, sem ekki hefði verið
jafn dulur og innhverfur og þú
ert, kæri frændi. Hefðir þú alið
skáldfák þinn betur og tröllriðið
honum, í stað þess að svelta
hann í hel, hefði skeið hans og
tölt verið frægt um alla lands-
byggðina í dag. Ekki þýðir að
sakast um orðinn hlut. 1 eðli
þínu ertu hlédrægur og vilt sem
allra minnst láta á þér bera. Þú
mundir hverfa inn í sjálfan
þig, ef þú ættir þess kost.
Hvi skyldir þú hafa unnið
hjá sama fyrirtækinu, (Guten-
berg ríkisprentsmiðja) í meira
en 20 ár og lengst af við sömu
iðjuna, ef ekki lægi eitthvað sér-
stakt þar að baki? Það vita víst
fæstir, í hverju starf þitt er
fólgið, en það er vandasamara
en margur hyggur. Þú hefur
jú séð um allar sendingar á
námsbókum út á landsbyggðina-
Ýmsir mundu kannske kalla
það létt verk og löðurmannlegt,
en ég fyrirgef þeim, þvf þeir
vita ekki hvað þeir segja og
enginn væri fær um að leysa
það verk jafn vel af hendi og
þú. Það er list út af fyrir sig,
að búa svo um böggul eða
pakka, að hvergi sjáist misfella
á frágangi hans. Á þvi sviði ert
þú snillingur. Ef landskeppni
færi fram í þessari grein,
mundir þú vafalítið hljóta l.,
2. bg 3. verðlaun. Mig skal ekki
undra þótt þú tollir í starfinu,
á meðan þú sjálfur unir í því.
Ekki eiga vinnuveitendur þínir
völ á vandvirkari né samvizku-
samari manni í þinn stað og
óska sjálfsagt eftir því, eins og
við, frændur þínir og vinir, að
starfskrafta þinna njóti sem
allra lengst við.
Þrátt fyrir lítillæti þitt og
hlédrægni þína, hefur þú löng-
um verið ákaflega einbeittur í
skoðunum þínum og agasamur
við sjálfan þig. Hafir þú tekið
ákvörðun um eitthvað. getur
enginn mannlegur máttur feng-
ið þig til að breyta henni.
Segja mætti mér, að sá stjórn-
málaflokknrinn, sem um ára-
raðir var eins lconar átrúnaðar-
goð þitt, væri það enn í dag,
því að bágt á ég með að trúa
því að nokkrum hafi tekizt að
leiða þig af þeirri trú, hafir þú
ekki kært þig um það sjálfur.
Þú lifir fábrotnu, reglusömu og
heilbrigðu lífi og lætur hverj-
um degi nægja sína þjáningu.
Þú ert heiðarlegur í viðskipt-
um við aðra bg skuldar aldrei
neinum neitt. Þú agar sjálfan
þig, eins og þér bezt líkar. Við
vitum það öll, sem þekkjum
þig vel, að þú ferð aldrei með
fleipur og særir engan með
viija. En þótt þú segðir ein-
hverja fjarstæðu, sem hvergi
ætti rétf á sér, mundi engum
takast að fá henni breytt, án
þíns samþykkis. Ekkert okkar
vildi samt að þú værir öðru
vísi en þú ert. Þú býrð yfir
persónuleíka, sem ekkert okkar
vildi fara á mis við að kynn-
ast og þekkja.
Það væri hægt að skrifa stóra
og skemmtilega bók úm lifsferil
þinn. Ef þar kæmi allt fram,
engum smáatriðum gleymt og
aðeins skýrt frá staðreyndum
mundi fjöldi manns, að loknum
lestri bókarinnar, spyrja sjálfa
4 sig og aðra: „Hvernig stendur
á því, að slíkur maður, sem
hér um ræðir, er jafn lítið
bekktur meðal almennings og
raun ber. vitni um?“ „Af hverju
höfum við ekki fengið að njóta
hæfileika hans í ríkum mæli á
lífsleiðinni?“ „Af hverju var
þessi maður ekki sendur í leik
skóla fyrir löngu, svo að þjóð
Framhald á 9. siðu.
Kirkjubær í Færeyjum — Olufskirkju
sl,
Eins og getið var í fréttum
, sunnudag var hin forna
Ólafskirkja að Kirkjubae í
Faereyjum, eina miftaldakirkj-
an þar, endurvígð sl. sunnu-
dag. Meðal þeirra sem boðið
var til kirkjuvigslunnar var
biskup íslands,
Einarsson. „
Sigurbjörn
Myndin er frá Kirkjubæ í
Færeyjum, hinu forna bisk-
upssetri. XH hægri sést Ólafs-
kirkja, en á undanförnum ^
misserum og árum hefur ver- fe
ið unnið að fornleifarann- ™
sóknum i kirkjugrunninum
og jafnframt gerðar endur-
bætur og lagfæringar á kirkj-
unni.
I
!
„Anna frá Stóruborg" eftir
Jón Trausta í nýrri útgáfu
Almenna bókafclagið hóf á
síðastliðnu árl útgáfu á sam-
stæðum flokki íslenzkra merkis-
rita frá gömlum tima og nýj-
um, og nefnist hann BÓKA-
SAFN AB. Tckur flokkurinn
jöfnum höndum til fræða og
skáldskapar svo sem bert verð-
ur af vali þeirra bóka, scm þar
hafa nú þcgar komið út, en
þær cru Kristrún í Hamravík
eftir Guðmund G. Hagalín, Iáf
og dauði eftir Sigurð Nordal,
Sögur úr Skarðsbók, gcfnar út
af Ólafi Halldórssyni, og Píslar-
saga sr. Jóns Magnússonar í út-
gáfu Sigurðar Nordals. Loks
hcfur nú fimmta bókin bætzt
við, en það er skáldsagan
ANNA FRA STÓRUBORG eftir
Jón Trausta.
Guðmundur Magnússon, sem
tók sér rifchöfundarnafnið Jón
Trausti, fæddist 12. febrúar
1873 að Rifi á Sléttu, nyrzta bæ
á landinu, og lézt j Reykjavík
18. nóvember 1918. • Hann ólst
upp við fátækt og hrakninga,
naut aldrei neinnar skólavistar,
en óbugandi hneigð til skáld-
skapar og mennta skilaði hon-
um snemma yfir ótrúlegar tor-
færur til merkilegs þroska bg
þótt hann ætti aldrei annars
kost en að hafa ritstörfin í hjá-
verkum, gerðist hann engu að
síður einn afkastamesti höfund-
Jón Trausti
ur íslenzkur og var um skeið
tvímælalaust vinsælastur sagna-
skálda meðal alls almennings.
Upphaflega var honum ljóð-
formið tiltækast, en úrslitasigur
sinn sem rithöfundur vann
hann með skáldsögunni Höllu.
sem kom út 1906, og Heiðar-
býlis-sögunum, sem fylgdu í
kjölfarið. I þessum sígildu bók-
um er höfundurinn staddur á
sögusviði eigin bernsku þar
sem hann er öllu gerkunnugur,
jafnt náttúruöflum og umhverfi
sem ævikjörum fólksins og ör-
lagabaráttu. En áður hafði Jón
Trausti sótt sér efnivið í sögu
Islands frá fyrri öldum og
þangað leitáði nú hugur hans
1 æ fastar um sinn. Af þeim
toga eru Sögur frá Skaftáreldi,
1912-1913 og Góðir stofnar I-II,
1914-1915, en fyrra bindi þeirra
er einmitt Anna frá Stóruborg,
sagan, sem nú hefur verið val-
in til útgáfu 1 Bókasafni AB.
Anna frá Stórubprg gerist á
sextándu öid og fylgir trúlega
hinum sögulegu heimildum eins
og þær hafa geymzt, ýmist í
samtíðarskilríkjum eða skráð-
um munnmælum frá siðari
tfma. Aðalspguhetjan, Anna frá
Stóruborg undir Eyjafjöllum,
var auðug kona og ættstór,
dóttir Vigfúsar Erlendssonar
hirðstjóra (d. 1521), en sagan
fjallar annars vegar um ástir
hennar og Hjalta Magnússonar,
Framhald á 9. sfðu-

m
v/.- mk.
Gamla Bíó
MEÐAL NJÓSNARA
Enn einu sinni eigast brezkir og sovézkir njósnarar við í Aust-
urlandahöfuðborg, að þessu sinni í Beirút. Og það er ekki lítið
sem við liggur: það á að k'oma olíufursta einum fyrir kattarnef,
síðan ætla þjóðernissinnar að taka völd í hans greifaskap og þá
eru góð ráð dýr fyrir brezka Ijónið, því þá er eins liklegt að það
verði af helmingi þeirrar olíu sem um æðar þess slreymir.
Brezkur læknir er fenginn til þess að gerast njósnari í frí-
stundum sínum og tekst honum að sjálfsögðu eftir glæsilegt
kvennafar, barsmíðar, innspýtingar og skothríð að sigra upp á
eigin spýtur í þessu stríði. Menn geta að vísu glott út í annað
munnvikið er þeir hugsa til hrakfara Breta í Austurlöndum nær
að undanförnu, en það er auðvitað annað mál.
Ekki er þetta nú beinlínis sá stórlýgilegi og barnalegi reyf-
araskapur sem einkennir James Bond og hans ættmenn — í fyrri
hluta hennar einkum er heilbrigðri skynsemi hvergi nærri eins
mikið strítt og í því sauðahúsi. En hófsemi lætur því meir undan
síga sem nær dregur endalokum: við horfum á farsa sem neitar
að vera það sem hann er. Það er nú ekki vel gott.
David Niven leikur lækninn og vinnur vel fyrir sínu kaupi.
Laugarásbíó
FREKUR OG TÖFRANDI
Jean-Paul Belmondo leikur ungan spjátrung, sem reynir að
grípa steiktar gæsir með fyrirhafnarlitlu kjaftæði, lygum og svo
kvennhylli. Kvenhyllin dugar honum bezt, en þó fer svo að hann
fellur þar á sjálfs sín bragði er hann lætur þýzka miljónakerl-
ingu draga sig um borð í snekkju sina, en hún er svo kröfuhörð
að heilsa garpsins og gott skap eru í stórri hættu. Og skal sú
saga ekki rakin lengra.
Gamanið er heldur en ekki léttvægt, fyndnin frumstæð — en
þetta er engu að siður fjörlegur farsi að ýmsu leyti og sumar
hugdettur ekki sem verstar. Þá er Belmondo sjálfur myndinni
mikil stoð, hann hefur ekki mikið fyrir því að halda uppi fjöri,
þar sem því verður við komið. Þó læðist sá grunur að mönnum
að hann sé ekki einn þeirra gamanleikara sem ástæða sé til að
horfa oft á. A. B.
kvlkmyndir
.
Jean-Paul Belmondo