Þjóðviljinn - 24.09.1967, Page 6

0 SfÐA — WÍWVIUnNN — Sunmudafiur 24. septwmber 1967.

Ástralíumenn og
tvær
■ Svíinn John Takman hefur verið í Japan nýlega
á- vegum Russel dómstólsins til að rannsaka ný gögn um
stríðið gegn Vietnam. f leiðinni var honum boðið til
Ástraláu, þar sem hann talaði á fundurn og hitti marga
forystumenn bæði í stjórnmálum og verkalýðssamtökum
að máli. Ástralía styður stefnu Bandaríkjanna í Vietnam
og hefur sent 7000 manna herlið þangað. En stríðið er
il'la þokkað. Takman hefur sérstakan áhuga á frum-
byggjum Ástralíu og fór ekki sízt til landsins til að kynna
sér hag þeirra. — Honum segist svo frá ferðinni;
Á fundinnm í Boxhöllinni í Sidney voru 7500 manns. — Aðalræðumaðurinn var John Takman.
Það er vetur í Sidney. En
maður getur gengið u-m í sum-
arfötum. Hvers konar blóm eru
að springa út. Veðurfarið er
jafn hentugt fyrir alla, þá sem
vinna og bá sém gera ekki
neitt.
En margir menntamenn segja
að allt sé svo fjarri. Fjarlægð-
in er eins og sífelldur brjóst-
verkur. Með þotu tekur það
vissulega ekki nema hálfan dag
að komast til Tokio og hálft
annað dægur að komast til
Amsterdam. Fjarlægðimar eru
stuttar í tíma núorðið. En þær
eru langar í peningum. Og
einnig innanlands. Á lands-
svæði sem er á stærð við
Bandarikin búa 11 miljón
manns, þar af tvær miljónir í
Sidney.
☆ ☆ .☆
Þagar roaður flýgur yfir
Ástralíu frá Darwin til Sidney
uppgðtvar maður það — hafi
maður ekki vitað það áður —
að mikill hluti af álfunni eru
eyðimerkur.
I stuttri sögu landsins sem
ér grein af sögu hvítra manna
hafa þurrar eyðivíðáttumar
verið ein sterkasta röksemd aft-
úrhaldsmanna: Þær hafa verið
girnilegasta tómarúm allra
tima.
☆ ☆ ☆
Leikhúsverk: On stage Viet-
nam (Vietnam á sviðinu) eftir
Mona Brand og Pat Bemett
hefur gengið lengi fyrir fullu
húsi í New Theatre. Það er
ágæt blanda af heimildum og
fáránleika. Atriði frá vana-
legri krá í Sidney er skotið inn
öðru hvoru. Smáborgari túlkar
hvert nýtt skref í utanríkis-
málunum. Hann var sannarlega
þátttakandi í seinni heimsstyrj-
öldinni. Faðir hans tók þátt i
fyrri heimsstyrjöldinni. Það er
ósanngjarnt að æskulýðurinn
fari ekki á sama sjálfsagða
háttinn nú til Vietnam til að
berjast.
Ef við verjum okkur ekki
þar, verðum við að verja okk-
ur hér. Hið mikla ástralska
tómarúm ...
Hann talar um „dóm“, ein-
hvem ótilgreindan óvin sem
bíður bara eftir þvi að ryðiast
inn og fylla tómarúmið. víðátt-
umar. Það er greínilegt af við-
tökum Ieikhúsgesta að atriðin
Úr kránni' eru velþekkt.
☆ ☆ ☆
Astralía hefur 7000 manns •
undir vopnum í Suður-Viet-
nam. Margir þeirra sem falla
eða koma heim öryrkjar eru
venjulegir herskyldir ungir
menn. Allir tvitugir menn sem
búsettir eru í Ástralíu verða
að skrá sig í herinn hvort sem'
þeir eru ástralskir borgarar
eða ekki.
Hluti af hinum herskyldu .er
síðan dreginn úr hópnum og
margir þeirra eru sendir til Vi-
etnam. Jafnvel þó það sé til-
tölulega lítill hluti allra tví-
tugra manná sem lenda i hem-
um er það greinilegt að m.a.s.
fimmtán til sextán ára piltar
eru farnir að hafa áhyggjur af
því að stríðið dragist á lang-
inn.
Sú staðreynd að það verður
að notá herskylduna til að
senda, þó ekkí fleiri en 7000
hermenn, sýnir að striðið er
illa þokkað. Það er greinilega
lítill árangur .af endalausum á-
róðri fyrir því að unga fólkið
gangi í herinn sjálfviljugt.
☆ ☆ ☆
Samkvæmt fjárlögum sem
voru birt 16. ágúst verður
kostnaður við varnarmál fyrir
næsta fjárhagsár 1.118 miljón-
ir ástralskir dollarar, (um 50
miljarðar ísl. kr.) og er það
18 prósent aukning frá fyrra
ári, en þá varð aftur á móti
25 prósent frá fjárhagsárinu
1965—66.
Fyrir fimm árum var kostn-
aður við varnarmál um 20
miljarðar kr. (ísl.) En aðeins
kostnaðurinn við „varnir" er-
lendis þ.e.a.s. vegna Vietnam
verður á næsta fjárhagsári
næstum því jafn mikill og all-
ur herkostnaður Ástralíu fyrir
fimm árum.
í rúma hálfa öld hefur
Verkamannaflokkurinn verið
stór flokkur. 1915 hafði flokk-
urinn þegar meirihluta í fimm
af sex fylkisríkjum Ástralíu og
í yfirstjórn landsins alls. Síð-
an hefur gengið á ýmsu. Nú
hefur samsteypustjóm hins
stóra Frjálslynda flokks og
Country Party (Sveitaflokkur)
stjórnað Ástralíu í 18 ár.
Frjálslyndir unnu mikinn
sigur í kosningunum 1966.
Stjómarandstaðan fékk þá 42
prósent atkvæða.
☆ ☆ ☆
í upphafi kosningabaráttunn-
ar tók Verkamannaflokkurinn
ákveðna afstöðu gegn herskyld-
unni og stríðinu í Vietnam.
Caldwell .þáverandi flokksfor-
ingi sagði að stríðið væri „skít-
ugt stríð — án þess að þar
væri nokkur von um sigur“, og
lofaði því að kalía ástralska
liðið þar heim.
En um leið og þetta loforð
var gefið varð flokkurinn að
gera grein fyrir stefnu sinni
gagnvart ríkjunum í Suðaust-
ur-Asíu og Bandaríkjunum og
þar sem flokkurinn hafði ekki
skýrt mótaða utanríkisstefnu,
urðu svörin heldur ekki skýr.
Meira að segja loforðið um
,að kalla herinn heim frá Viet-
nam varð óljóst og úr því
dregið, þegar Whitlam sem tók
seinna við flokksforystunni af
Caldwell lýsti því ýfir skömmu
fyrir kosningar að samningum
við Bandaríkin um þetta mál
gæti ef til vill lokið með því
að herdeildirnar yrðu kyrrar i
Vietnam.
28. febrúar sagði hann í um-
ræðum á þingi um utanrikis-
mál:
„Þörfin fyrir trausta og stöð-
uga návist Bandaríkjamanna i
þessum heimshluta er sameig-
inleg stefna allra flokka...
Veröldin sér aðeins verstu á-
sjónu Bandaríkjanna. Þannig
draga loftárásimar alvarlega
athyglina frá hinu jákvæða og
Aðeins fáum mánuðum eftir
binar miklu kröfugöngur
við.heimsókn Shahins af Persíu
hinn 2. júní, þegar stúdentinn
Benno Ohnesorg var skotinn til
bana af lögreglunni hefur á-
greiningurinn með borgurum,
lögreglu, dagblöðum og stúd-
entum í Vestur-Berlín brotizt
út í ljósum logum.
Morgunpósturinn i Vestur-
Berlin, dagblað í eigu blaða-
kóngsins Springers lýsti því yf-
ir fyrir skömmu að nú væri
þolinmæði Berlínarbúa gagn-
vart róttækum minnihluta
borgarbúa á þrotum og einpig
gagnvart þinginu, sem væri
hvorki fært um að vera full-
trúi né vernda Berlíriarbúa.
Stjórnarandstaðan á þingi
V-Berlínar Kristilegi Demo-
krataflokkurinn hefur einnig
uppbyggilega hlutverki sem
Bandaríkin eiga að hafa leik-
ið á þessu svæði."
☆ ☆ ☆
Það er sem sagt ekki rétt
að ^ialda því fram að ástralsk-
ir kjósendur hafi haft mögu-
leika til þess að kjósa með
eðs móti stríðinu í Vietnam og
valið fyrri kostinn.
Fyrir utan það að utanríkis-
mál voru engan veginn efst á
dagskrá í kosningunum voru
þau alls ekki meðhöndluð
þannig að kjósendur gætu séð
nokkum verulegan mun á af-
stöðu Verkamannaflokksins og
stjómarflokkann a.
☆ ☆ ☆
Ýmsir erfiðleikar geta orðið
í efnahagsþróun í landinu
vegna þess að hefðbundnir
markaðir hverfa. Á tíu árum
til 1962 minnkaði útflutningur
Ástralíu til Bretlands um 40
prósent. Og það er aðeins skjót
aukning í viðskiptum við lönd-
in í Asíu sem getur gert Ástr-
alíu kleift að halda sínum hlut
í heimsverzluninni.
Samtímis vex erlend fjárfest-
ing í lan^inu. Fjárfesting
Bandaríkjamanna hefur á síð-
astliðnum tíu árum aukizt úr
2 miljörðum (ísl. kr.) í 8 milj-
arða á ári.
Japanskir apðhringir eru
gagnrýnt harðlega ódugnað
þingsins við að halda röð og
reglu.
Samkvæmt kröfu andstöð-
unnar kemur þingið saman nú
þessa dagana til að ræða um
„innri málefni" borgarinnar
Iöllum höfuðborgum Vestur-
Evrópu er æskulýðurinn í
p>ólitískri uppreish, en í V-Ber-
lín er þgssi pólitíski ágreining-
ur milli kynsíóðanna orðinn
biturt og afdráttarlaust upp-
gjör.
Annars vegar er lögreglan,
borgararnir og dagblöðin, þar
sem fasisminn á sér enn rætur
með tilheyrandi andsemítísku
muldri og ofbeldishneigð. Hins
vegar eru stúdentarnir og þar
getur hinn gáfaði foririgi sósí-
einnig að fá meiri áhrif í land-
inu. Það er forvitnilegt atriði
að verzlunin við Kína er orðin
mjög þýðingarmikil. Hveitiút-
flutningur þangað hefur leitt
til þess að land sem lagt er
undir hveitirsekt hefur tvöfald-
azt á lo árum og einnig gefið
Ástraliu færi á að tæma allar
offramleiðslugeymslur.
☆ ☆ ☆
Þó þátttaka landains í stríð-
inu gegn Vietnam sé enn tákn-
ræn er kostnaðurinn þegar far-
inn að segja til sín.
Tilfinnanlegur órói á vinnu-
markaðinum síðustu mánuði
bendir til almennrar óánægju.
Hinn 14. ágúst lögðu 60.0000
járnbrautarstarfsmenn og stræt-
isvagnabilstjórar niður vinnu i
sólarhring í New South Wales
og Sidney til að fylgja eftir
kröfum sínum um verulegar
kauphækkanir.
Og mörg fleiri svona stutt
verkföll hafa gengið yfir.
☆ ☆ ☆
Á þingi ástralska kommún-
istaflokksins í júní var sam-
eining vinstri aflanna aðalmál-
ið.
Vilji maður ganga skjótlega
úr skugga um þroskastig verka-
lýðshreyfingar er bezt að líta
á það hvemig hún heldur á
málum þjóðemislegra minni-
aldemokratískra stúdenta, Duts-
chke með Marx, Marcuse og
,,Che“ Guevara í bakvasanum
dregið upp mynd af menntuðu
einveldi sem er markmið hans
— og verður óþægilega vinsæll
fyrir bragðið.
V-Berlínarbúar hafa aldrei
getað sætt sig við þá stað-
reypd, að borgin er ekki leng-
ur heimspólitískur miðpunkt-
ur. í stjórnmálaátökum austurs
og vesturs var Vestur-Berlín
sérstaklega mikilvæg og borg-
aramir fundu til ábyrgðar sinn-
ar að verja vígstöðvar vesturs-
ins á hinurp viðsjárverðu tím-
um.
En síðan gerðist íriðvænlegra
milli austurs og vesturs. Berl-
ínarmúrinn dró úr spennunni
í DDR og neyddi stjómmála-
mennina í Bonn til að líta
raunsærri augum á endursam-
einingu landsins.
Við þetta lenti Berlín í út-
jaðri stórpólitíkurinnar og íbú-
arnir gátu ekki samið sig að
þessari nýju stöðu. Reynt var
að halda áfram baráttunni við
óvin sem hafði lagt niður vopn.
IVestur-Berlín gefur' Axel
Springer út 70 prósent af
viku- og dagblöðunum og hef-
ur því óvenjulega sterka að-
stöðu til að móta skoðanir
borgarbúa.
/
hlulahópa; hve forystumennirn-
ir sýna þeim mikinn áhuga Og
hvernig hugmyndir um mann-
réttindi þeirra eru framkvæmd-
ar.
Við höfum Sígauna og Samau
Ástralíumenn hafa aborigines
(fbr.: aborídsjinis með áherzlu
á fyrsta í) hina svörtu frum-
byggja sem hafa líklega búið
þar í mörg þúsund ár.
Þar sem þeim var ekki skipu-
lega útrýmt var þeim haldið
sem þrælum og enn hafa þeir
ekki nema með undantekning-
um sömu laun fyrir sömu
vinnu. Spurnirigin um það hve
margir þeir séu, er spupning
um það hvar mörkin skuli
dregin. Ef reiknað er með ö!l-
um kynblendingum sem lifa
við sömu skilyrði og þeir svörtu
eru þeir að minnsta kosti nokk-
ur hundruð þúsund.
☆ ☆ ☆
Það er ekki vafi á þvi að
verkalýðshreyfingin hefur beitt
sér vel fyrir málstað. aborigines
hin seinni ár. Á þingi ástralska
alþýðusambandsins 1963 var
samþykkt skýr stefpa í málefn-
um frumbyggjanna. Edward
Bacon formælandi kommún-
istaflokksins i fylkinu Queens-
land hefur skrifað ítarlega og
greinargóða ritgerð um baráttu
aborigines og eyjarskeggja í
Australian Left Review (1/’6T).
Framhald á 9. síðu.
Hann hélt áfram baráttunni
gegn kommúnistum. ViðsjárnaT
máttu ekki hverfa.
Afleiðingin af upplýsinga-
stefnu Springers varð sú, að
íbúamir fengu ekki færi á þvi
að laga hugmyndir sínar um'
ástand í utanríkismálum að
raunveruleikanum.
En stúdentamir aftur á ípótj
tóku ekki pólitískum slagorð-
urri og fölsunum í blaðakosti
Springers. Þeir mynduðu sér
skoðanir um utanríkismál með
því að lesa ábyrg heimablöð og
erlend blöð.
Orsaka núverandi átaka milli
hins mikla meirihluta borg-
ara og hins litla minnihluta
stúdenta er því ekki að leita
í eðlilegum kynslóðaskiptum i
mati á pólitískum viðburðum,
miklu fremur hinum mismun-
andi upplýsingum sem hver
hópur um sig á aðgang að.
Þegar stúdentar efna til mót-
mælaaðgerða gegn stefnu
Bandaríkjamanna í. Vietnam,
eða krefjast meiri viðskipta
við Austur-Evrópu telja borg-
ararnir að þeir séu að láta í
ljós samhug með sovézkri
heimsvaldastefnu, vegna þess
að mat Vestur-Berlínarbúa er
byggt á mynd sem dregiri er af
veruleika, sem er ekki lengur
tiL
Hinn 18. ágúst efndu aborigines tii mótmælaaðgerða fyrir utan
þinghúsið 1 Canberra. — Á myndinni sést Takman með nokkr-
um þátttakenda.
Borgarargegn stúdentum í Vestur-Berlín
Vestur-þýzki blaðakongurinn Axel Springer viðheldur kalda stríðinu
□ l>að gerðist í verkamannahverfinu Neuköln í Vest-
ur-Berlín. Hópur sósíaldemókratískra stúdenta dreifði
flugmiðum við tandaríska hersýningu: Burt með Banda-
ríkin úr Vietnam. •
□ En það sem finnur hljómgrunn í öðrum stórborg-
um Evrópu vakti reiði Berlínarbúa. Með hrópum svo sem
„Júðasvírí', og „í gasklefana með þá“, réðust æstir borg-
arar á stúdentana • með hnúum og hnefum. Daginn eftir
lýsti Karl-Heinz Schmitz stjómmálamaður úr flokki kristi-
legra í opnu bréfi „einlægri aðdáun á viðbrögðum borg-
aranna.“
i