Þjóðviljinn - 12.05.1968, Síða 6

,v
g SÍDA — ÞJÓÐVTUlNN — Sunnudagur 12, maí 1968.
ÁSMUNDUR SIGURJÓNSSON:
Bandarísk heimsvaldastefna
og stríðið í Vietnam
Þegar Bamdarikj amenn tóku
upp úr síðari heimsstyrj-
öldinni að hlutast til um mál-
efná annarra þjóða hvar sem
vár á hnettinum, var það haft
að yfirskini að þeim bæri
skylda til að tryggja frelsið og
lýðraeðið í heiminum; það
vaéri svo að segja sögulegt
hlutskiptí þeirra að taka á sig
þtrngar byrðar til að varðveita
og tryggja framgang hinna há-
leitustu hugsjóna.
Þéga.r þeir stofnuðu hem-
áðarbandalög og komu sér
upp víghreiðrum um ailan
heim, fór því fjarri' að það
vaeri gert til að efla hernaðar-
mátt þeirra, heldur voru þeir
að eigin sögn „staðráðnir að
vemda frelsið, sameiginlegar
erfðir og menninigu . . . byggða
á grundvallaratriðum lýðræðis,
mannréttinda, laga og réttar“,
eins og komizt er að orði í /
NATO-sáttmálanum.
JÞegar þeir miðluðu öðrum
þjóðum af ríkidæmi sínu, þá
var það að þeirra sögn ekki
gért til þess að reisa við auð-
valdsskipulagið og vernda það
fyrir ásókn sósíalistísikra hug-
mynda, heldur voru hvatimar
aðrar og göfugri:
„Við sækjum ekki gegn
néirani þjóð, né nei-num kenning-
um, heldur gegn hungri, fá-
tækt, örvæntingu og önigþveiti",
eiras og Marshall utanrikisráð-
herara komst að orði í ræðu
sinrai þegar hann kynnti áform-
in i}m . efnahagsaðstoð sem
við hann var kennd.
Leíð Dullesar út á heljar-
þrömina var aranars vegar
vörðfi'ÍT'' hótunum um kjam-
orkustríð, hins vegar frómum
orðum um vemdun frelsisins
og sigur hins góða yfir hinu
illa.
Þegar Kennedy forseti var
að unddrbúa ofbeldisárásina á
Kúbu, sem laiulk með hinum
9mánarlegu hrakförum í
Svínaflóa, hugkvæmdust hon-
um hin fleygu orð innsetning-
arræðunnar:
„Við munum greiða sérhvert
gjald, bera sérhverja byrði . ..
til að tryggja varðveizlu og
framgang frelsisins".
Fjórum árum síðar enduróm-
uðu þessi orð af vörum Johnsons
éftirmanns hans:
„Við munum ekki víkja fyrír
neinni hótun, við munum
greiða sérhvert gjald til að
tryggja að frelsið hverfi ekki
af þessari jörð“. Hann var þá
að gera grein fyrir hverju
Bandarikin væru að berjast í
Vietraam.
Nú hafa ekki allir Banda-
ríkjaforsetar talað af jafn inn-
fjálgri mælsku og John F. Kenn-
edy, era það befur þá kannski
verið öllu meira mark tak-
andi á orðum þeirra, eins og
t.d. þessum sem fyrirrennari
hans Eisenhower viðhafði í
ágúst 1953 þegar hann var að
skýra það út fyrir banda-
rískum fylkisstjórum að því fé
sem Bandaríkin verðu til að-
stoðar Frökkum í nýlendustríði
þeirra gegn þjóðum Indókína
væri vel varið:
„Við skuTum gera ráð fyrir
að við glötuðum Indókína . . .
Það myndi taka fyrir tinið og
volframið sem við sækjumst
svo mjög eftir' frá þessu land-
svæði . . . Þegar Bandaríkin
veita 400 miljónir dollara til
að standa undir því stnTVi („to
help tbat war'j þá erum við
ékki' að kasta fénu á glæ. Við
kjósium ódýrustu leiðina sem
við eigum kost á til að koma
í veg fyrir að það gerist sem
gæti hatft ógnariegar afleiðing-
ar fyrir Bandarikin. fyrir ör-
yggi okkiar, veMi okkar og að- ,
gang okkar að auðæfum '
laradanna í Indókína og allri
Suðaustux-Asíu“.
Dulles utanríkisráðherra Eis-
enihowers ítrekaði þetta í marz
1954, þegar dró til úrslita í
stríði Frakka og þjóðfrelsdshers
Vietmirahs og . bætti olíu,
gúmmíi og jámgrýti við þær
auðlindir sem Eisenhower hafði
nefnt, auk hininar miklu hem-
aðairþýðingar landsvæðisins.
Og „U. S. News and World
Report“, þetta málgagn banda-
rískrar kaupsýslu sem oft er
æði hreinskilið, svaraði í aptríl
1954 þessari spurningu: „Hvers
vegna hætta Bandaríkin á stríð
lykillinn að yfirráðum yfir
verði að halda — hvað sem
það kostar".
Rétt er að taka fram að það
er minna ósamræmi en í fljótu
bragði mætti ætla milli fagur-
gala Marshalls, Kenraedys og
Johnsons um frelsið og hvers-
daigslegrar lágkúm Eisenhow-
ers og Dullesar um dollara og
sent. Sannast sagna vakir eitt
og hið 9ama fyrir þeim öllum
og hefur jafraan vakað fyrir
hinni bandarísku auðstétt og
þeim mönnum sern fyrir henn-
ar náð hafa setzt á valdastóla
í Wasihiragton. Það frelsi sem
og „Life“ hafði talað um þegar
árið 1941, var runnin upp.
Kyrrahafið er nú orðið „mare
nostrum" um tíma og eilífð,
sagðd þiragmaður frá Kalifomíu,
en það dugði ekki einu sinni
til; heimurinn allur skyldi lúta
p drottinvaldi dollairans, , njóta
þess frelsis sem talið verður
í peniragum og vegið í gulli.
Sósíalistískt hagkerfi Sovét-
ríkjanna gerði að vísu dálítið
strik í rei'kninginn; en varla
tii laragframa. Myndu ekki
„rollback“ og „massíve retali-
ation“ með atómsprengjum,
Stríð Bandaríkjanna í Vietnam
er rökrétt og jafnvel óumflýjanleg
ofleiðing af heimsvaldastetnu þeirra.
í Indókína?" þannig: „Það er
allri Asíu“ og bætti við til
frekari skýriragar:
„Eitt auðugasta landsvæði
heims mun koma í.hlut sigur-
vegarans í Indókína . . . Tin,
gúmmí, hrísgxjón, hin allra-
mikilvægusíu hráefní — 'það'
er u-m þetta sem í rauninni er
bairizt. Það er álit Bandap
ríkjanna að þessu landsvæði
Wílliam McKinlcy
„Stefna hinraa opn-u gótta"
Woodrow Wilson
„Við kamumst ekki af án er-
lendra xnarkaða . . . “
þeim hefur jafnan orðið svo
tíðrætt um er einmitt frelsd
dollarans, ós-kert athafnafrelsi
bandarískrar kaupsýslu við
ötflun- hráetfna, ótafcmarkaður
aðgaragur bandariska iðnaðar-
iras að mörkuðum erlendis fyr-
ir frárirlleíðslu sána, óheft um-
svif bandarísks einkafjármagns
hvar sem gróðávon er að
finna í heiminum. Þetta er sú
„stefn-a hinna opnu gátta“ („op-
en. door policy“) sem McKinley
forseti boðaði um aldamótin
þegar iðnaður Bandaríkjanna
var kominn vel á legg og þau
gátu farið að bjóða iðnaðar-
löndum Evrópu byrginn. ‘Alla
tíð síðan hefur þessi útþenslu-
stefna hins bandaríska kapítal-
isma mótað alla utanríkis-
stefnu Bandaríkjannia, jafnt í
Evrópu sem Asíu; að ógleymdri
rómönsku Ameriku.
Wilson, forseti þeixra fyrir
nimri hálfri öld, kunni einraig
að klæða hana í fagurt orð-
skrúð. Það er hlutskipti Barada-
ríkjarania, sagði hann, að verða
„róttlátasta, framsæknasta,
heiðvirðasta, upplýstasta þjóð-
félag ver-aldar“ og markmið
þeiirra var að „bjarga heimin-
uni fyrir lýðræðið“, en það
lýðræði var aðcins annað nafn
á hinu „frjálsa framtaki“ auð-
valdsins. „Ef hið frjálsa fram-
tak ríkti ekki í Bandaríkjun-
um“, sagöi Wilson 1912. „þá
ríkti þar ekki neins konar
firelsi". Og þessi höfuðkempa
handarisks frjálslyndis og lýð-
ræðis á fyrstu áratugum aldar-
innar kunni einraig vel skil á
dollurum og sentum: „Iðnaður
okkar er orðinn svo háþróað-
ur“, .sagði hann, „að hann fell-
ur um sjálfan sig ef hann fær
efcki frjálsan aðgang að mörk-
uðurn heimsins . . . Við kom-
umst ekki af án erlendra mark-
aða“. *
Útþenslustefna hinna opnu
gátta bitoaði fyrst á nágrönnum
Bandaríkjanna, þjóðum róm-
önsku Ameríku, og síðan og nær
um sama leyti á þjóðum hand-
an Kyrralbafs, á Hawaii, Fil-
ipseyjum og í Kínia, en i lok
síðari heimsstyrjaldarinnar
báru Bandiaríkin svo gersam-
lega höfuð og herðar yfir öll
önraur ríki auðvaldsheimsins, að
nú nægði þeim fyrix athafna-
svið ekkert minna en attur
heimiiírinn.
„Hin ameríska öld“ sem
Heory Luce, útgefandi „Time“
svo að notuð séu nær óþýðan-
leg viðkvæðisorð Dullesar, sjá
fyrir því?
Henry Luce hafði bvatt
landa síraa til „að gangast af
eldmóði undir þær skyldur,
takast á hendur það ætlunar-
verk sem samboðið er voldug-
ustu og dugmestu þjóð verald-
ar“, „láta allan heiminn finna
fyrir veldi okkar í þeim til-
gangi og með þeim ráðum sem
okkur þykja hagkvæmust“.
Sömu hugsun orðaði Truman
forseti svo í ræðu sinni í
Baylorháskóla 1947: „Hið amer-
íska kerfi getur því aðeins
haldizt í Ameríku að það ríki
um allan heim“. Þetta var
Trumankenningin sem fyrst
var notuð til að brjóta á bak
aftur hina grísku þjóðfrelsis-
hreyfingu, en síðan varð und-
irstaðan að Marshallaðstoð og
Atlanzbafsbandalagi, að Eisen-
howerkenninigu og Suðaustur-
Asíubandalagi, að Bagdad-
bandalagi og Anzus-bandalagi,
að hemaðarsamningum við 42
ríki, að meiriiháttar herstöðv-
um í meira en 20 löndum um
alla jarðkringluna, frá Okin-
awa til íslands, að laragdvöl-
urn erlendis rúmlega hálfrar
aranarrar miljóraar bandarískra
hermanna um allar jarðír og á
öllum heimshöfum. Það er í
þágu þessa heimskerfis hinn-
ar bandarísku auðstéttar að
helmiragur alls herafla Banda-
ríkjanraa er nú erlendis, meira
lið en þau hafa haft þar síðan
í síðari heimsstyxjöldinni og
rúmur þriðjungur þess berst
nú í Vietnam.
íhlutun Bandaríkjanna í Vi-
etraam sem hófst með stuðn-,
iragi þeirra við fraraska ný-
lenduveldið í því skyni að
tryggja yfirráð hins alþjóðlega
auðvalds yfir auðlindum Indó-
kíraa — eins og lýst var hér
áður með orðum Eisenhowers
og Dullesar — varð síðara til
þess að Bandaríkin tóku við
hlutverki hins franska ný-
lenduvalds lyktaði með því
miskunraarlausa stríði sem enn
er háð í Vietraam •— þessd í-
hlutun var í fullkomnu sam-
ræml við alla utararíkisstefnu
Bandaríkjanna á þessari öld,
rökrétt afléiðin.g stefnu hinna
opnu gátta.
Því fer fjarri sem ýmsir
gagmrýnendur Vietnamstríðs-
ine vilja halda fram að. Banda-
ríkin hafi villzt af réttri leið
Franklin DeUano Rooscvelt
Verradari Somoza og Batisita
og stríð þeirra í Vietnam sé
í mótsögn við annað frámferði
þeirra á alþjóðavettvaragi síð-
ustu áratuigi. Hinu bandaríska
heimsvaldakerfi hefur um all-
ara heim verið beitt til þess að
verja .afturbald og leppstjóm-
ir hins alþjóðlegia auðvalds
fyrir ásókn þjóðfrelsisaflanna,
standa vörð um „hið frjálsa
framtak“, hagsmuni auðhring-
anraa.
Því hefur verið beitt gegn
frelsishreyfingum >jm allan
heim, hvort sem þær lutu for-
ystu svarinraa andstæðiraga
auðvaldsins, eins og Arbenz í
Guatemala, Castros á Kúbu
Jagaras í Guyana eða Lúm-
útmba 1 Kongó, eða þá hægfana
umbótamarana eða hlutleysis-
sinna eins og Bosch í Dómin-
íska lýðveldinu eða Síbanúks
prins í Kambodju, Goularts í
Brasilíu eða Papandreús í
Grifcklandi. Og hið bandaríska
heimsveldi hefur haldið hlífi-
skildi yfir mönnum eins og
Syngman Rhee og Sjarag Kaj-
sék, Franco og Salazar, Bat-
ista og Trujillo, Diem og Ky.
Athyglisvert er líka og mætti
verða þeim til umhuigsuraar
sem telja að villimennska
Bandaríkjanna í Vietnam hafi
orðið fyrir hryllileg mistöik,
að hún sé verk afvegaleiddra
manna sem vonir standi til
að víki um set fyrir sönnum
fulltrúum bandarísks frjáls-
lyradis og lýðræðishefðar —
það er athyglisvert að það hef-
ur aldrei orðið lát á þessurn
stuðniragd hins bandaríska
heimsveldis við myrkraöflin í
heiminum, hver svo sem farið
hefur með völdin í Washing-
ton. Það var í valdatíð Frank-
Iins Delano Roosevelts, per-
sónugervings bandarísks frjáls-
lyndis fyrir stríð, að Bandaríkin
studdu Somoza til valda í
Nicaragua og Batista á Kúbu.
Það var í tíð Johns F. Kenrae-
dys að innrásin var gerð í
Svínaflóa og Bosch var steypt
í San Domingo. Artihur Schles-
inger segir í bók sinni um þús-
und daiga Kennedys að þegar
böðlinum Trujillo var steypt
hafi Kennedy látið í ljós „raun-
sætt“ mat sitt á þessa leið:
„Það er um þrjá kostá að
Vélja, skikkanlega lýðræðds-
stjóm, framhald á Trujillo-
stjóminnd og Castrostjóm. Við
ættum að stefna að þeim
fyrsta, en við getum ekki hafn-
að öðrum kostinum fyrr en
við erum vissir um að geta af-
stýrt þeim þriðja". Og þar sem
Bandaríkin geta aldrei með
öllu útilokað þriðja kostinn,
þá veljia þau jiafnan annan
kostinn, Balaguer í stað Boseh,
BTanco í stað Goulairts, Ong-
anía í stað Iílita og Papadopúl-
os í stað Papandreús.
Þeir andstæðingar stríðs
Bandarikj anraa í Vietnam, sem
nú setja traust sátt ó Robert
Kennedy, ættu að minnast þess
að það var í valdatíð bróður
hans, þegar hann var sjálfur
eiran mesti valdamaður í Wash-
iragton, að sú stefna var mörk-
uð að Bandaríkin ættu af al-
efli að beita sér gegn þjóðfrels-
isihreyfin.gunni í Vietraam. John
F. Kennedy hafði þegar í april
1954, skömmu fyrir Genfarráð-
stefnuna um Indókína, haldið
mikla ræðu til að varaa við
hvers konar samnin>gum sem
gerðu ráð fyrir að Ho Chi
Minh og félagar Wns kæmust
í stjómaraðstöðu í Vietnam.
Harry S Truman
„Hið ameríska kerfi .
uffl allan heim . . .
. riki
Dwight D. Eisenhower
„Aðgangur okkar að auðæfum
Suöaustu r- Asíu , . . H
John F. Kennedy
Trujilío fremiur en Casiro

Lyndon B. Johnson
Verndari frelsisjins í Vietnam
Kommúnistar nytu svo mikilla .
vinsælda, sagði hann, að þeir
myndu þá ná öllum völdunum
fyrr eða síðar. Það var ekki
verið að spyrja um vdlj-a viet-
nömsku þjóðarinraar þá frem-
ur en nú. í staðinn skyldu
Baradaríkin, sagði Kennedy,
beita sér fyrir sjállfstæðu og
lýðræðissinnuðu, þ.e. and-