Þjóðviljinn - 29.05.1968, Page 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVHaJINN — Miðvifcudagur 29. miaí 1968.
—
Otgeíandi: Sameiningarflokkui alþýðu — Sósíalistafloklcurinn.
Ritstjórar: ívar H. Jónsson. (áb.). Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson
Framkvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjórn. aígreiðsla. auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustig 19.
Simi 17500 (5 linur). — Áskriftarverð kr. 120.00 á mánuði —
Lausasöluverð krónur 7.00.
Hver hefur rétt til að hag-
nýta auðævi heimshafanna
Útlemk ágengni og hroki
Jjeir sem ákafast stíga dansinn kringum alúmín-
kálfinn gefa sér sjaldan tóm til að stanza og
hugleiða, hversu mörgum og stórum vandamálum
er boðið heim um leið og erlendum auðfélögum
er hleypt inn í atvinnulíf íslendinga. í voninni
um alúmíngróðann heimta þeir í annarri hverri
grein og hverri ræðu að áfram verði hald-
ið á þeirri braut sem hafin var, nú sé um
þaið eitt að gera að búa nógu vel í haginn fyrir er-
lend auðfélög svo þau fáist sem flest til að leggja
fé sitt í atvinnuvegi á íslandi og sem mest auð-
magn. Fögnuður hins svonefnda Vinnuveitenda-
sambands íslands vegna alúmínsamninganna og
gremjan sem brauzt út vegna þess að Alþingi
vildi ekki að leppfélagið yrði beinn aðili að Vinnu-
veitendasambandinu bendir ótvírætt til þess, að ís-
lenzkt afturhald sjái í erlendum auðfélögum öfl-
ugan bandamann í stríði gegn hækkandi kaupi og
auknum réttinduim íslenzkrar alþýðu.
ginn forystumaður íslenzkrar verkalýðshreyfing-
ar, Guðmundur J. Guðmundsson, tók fast á
þessu máli á baráttudegi verkalýðshreyfingarinn-
ar í vor, 1. maí, sagði m.a.: „Ein af höfuðkröfum
okkar í dag er efling íslenzks atvinnulífs. í því
felst líka að gera atvinnulífið fjölbreyttara. Engin
þjóð heldur sjálfstæði sínu til lengdar, ef erlendir
aðilar eiga atvinnutækin og arðurinn flyzt úr
landi.- Hvemig haMið þið að umhorfs væri í dag,
ef erlend fyrirtæki ættu fiskiskipin og frystihús-
in? Þegar í dag er talað um að bjarga atvinnu-
lífinu í landinu á þann hátt, að erlendir aðilar
eignist verksmiðjur og fyrirtæki, þá skulum við
minnast þess að margfalt fjölmennari þjóðir en
við hafa glatað fjárhagslegu sjálfstæði sínu vegna
þess kverkataks, sem erlendir auðhringar hafa
náð á landiríu. Spyrjið þjóðir Suður-Ameríku, sem
búa yfir nær ótæmandi auðlindum, sem eru í
greipum erlendra auðhringa; óvíða er fátæktin
sárari né eymdin dýpri en einmitt þar. ísland verð-
ur aldrei efnahagslega sjálfstætt nema með sjálf-
stæði íslenzks atvinnulífs. Við sjáum strax, þó að
í litlu sé, í Búrfelli og Straumsvík, hvernig reynt
er að gera íslendinga að annars flokks þjóð í sínu
eigin landi“.
Quðmundur bendir þarna á stórvandamál, sem
verða til um leið og erlendum auðfélögum eru
veitt margskonar forréttindi í atvinnurekstri.
Nærri liggur sú hætta, að hinir hrokafullu eigend-
ur og stjórnendur þessara fyrirtækja hugsi sér að
íslenzk alþýða hljóti að vera upp til hópa jafn við-
ráðanleg og stjórnmálamenn þeir og viðhlæjendur
sém þeir hafa mest umgengizt, og muni þeim brátt
óhætt að taka að setja íslenzkri verkalýðshreyf-
ingu kosti. Þama þarf verkalýðshreyfingin að vera
vel á verði um réttindi sín. Hinir erlendu að-
skotamenn þurfa að skiíja það strax, að hér á ís-
landi eru þeir ekkert „Herrenvolk“, heldur ber
þelm að hlýðnast lögum og venjum fslendinga. {
skiptum sínum við íslenzka alþýðu og íslenz!
verkalýðsfélög, sem á öðrum vettvangi. — s.
Heimshöfin þekja 70% af yf-
irborði hnattarins. Yfir hverju
býr þetta geysimikla vatns-
magn? Nýbirt skýrsla Samein-
uðu þjóðanna svarar því: Bæði
verulegu magni af málmum og
miklu magni af dýmm og
gróðri sem ætti að gera mann-
kyninu fært að sækja miklu
meira af lífsviðurværi sínu í
grcipar hafsins en þau 2-3%
sem nú eru sótt þangað. Tæknl-
byltingin er í þann veginn að
Iciða til betri hagnýtingar á
auðæfum hafsins. En hver á i
rauninni þessar náttúruauð-
lindir? Þessari spurningu hafa
stofnanir Sameinuðu þjóðanna
einnig orðið að velta fyrir sér
upp á síðkastið.
Bigmarétturinn kocm til um-
ræðu á fundum Allsherj arþi ngs -
ins 1967, þegar Malta lagði
fram tillögu um, að Samein-
uðu þjóðimar skyMu kamina,
hvort hafsbotninn og landigrumm-
ið uitan núgildandi landheJgi
yrðu mieð noikikru móti varðveátt
til friðsaimllegra þarfa eimigömigu
og hagmiýtt í þégu alis mann-
kyns. .
Hafeibotninn er edna svæðd
jarðarinnar, sem ekkd er hag-
nýtt á skynsamiegain hátt, enda
þófet hann hafi að geyma geypi-
mikið magn af málmum og
öðrum auðlindum, í mörgum
tilvikum langt fram yfir það
sem þurrlemdið hefur að geyma,
sagði fuiltrúi Möltu. Nútima-
tækni mun brátt gera mönnum
kleift að hagnýta þessd auðæfi
með arðvænllegum hætti.
.. Fulljrúi Möltu benti é, að þá
kynni að verða hætta á sam-
keppni þjóða um aþ leggja und-
ir sig stór svæði af hafsbotn-
inum og hægt væri, jafnvel með
hervaldi, og ef táj. vill kynni að
leiða af þvi geislavirka óhreink-
un hafdjúpanna. Örfá voldug
riiki gæitu slegið edgn siinni á
auðæffin. Þetta yrðd að koma í
veg fyrir, þar sem heimshöfin
og haffsbotminn væru eign atls
mannkytns.
Um þetta varð Alisherjar-
þingið saimmála og setti á laigg-
imar sérstaka neflnd — sem
bæðd Island og Noregur eiiga
sæti í — í því skyni að leggja
fyrir Allsherjarþingið 1969 áldts-
gerð uim það, hvað sé gert og
edgi að gera á þessurn vettvanigi.
sett saman
aðra
að fjalla um lögfræðilega
málsins, hina til að fjalla
um tæknileg og efnahagsleg
vandamál.
Nefndin hiefur ^nú
tvær ran n sók n amefn di r,
tjjl £
hlið
Ónotaðar auðlindir
Jafnfraimt lagði skrifstafa Sþ
fram skýrslu um auðlindir hafs-
ins. Er hún nú til meðferðar á
fundi Bfnabags- og félagsmélá)-
ráðsins, sem setið hefur á rök-
sitólum í N.Y. í mafmánuðd.
1 skýrslunrli segir, að verulegt
magn aff óuinnum málmefnum
sé bæði í klöppinni undir
heiimsihöifunum, í meira eða
mdnna lausum dreggjum á hafs-
botni og upplieyst í sjónum.
í kiöppinmd má finna olíu,
köd, jám, dýra málma o.s.frv.,
en sennilega meira af effnum
sem eru skýld jarðmyndunum
undir höfunum, svo sem króm,
nik'kei; kóbolt og platínu. Botn-
dreggjarmar á miklu hafdýpi
hafa fyrsit og fremst að geyma
fosfór og mamgan.
Að sjórinn hafd að geyma
málmblöndur sem orðið geta
mikdlvægar í framtíðinnd, hafa
menn gert sér Ijósf eftir að
uppgötvaðir voru „heitir blett-
Hafdjúpln geyma margvísleg auðæfi.
Einstæð efnahagsþensla, en
kjör fátækra versna sí og æ
-<$>
Samkvæmt nýbirtu efnahags-
yfirliti Saimeinuðu þjóðanna
heffur efinahagsþenslan um hedm
allan síðustu tvo áratugi verið
einstæð. Fleira fólk en ánokkru
öðru skeiði heimssögunnar hef-
ur orðið fyrir áhrifum þessarar
þróuiraar, og sennilega haifa tekj-
ur aukizt með jafnari hætti og
örar en nokkru sdnind fyrr.
Eins og stendur eru jarðar-
búar sér betur meðvitandi um
skilsmun landa og hópa landa
en raokkum tíma áður. Þau lönd
sem verst voru á vegi stödd fyr-
, ir 20 árurn hafa sízt verið þess
umkiomin að fæira sér í nyt hirn
efnahagslegu framffaraöfil. Þrátt
fyrir frammdsifeöðu, serar sögulega
séð má virðast merkileg, hafa
mörg þessara landa orðið að
taka því áð efnaíhagsásitand
þeirra hefur versnað.
í skýrslunni segir, að verzl-
unarþróuirain hafi vakdð effa-
semdir uan, að tvö markmið, sem
Allsherjarþing Sameánuðu þjóð-
araraa haffa sett, séu í raunimni
------------------------®
• Ísland og staða
flóttamannanna
Mand varð hinn 12. aipríl sl.
tólfta ríkið sem gerðist aðdii að
sáttenála Sameinuðu þjóðaniraa
frá 1967 um stöðu fLóttaimamna.
Sáttmálinn víkikar hina lagalegu
vernd sem samlovæmt filótta
maranasáttmálanum frá 1951 er
veitt fllóttaifóllki, þaniraig að hún
nær nú til nýrra fllóttairraanna-
hópa. Danmörk, Noregur og Sví-
þjóð eru meðal þedrra landa
sem áður hafa gerzt aðilar að
sáttmólanum. (Frá Sþ) i
fullnægjandi: 1%. af þjóðartekj-
um hinna auðuigu landa til þró-
uniarhjáipar og 5% árlegur
vöxtur í brúttó-þjóðarfram-
leiðslu vanþróuðu landanna í
lok þróunaráratugsdns (1970).
Samt er eniginn vafi á því, að
•þessi miarkmið hafa haft öirv-
andi áhrif. Án þeirra umræðna,
sem þau hafa vakið bæði í edn-
stökum löradum og á allþjóða-
vettvan,gi, rnundii viðleitni bæði
iðnaðarlandanna og varaþróuðu
laradanna sennilega hafa orðið
talsvert rninni en raun varð á.
1 skýrslunni er einnig lögð rfk
áherzla á nauðsyn þess .að
leggja til atlögu við þróuraar-
vandamálin f hverju einsitö!ku
landi og gera áætlanir land fyr-
ir land.
Fólksfjölgun og framleiðnl
Árleg fólksfjölgun varaþróuðu
landanna hefur auk'izt úr 15
miljónum á árunum 1930-50 upp
í 37 miljónir á árunúm 1960-
65, segir í skýrslunmi. Þetta
hefur torveldað það verkeffnd að
halda uppi þeirri neyzlu og því
mienntunarstigi á hvem einstak-
ling, sem þörf er á til að við-
halda og helzt auka meðal-
framleiðnii hvers lands. Efflna-
hagsdegar framfar'r velta fyrst
og fremsf á auikirau framla,gi og
afköstum ednstakldraga á öllum
wiðum.
Skýrsla Sameinuðu þjóðanna
World Economic Survey, 1967)
kemur út í tveimur hluitum. Sá
fyrri er helgaður efnahagsþró-
unirani tvo undainfaima áratuigi,
eirakanlega í vanþróuðum lönd-
um, en hinn seirorai fjallar um
ástandið eins og það er raú.
'FráSþ)
ir“ í hinu kyrrstæða botnsvæði
í Rauðahafi. Þedr reyndust hafa
að geyma zínk, kopar og öranur
rraálmeffrai í allt að 50.000 sinn- '
um þéttari blöradu en almenrat
gerist í sjó.
Þörf er á verulega bsettri^
tækni til að hægt sé að nýta
með hagnaði auðlindirrpr í höf-
umuim. Það þarf frelkarí rarara-#
sókndr og betri jarðfræðiupp-
drætti. Enmfremur beradir
skýrslan á nauðsyn þess að gera
sér Ijósa grein fyrir réttairihlið
máisáras. Án siíkrár könnuiraar er
ekki hægt að búasf við því, að
fyrirtæki otg staEnanir leigigá
fram þó tugi mdljóna dollara
sem leggja verður í skdp, útbún-
að og aramað sMikt.
Genffarráðstefnan 1958 siettá
regluir um réttindi tdl að hag-
nýta landigrunnið, en sátitmél-
jnn, sem samiþykkibur var, kveð-
ur í raiunirarai ekki endanletga á
um, hvar ytri mörk lögsögu
hverrar þjóðar skuli liggja.
Þörf mundi vera á alþjóÁlegri
eftdrlitsstaflraun með vrðtækum
heimdldum til að vedta leyffi tál
raransdkna og hagnýtingar og til
að krefjast afgjalda og umiboðs-
launa.
Fæða úr hafinu
í öðrum kaffla skýrsluranar seg-
ir, að við mundum geta sótt
miikliu meira af fæðu harada
möranum og skepraum úr heirais-
höffunum. Þó eru það ekki fyrst
og flriemst fiskiveiðar, sem meipn
haffa í huiga, heldur mi'klu flrem-
ur veiði lindýra og spendýra
sem og jurfearælkt.
Skilyrði þess er þó, að við fá-
uim rraeiri vitneskju um um-
hverffi haffsins. Veiðiitæknin er
áEuIilnægjaradi. Margar dýratec-
uiradir, sem eru ekki nýttar nú,
muradu mieð lr'kkuðum veiði-
kostnaði geta orðið arðvæn-
legiar. Enrafreimiur eru veiði-
reglur í rraönguim tilviikum ó-
þairflega straragar. Flestar dýra-
tegundár í hiöfunum mætti að
skaðlausu veiða mieira en gert
er.
1 skiýrslunnd eir lögð rík á-
hierzla á ýrraiss koraar kólkrábba.
Þessd sædýnategund er mikil og
raálega óunnin rraaifevælaauðlind.
Það er eánuragis í Japara, Suð-
ur-Bvrópu og á örfáum svæðum
öðrurra, sem kolkrabbi er hag-
nýfebur til rraanneldds. Kolkrabb-
inn er bæði bragðgóður og nær-
ingarrikur, en úifitið er honum
andstætt.
Ástæða þess að svo htið atf
fæðu marankynsins er sófet í
greipar hafsiins er fyrst og
fremst sú, að við látuim okkiur
nægja að vedða hina villtu dýra-
stofna. Með sœdýrarækt undir
strön,gu etftirliti og ræktun ju.rta
i ,,hafyrkju“ yrði ástanddð aMt
aranað era það er n,ú. (Frá Sþ).
/

Ég biö Þjóðviljann að flytja öllum þeim
sem sýndu mér vinarhug á sjötugsafmœlinu
\
mínar innilegustu þakkir.
BRYNJÓLFUR BJARNASON.
Námskeið / notkun
rafreikna
Ráðgert ©r að halda FORTRAN námskeið. á næst-
unni. — Miðað er við, að þátttakendur hafi stund-
að háskólanám í verkfræði, náttúruvísindum. hag-
fræði eða viðskiptafræði.
Væntanlegir þátttakendur hringi í síma 21347 kl.
14 til 17 fyrir 5. júní n.k.
Reiknistofnun Háskóians.