Þjóðviljinn - 19.09.1968, Blaðsíða 7

*

: :.V-;
>

??>■#»>><<
■
{<<<: .«SÍ :*v
í
[■Í5>»>>>>S;.

<•: :•
• . >
A 'M v' • ■ •. •
. :• ■■ '•■ •:■:•. •■•.
VILBORG
HARÐARDÓTTIR
SKRIFAR
FRÁ
TÉKKÖSLÓVAKÍU
SÍÐARI HLUTI
\
Á villigötum
Eins og á&ur er sagt eru götu-
skilti og húsnúmer horfin, en
þetta var skorað á fólk að fj ar-
l*g.ia til að villa um fyrir inn-
rásarmönnum. Þess í stað sjást
víða prentuð götuheiti og heita
nú margar götur orðið Svoboda
Tríöa, Dubcékova Trída, Cís-
arska ulice o.s.frv. Hvernig tek-
izt hefur með þessu að villa
íleiri en Rússa hefur þegar
kornið fram og í leit að fólki sem
við þekkjum áttum við eftir að
rekast enn betur á þetta.
Vinkona min á heima í götu
sem heitir Natousová og er í
hverfinu Smíshov Þangað tók
ég leigubíl til að heimsækja
hana. En bílstjórinn þekkti ekki
götuna og þar sem engin sknlti
né númer voru á húsunum lent-
um við i mestu vandræðum.
Fólk sem við spurðum til vegar
yppti öxlum og íylgdi þar með
boðorðunum tíu, sem fræg urðu
á stríðsárunum hér og hafa nú
verið tekin upp aftur: Ég veit
ekki, ég heyri ekkf, ég gegi ekki,
ég skil ékki, ég rnan ekki, get
ekki o.s.frv. og enda á ég gleymi
ekki. Loks tókst bílstjóranum
Fimarrtudagur 19. septerriber 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA J
voru líka bræður. CCCP=SS
sést víða, einnig SSSR með
fyrstu tvö essin skrifuð rúna-
letri eins og merki SS-foringja
nazist.a: H S R. Hakakrossinn
er teiknaður inn í rauðu stjöm-
una og á hamars- og sigðar-
merkinu er sigðin orðin að eit-
urnöðru.
Það mætti fylla margar blað- \
síður með áletrununum, svo ekki
sé talað um spjöldin eða vegg-
blöðin, þar sem mjög viða kem-
ur fram Svejksk kímnigáfa
Tékkanna, sem er illþýðanleg.
Dæmi: Auglýsing. Skipti á ó-
bundnum Lenín fyrir bundinn
Bresnéf. í blöðum sem komið
haf út leynilega eftir innrás-
ina, ber einnig mikið á þessu,
þrátt fyrir aivöruna. Vomandi
gefst siðar tækifseri til að segja
betur frá þessari útgáfustarf-
semi sem er kapítuli útaf fyrir
sig.
LITAZT
UM
ÍPRAG
PRAG —- Loks komum við á
aðaljámbrautarstöðina í Prag.
Hvað nú? Enginn býst við okk-
ur, eniginn tekur á móti okkur,
þvi að ekki var hægt að senda
skeyti um komu okkar. Við höf-
um ekkert hótelherbergi. Ekk-
ert. Og eftir allar sögumar um
útlendingaeftirlit Rússa fer
heldur betur um okkur þegar
við sjáum að fullt er af þræl-
vopnúðum sovézkum hermönn-
um á stöðinni. Hljóta þeir ekki
að sjá, að við erum útlending-
ar?
( leit að
næturstað
Við ákváðum að biðja for-
eldra tékkneskrar kunningj a-
konu á Islandi að skjóta yfir
okkur skjólshúsi um nóttina.
Við höfum heimilisfangið, en
vantar síipanúmerið. En í síma-
klefum jámbrautarstöðvarinn-
a-r eru engar símaskrár. Ekki
heldur í símaklefunum utan-
húss. Það er sama hvemig við
reynum, hvergi er símaskrá. —
Síðar var okkur sagt, að síma-
skrár hefðu verið fjarlægðar úr
öllum opinberum símaklefum
til að gera hemámsvöldunum
erfiðara fyrir ef þeir ætluðu
að handtaka menn.
Það var orðið dimmt og okk-
ur tókst ekki að ná í nokkum
leigubíl svo við gengum af stað
með ferðatöskurnar. Ætluðum
að reyna að komast í síma í
einhverju veitingahúsi, þurftum
líka að fá .okkurv að borða, því
enginn veitingavagn var í lest-
inni. E.n hvemig sem við reynd-
um, var ekkert einasta veitinga-
hús, ekki smákrá, opin. Öllu
Slíku var lokað kl. 5 vegna hins
ótrygga ástands.
Vegna viðgerða við Smetana-
leikhúsið og byggingar þing-
hússins við hlið þess var gat-
an lokuð og við urðum að
■^beygja af leið. Og nú hófst hálí-
gerð martröð. Hingað til höfð-
um við hájdið, að við þekktum
Prag sæmilega vel, síðan við
bjuggum hér. En nú voru göt-
umar illa lýstar, aðeins eitt og
eitt götuljós á stangli og það
sem verra var: engin götuskilti,
Heiðursvörður við Venesláusarstyttuna.
engin húsnúmer. Við vissum
varla hVar við vorum!
Allt í einu stóðum við fyrir
framan útvarpsstöðina. Við
höfðum auðvitað heyrt um á-
tökin þar í fréttunum. Samt fór
hrollur um marni við að sjá
sundurskotnar rúðumar og
skotbrot í veggjum og okki sízt
gapandi tómar gluggiatóttir
brunninna húsa í kring. í al-
gerleiga óupplýstri hliðargötu
við útvarpsstöðina stóðu marg-
ir skriðdrekar. í næstu hliðar-
götu líka. Þeir voru þá okki
komnir longra burt on þetta,
þótt sagt hcfði verið í fréttun-
um, , að þeir væru horfnir af
götunum-'i Prag.
Okkar sannleikur
og þeirra
Við hröðuðum okkur burí,
kotnumst loks að raun um, hvar
við vorum stödd og héldum þá
að húsi alþjóðlegu stúdentasam-
takanna, þar scm við eigum
vini. Þar var búið að taka nið-
ur skilti samt/akanna, ©n á hús-
veggnum stóð: Long live Dub-
cek! Auðvitað var enginn að
vinna, en næt.urvörður vísaði
okkur á hótel í næstu götu, sem
auðvitað hét ekki lengur Zítna,
heldur Svolx>dová Trida. Kona
sem við hittum á leiðinni fylgdi
okkur á hótelið, en sagði, að
eiginlega væri útgöngubann og
ætti íólk ekki að vera á ferli
eftir myrkur. Samt swum við í
sömu götu hóp tékkneskra ung-
menna á tali við sovézka her-
menn í skjóli skriðdrekanna.
Svona viðræður'eru mjög al-
geng sjón hér þessa dagana og
reyna Tékkamir að leiða her-
mönnunum fyrir sjónir, hve inn-
rásin og hemámið sé ranigt, að
héb hafi engin gagnbylting ver-
ið í vændum og engin hætta á
henni. Dátamir svara, sumir
æstir, flest.ir þó rólegir. „Okk-
ar sannleikur og þeirra • sann-
leikur“. sagði maður sem ég
spurði um hvað væri verið að
tala. í byrjun var fólk hvatt
til slíkra samræðna við her-
náméliðana, en þegar í ljós kom.
hve tilgangslaúsar þær voru,
varð stefnubreyting og fólk beð-
ið að skipta sér ekki af þeim.
Það er einkum unga fólkið, sem
enn reynir að tala við hermenn-
ina. Þeir standa m.a. á verði
fyrir utan allar ritstjómarskrif-
stofur blaða hér, nema Rudé
Pravo, sem endurheimti sitt hús
tyrir nokkrum dögum og er ný-
lega farið að koma út þaðan.
Önnur blöð eru enn gefin út
neðanjarðar, eins og það er
kallað. Þá hafa sovézkir haldið
sjónvarpsstöðínni þar til í
fyrradag, útvarpsstöðinni einn-
ig, en útvarpað er annars staðar
frá allan daginn. Aðalpósthús-
ið hefur einnig verið umsetið
og að því að sagt er ríkir ströng
ritskoðun á pósti sem úr landí
fer.
Gengið um mið-
borgina
Við búum nú rétt við miðbæ-
inn. Það fyrsta sem við sjóum
Við Venesláusarstyttuna. Þjóðminjasafnið í baksýn.
frá hóteldyranum er lítil gata,
full a£ sovézkum skriðdrekum
og brynvörðum bílum, — 'ég
taldi 11 — ásamt tilheyrandi
liði. Snúa drekamir rassinum
i okkur, en byssunum að her-
búðum tékkneskra í stórhýsi
hinu megin götunnar.
Fyrsta morguninn okkar hér,
30. ágúst, fórum við auðvitað
strax í gönguferð urh miðbæ-
inn. Ég cviss um að ég fer
ekki með ýkjur þegar ég segi,
að á hverju einasta húsi og í
hverjum einasta búðarglugga
voru áletranir, málaðar eða á
spjöldum. Sums staðar ljóð, til-
kynningar og teikningar. Einn-
ig em límd upp dagblöðin sem
koma út leynilega, Tékkar vilja
ekki seg.ia ólöglega.
í Na Prikope og Václavské
Námestí voru alls staðar hóp-
ar fólks fyrir framan spjöldin
að lesa og skrifa upp. Ég spurði
hversvegna það væri að skrifa
l>etta upp. „Við vitum ekki hvað
það fær að vera þama lengi“,
svaraði ungur maður.
Af máluðu áletrununum er
langmest af Farið heim, bæði á
tékknesku og rússnesku, líka á
skrítinni ensku: Rús go home
og Rús go to Heel. Við biðum
eftir ykkur í 6 ár. nú munum
við ekki gleypia ykkur í 100 ár,
sjáum við á tveim stöðum. Len-
in vaknaðu, Bresnéf er orðinn
brjálaður! Moskva 1800 km.
Drepist hernámsliðið! Drepist
svikararnir! Sums staðar em
skrifuð upp nöfr, svikaranna:
Indra, Bílak o.s.frv. Einnig núm-
er á bílum, sem fólk átti að
vara sig á. Svo er að sjálf-
sögðu mikið af hyllingu til for-
ingjanna. Mest ber é Dubcek og
Svoboda, en nöfn þeirra eru á
öðru hverju húsi og myndir af
þeim í búðargluggum. Lifi Dub-
cek, lifi Svoboda. — Við erum
með ykkur. Einnig Lifi Pavel
lifi Smrkovský, Cernik, Cisar,
Kriegel... Á einum stað sjáum
við málað á þýzku: Ulbricht.
það sem þú styður nú, mun
snúast gegn, þér. Fyrir neðan
hefur verið bætt við: Þjóð þir
getur ekkert að þessu gert.
Stingandj áletrun: Kaln og Abel
Plakat í Prag: A gröfina er
lelrað Frjáls Tékkóslóvakia. —
Vfirskrift er: Og aftur erum
við vinir til eilífðarnóns. Og ná-
unginn til vinstri táknar Sovét-
ríkin.
að sannfæra fólk um að ég væri
hvorki svikari, njósnari né
Rússi og reyndist þá auðvelt að
finna bæði götu og húsnúmer
fyrir okkur.
í Opletalová-götu, se»n er í
miðbænum, éttum við í sams-
konar erfiðleikum með að finna
húsnúmer kunningja okkar og
datt þá í hug að fara inn í hvert
hús og lesa á póstkassana. En
heldur var það til lítils, þvi auð-
vitað höfðu öll nöfn verið fjar-
lægð af kössunum, jafnvel skrif-
að eitthvað annað. eins og t.d.
í einu húsinu, þar sem á 21
póstkassa stóð æ Og aftur nafn-
ið Josef Novák. Það var herra
Jösef Novák. Josef Novák 97
ára, Josef Novák elzti, Josef
Novák junior, Josef Novák þetta
og hitt. Við skemmtum okkur
konunglega við að lesa þetta.
Hinum megin við Opletalovu
er fallegur, stór garður. þar sem
rússneskir hermenn hafa nú að-
setur og er garðurinn fullur af
skriðdrekum, flutningabílum og
hessum brynvörðu byssubílum
sem ég kann ekkj sð nefna. Allt
Framhald á 9. síðu.
I
I
*
4