Þjóðviljinn - 22.09.1968, Page 12

Rœtf viS frétfarifara ÞjóSviljans í Prag:
VAXANDI KVÍÐI OG VON-
LEYSI I TÉKKÓSLÓVAKÍU
Þjóðviljinn hafði í gær
símasamband við Vilborgu
Harðardóttur, fréttamann, sem '
enn dvelst í Prag, og sagðist
henni þannig frá um ástand-
ið í landinu:
í stad beislkju og reiði i
garð Sovétríkjanna sem var
me&t áberandi etftir fyrstu
viku hemámsins ríkja nú
kviði og vonleysi. Það er
sama við hvem er talað,
■flokksmenn eða flokksleys-
ingja, verkamemn eöa embaett-
ismenin, enginn býst við ödr-
um breytingum en illum ein-
um. Menn spyrja sjáitfa sig,
og þá ekki ' sízt félag.ar
Kommúnistaflokiksins: Er , ág
eimn atf 40.000, en þá tölu
hátfa irtnrásarríkin netfnt, um
fjölda „gagnbyltiniganmarína."
Margir fara huldu höfði, soía
aldred . heima og sotfa aldrei
nema tvær nætur á hverjum
sitað. Þetta á ékki sízt við um
fréttamenn og blaðamenn, rit-
höfunda og menntamenn.
Þrjú atf fyrri blöðum koma
dkki út, Literamy Listy,
málgagn rithöflundasambands-
ins, Reporter, málgagn blaða-
mannasambandsins, og Stud-
ent, blað stúderutasamtaíkanna.
Enginn veit lenigur við hverju
má búast, því sovézk blöð
hálda áfram árásum á tékkó-
slévösk blöð, útvairp og sjón-
varp og kvarta sérstaklega
umrian því að ritskoðun sé
eikki1 nægilega virk. Raunar
hafa tékkósQjóvaskir blaða-
menn verið mjög snjaffir i
fréttaflutningi sínum; þeir
gefa fólki sífellt tækifæri til
að lesa miUi línainna. I sjón-
varpi er til dæmis gert mikið
að því að lesa orðréttar lang-
ar frásaignir úr- bJöðurn
„bræðraflokkanna fimm“ um
ástandið i Tékkóslóvakiu;
þessar frásaignir eru fluttar
grafaivarlega og afhugasemda-
laust, eins og um hilutlausar
fréttir væri að ræða — en
lamdsmenn sam þekkja á-
standið af eigin raun eiga auð-
velt með að draga sínar á-
lyktanir. Sovétríkin heimtfa
hins vegar að iékikósllóvaskir
fréttamenm taki undir þennan
fráleita áróður og geri hann
að sínum.
Otfsóknir gegn einstökum
mönnum halda áfram í so\r-
ézkum og austur^ýzkum blöð-
um, og eru margir fámir úr
laindi af þeim sökum. Til að
mynda hetfur verið ráðizt of-
boðslega á Pelikan sjónvarps ■
stjóra, en hann var jafnflramt
formaður þeirrar þimigdeildar
sem fjallar um utanríkissám-
skipti, og hetfur hamn farið úr
landi. Árásir austunþýzkra
blaða hafa verið einna siðlaus-
asitar og þau hafa opinskátt
heimtað persónulegar ofsókn-
ir. Austur.þýzk blöð hatfa sipuirt
hvemig það ástand geti hafld-
izt að 40.000 „gaginlbyltingar-
menn“ séu í Tékkóslóvalkíu án
þess að nokkur sé handtekdnn.
Hafa þau m.a. birt nöfin 29
„gagnbyltdnganmanna", en þar
er aðailega um að ræða
blaðamenin, m.a. marga hjá
Rude Pravo, aðailmálgagni
Komimúniistaflokíksins.
Enginn - bilbuigur er á sam-
heldni aflmennimgs og trausti
því sem menn bera til ríkis-
stjómarinmar. Ég hetf ekki
hitt nokkurn mann sem ekki
var sannfærður um réttmæti
þeirrar stefnu sem tekin var
upp í janúar, jaífnt á sviði
etfnahagsmála sem auki'ns
frjálsræðis í opinfoeruim um-
ræð-um. Eniginn etfast hefldur
uim það að forustumenn lands-
ins, sem fluttir voru nauðug-
ir til Sovétríkjanma í sam-
bandi við Moslkvusamningana,
hatfi gsrt allt sem i beirra
valdi stóð til þess að vwnda
það sem uinnt var að vemda,
Eitthvert ríkasta einkennið á
ástandinu er það einlæga
traust — og mér liiggur við að
segja ásit — sem þjóðin ber til
leið-toga sinna, Svoboda, Dulb-
ceks og annarra. Hins vegar
óttast fólk að þieiim verði smótt
og smétt bodað bu-rt, eins og
. verið hefur að gerast að und-
anförnu. Fólk spyr almennt:
Hver er næstur — og talið er
að röðin sé nú komirn að Dzur
landvarnamálaráðh. Margir
teflja að áætlun Sovétríkjanna
sé sú að bola smátt og smótt
burt öfllum nánustu samstarfs-
mönnum Dubceks, þar til
hann standi einn etftir. Harnrn
etr svo ástsæll að Sovétríkin
hafa ekki enn dirtfzt að beána
hreinsumum sínum að honum.
Ekki er annað hægt en dást
að samstöðu og eimhug Tékkó-
slóvaka við þessar aðstæður,
og það eru þeir eiginleiikar
sem fyrst og fremst hafa
bjargað þjóðinni frá enn öm-
uríegri öríögum enn sem kom-
ið er. Þetta er í fyrsta skipti
í sö'gu Tékkóslóvakíu og etf til
vill í íýrsta sfcipti í sögu
nokkurs lamds, sem innrásar-
liði hetfur efcki tekizt að finna
neina umiboðsmenm, efcki
koma á laggimar neiwnii lepp-
stjóm. Fóllk seigir: Vitneskjan
um þennan siðferð'iflega sityrk
verður ekfci frá okfcur tekin,
sú staðreynd að þjóðarhags-
munir hafa verið öllum otfar
í huga en einkahagsmunir, og
það er þessá sdðtferðilegi styrk-
ur sem von.irmr um framtíð-
ina eru byggðar á. Eiinnig
gerir flóHk sér vonir um að
hin einarða afstaða kommún-
istatfloikka og verklýðsflokka i
Vestur-Evrópu geti torveldað
fyrirætlanir hemámsliðsdns.
Sunnudagur 22. september 1968 — 33. árgangur — 202. töluiblað.
Ráðið í flestaÐar
skólastiórastöður
Nokkur kennaraskortur virðist
ætla að verða úti á iandi í vet-
ur og vantar sérstaklega réttinda-
fólk í barnafræðslu. Nóg er af
kennurum með réttindi í Reykja-
bík, Kópávogi, Hafnarfirði og
suður með sjó og ráðið hefur
verið í flestar skólastjórastöður.
Sigurður EyjólfSson, deildar-
stjóri á FræðslumálaskrifstDlfunni
gaf Þjóðviljanum þessar upplýs-
ingar. Kennararáðningar fara
þannig fram að umsóknir berast
skólanefndinni og síðan fáum við
þær í hendur, saigði Sigurður, og
vantair ennþá nokkuð alf bam-
kennurum með réttindi, úti á
landi.
Er Sigurður var spurður um
ráðningar nýrra skólastjói*ia saigði
hann að búið væri að ráða í
flestar skólastjórastöður sem
lausar . hefðu verið. Allmargir
skólast.iórar væra nú skipaðir
eftir að hafa verið settir skóla-
st.iórar í eitt ár.
Aðeins einn nýr skólastjóri tek-
ur til starfa nú f haust í Rvtfk.
Er þaö Friðbjöm Benónýsson sam
tekur við skóflastjórastöðiu Aust-
urbæj anskól ans af Elmari Þor-
valdssyni. Jón Hjálmarsson, sfcóla
stjóri á Skógum verður.nú skófla-
stjóri .gagnfræðaskólans á Sefl-
fossi og hefur ekki verið ráð-
inn nýr skólastjóri á Skógum, en
umsdknarfrestur efcki útrunnjnn.
Þær breytingar verða í bama-
og uniglingaskólanum á Suðureyri
við Súgandafjörð að Þorbjöm
Friðrtfkisson, skólastjóri hættir þar
en við tekur Guðmundur Frið-
geirsson. Á Riaufarhöfin hættir
Guðmundur EirfkssiDn skólastjóri
bama- og unglingaiskóflans, fyrir
aldlurs sakiir, og við teflcur Angan-
týr Einarsson. 1 barna- og gaign-
fræðaslkólanuim á Blöniduósd tefcur
Bergur Felixson við af Guðmundi
Ólalfssyni, skólastjóra. Þá má
nefna að PáB Gunnarsson gegnir
skóflastjórastöðu við bamaskólann
á Akureyri á meðan TrygRvi
Þorstéinsson fer í cins árs orlof.
KR tcmaði
fyrri leiknum
1 fyrradag léku KR-irígar
gegn gríska liðinu Olympiakos í
Evrópukeppni bikarmeiisara í
knttspyrnu, og unnu Grikkir
með tveim mörkum gegn engu.
Báðir leikir liðanna fara fram í
Gri'kfclandi og verður síðari
leikurinn í dag.
Það verftur ekki Ieikift framar á sviöinu í Gúttó,
Bárujámið og spýtnabrakið liggvr út um allt.
Þessa dagana er verið að ríía
eitt af mierfcum húsum Reykja-
víkur, Góðbamplarahúsið, sem
kallað er í daglegu tali Gúttó.
Það stendur að baki Alþingis-
hússins og verður grunnur þess
notaður fyrir bifreiðar þing-
manina.
Það var í ársþyrjun 1887 sem
stúkumni Eimdngiunni vedttist leyfi
bæjarstjó'mar til að gera upp-
fyfllimgu í Tjömina fram atf AI-
þingisihússgarðinum, til að byggja
á fúndanhús. Leytfið var þóbund-
ið þeirri kvöð, að etf Alþimgi
teldi sór nauðsyin á lóðimini, yrðd
þetta væntanlega hús að vflkja.
Unnið var að því vaturinn 1887
að aka efni í uppfylflinguma vest-
am af Melum, og flögðu templarar
frtam millda ökeypis vinnu við
þennam umdirbúmdng, eða um 400
dagsverfc. Vorið 1887 hótfst bygg-
ing hússins og stóðu stúkumar
Einimgin og Verðandi að bygging-
unni. Um haustið 1887, 2. októ-
ber var húsið vflgt og tefcið til
notkunar. Var þaima um að ræða
aðaflhfluta hússims, funda.rsaflirm,
en hitt var byggt síðar.
Góðtemipliarahúsið var um
skeiö eina, og lengi vei st^ersta
samkomuhús bæjarins. Þar fór
f.ram hiin margvíslega funda- og
sikemmtistartfsemi reglunnar. Umi>
langt sikeið var það aðalleiiklhús
bæjarins og á sviðinu í Gúttó lék
Stefanía Guðmundsdóttir sitt
fyrsta hllutverk árið 1893. Þar
fóm fram guðsþjónustur Frí-
kirkjusatflnaðarims um skeið umz
kirkja þeirra var vígð 1903, og
þar héit bæjarstjórn Reyikjavífc-
ur fundi sina uim áraitugaskeið.
Þedr munu fáir hindr eldri Reyk-
víkinigar er ekki hafa verið gestir
í Gúttó á þeim margháttuðu
fundum, sýningum og skeimimt-
unum er þar batfa vteirið haldnar
í þessa átta áratugi.
Nú er að því komið að Aliþingi
noti rótt sdnn til lóðariminiar, og
rruum ætlumin vera eins og fiyrr
sogir, að gera grunn þoss nö bif-
nedðastæðd fiyrir þingimenn og
stanCslið Alþingis.
Og hér er múrbrot. — (Ljósm. Þjóðviljans A. K.).
Brauð undir lögboðinni ingti
FYRIR HELGINA hringdi' hús-
móðir á Akranesi til Þjóðvilj-
ans og bað blaðið að koma á
framfæri kvörtun yfir því, að
bakairíið á staðnum, Harðar-
bakarí, leyfðj sér að framleiða
og selja brauð, er hvergi nærri
stæðust vigt þá sem lögþoðin
er. Kvaðst konan hiatfia kært
þetta til verðgæzlumannsins á
Akranesi og hann myndi hafa
sent kæruna áfram til verð-
gæzlustjóra, en enginn úr-
skurðu.r væri kominn í mál-
inu enn.
KONAN KVAÐST fyrst hafa
veitt þessu athygli í ágúst-
byrjun í sumar. Kvaðst hún
síðan hafa vegið brauðin og
hefðu franskbrauð, sem eiga
að vega 500 grömm vexið
þetta frá 360 til 450 grömm
og lítil franskbrauð sem eiga
að vega 250 grömm voru að-
eins 180-220 grömm að þyngd.
SÖMU SÖGU er að segja um
rúgbrauð og normalbrauð, þau
fyrrtöldu eiga að vega 1500
grömm en hafa ekki farið yfir
1200 grömm, 'sagði bonan, og
normalbrauð sem eiga að vega
1250, grömm hafa ■ aldrei náð
1000 grörmmum.
/