Þjóðviljinn - 29.11.1968, Blaðsíða 3

Föstudagur 29. nóvember 1968 — ÞJÓÐVHjJINN — SIÐA J
Pyntingar í stöðvum
Nato rétt utan Aþenu
Vitni skýra frá misþyrmingum — fulltrúar herforingja-
stjórnarinnar játa tilvist tilgreindra NATO-stöðva
Óvænt ræða á háskólahátíð
Á árshátíð Kaupmannahafnarháskóla hinn 21. nóvember
síðastliðinn komst stúdentinn Finn Einar Madsen stud.
psych utan dagskrár i ræðustól í hátíðasalnum og hélt har
ræðu gegn „þeirri yfirstétt sem öllu ræður í háskólanum“
og fyrir „sameiginleeum hagsmunum launbega og stúd-
enta“.
STRASSBORG 28/11 — Frönsik lögregla er á verði utan við
hótelið þar sem tveir Grikkir, Contantinos Meletis og Pant-
elis Marketakis búa nú í Strassborg, en þeir áttu að bera
vitni í rannsókn Mannréttindanefndar Evrópuráðsins á að-
stæðum í Grikklandi. Þessi rannsókn fer fram vegna kæru
frá ríkisstjórnum Noregs, Svíþjóðar og Danmerkur.
Óttast er að útsendarar herforingjastjórnarinnar geri úr-
slitatilraun til að ná þeim aftur, en þeir struku úr sendi-
nefnd Grikklands og leituðu hælis hjá norsku sendinefnd-
inni á sunnudagskvöld.
Talið er að milli fjörutíu og
fimmtíu menn úr grísiku leyni-
lögreglunni séu nú í Strassborg.
Vitnin stru-ku úr bækistöð grísku
sendinefnídiarinnar í Hotel Mai-
son Rouge á sunnudagskvöld og
leituðu hælis hjá norsku sendi-
nefndinni, þar sem ]>eir höfðu
séð Norðmennina með Andreas
Papandreou.
Vitnin tvö hafa orðið að þola
alvarlegar pyntingar og bera
þess nokkur merki. Nú skiptir
meginmáli, segir fréttaritari
norska blaðsins Dagbladet, að
þeir fái að bera fram sinn sanna
vitnisburð fyrir mannréttinda-
nefndinni svo fljótt sem verða
má.
En hætta er á að herklíkan í
Aþenu muni hóta öllu illu. Flótti
vitnanna hefur vakið mikla at-
hygli á málinu. sem Noregur,
Danmörk og Svíþjóð hafa haf-
ið gegn Grikklandi. og mannrétt-
indianefndin getur ekki lengur
Um 150 stúdentar tóku þátt í
þessari aðgerð, og hölfðu þeir
venjulegt fólk eftir óréttlátum
reglum og eigin hofði. Við höf-
sjálfir látið prenta að'göngumiða ' um sjálf fengið bessa meðferð
Menningar- og fræðslustofnun ASÍ
Framihald aif 1. síðu
leitni ASÍ til fræðislustarfa os
þari gefast miklir möguleik’ar.
En allt of margt hefur líka
gengið grátlega seint og verður
það naumast alfsakað með nokkru
móti.
Eina alvarlega tilraunin, sem
gerð hefur verið til bess að koma
menningar- og fræðslumálun}^^,
þyðusamtakanna á fastan og
skipulegan framtíðangrundvöll
var stofnun M.F.A., en þar fór
sem fór o<g síðan eru liðnir þrír
tugir ára. Enda bótt þar væri
bæði hátt til lofts og vítt til
veggja og vissulega megi af
þeirri tilraun læra, þá hefur líka
. margt breytzt á beim tíma sem
liðinn er, og taka verður tillit
til þegar hugsað verður fyrir
skipulagsformum og stanfshátt-
um menningar- og fræðslustofn-
unar verkalýðshreyfingarinnar í
framtíðinni.
Það yfirlit, sem ge<ið hefur
verið um samþykktir fyn-i þinga
segir m.a. bá sögu að óskin er
til lítils ef ekkent afl er til að
framkvæma hana. Ég held mér
sé óhætt í nafni millibii|ganefnd-
ar í fræðslumálum að vara þing-
ið við þvi að óska mikils í þess-
um efnum, fyrr en komin er föst
skioan á mcnningar- og fræðislu-
míál samtafcanna.
I>au mál eru nú án elfla í
flokki stóru málanna. Sennilega
voru þau aldrei stærri en nú,
þe.'l’ar afdalabærimn er kominn í
bióðbraut bvera og dagurinn í
dag og dagurinn á morgun kreflst
þess að við svörum hverri spum-
ingu með kal<jri ró og veraldar-
hyggju. Hin öra tækni- og við-
skiptaþróun krefst þess að við
kunnum glögg skil á lörmiálum
atvinnu- og viðsikintalífs. svo við
fáum sveigt bau að börfum vinn-
andi fólks á íslandi en láttum
þau ekfci verða að Grófctakvöm
blindrar auðhvgeíu eriendra og
innlendra gróðamanna.
Um bað verður ekki deilt að
á grunni íslenzkrar alþýðu-
menntunar hvíla sfcnðir sjálf-
stæðrar bjóðmenningar á ís-
landi. Og ábyrgðin, af bróun
hennar og vexti færist æ meir á
herðar stéttarsamtaka hins vinn-
andi fólks. Þess ve™na ber okk-
ur skylda til að láta bað ekki
lengur undir höfuð leggja.st að
velja menníngar- og fræðislumál-
um alþýðusamtakanna heildar-
skipulag og vfðtækan og traustan
staTfsgrundvöll; Við vitum að
það verður ekki gert án mikils
starfs og mikilla fjármuna, en
bótt þeir séu elcki fyrir hendi
nú, vill millibinganefndin fara
bess á leit við bingið, að það
stigi fyrsta skrefið til þess að
gera slíkt átak mögulegt, enda
verði fénu varið eingöngu til
fræðslu- og menningarmála.
Menningar- og fræðslustofnun
albýðusamtakanna á vissulega
gmndvöll til að byggja á bar
sem er Vinnan. Bréfaskólinn og
Listasafn albýðu. En hér þarf
að nýta möguleikana og sam-
hæfa kraftana að einu markmiði
í nýju Menningar- og frasðslu-
sambandi alþýðu.
komið í veg fyrir að orðrómur
um rannsóknina sem fer fram
fyrir luktum dyrum breiðist út
í Strassborg, þrátt fyrir það að
aðilar og vitni gæti þagnarskyldu
sinnar.
Það hefur síjast út að gTÍska
sendinefndin hafi beðið margan
ósigur í gær.
Pyndingar í Natóstöð
Konstantín Marotis lautenant,
sem var yfirmaður í öryggisþjón-
ustunni og háfðj umboð til að
beita pyndingum, skýrði frá
leynilegri herstöð þar sem pytjt-
ingum er beitt rétt utan við
Aþenu.
Hann uppgötvaði þessa pynt-
ingastöð eftir valdarán ofurst-
anna í april í fyrra.
Það kom allmjög á óvart að
gríska sendinefndin viðúrkenndi
fyrir mannréttindanefndinni að
þessi herstöð væri til, en lýsti
jafnframt „hátíðlega" yfir að hún
væri leynistöð Nato. Njósnarar
og undirróðursmenn að austan
væru settir þar og flóttamenn
spurðir út úr.
Marotis svaraði því til að hann
hefði sjálfur farið með gtrískan
sjómann í þessa stöð. og hann
hefði aldrei séð bfmdaríska yf-
irmenn á þessu svæði.
Marotis hefur séð þjóna hoi?-
Cor i n.gj ast j ó m arirm a r drepa
landa sína, og hann giat nafn-
greint fómarlömbin. Gríska
sendinefndin lét spurningunum
rigna yfir vitnið, þegar nefndar-
maður einn beindi þeirri spum-
ingu til Grikkjanna hvort þetta
væri satt.
Nefndarmaðurinn skoraði á
rn'sku sendinefndina að afsanna
mái Marotis með því að færa
umrædd fómarlömb lifandi fyr-
ir mannréttindanefndina.
Full t.rú ar herforinigjaklíkunniar
svöruðu ensu um þetta. Þeir eru
í vamarstöáu.
Grikkir í útlegð segja að leyni-
bjónustumennimir sem misstu
bá Meletis og Merketakis úr
höndum sér ættu að hugsa sig
um tvisvair áður en beir snúa aft-
ur tii Grikklands. Nú eru tölu-
verðar líkur á því að þeir verði
sjálfir pyntaðir.
að hátíðinni eftir fyrirmynd
hinna löglegu aðigönigumiða.
Við inngang hátíðasalarins
voru fölsku miðamir teknir góð-
ir og gildir og ekiki einum ein-
as-ta af hinum sjálfboðnu stúd-
entum var meinaður aðgangur.
Þar sem margir höfðu fairið
að ráðum stúdentaráðs að koma
ekki til hátíðarinnar var nóg
pláss í salnum fyrir þessa 150
athafnasömu stúdenta.
Þegar konungshjónin, rfkiserf-
ingjahjónin, erfðaprinshjónin og
Margaretba prinsessa tóku sér
sæti klöppuðu stúdentamir ákáft.
Á meðao verið var að leika
fyrsta hluta hátíðakantötu eftir
Niels Möller og Carl Nielsen
börðu nokkrir stúdentar hurðina
að hátiðasalnum að utan, en
þeir höfðu safnazt þar saman
með rauða-n fána t>g vígorðaborða.
Á þeim var m.a. letrað: „Hvað
hefur herinn og kirkjan að gera
í háskólanum okkar?“ og „Þetta
er háskóli yfirstéttarinnar.“
Eftir að fyrsti hluti kantötunn-
ar hafði verið leikinn átti próf-
essor, dr. phil. Sv. Henningsen
vararektor að halda fyrirlestur
samkvæmt dagskránni.
En áður en að því kæmi var
Finn Einar Madsen kominn í
ræðustól. Eftir minniháttar deilu
við annan stúdent veitti Mogens
Fog rektor Finn Einar Madsen
brifgja mínútna ræðutíma.
„Ég er innritaður stúdent í
Kaupmannahafnar'háskóla. en á
dapskránni stendur' ekki að ég
haldi ræðu á þessari háskóla-
hátíð“, sagði MadiSen í upphafi
ræðu sinnar.
„Hvers vegna Æá -stúden-tar ekiki
að tala á áriegri hátíð í sínium
eigin háskóla? Hvers vegna er
aðeins fólki úr æðstu stéttum
þjóðfélagsins - boðið’ ti]" besearar
hátíðar?
Það er vegna þess, að nú sem
stendur er það þessi vfirstétt
sem öllu ræður í háskólanum, og
þangað hleypir yfirstéttin aðeins
sínum eigin bömum. Og okkur
þorir hún ekki að veita nokkur
áhrif á háskólann, þar sem ’.ið
störfum daglega, bví hýn vill
þvinga okkur til að verða eins
opg hún er sjálf.
En við viljum allt annað. Við
viljum ekki fylgja í fótspor henn-
ar og verða hjárænulegir vísinda-
menn sem ráða og ráskast með
svo lengi hér í háskólanum. Við
hö‘fum sjálf verið kúguð og svipt
sjálfsforræði og þess vegna vilj-
um við ekki taka bétt í þvi að
fa-ra þannig með óbreytta verká-
menn á vinnustöðunum og í sam-
féiaginu. begar við höfum lokið
námi.
Þess vegna teljum við að við
eisum sömu hagsmun,a að gæta
og óbreyttir launbegar. Vjð er-
um ekki á því að lítil yfirstétt
eigi að taka ákvarðanir á vinnu-
stöðum og í háskólunum, en að
fólkið sem vinnur á hverium
stað eigi sjálft að ráða.
Og þetta er ekki bara orða-
vaðall. Nokkrir prentarar úr fyr-
irtæfci á Vesterbro báðu okkur
í gær urn að sýna samstöðu með
þeim í varki, en þeir eru í verk-
falii gegn fyrirtækinu, bar sem
formlega hefur verið skipt um
forystu til að reyna að fara i
kringum samkomulag við prent-
aralféla-gið.
Og í dag fóru stúdentar með
prenturum í mótmæl a-aðfferð
þama útfrá — gegn fyrirtækinu
Og gegn úrskurði gerðardóms.
Nei, við kærum okkur ekki um
neina forréttindaaðstöðu. Við
höfum sömu hagsmuna að sæta
og við viljum samstöðu .
Það fólk sem birzt hefur á
þessari háskóiahátíð er í raun
og veru saman komið til mót-
mælaað'gerðar gegn sameiginleg-
um haigsmunum stúdenta og
verkamanna. En við skulum ör-
ugglega ganim bannig frá hnút-
unum að þetta verði í síðasta
skipti sem þið komið til að
leika betta grin hér í háskólan-
um ■ ofckar.“
Meðan Finn Einar Madsen
flutti ræðu sína var mi'kið hróp-
að fram f fvrir honum ýmist
.Aeyr, heyr“ eða ..út, út“.
Hann gerði hlé á rasðu sinnl
undir lokin og bauð til umræðu
um ásta.ndið begar í stað. Þá
stökk Mogens Fog rektor á fætur
og neitaði harðlega. Þesar Mad-
sen halfði lokið ræðu sinni sknr-
aði hann á alla viðstadda að
fara. Stúdentarmir 150 gengu bá
úr salnum.
Því næst hélt vararektor fvrir-
lestur sinn sem fjallaði um
samningaviðræður stórveldanna í
sambandi við notkun kjamorku-
vopna í heimsstyrjöldinni síðari.
Atvinnumálin
Framhald af 12. síðu.
Yfirlýsingar og fyrirheit stjórn-
arvalda um úrbætur í atvinnu-
málum — án athafna — sætta
verkalýðssamtökin sig ekki við
og krefjast tafarlausra, raun-
hæfra aðgerða gegn atvinnuleys-
inu“.
Blaðið mun gena námairi grein
fyrir atvimmumiálaályktun'inind síð-
ax.
VELJUM (SLENZKT <H> ÍSLENZKAN IÐNAÐ
*
ÖLL SMÍÐAYINNA UTANHÚSS
ÁSAMT NÝSMÍÐI HÚSA OG HÚSHLUTA
*
Á VERKSTÆÐI VORU HÖFUM VÉR FYRIRLIGGJANDI
ÚTBHURÐIR OG S VALAHURÐIR
*
AFGREIÐUM MEÐ STUTTUM FYRIRVARA
ALL A SÉRSMÍÖI
\
LEITIÐ UPPLÝSINGA
ÖND VEGI HF.
Lyngási 8, Garðahreppi
Símar 52374 og 51690