Þjóðviljinn - 29.11.1968, Blaðsíða 7

Fösbudagur 29. ruwember 1968 — ÞJÓÐVXLJINN — SÍÐA
BRÉFKORN TIL MEISTARA ÞÓRBERGS
FRÁ JÓNASIÁRNASYNI
New York, 22. nóv. 1968.
Ég sé standuim fyrir mér
hann Björn é Löngumýri þar
sem hann gengur um sali Al-
binigis og lýtar öðru hverju að
mönnum og útbýtir spaikimœl-
um, — bæði niðiri meöan
menn hvíla sig við kaflfi-
drykkju og eru tiibúnir að
taka á móti spaikmælum, og
einmig uppi meðan memn
Musta á umræður og eruekiki
alveg eins undir spakmæli
búnir. Björn er yfirioitt mjög
glaðlegur í flraman (á dáilitið
sérstæðan máta ]>ó) og gam-
ansamur og elskulegur við
alira flokka menn nema Ey-
stein. Þotta síðastnefnda gasti
orðið nassita erfitt að útskýra,
enda or okkur ]>ingmönnum
flestam — núorðið aðminnsta
kosti — hilýtt til Eysteins, og
sannast hér enn sá gamii vís-
dómur, að mamniSLsálin er
flókið fyrirbœri, jafnvel sél-
in í Birni á Löngumýri.
Það er hér einn á bingi
Sameinuðu þjóðanna sem fer
að eins og Bjöm okkar þar
á þingiinu heima, gengur á
miili manna og hressir bá
með gamansemi og spakmæl-
um. Þessd spaikmæli eru þó
ekki húnvetnsk, haldur arab-
isk. Maðurinn heitir Barúdí,
ambassador frá Sádí-Arafoíu.
Hann er góðkunningi Kristj-
áns Albertssoraan emda haía
foessir tveir setið; mamma lengst
á þinguim S.Þ. og Kristján
hefur kynnt mig fyrir Barúdi.
Barúdf taUar oft um hesta-
og virðist þekikja vel tilfinn-
ingalíf þeirra, enigu síðuren
Björn á Löngumýri, sem sagði
í samfoandi við vissa tillögu á
Alþinigi í ■ fyrra, að útigangs-
hross — í Húnavatnssýslum
að minnnnsta kosti — kærðu
sig ekká um að vera neitt amn-
að em útigangshross, ogstaddi
þessa fulilyrðinigu svo miklum
ssnnfæringiairkrafti að það var
eins og hann hefði átt viðtöl
við útigangshross taigum sam-
an eða væri jafnvet sjáilfur
úr þeirra hópi. Sömuleiðis
virðist Barúdí ekki vera neitt
tiltakanlega óánægður með
sjálfan sig. Aftar á móti er
Barúdí mikilu húsbóndafoollari
maður en Björn á Löngumýri,
talar með vinsemd og hlýju
um kónginn í Arabíu, og er
það ólikit því sem Bjöm leyfir
sér gagnvart Eysteini.
Barúdí fer hér mikið á milli
nefnda og hefur allsstaðar
leyfi til að taka til máls. Og
tokur allsstaðar til máls. (Eikki
veit ég hvað menn segðu ef
Björm á Löngumýri hefði
sama háttinm á í öllum nefnd-
um þinigsins heima).
Barúdí er hiedzti og áhrifa-
mesti talsmaður Arabaþjóð-
anna í deilurn þeirra við Isra-
el og tailar aldrei skemur en
Mukkutíma. Ræðumáti hans
er nokkuð sérstæður; stand-
uim lamgir sagnfræðilegirkafl-
ar um tildmög deilumáiiamma
fluttir af vísindalegri vfirveg-
um og hógværð; standum log-
andi vandlæting og hávaði út
af þeirri rangsileiit.ni sem Ar-
afoar hafi orðiðað jxvla; stand-
um leiftrandi and.ríki. fyndni
og neyðarlegar atfougasemdir
sem orsaika hlátrasköll í salm-
uim.
„Þeir halda því fram. Gyð-
ingar, að Guð hafi gefið þeim
það lamd sem við erum hér
að deila um,“ saigði Barúdí
í eimni nefndínni um daginn.
„En ég leyfi mér fyrir hönd
Guðs, að neita því harðdoga
að hanm hafi nckkumtíma lagt
fyrir sig fasteigmabrask“.
Það lieynir sér etoká aðBar-
údí er IjÓngáfaður maður, og
* honum leikur- á tamigu vísdóm-
ur og þekking svo úmdruim
sætir. En sá er að mínum
, démi ljóður á ræðumáta hans
að hann notar helzti mikið
það som keillað er kúnstpásur
á máli leikhúsfólks. I-Iamm hcf-
ur sagt eitthvað snjallt, og
þegir á eftir lan.ga lemigi til
að njóta áhrifamna. Meðan á
þessum þögmum stendur tek-
ur hanm gjaman um nef sér
og skimar yfir hamdarbaklð
fram og aftar um áheyrenda-
hópinn. Þetba er stórt nef og
slútandi eins og á Ketilbirni
á Knerri ' og bamdairískum
gamanleikara sem heitir
Jimmy Durante, og Barúdí
getur náð á því góðu haldi,
liíkt og þegar maður tekur
um hurðarhún eða handar-
hald á könnu.
(Björrn á Lönigumýri notar
llka dálítið kúnstpásur í sín-
uim ræðuflutnimigi, en nefið á
honum er ekiki nærri nógu
arafoískt til þess hamn geti
notað það á jafn áhrifaimik-
inm hátt og Barúdí notar sitt
nef).
Eitt verður að segja Barúdí
sérstaklega tii hróss varðandi
þessa deilu milii Arafoa og
Israelsmanma sem alltaf er
að blossa upp í öllum nefnd-
um í samfoandi við öll mögu-
leg mál:.í ræðum hams verð-
ur aldrei fundið neitt hatar á
Gyðingum, né yfirleitt nokk-
urt hatar á nokkru fólki. Lík-
lega hefur Barúdí of mikinn
húmor til að geta hatað. Hanm
virðist með öllu laus við það
ofstæki sem svo mjög þjáir
þennan heim okkar og y,-msir
telja, að Arabar alli með sér
meir em flest ammað fólk.
Bairúdí getar haft í hótan-
um, það er satt, og standum
svo um mumar. Þegar hanrn
ræðir hlutsikipti Palestínu-
Arafoa, sem vissulega hlýtar
að vera átakanlegt (tala þess®
fólks, sem lifað hefur flótta-
mannalífi í fjöllum síðusta 20
árin, mum nú vei’a komim
upp í eina miljón), þá segir
Banidí:
„Við cruim allir bræður, Ar-
abar, og ef til kæmi mundi
foað sammast að við erum oll-
ir Páléstímu-Árabár”.
Hann er' að tilkvnna Isn'á-
elsmönmum (m.a. í krafti
rússneskra vopna) hvers þeir
megi væntá ef þeir fáist ekki
til þess með góðu áð opna
Aröbum þau landsvæði sem
þeir télja sig eiga sögulegt
til.kall til. En hanm nefnir
aldrei orðið hefnd né heldur
að Gýðingum skuh með öllu
bolað burt af viðkomandi
svæðuim. þaðan af síður tal-
ar hann um þá útrýmingu
sem ýmsir leiðtogar Araba
eru ssig'ðir bafa fyrirhugað ísr-
ael.
„Það er þarna pláss fyrir
okikuir alla, Araba og Gyð-
inga“, segir Barúdí, — og á
sínum viðkvœmusta augna-
blikum talar hamm jafnvel um
„bræður okkar, Gyðinga“.
Nei, það eru ekki Israels-
Gyöingar siern fá kafldastar
kveöjur frá Barúdí, heldur
Gyðingar á Vestairlöndum, Zí-
onistar og þau ríki sem hann
segir að hreyfinig þeirra ráði
og nefnir: Bretlamd og Bamda-
ríkiii, Þessi ríki, segir Bar-
údí, eim helzta skúrkamir í
þeim „ljóta leik sem hófst
forðum tíð með Balfour-yfir-
lýsimgunni, sem hét Gyðing-
um þjóðarheimiili í því landi
þar sam fólk af þeirra þióð-
emi var þó aðeins 6°/n fbú-
anna, em afgan.gurinn Arab-
ar, sem þarna höfðu átt
heima í addir og árþúsundir".
Og svo fer Barúdí að hafa
hótanum við þessi ríki og
ávarpar þau þersónuilega:
„Varið, ykkur bara. Við
gæta.m fengið mlargfalt hærra
verð fyrir olíuma okkar held-
ur en þið borgið. Það er eng-
in ástæða tiil þess fyrir okkur
að láta endilega ykkur halda
áfram að pumpa henmi upp
til eilífðarmóns. Það hafa ýms-
ir aðrir lysit á henini. Þið
horfiö með tárin í augu-num
á það hvernig ScA’étríkin oiuka
áhrif sím í löndum okkar. En
hverjum er það að kenna?
Sjónvarpsmyndavólamar uppi
í stúdíóumum hér til beggja
handa í salnum eru allar á
fullri ferð þegar ísraelsmenn
tafca til máls og ráðast é
okikur Arába og blöð ykkor
hossa þeim upp úr ölilu valdi
f lönguim greinum daginmeft-
ir Halelúja. En núna, þegar
Bárúdí talar — lítið bara á
— það er ekfci ein einasta
sjónvairpsvél í gangi, — og á
morgym kemur örstatt kiausa
í New York Tirnes, seim segir
að Barúdí gamli hafi enn eimu
sinni gengið frarn af áheyr-
endum sínum með fáránleg-
um málflutningi, — og aug-
lýsihigarnar frá miljónafyrir-
tækj-um Gyðinga hér í New
Yo^k verða þeim mun stærri
í blaðinu næsta daga. En
Barúdf segir enm: Varið ykik-
ur foara. Og Barúdí segir emm
og aftar: Ja, hamingjam góða,
hverju mættum við Arafoar
ekki búasit við af ykkur, our
dear friemds, ef ekki væru tál
neim Sovótríki".
Þú athugar það, Þórbergur,
að sá sem svona talar erfull-
trúi fyrir þjóðfólag þar sem
viðgengst meira efnafoagslegt
misrétti en víðast anmarssitað-
ar í heiiminum. Kemmúnismi
í simmi góðu merkingu, efna-
hagslegt og félagsilegt jafn-
rótti1 stétta og einstafclinga.
mundi þar tefljast eins fram-
andlegt fyrirbæri cg býlgjamdi
hveitiakur á sólbrenndri eyði-
mörk. Og samit, og samit notar
hann hvert tækifæri, fulltníi
þessa þjóðfélags, til að hrósa
Sovétrikjunum upp í hástart!
Já, svona þversagnarkennd-
ur er harnn orðinn þessi heim-
ur okka-r eftir þá stórvelda-
streita sem í honum hefur
geisað síðusta áratagina.
Og þversaignimar birtast
ebki aðeins í heómisóstamdinu
sjálfu, heldur eimmiig þeim
einstaklinguim, sem hingaðeru
kommir í þeim yfirlýsta til-
gangi að finna lausnir á vanda-
mdlum þess. FuMtrúar frá
löndum þar sem ekki þekkist
neitt frelsi tala hér oft af
mestri tilfinninigu um frelsi
og jafmmétti og rnannúð. Einn
þeirra er reyndar hann Bar-
údí okikar. Og einhvernveg-
inn get ég ekki að þvi gert
að mér er farið að þykja
vænt um hann kariinn. Mér
virðist hann vera géður mað-
ur og einlægur. Kamnski er
hann þó hvorugt, hefldur bara
snjall og skemmtilegu-r ræðu-
maðu.r. Víst er að í öllu símu
tali um frelsi, og réttlæti og
mannúð telur hann sig aldr-
ei þu.rfa að svara til saka fyr-
ir þá hroðalegu staðreynd að
þrælahald viðglemgst enn lög-
uim samikvæmt í Sádí-Arabfu.
En þeir eru sem sagt því
m.iður margir á þessu þingi
sem tala — eins og Barúdí —
um frelsi og réttlæti og
mamnúð hérna og þanna og
allsstaðar — nema heima hjá
,sér, sjálfum.
I-Ivað um það — Barúdi
karlinn er litrík persóna sem
lífgar svo sannarlega upp á
binisfoaldið héma, eins öa
Björn á Löngumýri heima, oe
f sambamdi við betta síðasta
s"im ég var að segia um Bar-
údí, foá mœtti kannski að
lokum minna aftar á fudlyrð-
ingu Biöms frá í fyrra, að
útigangshross — í Húnavatns-
sýslu að minnsta kosti —
kæri sig ekki um að veraneitt
annað em útigamigshross.
Blossaður,
Jónas.
bokmenntir
Kostir og gallar 20 vina
Bókin um séra Friðrik
Skuggsjá 1968. 263 bls.
Af myndasíðum þessarar
bókar birtist andlit sem er
höfðinglegt í fyllsta merkingu
orðsins og um leið sérkemni-
lega fagurt, líklega fjanlægt
nieð einhverjum hætti; mamni
dettar fremur í huig rábbí em
íslenzkur prestar. Og tiltölu-
lega heiðinn lesandi, allavega í
mikilli fjarlægð frá KriStilegu
félaigi unigra manna, blaðar i
henni af stórri forvitni. Hvorn-
ig var iþessi maður, sem talað
er um af svo mikilli aödáun
og þakklæti? Hamm er nefndur
mestar æskulýðsleiðtogi lands-
ins. Menntamálaráðhorra kaillar
hann einhvern mesta áhrifa-
mann aldarinnar. Eþskupkvcðst
tala fyrir munn margra þegar
harnn segir: „Lofaður sé Guð
að ég fékk að kynnast séra
Friðrik", og bætir við: „hann
var jafnoki þeirra sem helgir
eru kallaðir.“
Tuttagu vinir séra Friðriks
reyna aö svara þessari spurn-
inigu, sem áður var fram sett, í
bók, sem er hin fyrsta í flokki
sem nefnist „Man ég þann
mann“, og Skuggsjá byrjar nú
að gefa út. Eins og að lí'kum
lætur verður lesandi, sem kem-
ur tiltöluílega fáfróður að við-
fanigseíni bókarinnar, fyrir
nokkrum vonibrigðum með svör-
in: Það er erfitt að staðfOsta
svo ekki verði um deilt jafn-
stór orð um mikilmenmsku og
þeirra sem nú var vitnað tii.
Því miður komast of margir
höfundar bókarinnar ekki lengra
en svo, að lýsa á mjöig almeHnn-
an hátt kynnum sínum af s.r.
Friðrik, lofn dugnað hans og
hugkvæmni. mar.nkosti, per-
sónutöfra. 1 þeirri lýpingu fer
mikiö fyrir endurtekningum —
fyrir nú utan mærðina blessaða
— og þá einnig aö því er varð-
ar staðreynd'ir úr personulegri
sögu séra Friðriks og sögu þess
fóla.gs fiem hann skapaði öðr-
um firomur. I þessu samfoandi
mælt.i vel bera frarn >'ið'rörun
til aðstamdenda bókaftókksins
„Man ég þann mann“. Það rr
æskilegt, að fserri menm taki
samain sliíkar beekur siem þessa
hér, að ritstjóri hafi sítranga
stjórn á tillagsmönnunum, fyrst
og fremst í þá veru að skipta
með þeim verkum. Og þvf ekfci
að fara út fyrir hrimg náinna
vina og aðdáenda, gefa orðið
einhverjum af andniælendum
þess manms sem um er fjall-
að? — Sam fyrr segir: í Frið-
riksbók eru margár endurtekn-
ingar, um leið verður þesssakn-
að hve margir höíundar eru
sparsamir á einstök atvik, á-
kveðin dæmi, sem blási sönmu
Mfi í þá heildarmynd, semþeir
draga upp af læriföður sínum.
Galdur áhrifa þeirra, sem
séra Friðrik hefur haft, var ef
til vill næsta einfaldur. Lilc-
íega hefur hann ekiki sa,gt ýkja
margt óvenjulegt um þá trú
sem hánn boðaði, en harin heí-
ur sagt það af meira krafti
en áðrir menm, og hann hefur
um leið liaft þolinmæði til að
fylgja boösikap símum eftir með
pei'sónulegri ræðu við hvern
einstakling sem flokk hans
fyllit.i. Þetta mun gilda jafnt
um séra Friðrik og aðra menn
sem hafa byggt upp hreyfingu,
hvort sem hún var trúarlegeða
ekki. Og hamm hefur um leið
notið þeirra „óraeðu" persónu-
töfra, sem svo margir gera sér
tíðrætt um. Um þá hluti er
einma skástar upplýsingar að
fá í skemimitilegu viðtali Mattfo-
iasar Johannessens við séra
Friðrik — þar hefur hann sjálf-
ur orðið og þar er hHj'leggam-
ansemi hins aildna húmanista
í áþreifamlleigri nálægð. Gredn
prófessors Þóris K. Þórðarsonar
gefur einmig allgóða hugmynd
uim yfirburði Friðriks sem húm-
amisita, er getar sótt lífsnautn
til margra átta. Eða hvar mundi
sá' prestar finnast sem gæti gert
Ödipus Sófóklesar, aiftar úr
grískri heiðni, að stón*viðburði
un.guim drengjum á kristilegri
samkomu? Ellegar sá öldumigur
sem gerir sér „nautn ogskemmit-
um úr öllu“, einnig þeim lit-
bi-igðuim sem braga fyrir blind-
um auguim?
Tvær greinar bókarinnar
hafa öðrum freimur sérstöðu.
Sigurður A. Magnússon notar
tilefni það sem bókin gefiur til
að halda framn hugmymdum um
kristið frelsi gegn kristimmi
þvingun, banni, meinlætam, og
gengur allvél fram fyrir sinn
rnálstað. En Mklega er eiimma
mestan fróðieik að sækja til
gr.-inargerðar Páls Kolka —
hanm veltir sér h"ð hlutskipti
að gera grein fyrir stöðu séna
Friðriks í trúmálahrærirgum
Sr. Friðrik Friðriksson
tímans sem hamn lifði. Sú grein
er ednmitt visbending um þá
reglu sem fylgja þarf við gerð
sliks bókaflokks — reglu verka-
skiptimgar.
Bókám er mennimigiarleiga úr
garði gerð, sú staðreynd slyifast
á reikning AtDa Más.
Arni Bergmann.
Ragnar Arnalds
á Alþing
Ra'gnar Aroalds formaður AI-
þýðtibamdalagsins hefur nú tek-
ið sæti á alþimgi sem varamaður
Eðvarðs Sigurðssonar formaims
Dagsbróniar

»
i