Þjóðviljinn - 22.12.1968, Blaðsíða 12

Táknræn dæmisaga úr sjávarþorpi:
Viðreisn og hagræðing
og atvinnulífið í rúst!
Gísli Guðmundsson hafnarvörður á Suðureyri við Súg-
andafjörð, sem nýverið hefur tekið að sér fréttaritarastörf
fyrir Þjóðviljann þar á staðnum hefur sent blaðinu mjög
greinargott fréttabréf þar sem lýst er ástandinu í atvinnu-
málum í þorpinu að undanfömu. rakin stuttlega saga ,.hag-
ræðimgar“ í atvinnuuppbyggingunni á síðustu árum og öm-
urlegum endalokum hennar.
Þessi saga er táknræn fyrir ástandið í atvinnumálunúm
MÍða í sjávarplássum úti um landsbyggðina og urn það,
hvernig „hagræðingin“ stjórnar ölliu á þessum viðreisnar-
tímum og hefur leikið þessa staði. Hér kemur svo bréf Gísla:
Alþingi frestað
Kosið í ráð og nefndir í gær
Súgandaíírði, 17. dcs. 1968.
Atvinnuástand hed'ú-r verið og
er hér enn mjög lðlegt. Vetrar-
vertíðin síðast liðinn vetur brást
aö mi'klu leyti, en þá fiskuðust
aðeins 2082 tonn. En alftur á
móti fiskaðist á-rið 1967 frá ára-
móturn tit vertfðarloka 3592 ton-n.
Mismunur þvi 1510 tönmum
minna. Handfæraveiðar í sumar
voru með lakara móti. Sömu
sögu má segja um þá báta, sem
stunduðu. línuveiða-r. H-a-ustafli
hefur verið mjög rýr, þó gasftir
hafi verið góðiar. Afli mjög mikið
lakari en í fyrra. Og svo tvo
mónuði af haustinu aigjört stopp.
Enginn fistour keyptur og etak-
ert að gera frá 7. septamiber,
þegar frystihúsin hættu að kaupa
fisk, og þar til 7. nóvemlber,
þegar málin leystust að nokkru
leyti aftur.
Á miðju sumri eða róttara sa-gt
í vor, fór að bera mjög mikið á
f j árhagsvan d ræðum hj-á frýsiti-
húsum. Sjómenn fengu ekki
greiddan afla sin-n ■ nema að
Norræii jól
29. desember
Norraena féHöigið o-g Norræna
húsið haMa Norræn jól sunnu-
daginn 29. desember n.k. Jólin
hefjast með stuttri helgistund
kll. 20.00 Verða lesnar nokkrar
ritnin-gargreinar og sumignár
helztu jólasálmar Noi’ðurfl-and-
awna. Eftir það verður k-aífi-
dryfkkja og stuttur -upplestur. Að
lokum verður dansað kringum
jólatré, sun-gin jóialö-g og farið
1 leiki.
.Jólakvöldvaka þessi er ætluð
fuililorðnum og verður háldin í
Norræna húsinu.
Jólatrésskcmmtun fyrir börn
halda Norræna fétagið og Nor-
ræna húsið svo á þrettánd-anuim
6. jan-úar kfl. 1.5.00.
Aðga-ngur er , ókeypis að
skemimitunutm þessum og ölium
heimill mieðain húsrúm leyfir.
Veitingar geta gestir keypt ó-
dýrt í kaffistofu hússins. Með-
limir Norræana félags-ins hafa
forgangsrétt að skemmtunum
bessum, em þurfa að panta nniða
í síma 17030 fyrir jód.
nokkru ieyti sumir hverjir, og
pvo lofcudu húsin alveg 7. sept-
ember. Viðskiptabankar fyrir-
tækjanna munu hafa neitað að-
stoð. Talið sennilega nóg komiö.
Verkalýðs- og sjómannaféla-gið
Súgandi samiþykfcti í saimráði við
lö-gfræðing sinm ásamt hráefnis-
selje-ndum að tafca fyrir alla út-
skipun f-rá 28. saptember þar til
-að hráefni og verk-a-laun yrðu
greidd. Það mál leys-ti-st að
notokru leyti í byrjun nóvember,
þannig að úts-kipun var leyl'ö
og farið var að kaupa fisk aftur.
8. nóvember var svo byrjað að
taka á móti fiski aftur. Og þá
aðeins a-nnað húsið, Fiskiðjan
Freyja hf.
Af öllum þeim ofanrituðum
ástæðum var þvi fjárthagur fóiks
yfirleitt mjög erfiður. Vei-zlanir
höföu lán-að viðskiptavinum sín-
um úttekt. Heimilisfeður og fleiri
orðnir mjög sku-ldlu-gir, o-g svo 1.
nóvember var viðskipta-i'eikning-
um lokað og tekið upp stað-
gi-eiðslufyri rkomulag. Hreppurinn
á líka í erfiðleifcum með sinn
fjárhag. Af 3,3 miljóln-um, sem
hann átti að fá inn þetta ár,
hafa innheimzt aðeins 1,2 mii;j-
ónir k-róna, þeg-ar þetta er sfcrilf-
að.
Það hafa stairtBað hér tvö h-rað-
frys-tihús, Fis'ldðjan hf., sem áður
hét Freyja hf., hóf hraðfrysti-
húsiðnað sinn hausitið 1960. Hef-
ur því starfað í 8 á-r. Isver hf.,
sem byrjaði 1944. Það hefur því
unmið að starfsemi, sinni í 24 ár.
Óskar Kristjánsson, sem' nú er
og hefur verið um nokfcurn tíma
Dddviti Suðureyrarfirepps, hefu-r
líka verið forstjóri ísvers hf. aré
því 1949.
Guðmundur Páll Friðbertsson,
sem að öllum jafnaði er kallað-
u-r Páll Friðhertsson, hefur alla
tíð stjómað Fis'kiðiunni Freyju
hf.
1. júlí 1967 fóru bæð; húsin í
s-amvin-nufyrirkornulag, bó með
sérskilin fjárhag hvort fyrir sig.
Þau sneru sér til SölumiðBitöðvar
hraðfrystihúsanna og ton-gu það-
an’* lánaðan tæknifræðing til þess
að skipuleggja ha-græðingunia.
Vtðs-kiptafræðing fengiu þau í lið
með sér til þess að hagræða hag-
ræðinigunni. Hér heima voru liifca
nofckrir tæknifræðingiar, sem létu
ljós sitt slcina. Flökun-arvélar
voru fluttar inn frá tveimur
löndum, aða-llega Þýzkala-ndi og
Vestmannaeyjum. Milliveg-gir
vom rifnir niður úr húsu-num,
hurðum og hurðakörmu-m var
(hent til hliðar eins og hverju
öðm óþarfa drasli, hús vom
spren-gd í lóft upp o. fl. o. fl.
Gaiffallyftarar þeyttust hér til
staðarins frá öðrurn hnöttum,
timbur var fllutt inn frá Finn-
landi — sem átti aö nota í fleka
— flekana átti svo að nota við
útskipun og uppskipun á afúrð-
u-m húsanna. TölLvur vom í gangi
frá morgni til kvölds að reifcna
út gróðann og nýtinguna, fiski-
matsmenn komu hin-gað úr öllum
áttum. Forstjóri Fiskiðjunnar
þeyttist hér u-m hafnarsvæð-ið firá
morg-ni til kvölds, jakfcalaus —
hinn' hðlt sig að mestu fyrir
sunnan. B-löð og útva-rp lýstu
blessun sinni yfir þessum fram-
förum. Fjáriiagsle-g aðstoð firá
því opinbera var í athugun. Og
svo í vor fór að bera á fjár-
hagserfiðleikum hjá báðum hús-
unum, sem jókst stöðugt, þegar
fcom f-ram á mitt sumarið. Og
7. september eins og áður er get-
ið, lokuðu húsin starfsemi sinni,
vegna skulda Dg erfiðleifca. Bank-
arnir vildu ekfci aðstoða meir.
Á fundi, sem haldinn var hér
á staðnu-m, og mættir voru á
nokkrir þingmenn Vestfjarða —
þar á meðal Sigurður Bjamason,
uppiýsti Si gu-rður það, að ha-g-
ræðingin hefði kostað 9 miljónir
krón-a.
Ma-tthías Bjarnason sagði ný-
lega í fréttaaufca T útvarpið, að
fyrirtækin yrðu stofckuð upp í
vor. Orðin „að stoikfca upp“ þýða
lífciega gjaldiþrot. Hann gat þess
enníremur, að þessi fyrirtæki
hefðu verið mjölg skuldu-g, áður
en þau fóm út í hagræðinguna,
o-g vildi kenna síldinni um það.
Og ennfremu-r mátti skilja á
orðuín hans, að ha-græðin-gin og
samruni húsamn-a hefði efcki lán-
azt af þeim ástæðum. Ekki meira
um það.
Sigurður Bjamason og Ma-tthi-
as Bjamason hafa áreiðanlega
unnið ötullega að þvi, að við-
s'kiptabankar fyrirtækjanna héldu
álf-ram að veita fé til starfsem-
innar, og sennilega samvinnunn-
ar, en fengu engu áork-að þar.
Þá var farin hin leiðin: kallað
var út meira lið, þeir Bjami
Guöbjömsson og Birgir Finnsson.
Hafin var árás á Atvinnujöfnun-
arsjóð og Atvihnuleysistrygginga-
sjóð með hreppsneifnd Suðu-reyr-
arhrepps að bakverði. Og loks
eftir harða og snjalia baráttu
þeirra fjónmenninganna og með
aðstoð válinkumnra stjómmáia-
manna úr öllum flo-kkum, feng-
uist loks loEorð um smáupphæð
úr þessum sjóðúm, eða um 4
miljónir króna. Hefðu sen-nilega
þuift að fá 8 miljónir til þess
að losa sig við a-l-la skulda-
byrði hér heirna.
Frá A t v i n n u j öfnuna rs j ó ði kom
1 miljón. Þar af fékk ísver fcr.
540.000,00 og Fiskiðjam fc-r.
460.000,00. Frá Atvinnuleysis-
tryggingasjóði fcomu 3 miljónir.
Þar af féfck Fiskiðjan tvær miij-
ónir og Isver eina miljón króna.
Hreppurinn telst lána fyrirtækj-
unum þetta fé, og fék'k að veði
einhvern hluta af hlutabréfum
fyrirtækjanna. Þriggj a miljón kr.
lánið á að borgast upp á 10 ár-
um með 6% vöxtum. Hreppurinn
á að annast innlheimtuna. 0f nú
fyrirtækin stotek-ast upp, þ-á verða
veðin lítils virði, mjög svipuð
og ha-græðingin.
Það er búið að ráð-stafa þessu
fé. Verkamenn fengu 100°/n af
sínum launum, fastir starfsmenn
á't-tu að fá g-reidd 60°/o af sinni
i-nnei-gn, en frá sumum þeirra
hafa komið fram raddir um þ-að,
að yfirtíð hafi verið dregin frá
áður. Hráefniseigendur fen-giu
60% af sínum kröfum. Hreppur-
inn ábyrgðist 40% af þeirri upp-
hæð, sem VerkalýðsifélaKnð ha-fði
með að gera, eða áhyrgð nálægt
240 þ-'s. króna. Hreppurinn á svo
að fé það fé, sem lánað var til
beitukaupa, eða um k-r. 250 þús.,
sem á svo að iafna 240 þús. kr.
ábyrgðina.
60% áttu þeir að fá, sem voru
skráðir á fsversbátana. Þeir
munu fies-tallir hafa átt al'lmikið
inni. Einhverjir þeirra munu
samt lítið hafa fen-gið.
Nú er það aðeins Fis'kiðian
Freyja, sem kaupir fis-kinn. Hún
hefur öll ísvershúsin t.il umráða,
þa-r með tallin beina-verksmiðjan,
isframieiðsltivél og öll önnur
húsakynni, sem tilheyra fsveri.
Margir mumi þeir menn hér
Frtamihald á 6. sifðu
Tillaga rikisstjórnarinnar um
frestún á fundum Alþingis til 7.
febrúar var samþykkt á fundi
sameinaðs þings árdegis í gær
með 32:13 atkvæðum, og kvaddi
forseti þingsins Birgir Finnsson,
þingmenn að loknum þeim fundi.
Á fundi-nu-m fóru fram attmarg-
a-r kosni-ngar, og urðu úrslit
þeirra sem hér seg’ir:
Norðurlandaráð, til eins áors
Karl Guðjónsson, Ólafur Jó-
hannesson, Sigurður Ingimund-
arson, Sigurður Bjarnasön, Matf-
hías A. Mathdesen.
Varamenn: Magin-ús Kjartans-
son, Jón Ska-ftason, Biirgir Finns-
son, Ólafur Björnsson. Friðjón
Þó-rðarsoai.
Yfirskoðuuarmenn ríkis-
reikninganna 1968
Halldór E. Sigurðsson, Pétur
Sigurðsson. Haraldur Pétursson.
Stjórn Fiskimálasjóðs,
til þriggja ára
Björn Jónsson, Sigurvin Eiin-
a-rsson, Jón Axel Pétursson,
Sverri-r Júlíusson, Matthías
Bjarnason.
Varamenn: Kon-ráð Gíslason,
Jón Sigu-rðsson, Sigfús Bjarna-
son, Sigurður Egilsson, Már Elís-
son.
Stjórn Sementsverksmiðjunn-
ar, til fjögurra ára. ■
Hafsiteinn Sigu-rbjöimsson,
Daníel Ágústínusson, Guðmund-
ur Sveinbjömsson, Jón Árn-ason,
Ásgeir Pétursson.
Stjórn Framkvæmdasjóðs,
til fjögurra ára
Ragna-r Amialds, Tóm-as Áma-
son, Steiin-grímur Hermaimsson,
Gylf-i Þ. Gísl-ason, Gunnl-augur
Pétursson, Jón G. Sólnés, Jóh-ann
Ha-fstein.
Varamenn: Stein-grimur Páls-
son, Eirí'kur Þorsteinsson, Jón
A. %Ólafsson, Jón Ármann Héð-
i-nsson, Guðmundur Guðmunds-
son, Sigfús Johnsen, Guðmund-
ur H. Garðarsson.
Bankaráð Búnaðarbankans,
til fjögurra ára
Henmann JómasBon, Stefán
Valgeirsson, Baldur Eyþórsson,
Friðjón Þórða-rson, Gunnar Gísl-a-
son.
Varamenn: Ágúst Þorvaldsson,
Jón-as Jónsson, Jón Þorsteins-
son, Pálmi Jónsson, Steinþór
Gestsson.
Endurskoðendur
Búnaðarbankans
Ein-a-r Gestss-on, Guðmundur
Tryggváson.
Bankaráð Seðlabanka íslands,
til fjögurra ára
Ra-gnar Ölafsson, Sigurjón Guð-
mundsson, E-mil Jónsson, Birgir
Kjaran, Sverrir Júlíusson.
Varamenn: Alfreð Gíslason,
Jón Sfcaftason, Jón Axel Péturs-
son, Þorvarður J. Júlíusson, Ól-
afur B. Thórs.
Bankaráð Landsbankaus,
til fjögurra ára
Einar Olgejrsson. Skúli Guð-
mundsson, Bálidvin Jónsson,
Matthías Á. M'a-thiesen. Kristján
G. Gíslason.
Varamenn: Ma-gnús Kj-airtan®-
son, Kristinn Finnbogason, Egg-
Framhald á 6. síðu
Jólaskór fyrir telpur
STÆRÐIR: 26 — 35. VERÐ: KR. 290 — 305 — 323
■ 333 — 344 — 382 — 430 — 468.
Takmarkaðar birgðir
SKÓBÚÐ AUSTURBÆJAR
KARLMANNASKÓR
FRÁ FRAKKLANDI
Verðkr. 550,-590,- 644,- 698,-
SKÓBÚÐ AUSTURBÆJAR
Laugavegi 100. *
Fallegir inniskór
fyrir kvenfólk og börn
SELDIR FYRIR KR. 120, 130, 139, 150, 165 og 182.
Fjölbreytt úrval. — Hentugt til gjafa.
SKOBUF> AUSTURBÆJAR
SKÓVAL AUSTURSTRÆTI 18