Þjóðviljinn - 11.01.1969, Blaðsíða 7

Ijaugartdagur 11. janúar 1969 — ÞJÖÐVTLJININ — SlÐA ’J
ÚTFLUTNINGSGJÖLD AF SJÁVAR-
AFURÐUM ÆTTIAÐ FELLA NIÐUR
Ég vildi þá víkja hér nokikr-
um öréum að II. kafla frv., on
sá kafli fjallar um útfHutnings-
gjald aÆ sjávarafurðum. Ég hef
sagt það hér nökkrum sinntím
áður, að ég vaeri þeirrar skoð-
umar, að það aetti að fella þessi
útflutningsgjöld niður svo til al-
gjörlega.
Óhæft vátrygg-
ingarfyrirkomulag
Ég er algjörlega andvígur þvi
að hafa áfram það fyrirkomu-
lag, sem gilt hefur með greiðsl-
ur á váitry’ggingariðgjöldum
(fisikis’kipa. Ég hef margsinmis
lýst því hér i umrœöum á Al-
þimgi á umdanfömum árum, að
þetta fyrirRomutlag er hið mesta
vandræðafyrirkmmulag, og það
hefur leitt af sér stórkostleg
aukaútgjöld fyrir sjávairútveg-
inn, og það er í rauninni vand-
ræðafyri rkomulag, ef þetta á að
grundvallast í aðalatriðum á
þvi kerfi, sem stuðzt hefur ver-
ið við. Ég veitti því atJhygli að
aðalefnahagssérlfræðimgur ríkis-
stjómarinnar, — forstöðumaður
efnahagsstofnunarinnar, viður-
kemmdi þetta sjónarmið, sem ég
hef hér verið taSsmaður fyrir
undanfarin ár, í umsögn um
málið til fluililtrúa stjórnmála-
flokkanma, sem ræddust hór
nokkuð við um efnalhagsmálin
nú á s.I. hausti. I þessari um-
sögn sagði forstöðumaður eflna-
haigsstofnunarinnar um þetta
mál m.a., þar sem hér greinir:
„Snemma varð ljóst, að
greiðsTá iðgjaida úr sameigin-
legum sjóði stuðlaði að hæklkun
iðgiaida: þar sem útgerðarmenn
báru ekki ðhættu af tjómum og
kostnaður þeirra sjállfra hækk-
aði ekki með vaxandi tjóni,
urðu bæði þcir og skipsstjóm-
armenn þeirra hirðuiausari
varðandi tjón en áður, og
reyndu eftir fremsta meglni að
að koma viðhalldskostnaðd undir
tjónabætur. Vátrygginigarfélög-
in svöruðu þessu hins vegar
með Ihækkun iðgjalda, sem þau
þurftu ekki að halfa fyrir að
innheimta. Eins og vænta mátti.
hefur þessi þróuin leitt til þess.
að vátrygrri ngarkoslnaðu r fiski-
skipa er miklu hærri hér á
landi en tíðkast annars staðar.
og miklu hærri cn ástæða virð-
ist til að ætlá að hann þyrfti að
vera".
Þetta vora auðvitað ýmsir
búnir að sfá, í lanigan tíma og
hatfa hér varað við árlega nú í
mörg ár, en ég vara við því
fyrir mitt. leyti enn. að það
krull, sem menn eru nú að
tala um að taka upp í þessum
efnumn, mun ekki laigfæra þessi
mál nema að sáralitlu leyti. Ég
er sjávarútvegsmálaráðherra al-
gerle^a ósammála um það. að
aeskilegt, sé að viöhalda áfram
því kerfi í vátryggingarmálum.
að vátryggingarkostnaður fiski-
skípa' sé greiddur úr sameigin-
legtim sjóði. harna er ég á allt
annarri skoðun en hann. É" er
á því að siállflsögðu. að það só
hagstætt að byggja upp eitt
stórt ntr nfliigt viHrvggingarfóla"
fyrlr fiskiskipaflota. og tcldi
miðað við okkar aðstæður, að
það væri ^n°æðlil<Mrast. að bað
væri ríkisrekið fólag.
En ég held. að hað sé alves
óhiákvæmilegt miðað við það
skipulag. sem er ríkiandi hiá
okkur í útgerðinni. bar sem
það er í aðalatriðum cinkarekst-
ursfyrirkomulag. að ■ viðhalda
þeirri meginreglu í tryggingar-
málum, að hver og einn verði
að bera nokkra þeina ábvrgð á
því, hvernig hann stendur nð
sfnum tryggingarmálum. Þoir.
sem hirða vel um sín skip oe
gæta vel að beim. beir eiga
giaman að njóta bess í lágum
iðgjöldum. Hins vegar.þarf vit-
anlega að koma tryggingaTmá'l-
Hæstu útflutninffsg.jöldin eru lögð á síldarafurðir. — Á að sctja síldveiðarnar í skamniarkrók?
• Jafnframt því sem ríkisstjórnin telur sig þurfa árlega að gera
hinar fáránlegustu efnahagskollsteypur „til að tryggja rekstur út-
vegsins" eru lögð útflutningsg jöld á • sjávarafurðir slík að þess
munu hvergi dæmi með öðrum fiskveiðiþjó^um.
• í ræðu á Alþingi um ráðstafanir í sjávarútvegi vegna gengislækk-
unarinnar hvatti Lúðvík Jósepsson til þess, að hinni fáránlegu
skattlagningu á sjávarútveginn væri hætt. — Fyrri hhiti ræð-
unnar, um árás ríkisstjómarinnar á sjómannshlutinn, hefur
þegar verið birtur.
unum þan.nig fyrir, að skipin
séu tryggð fyrir öllum meiri
háttar tjónum, sem þau verða
fyrir. En sú leið, að ætla að
innheiimta of allri útgerðinni í
landiniu með tiltoknu útfliutn-
ingsgjaldi ákveðið gjald, sem á
að renna i einn saimeiginlegan
sjóð og úr honuim eigi síðan að
greiða fyrir hina ýmsu aðila
vátryggingargjöldin, þetta fyr-
irköimrlaig held ég að leiði allt-
af af sér umframkostnað, auka-
kostnað.
Ég veit það, hinsvegar, að
það er uppi vilji hjá ýrnsum
ú'tgerðarmönnum að hafa þenn-
an hátt á, m.a. vegna þess, að
þeir telja að á þennam hátt geti
þeir komið helmingi af kostn-
aðinum við vátryggingu á skip-
unum yfir á skipverja sína. En
bað er eins og ég hef sagt hér
áður, að það er nú ekki ein-
göngu kostur fyrir útgerðar-
mamin'að geta hafit hluti skip-
verja sinna sem lægsta. bví fer
nú víðslfiarri.
Refsigjöld á
síldarútveg
Þetta gjald, sem lagt er á út-
gerðina í þennan sjóð, það er
svo þar að auki mjög ósamm-
gjarnlega á lagt og þeir, sem
stamda fyrir því að ákveða þær
reglur, sem m.a. cru settar
fram í þessu frumvarpi, geta
ekki rökstutt Iretta á • neinn
framibærilegan hátt, af hverju
þeir ætla ákveðnum fram-
leiðslugreinum að bonpa meira
gjald í þennan sjóð, þemnan
sameiginlega sjóð, en öðrum.
Hvaða rök sikyldu t.d. vera fyr-
ir því að ákveða, að það skuli
greiða hærra gjald í þennan
sameiginlega * vátryggin-garsjóð
af útfluttu síldarlýsi, sem hefur
laekkað meira í verði en allar
okkar aifurðir, að neikna skuli
á útflutt sfldarlýsi hæstu pró-
sentu, en miklu minni prósentu
af ýimsum öðrum úlifluttum af-
urðum ok'kar, sem ýmist hafa
lækkað lítið eða ekki neitt í
verði? Hvaða rök ætli séu fvr-
ir þessu? Þar sem að áfallið
hefur orðið mest, erfrðleikarnir
mostir, og þar som til þurfa að
koma alveg sérstakar ráðstaif-
anir . til, stuðnirvrs, þar þykir
sjállfsagt að leggja á auikagjald
umfram það, sem lagt er á
aðra! Nei, þessi gjöld eru auð-
vitað mjög óróttlát, eins Og
lagt er til f þessu frumvarpi.
mjög ósanngjörn, og ég get að
vfsu ekki séð annað en að þeir.
sem hafa staðið að því að semja
þetta frumvarp, að það hafi
verið þeim 'efst í huiga að reynn
að ganga þannig frá málum, að
t.d. síldarútgerð í lnndinu sikuli
alitaf skattieggjast, hvemig svo
sem þar gengur, mun meira
heldur en öll önnur útgerð í
iandinu. Ef sama skip gengur
til sfldveiða, þá á að taka 20ft,„
af því skipi f stoflnlfjárs.ióð, en
ef það aftur á móti gengur á
horskveiðar, þá á ekki að taka
af því nema 10%. Nú, sama er
betta með útflutniniasgjaldið
sjálft, að það á nlltaf nð borga
mun hærra útflutningsgjald af
síldaralfurðum en öðrum aifurð-
um. Þetta er auðtvitað alveg út
í bláinn, nema þá að menn
hafi fengið ofnæmi fyrir sfldar-
útgerð yfirleitt og vilji leggja
hana niður. Nú, enda er það
sannast mála, að þau giöld, sem
nú er farið að miða hér við a.f
ýmsum stfldarafurðum, eru orð-
svo fráleit, að það er í rauninni
alveg lygilegt, að mönnum sfculi
haifa dottið það til hugar að
ætla að leggja slfkt á útlPlutn-
ingsafurðir.
Nú á s.l. sumri var t.d. á-
kveðið, að vcrð á uppsaltaðri
t.unnu, sem fiskiskip kernur með
að landi, væri 472 kr. Nú er á-
kvoðið, að taika sikull af þessu
verði, sem hinigað til hefur kom-
ið til skipta, 37®/<>, eða um 175
kr. af hverri uppsaltaðri tunnu
skuli tekið frá og á ekki að
koma til skipta til siómanna.
Auk þess á svo auðvitað að
leggja á áfram 8% útfflutnings-
giald af útflútningsvferði salt-
síldarinnar, og önnur útlflutin-
inigsgiöld, sem þar bætast einn-
ig við til alfflatryggingarsjóðs
og til ýmsra annaiTa aðila, og
bau gjöid verða á hverja út-
fflutningstu.nnu talsvert mikið á
briðja hundnað krónur á tunn-
una, af því að.það er miöað við
vítf 1 utningsverð hverrar saltsíld-
artunnu.
Auðvitað er búið að staffla
hér svo sérstökum giöldum á
hennan atvinnuveg, að bað er
ekkert sambærilegt við það
sem gert er f ýmsum öðrum
creinum. Og þar sem að svo
stcndur nú á. að t.d. að vissir
'andshiutar eiga hér meiri hlut
að máli, þar sem menn sem
sagt binda sig meira við þessa
framileiðslu og bessa vinnu en
aðra, þá er verið að flytja fé f
stórum stíl frá þcssum kmds-
hlutum til annarra landshluta,
af því að þetta er lagt í sam-
eiginlegan sjóð og skipt þar
upp, eftir allt öðrum reglum.
Svona fyrirkomulag á auðvitað
ekki rébt á sér, og það ber að
vinna að því að breyta þessu.
Saimræmi er ekki hægt að
finna i þessu á nein.n hátt. Eitt
daemi skol ég nefna enn. Það
hefur vcrið svo um langan tíma
hjá okkur, að víð höfum allt-
;jf fengið nokkru hærra verð
fyrir fiskimjöl en fyrir síldar-
mjöl, en þá er því auðvitað snú-
ið þgnnig við í þessu frum-
varpi,” að þar er skattlagt held-
ur rninua fiskimjöl en sildar-
mjöll. Atf því að verðið á síld-’
armjöli er. heldur lægra, þá þyk-
ir rétt að taka af því hefldur
hærri útfflubningsiprósentu!
Ég heföi helzt kosið, að þessi
II. kaffl.i, sem fjallar um út-
fflutningsgiald af sjávarafurðum.
vrði líka felldur niður, en mér
er það ljóst, að það er ekiki
hægt að fella þennan kaffla nið-
ur nema að koma sér þá sam-
an jafnfrámt um nýtt skipulag
á þessi mál, en ég álít, að það
sé kominn timi og meira en
svo til þess að vinna að því
að taka þar upp nýtt fVrirkorrvi-
l n .
Ríkisstiérnin
svíknr loforð um
greiðslu
Ég vildi bá vvkja hér nokkr-
um orðum að III. kafla. frv., sem
f jallar um, ráðstöfun á gengis-
hagnaði.
Samkvæmt I4. grein frum-
varpsins, er gert ráð fyrir því.
að greitt verði af gengishagn-
aði, sem myndast við báð, að
þær birgðir, sem til eru f land-
iniu af siávairatfúrðum', og ffluttar
verðn út pd’tir Erengishrevtingu.
verða auðvitað seidar fyrir
fleiri krónur en áður. og er
gert ráð fyrir því að verja
nokkrum hluta af þessum geng-
ishagnaði til nokurra mélefna.
sem snerta sjávarútveginn.
Ég tól fyrir mitt leyeti, að
hað. sem fjallað er um í lið
A. hessarar greinar sé fulikom-
iega réttmætt og sjálfsaigt, þ.e.
n„s. að taka af hessum gengis-
bnimnði nokkrn fi'íriineð til bess
að standa undir beinni hækk-
im á fflutnineskostnaði á^rlendn
markaði. sem ieiðir af genigis-
lækkuninni. Þet.ta virðist auð-
vitað vera alveg' sjálfsaift En
samlkvæmt B. lið og C. lið oe
í rauninni einnia E. lið, cr
fiallað um sérstakar arciðslur.
sem ca: tel, að ríkiss.ióður hafi
vcrið búinn að taka að scr.
hafi vcrið búinn að veita lof-
orð tim að ffrciða. oe: va.r bú-
inn að fá tekhistofna til að
standa undir. Éa álít bví, að
Hnð hafi verið eðlilegt að standa
v-íð fvrri iOforð rikisins f hess-
nm nfnum oa ffrciða licssar f jár-
liæðir af tekium ríkisins, en
nkki af genrishagnaði.
Hér er ekki um ýkiaháa fjár-
Viínð nð ræða, hað cr tmlnð um
30 milj. kr. til verðiöflnunar-
sióðs fiskiðnaðarins. og um 40
mi1i. kr. tiT sérstakrar uopbót-
ar á saltfisk og um 20 milj. kr
í nuikarckstrarstvrk tii tocara á
árinu 1 Oflíl. En bnð cr enainn
vafi á því' a.m.k. með suma aí
þessum liðum, að ríkissjóðuir
var búinn að gefa loforð um
það að takia á sic þessair greiðsl-
ur, og hann hafðj einnig fengið
tekjustofna til þess að gern
það. Þegar fflokkarnir ræddu
saman um efnaihaigsmálin í
septemtoer og októtoermánuði
lýstfi fjármálaráðherra yfir því,
að miðað við það. að rikið fenigi
tekjumar af 20% innflutnmgs-
gjaldinu, og þá aðra tekju-
stoflna, sem ríkið haflði áður
fengið, gæti ríkissjóður staðið
við allar þessar skuldbindingar
sínar. En nú hefur mönnum þótt
þetta léttara að hlaupast frá
þessu og láta sjávarútveginn í
rauninni sjálfan taka á sig
þéssar greiðslur með þessum
hætti.
Samkv. 16. grein frumvarps-
ins er síðan gert ráð fyrir því,
að ráðstafa megi meginhlutan-
um aí gengishagnaðinum eins
og þar segir. Stærsti hlutiim á
að ganga til þess að mæta genig-
istöpum, sem fram koma í satn-
bandi við erlend Xán við fiski-
skipakiaup. Ég er fyrir mitt leyti
sammála því. að varið verði
fjárhæð eins og segir í þessairi
gTein í þessu skyni. Það tel ég
mjög eðlilegt. Enginn vafi er
á því, að útvegsmenn hiafa
þama orðið fyrir verulegu tjóni
og mæta þama erfiðleikum
vegna gengisbreytingarinnair,
og það er réttmætt að ta'ka
nokkuð af gengisbagnaðinum og
verja honum í þessu skyni.
En svo koma í þessari 16.
grein liðiroir b og c og þeir eru
báðir af þessu tagi, sem ég
miiúntisit á áður.. Þar er um
að ræða að verja gengishagn-
aði til þess að standa við skuld-
bindingar, sem rikissjóður hafði
tekið á sig og sem fjármálaráð-
herra hafði lýst yfir áður, að
hann hefði fjármaffn til þess að
greiða, en'nú hefur fjármála-
ráðherra komið því svo haigan-
lega fyrir, að hann skýtur sér
undan því að borga úr rikis-
sjóði þessar upphæðir, en vill
láta útvegsmenn sjálfa borga
það með sínum eigin gengis-
hagnaði. Þetta er auðvitað vél
á toaldið af bálfu fjármálaráð-
herra, séð beint frá hans kassa,
en það er ekki að mínum dómi
jafn vel á haldið af hæstvirt-
um sj áviarutvegsmáliaráðhienra, ■
sem hefur fyrir sína umbjóð-
endur að þessu leyti til verið
plataður um þessa upphæð að
mínum dómi, því að það er
ekkert um að villast, að gefin
hötðu verið loforð um það að
greiða þessar fjárhæðir, og rík-
ið hafði fenigið tekjustofna tíl
þesis að standa undir þessu, en
fjármálaráðherra ' fer áfram
með þó tekjustofna hirðir þá,
hleypur í,rá að greiða þetta og
lætur siðan útvegsmenn borga
sér þetta sjálfa af gengi'sihagn-
aði þeim, sem myndast af þeim
birgðum, sem í landinu voru.
Ég tel út af fyrir sig, að það
sé ekki haegt að víkja sér und-
an því að gredða þessar upp-
hæðir, því að það er sannað
mál, að útvegsmönnum hafi
verið gefið fyrirheit í þessium
efnum óg lx>iir aðilar, sem þaroa
eiga hlut að máli, hafi orðið
fyrir miklum áföllum og geti á-
byggilega ekki staðið undir
þessum greiðslum. En ég álit,
að það hefði átt að koma þessu
fyrir á annan hiátt en gert er
ráð fyrir í þessu frumvarpi.
Þá verð ég einnig að segja
það, að í c-lið hefur verið bætt
við einu viðbótarákvæði varð-
andi síld'arfhrtnánigaskip og ég
get ekki séð amnað en þar sé
gert ráð fyrir því að' klípa af
þeirri fjárhæð til þess að maetia
þeim yanda, sem þama hefur
komið fram hjá Síldarverk-
smiðju ríkisins.
Litlu bátarnir
afskiptir
Þá hlýt ég eitnmig að benda
á, að við ráðstöfun á þéssum
genigishagnaði er gengið þann-
ig frá þessum máluin, að vissir
þættir útgerðarframleiðslunn-
ar njóta ekki svo til neins góðs
af ráðstöfun á genigishagnaðin-
um. Himir smærri fiskibátar,
sem vitanlega edga sinn hluta af
l>eim afla. sem á land hefur ver-
ið lagður, og sem nú liggur í
birgðum og gengishagnaðurinn
kemur til með að stafa frá, hin-
ir minni bátar eiga ekki sam-
kvæmt þessu að fá svo að segja
neitt í sinn hlut af þessum
gengishagnaði. Það er þá að-
eins sú hlutdeild, sem þeir eiga
í þvi. að vátryggingakerií bát-
ann® á að fá nokkuð aukið
framlag, en að öðru leytí ekki.
Ég hefði talið eðlilegt, að sú
FVamihallid á 9. sfðu.