Þjóðviljinn - 08.08.1969, Blaðsíða 10

Tillaga Orkustofnunarinnar:
Reynt verði að fiytja varpstöðvar
heiðárgæsarinnar úr Þjórsárverum
■ í nýútkomnu hefti Orkumála, riti Orkustofnunarinn-
ar, er grein eftir Jakob- Bjömsson deildarverkfræðing er
nefnist Miðlun í Þjórsái'verum og náttúruvemd. Birtir
hann þar m.a. umsögn um mál þetta, sem Orkustofnunin
sendi International Wildfowl Research Bureau í júní sl.,
þar sem lagt er til að vísincLalegar rannsóknir verði látnar
fara fram á því, hvort ekki sé unnt að flytja núverandi
varpstöðvar heiðargæsarinnar í Þjórsárverum, sem fara
myndu í kaf við miðlunima, til nærliggjandi svæða og
bjarga heiðargæsinni þannig frá útrýmingu, er af fyrir-
hugaðri uppistöðu í Þjórsárverum til vatnsmiðlunar kynni
að leiða.
, Umsöffn eða greirnargerð
Orkustofnuiniarinnar er sviair við
bréfi frá Intemiationial Wildfowl í
Resarch Bureau, er Orkustoln- i
uminni barsit sl. vetur fyrir milli-
göngu menntamálairáðuiney’tisins,
þar sem lýst er áhyggjum út af
afdrifum heiðargæsiastofnsins, ef
miðluniarvirk.iun í Þjóirs'árverum
kæmi til framkvæmdia, en eins
og kunnugt er eru varpstöðvar
heiðairgæsairinniar , í , Þjórsárver-
um hinar langstæirstu í heimi.
Telja fugiafræðingar, að verði
gæsin fyairvaralaust hrakin úr
þessuim varpstöðvum sínum
muni hiún ekiki leita anniama
varpstöðva heldur hætta að
verpa og væri ■ stofninn þá í
bráðri hætfcu. Hafa taisverðar
umræður og blaðaskrif orðið um
þefcta mál og ýmsir borið fram
þæ*r kröfur að hætt verði við
all'ar fyrirætlamiiir um uppistöðu
til vatnsmiðliU'niar í Þjórsárver-
um.
í grein sinni í Ontoumálum
segdr Jakob m.au „Aætlianir
Ortoustofnuniairininiar um nýtingu
vatmsfalteims á Þjórsár- og Hvít-
ársvæðinu gera ráð fyrir afar-
stóru orkuforðabúri í forrni
vafcnsuppistöðu í svonefmdum
Þj órsárveru m, summam Hofsgök-
uls. Þessi vatnismiðlun er önnur
aí tveimiur meginmiðlun um á
Þiþrsársvæðinu, hdn er í, Þóris-
váfcni. Tijiganigur stítora orku-
forðabúra sem þessara er sá að
jiaíma mismuninn milli vatns-
rennslis og oricu'þairfiar á ýms-
um tímum árs og. milli ára.
Þær eru eins konar lager fyrir
'raforku.".
Þá ræðir Jakob námar . um
mikilvægi þessarar vatmsmiðlun-
ar og segir athuiganir Ortoustofn-
umarinniar sýna, að „miðlun
þessi hefur afgerandi áhrif á
nýtingu ahs vatnsafteins í Þjórsá
og Hvítá, og þá eioikum á þann
hluta þess, sem ódýrastur er í
virkjun. Þessu til viðbótar kem-
ur svo, að nylegar athuganir
benda til þess, að áli'tlegt kunni
að vera að veita upptakakvísl-
um stoagfirsku jökulánn-a og
og Skj'ál'fandiafljóts yfir í Þjórsá
eða upptakakvísl henmar, Berg-
vatnskvísl, og nýfca vatn þetta
í Þjórsárvirkjumum. Hér er að
mestu um að ræða leysimgar-
v'atin frá jöklum, og forsenda
þesis að það sé nýtanlegt á þenn-
an hiátt er sú, að unnt sé að
geyma það frá sumri til vetrar
í miðlunarmiðstöðinni í Þjórs-
árverum. Þetta eykur enn mik-
ilvægi þeirrar miðlumar“.
Á þessar sbaðreyndir er bent
í umsöign Orkustofnunarinniar til
IWRB og sagt, að ef hætt væ-ri
við a ðgera miðlunima í Þjórs-
árverum eða dregið verulega úr
henni. myndi það rýra stórlega
nýtianlega vaitnsorku Þjórsár og
Hvítár. og það sem sé ennþá
mifcilvægaira, bafa slæm áhrif
^fjárhagslega hagkvæmni Þjórs-
ár- og Hví'tárviirkjiama.
Síðam segir orðrétt í greinar-
gerð Orkustofnuniarininiair: „Með
hliðsjón af þessu er það álit
Framihald á 7. síðu.
Föstudagur 8. áigúst 1969 — 34. árgangur — 173. töluiblað.
Þing Heimsfriðar-
ráisins í Berlín
Lovísa Jónsdóttir og Dan Welty bregða á leik og dásama í siing sólsetrið og tunglskinið í
leikstil gullgrafaraáranna. — (Ljósm. Þjóðv. vh).
Vestur-íslenzk leikkona í heimsókn á ættlandinu
Maður arætur af hlátri
Fjórir íslendingar sátu alþjóð-
legt þing Hcimsfriðarráðsins sem
h^ldið var í Austur-Berlín da.g-
ana 21.-24. júní s.l. Alls tóku
1102 iulltrúar þátt í þinginu og
voru þeir í'rá^ 101 landi. Sátu
Ilestir þeirra þingið af hálfu fé.
lagasamtaka sem á einn cða ann-
an hátt starfa að menningar- ug
friðarmálum.
Formadur ráðherrainefndar
þýzka aliþiýðulýð'veldisins, Willi
Stoph, setti þingið oig síðan flufcti
prófessor Albert Norden ávarps-
ræðu Wailter Ulbrichts, semeklki
gat verið viðstaddur. Þá filuttu
ýmsir fulltrúar viðsvegar að ur
heiminum ávörp ,og ræður sem
imiestmegnis fjölluðu uim þau
vandamál sem nú þjanma hvað
mest að meirihluta mannikynsins
þ.e. humigur, tolæðleysi, menntun-
arsikortur og bein manndráp, ým-
ist í stóruim eða smáuim stfl. Virt-
ust menn yfirleitt sammála um
að heimsvaldasitefna ákveðinna
ríikja og tillitsllaus fégiræðgi stór-
kapítailismans ættu höfuðsökina á
því ófremdarástandi sem nú rík-
ir meðall yfirgnæfandi meirihluta
mannkynsins.
Þingfulltrúum var sikipt nið-
ur í neifndir, eiftir þeirra eigin
óskum, og fjölluðu þær nefndir
um: 1. Vietnam. 2. öryggi Evr.
ópu. 3. Ausfcurlönd nær. 4. Ný-
lendustefnuna, nýlendustefnu nú-
tímians og sjálifstæði þjóða. 5. Af-
vopnun.
| Umræður fóru fram í þessum
! nefndum en síðan var þeim skipt
niður í undirnefndir sem fjöll-
uöu um einstök atriði mólefn-
anna, og á sameiginlegum fundi
voru lesnar ályktanir nefndanm.
Að þinginu loknu var þing-
fuiHtrúum boðið að heimsækja
og skoða ýmsar borgir í A-Þýzka-
landi. svo sem Dresden, Leipzig,
Halle, Potsdam o.fl. — Menn
virtust vera á eitt sáttir uim að.
þing'ið hefði tekizt vel og voru
þalkitolátir austur-þýzku ríkisstjórn.
in.ni fyrir einstaka gestrisni og
ágæta fyriiigreiðslu, sagöi Marla
Þorsteinsdóttir formaður MFlK á
blaöamannafundi í gær, en hún
sat þinigið af hálfu Islands. Aðr-
ir íslenzkir þingfulltrúar voru ■
Friðjón Stefánsson rithöfundur,
Torfi Ólafsson deildarstjóri og
Sigurveig Guðmundsdóttir, kenn-
ari. •
Einn blaðamannainna spurði að
því á fundinum hvort innrásin
í Télikóslóvakíu hefð'i eklki kom-
ið til umræðu undir liðnum ör-
yggi Evrópu. Var því til svarað
að japainsikir þingfuilltrúar hefðu
ósikað eftir umræðum um inn-
rásina. Tétokneska sendinefndin
hefði hinsvegar ósikað eflfcir því
að uimræður um innrásima yrðu
ekki á daigskrá þingsins og hót-
að að ganga af þingi etf innrás-
in yrði rædd. Var samþytokt að
virða beiðni Tókikanma og inn-
rásin því etoki rædd.
á sýningu þeirra
NM í sundi: ,
Ellen komst á
verðlaunapall
Ellen Ingvadóttir er annar Is-
londingurinn sem komizt hefur á
verðlaunaipallimin á Norðurlanda-
mótinu í sundi sem nú stendur
yfir í Ösitersund í Svíþjóð. Hún
varð þriðja í 200 metra bringu-
sundi á 2:56,5 og Helga Gunn-
arsdlóttir varð fjórða í sumdimu á
2:59,1.
Guðmunda Gunnarsdóttir varð
5. i 300 m. ökriðsundi á 10:54,3.
Guðmundur Gíslason varð 6. í
200 metra flugsundi é 2:26,8. Sig-
rún Siggeirsdóttir varð 7. í 100 m
baksundi á 1:16,2. í 100 m, skrið-
sundi varð Guninlar Kristjánsson
í 8.-9. saetd á 59,5 og Davíð 'Vali-
garðsson varð 10. á 1:01,5.
Ný kalnefnd
LamdibúnaðaiTáðuneytið hefur
skipað sjöjmannanefnd til að
vinna að því að forða tjóni af
kaiTi og grasbresiti, og er Pálmi
Eimarsson fyrrv. landnámsstjóri
forimaðúr nefindarinmar.
Suimt fóllk hefur sérstaika
haafileáka til að koma öðrum í
gott skap, og láta þá gleyma
stund og stað. nærri töfraþá.
Þannig reyndust þau vera,
hjónin Lovísa og Dan Welty,
sem við hittum heima hjá
kumningjum þeirra í Garða-
hreppnuim, svo það er kannski
engin furða þótt áhonfendur
þeirra í leikihúsdnu heima í
Folsom, Kaiifomíu, lifi sig inn
í það sem gerist á ■S'Viðinu,
eins. og kpnan, sem svaraOi
siðprúðu stúlkunni þegar hún
S'purði áhorfendurna, hvort '
hún ætti að tréysta hetjunni:
„Jár treystu ■ hcnum og taktu •
pilluna". \ ,
— Já, það gerast oft spaugi-
.legir hlutir hjá' okkur í leik-
húsinu, ségja' Dam. og Lavása,
sem stotfnuðu eigið leiikihús í
smáboxiginni Folsom í Kali-
forníu fyrir rúmuín sjö árurn,
en led'khúsið. sem (heitir The
Sutter Gasilighter Theaiter og
haldið er í gömHum stíl, nýt-
ur mikilla vinsælda þar um
slóðir, eklki sizt meðal íbúa
höfuðborgar Kaliforníu, Sacr-
■ amento, sem er skam/mt frá
Folsom. Folsom er gömul gull-
grafaraborg og leiikhúsið veit-
ingaihús í'rá þeim tíima, með
hestasteinum fyrir utan og
yfirbyggðum gan,gs.téttuim við
götuna, gömlu gaslluíktunum
hefur meira áð segja verið
komið fyrir aftur við götuna
til að halda stílnum.
Og leikritin sem þau Dan og
Lovísa færa upp með iiu
manna leikhóipi sínum erU
líika gömul eða í giömlum stíl,
og leikin á sarna hátt og tíöf>
aðist fyrir hundrað árum. —
Munurinn er sá. að þá tók
fólk þetta ákaílega alvarlega,
en nútímaáhorfendum finnst
þetta lórkoktuiegt og stór.
hilægilegt, segir Lovisa. Siða-
boðskapurinn í görnilu stykkj-
umuim. er líka ákveðinin og
persónurnar direignar fáuim
dráttum og auðskildai’, þarna
er unga, saklausa, yndistega
sfcúikan, stóra. fallega, göfuga
kárlhetjan, og svo sikúrkairnir,
sem einskis svífast, .en í^. að
lokum málkleg málagjöld, Íví
ailllit endar auðvitað vél í svona
' stykkjum. Hið ameríska mélo-
drama háfur fengið harða út-
reið hjá-gagnrýnendum og að
v'omum, spgir Lovísa, en í þess-
um gömlú . stykkjum, útfærð-
um i þeim stíl sem þeim hætf-
ir, er þetta bara kátlegt, enda
etfífci tekið atfvarlega, þótt á-
horfendur tafci samt oít þátt í
sýninigunum hjá okkur af Mfi
og sál, hrópi fram í og svari
spurningum leikaranna.
Lovísa talar íslenzku reip-
rennandi, enda atf íslenzku
bergi brotin, foreldrarnir voru
bæði íslenzk, Jón Stefánsson
frá Skinnalóni í Norður.Þing-
eyjarsýslu og Guðfinna Árna-
dóttir. fædd í Reykjavík.
— Móðir mín f'luttist vestur
um haf mieð forelldrum sínum
aldamótaárið, þá sjá ára göm-
ul, en pabbi tveim árum síð-
ar, 21 árs. Ég iæddist vestra
og óttst upp í Bladne í mjög
íslenzku uimihverfi og var ís-
lenzka alltaf í heiðri höfð á
okkar heimili.(
Lovísa á marga ættingja á
Islandi og hefur komið hing-
að einu sinni áður í heimsóikn,
árið 1965, eni þetta er í fyrsta
sinn sem Dan lítur ætfcland
konu sinnar, þau komu hing-
að í hópferð Vestur-Islend-
inga frá Brezku Kólumibíu i
Kanada.
Og Dan er stlórhrifiinin: Við
fórum hringí'erð um landið
með Esju og það var stór-
kostlegt að koma inn á alla
þessa firði og sméhafnir og
fylgjast með lífinu þar, og
von bráðar höfðu allir kynnzt
um borð og voru eins og ein
stór fjötekylda.
Við notuðum líika tækifær.
ið til að skreppa til Englands
og kíkja þar í leikhús, — við
erum svona þetfca leiikhúsfólk,
eins og við fáum aldrei nóg
aif starfinu og því semþvívið-
kemur. Og það eina sem við
setjum út á dvölina hér, sem
annars verður okkur ógleym-
antfeg, er að hafa ek'ki haft
tækifæri til að sjá hér leik-
sýniijigu. Bæði leitohúsin í R-
vík voru ldkuð vegna sumar-
leyfa og ferðalleiiltíllokkur sem
við fréttuim af á Akureyri
hafði enga sýningu kvöldið
sem við vorum þar, — meira
að segja sjónvarpið var lokað
maðan við vorum. Eins hietfð-
um við haft mjög gamain ef
að kynnast íslenzkum leikur-
um og fá tækiitfæri til aðspjailla
við þá uim samei'ginleg áihuga-
mál.
Áður en við kveðjuim þau
hjónin og ósikum góðrar heim-
ferðar, láta þau tilleiðast að
gefa akkur sménasasjón af
leiiklist sinni, syngja fyrir
okkur lag úr einu gömllu ledík.
ritanna og þótfc hvoriki séu til
staðar í glæsilegri stofu Garða-
hreppsihiei'millsins búningair né
svið. lýkur sýningunni svo, að
maður grætur etf hlátri. — vh.
atffeur nú, 7. ágúst til 10. sept-
ember.
Munu lögreglumenn annast
eftirlit ■ með veiðunum ásamt
hreindýraeftirlitsmanninum, Agli
Gunnarssyni á Egilsstöðum í
Fljótsdal.
Hreindýrum fjölgar og stofn-
inn yngist - veiðar 7.8. -10.9.
Meuntamálaráðuneytið hefur
ákveðið að leyfa veiði 600 hrein-
dýra á þessu ári og standa veið-
arnar Trá 7. ágúst til 20. sept-
ember. Er það sama tala og Ieyft
var að veiða í fyrra, en við
talningu á hreindýrahjörðinni á
Austurlandi reyndist dýrunum
hafa fjölgað um 442 dýr frá í
fyrra þrátt fyrir veiðarnar.
Þetta er í fimmta sinn sem
menntamálaráðuinieytið lætur
telja hireindýrin eftif myndum
sem teknar eru ú.r flugvél, en
talndnigu þessa hefur Ágúst
Böðvarsson forstjóri Landmæl-
inga íslands annazt. Að því er
Ágúst sagði Þjóðviljanum fyrir
skemmstu heldur hreindýra-
hjö'rðin sig á mun dreifðaira
svæði en áður hefur verið og
finnast nú dýr allt suður í
Hornafjairðarfjöllum þar sem nú
töldust um 70 fullorðin dýr, en
lítið af k'álfum, aðeins 13.
Heildiartala hireiindýranna nú
reyndist við talningu Ijósmynd-
anna vera 3273 dýr, þar af voiru
fullorðin dýr 2508, en kálfar
765. I fyrra var tala hreindýr-
anna 2831. Virðist stofndnn vera
að yngjasit og enn tiltölulega
fleiri ká'lfar en áður miðað við
heildarstofninn.
Þegar byrjað var að telja
hjörðina nákvæmlega eftir ljjós-
myndum fyrir fimm árum, héldu
menn, að hreindýrin væru mun
f’leiri en raun. var á, saigði Ág-
úst, þau voru rétt rúmlega 180o
talsins * og virtist sem mikið
hefði verið drepið af ungviðinu
og kúnum, en tarfar og eldri
dýr ekki skotin. Var eftir þetfca
bannað að veiða hreindýr, en
aiukningin yar mjög dræm fyrstu
tvö . árin. í fyrra var þó talam
komin yíiir 2800 og veiði þá
leyfð að nýju. Hvort sem kálf-
umum og ungu kúnum hefur nú
verið meira hlíft eða ekki hef-
ur hjörðinni fjölgað, þrátt fyrir
veiðina og verða veiðair leyfðair
Isl. stúdentasveit-
in í harðri baráttu
íslenzka stúdcntaskáksveilin
hefur enn möguleika á að kom-
ast í A-riðil heimsmeislarakeppn-
innar og veltur það á úrslitum
tvcggja skáka sem fóru í bið i
síðustu umferð.
1 gær var tefld sáðasta umtferð
1 Heimsmeistaii'amóti stúdenta í
slcák og hafði íslenzka sveitin
hlotið 6 vinninga atf 12 í þrern
fyrstu umtferðunum.. Va vinning
gegn Sovétríkjunum., 2 gegn Rúm-
emum og 3% gegn Irum. Rúmen-
ar voru med 9V-i vinning og höfðu
lokið öllum sínum skákumiriðl-
inum, þurfti islenzka svedtim því
að fá 3V2 vinning í síðustu um.
ferð gegn Grikkjum til að ná
Rúmeinum og dugði það til að
komast í A-riðil vegna hagstæð-
ari stigatölu ísllenzku sveitarinn-
ar, en Sovétmenn hafa tryggt sér
sigua* í riðllinum.
Tveim skákum geign Grikkjum
lauk í gær. Jón vann síina skák
og Braigi gerði jafntefli, en skák-
ir Guðmumdar og Haults fóru í
bið og er staðan í þeim báðum
aíar tvís'ýn.
Fylkingin
Hljómíplatan með Sóleyjar-
kvæöi eftir Jóhannes úr Köfclum,
er sald á skrifstofu ÆFR, secn
er opin kl. 5-7 daglega. Fólk úti
á landi. sem áíhuga hefur á að
lcaupa plötuna, er beðið að hátfa
samiband við skrifstotfuna á þess.
uan tima í síma 17513.