Þjóðviljinn - 23.09.1969, Blaðsíða 6

0 SÍÐA — ÞJÓÐVTLJINN — Þriðjudiagur 23. septemlber 1969.
Tékkóslóvakía, Morgunblaðið og Nato
Q í þessari grein er sýnt fram á að Prome-
þeifsóætlun NATO, sem fylgt var við valdarán-
ið í Grikklandi, er ekki einsdæmi, heldur finn-
ast hliðstæður hennar í flestum ríkjuim banda-
lagsins. En yfirgangsstefna hins bandaríska
NATO er ekki bundin við aðildarríki þess; hún
birtist í skefjalausu ofbeldi gegn fátækum al-
múga í ríkjum þriðja heimsins. Sem NATO-ríki
og herstöð Bandaríkjanna er ísland samábyrgt
ofbeldisstefnu þeirra, þ.á.m. þjóðarmorðinu í
Vietnam.
Eftir LOFT GUT TORMSSON,
sagnfræðing
Það var m.ö.o. með fullu saim-
þykki Bandaríkjastjórnar
og óbeinni þátttöku hervalds
hennar að einræðið hrósaði
sigri yfir grískum frelsisötflum.
Bkiki þainf að leita lengi til að
komast að raun um hvað réði
þessari stjómarstetfnu. Dean
Rusik, þáverandi utanríkisráð-
herra, lýsti yfir réttri viku eft-
etftir vaidaránið: „Mér er gleði-
etfni að xrueiga fullyrða aðGrikk-
3and tmiun áfraim styðja NATO
með ráðum og dáð“. í sam-
ræmi við þessa yfirlýsingu
skenlotu stjómir Bandaríkjanria
og V-Þýzkalands grísku ein-
ræðisherrunum vopn sem námu
að verðmæti mörgum miljöirð-
uim íslenzkra króna á árínu
1967. Sneffnona næsta árs lýsti
Bandaríkjastjóm yfir ánægju
sdnnl með þróun mála íGrikk-
landi og aflétti öllum takmörk-
unum á vopnasölu til landsins.
Og á fundum NATO-ráðsins
hefur meirihluti fulltrúa staðið
gegn því að ástandið í Grikk-
landi væri tekið til umræðu,
imieð þeim rökum að ráðið hlut-
aðist gjkki í innamríkismál að-
ildarríkjanna! Svo hetftar því
bandalagi farizt við Grikki sem
stotfnað var, að sögn, til vemd-
ar sjálfsákvörðunarrétti simá-
þjóðainna.
Einfeldningslegt væri að ætla
að Prómeþeifsáætlun NATO
í Grikklandi, sem lögð var íil
grundvaUar valdaráninu, eigi
sér ekki Miðstæður í öðrumað-
ildarrikjum þess, með tilheyr-
andi ,,kortlagningu“ leynilþjón-
ustunnar á helztu framóimönn-
«m þeirra sem á Morgunbilaðs-
máli kallast komimúnistar og
nytsamir sakleysingjar. Minnstu
munaði að viðlíka valdaránsá-
ætlun, einkennd _ „ES“, væri
framkvæmd á Ítálíu, þeigar
stjómarkreppan geisaðd þar
sumarið 1964. Norska vikulbiað-
ið Oricntering hetfur birt leyni-
skjal um bandaríska áætlun
sem miðar að því að koma a
iaggirnar „styrku stjórnarfari“, í
NATO-ríkjum, þegar hætta
■ skapast af völdum ytri þving-
ana eða ótryggs ástands innan-
lands. Skjalið er runnið frá
höfuðstöðvum herstjómar
Bandaríkjainna í Bvrópu og
umdirritað af J. P. McConneH
hershöfðingja og B. E. Spiry
herslhöfdingja. Tilgreind eru tíu
aðildarríki NATO sem kallllað
er mikilvægt að áætikinin nái
til (Island ekki talið með, en
bæði Noregur og Danmörk). 1
McConneH-sikjalinu segir orð-
rétt: . etf riMsstjóm hllutað-
exgandi lands skyldi biðja uim
Léieg nýting á grá-
láðunni tii vinnslu
Þjóðviljamun barst um helg-
ina eftirfairandi athugasemd frá
Eyjólfi Istfelð Eyjólfssyini (firfcvs-
Sölumiðstöðvar hraðfrystihús-
anna:
„í Þjóðviljanum s-1- miðvifcu-
dag birtist viðtal við sjómann
af m.b. Ásbimi frá Reykjavík
um verðlag óg vinnslu grálúðu.
I viðtalinu gætir mikils mis-
skilnings, sem mun stafa aí
ókunnugleika.
Þegar Verðlagsráð áfcvað hrá-
efinisverð á grálúðu í sumar,
var það sérstaklega miðað við
sölumöguleika til V-Þýzkalands
og Belgíu, á því markaðsverði,
sem þar gildir fyrir þessa vöru.
Þetta markaðsverð nasst aðeins
fyrir fyrsta flokks grálúðu, sem
einnig verður að vera innan
ákveðinna stærðarmarka og ó-
gölluð að öllu leyti, t. d- má hún
ekki vera goggstumigin. Þessi
grálúða er fryst hedl, en haus-
laus. Aðra grálúðu, sem efnis-
lega þarf að vera óskemmd,
verður að flaka- Við það er ekki
einungis miklu meirí vinma,
heldur er nýtingin ekki nema
einn þriðji alf innkeyptu magni,
enda verður að kasta frá ónot-
hæfum flökum, þvi ekki er
palkkað nema góðri vöru.
Grálúðuafli mJb. Adbjöms, sem
unninn var í frystihúsinu Isbirn-
inium, 15- og 16. þ-m., var flokk-
aður þartnig af ferstóflsfcmatinu,
að í 1- fl. fóru 52% í 2. flokk
44% en 4% voru ekiki talin Ihætf
til vinnslu. Reynt var að nýta
allt til heilfrystingar, sem hægt
var, t>g reyndist það vera um
30% af hráófninu, en til ílaka-
framleiðslu fóru rúm 60%. Bein
rýmun frá innkeyptu magni
vegna íss o- ffl. reyndist vera
milli 5% og 10%.
Af þessu er ljóst, að frystihús-
ið hefur tfremur verið hlunnfarið
í miatinu, en að gengxð hafi ver-
ið á hlut seljenda. Enda kemur
það greinilega fram í útkomu
þessanair vinnslu, því til greiðslu
alls kostnaðar við vinnsluna fær
frystihúsið aðeins einin fjórða
af verðmæti framleiðslunnar, en
úr þessari veiðilférð m.b- Ás-
bjamar fær hráefnið þrjá fjórðu
í sinn hlut.
Við ákvörðun hráefnisverðs í
sumar var engin reynsla fyrir
hendi um nýtingu og vinnslu
gtrálúðu, en þetta daemi á-
samt mörgum öðrum sýnir,
að við verðlaigninguna hef-
ur hlutur vinnslunmair orð-
ið allt of HtiU. Hine veigair
mun halfa orðið þolanleg afkoma
hjá útgerðinni, og þeim sem
stumda þessar veiðar.“
hjálp eða bandaríska yfiriher-
stjórnin vera þeirrar skoðunar
að ríkisstjóm landsins sé ekki
fær um að bæla ókyrrðina i
tæka tíð, er bandarístoum her-
sveitum heimilt að grípa til
þeirra aðgerða sem bandaríska
yfirherstjómin telur nauðsyn-
legar, hvort sem væri upp á
eigin spýtur eða í samvinnu
við ríkisstjóm þess lands sem
i hlut á“. Þetta þýðir í reynd
hrifasvæðis. Þegar allt kemur
til ails eru hernaðarbandalögin
tæki í höndum risaveldanna til
að ráðska-st með örlög þjóðanna,
NATO lýtur vilja Bandaríkj-
anna á sama hátt og Varsjár-
bandalagið lýtur vilja Sovét-
röcjanna.
Grikkland er ótvirætt dæmi
um yfirgangsstefhu hins
bandaríska NATO inn á við.
hlutanir NATO-ríkja í löndum
utan bandalagsins hafa aldrei
— ekki í eimu ednasta tilviki —
orðið til framdráttar frelsisöfl-
um. Skortir þó eikki daemán um
hernaðaraðgerðir NATO-ríkja í
þriðja heiminum. — í Indónes-
íu, Iran, Kóreu, Guatamala,
Kenya, Indó-Kína, Kýpur, Als-
ír, Líbanon, Jórdaníu, Egypta-
landi, Kúbu, Aden, Kongó, La-
os, Angólu, Guíneu, Mózambik,
„Mér er það gleðiefni að mega fullyrða að Grikkland
mun áfram styðja NATO með ráðum og dáð" — Dean Rusk
Utanríkisráðherra Bandaríkjanna lét sér hins vegar á sama standa að Grikkir voru sviptir öllum
þeim mannréttindum sem NATO-sáttmálinn lýsir fögrum orðum að Atlanzhafsbandalaginu sé ætl-
að að standa vörð um. — Myndin hér að ofan er frá einum hinna illræmdu fangabúða grísku
NATO-stjórnarinnar, þessar éru á eynni Jaros. Minni myndin fyrir neðan, sem tekin er úr leyni,
sýnir handtöku á götu í Aþenu, rétt við aðalstöðvar öryggislögreglunnar. Á stærri myndinni
sem tekin var á ársafmæli valdaránsins sjást skriðdrckar gríska NATO-hersins, en á borðanum
sem strengdur er fyrir ofan þá er letrað: — Grikkland kristinna Grikkja.
-<S>
að Atíanzhafssáittmállinn, sem
byggist í orði fcveðnu á „frjáis-
uim stouldtokidinig!uim“ aðildar-
ríkjanna, breytir uim eðli jatfri-
slkjótt og eittiivert þeirra tek-
ur aðra sitetfnu en. þófcniainleg er
bandarískum yfirvöldum,. Þeg-
ar hættuástand skapasit að
dómi toandarísku yfiriherstjóm-
arinnar, er heraveitum hennar
ásfcilinn róttur til hemaðarað-
gerða.
Prómeþeilfs- og McConnell-
áætlunin eru hliðstæður þeirrar
áætlunar seim Sovétríkin fylgdu
þegar þau fóru með her á liend-
ur Téktoóslóvöfcuim fyrir ári.
Það var þeirna, en ekki
innlendra stjómarvalda, að skil-
greina hvenær sílákt „liættuá-
stand“ helfði stoapazt að hem-
aðaríWutun væri nauðsynleg.
Hlutskipti Tékkóslóvaka og
Grikkja eru tvær hliðar á sama
máli — afleiðing atf áhrifa-
srvæðapólitík risaiveldanna
tveggja, Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna. Það er til vitn-
is um að aðild að hemaðar-
blökkum risaveldanna er ógn-
un við sjálfsákvörðunarrétt og
sjálfstæði smáþjóðanna, Bæðd
risavelldin fylgja yfirganigs-
stefnu, hivort irxnan síns á-
En áhrdfasvæði Bandarfikjanna
spannar eiktoi aðedns aðildatrríki
þessa hemaðarbandalags, Ixeld-
ur og margra annarra. Imperí-
alismá Bandarífcjanna er tvi-
mælalausit án samrjafnaðar, þvi
að imieð stofnun NATO tófcu
Bandaríkin við þrotabúi evr-
ópstou nýlendusitelfhunnar, bæði
herikostnaði Iiennar og efna-
hagslegum ávinningum. NATO
varð fljótíega tæiki í höndum
Bandaríkjanna til að ryðja
hdnni nýju nýlendustefnu braut
og tryggja áframhaildandi arð-
rán á þeim nýlendum Eivrópu-
rfikja sem heimt hafa stjóm-
artfarslegt sjálf&tæði s.l. tvo
áratugi. Undir bandarískri fór-
ustu hetfur NATO. orðið arð-
ránsibandalag gegn þeim þjóð-
■um þriöja heiimsdns sem nú eru
kallaðar fátætoar eða tæfcnilega
vanþróaðar. — Yfirgangsstefna
hins bandaríska NATO inn á
við er barnaleikur þegar Iitið
er á ofbeldisstetfnu þess út á
við.
Eftir tuttuigu ára reynslu Mas-
ir við öllum sem eikki eru
haddnir Morgunblaðseinsýni sú
óbldða staðreynd að hemaðari-
Santo-Domingó, Víetnam. — I
öHum þessum löndum hefur
eitthvert NATO-ríkja háð stríð
í þágu nýlendu'hagsmuna sdnna
og/eða til stuðningB afturhaids-
stjómium og valdaræningjum
gegn umbóta- og frelsdshreyf-
ingum alþýðu.
Sú viðbára er haldlaus að
þessar homaðaraðgerðir, t. d.
Prakka í Indó-Kína og AJsír,
Portúgalla í Angólu og Mlózam-
bífc eða Bandaríkjajnna í Víet-
nam hatfi aldrei verið framdar
í nafni NATO. Heildin NATO
er væntanlega efcki till ánpart-
annai sem hana mynda. Og
hvemig miætti vera að jatfn ein-
hliða stuðningur aðildarríkj-
anna við afturihaldsöflin og
dæmin sanna lýsti ekki eðli
bandalagsins yfirledtt? Auk þess
er ómótmælanlegt að án hem-
aðar- og fjárstuðnmgs Banda-
ríkjanna hefðu Frafckar ekki
haft bolmagn til áratu-ga styrj-
aldarreksturs í Asdu og Afiríku
— efcki fremur en portúgalska
einræðisstj órnin sem gert hefur
út hundirað þúsund mannaher-
lið á undanfömum árum í Atfr-
rku. Frá fjárhags- og efnahags-
Iegu sjónarmiði eru NATO-
ríkin eitt, sameinuð, undir
drottinvaldi Bandaríkjanna, í
baráttunni gegn frelsishræring-
um fátæks almúga í þriðja
heiminum.
Eins og rakið Ixefur verið í
yfirlitsgreinxim Þjóðviljans að
uixdanfömu, Ixatfá breytingar á
hemaðaráætlun NATO’s* leitt
til þess að ?yfirherstjóm bandal.
hefur verið adgerlega samiednuð
í höndum bandarískra aðilja.
Þegar í upphafi þessa áratugs
voru loftvamir ailra aðildar-
rifcjanna lagðar undir yfirher-
stjóm bandalagsins á friðartí'm-
um; edns og Norstad hershöfð-
inigi orðaði það: „Ekki er hægt
að tala um loftvamir í nednu
aðildarríkjanna nema sem hluta
af heildinni". I herfræðilegum
skilningi hefur sjálfstæði ein-
stakra NATO-ríkja misst alla
merkingu. Það hefiur raunar
aidrei hatft neina merkingu fyr-
ir Island síðan „hervemd“
þess var faiin Bandaríkijunum
árið 1951.
Af samieiginlegri herstjóm
leiðir aftur gaigntovæma siðferði-
iega samstöðu xxm oipinberar
gerðir bandaiagsríkjanna, jatfnt
innan bandialagsins sem utan
þess. Þeirri samstöðu verður
efcki ritftað nerna mieð beinni
úrsögn. úr bandalaginu; mála-
myndamótmæli, edns og þau
sem íslenzfca ríkisstjómin hef-
ur hatft í tframimi ásamt ndkfcr-
um öðrum, gegn einnæðisstjóm-
inni í Grifcklandi, breyta þar
engu um. NATO-lsland cr
fyliilega samábyrgt gjörðum
bandalagsríkja sinna, hvortsém
þær birtast i pyntingum á Jar-
öseyju eða þjóðarmorði i Víet-
nam. Um opinsfcáa sitjómmála-
samstöðu NATO-íslands má
vtfsa til þeirrair afstöðu sem
fulltrúar þess hafa hivað eftir
annað telkið með bandaJags-
rfikjunum á alþjóðlegutm ,þing-
uim, gegn þeim mörgu þjóðum
sem þola ytfirgang a£ hendi
. uoiíjx .
*) Sem bennd er við „siveigj-
anlegt andsvar" og „tatemark-
aðar styrjaldir", sbr. Þjóövilj-
inn, 24. ágúsit s.l.
Merkar
rannsóknir
sovézkra
haffræðinga
MOSKVU — Nýlega var saigt
frá þvi í dagblaðinu Isrvestia,
að sovézka hafrannsóknaskipið
„Afcademik Kurfcsj,atov“ væri
kornið heim úr fjöguirra mán-
aða rannsóknaleiðangri, og
hefðu hatffræðingar uppgötvað
öflugan hafstraum undan
ströndxxm Suður-Ameríku. Til-
gangur þessa hafrannsókna-
leiðangurs var að rannsaka
strauma á vestur hitabeltis-
svæði Atlanzhafis. Gerðar voru
athuganir á Brasilíu- Guianan-
og AntiUes-straumunum og
uppgötvaður öíluigur straum-
ur siem á upptök sín fyrir vest-
an 70° vestur lengdar. Leið-
angursmenn nefndu straum
þennan Antilles-Guianan niót-
straiuminn. Straumurínn er að-
eins helmingi minni að styrk-
leifca en Goltfstraumurinn,
straumhraði 1 - 1,5 hnútar, er
50 - 80 mílur að breidd og nær
niður á 1500 m. dýpi. Straum-
urinn var athugaður á 5000
km svæði.
Rannsóknir á hafstraumum
á þessu svæði Atlanzhatfsins
hatfa miklð gildi, þar sem þeir
hiatfa áhtrif á strauma bæði á
Norður- og Suður-Atí'anzhafi,
hitastig sjávar og líffraeðileg
skilyrði á fiskisvæðum.
Guðrún Kristjánsdóttir.
4