Þjóðviljinn - 22.10.1969, Blaðsíða 5

2. GREIN
Súdanskir henmenn sitja uim
hið hedlaga grafhýsi Madhis
mikla, stofnanda hdns valda-
mesta trúfloikiks Múhamieðstrú-
armanna í landinu- Afkommend-
ur hans eru haindteiknir. Leið-
togd Ansars, E1 Madlhi, er hraik-
inn á broitt og heldiur ásamt
Idfverði sínuim, til eyjarinnair
d’Aba, sem er 350 kim sumnan
við Kairtúm. Pulltrúar hans
hafa verið gerðir útilægir.
Hinair harkalegiu aðfarir giegn
Madhi-fjöls'kyldunni hafa valkið
undrun og síkeifingu imeðal
margra menntaðra manna. Þessi
fjölskylda er tengd sögu Súd-
ans órotfa böndoom, bví að það
vair hún, sem háðd hið heidaga
strið gegn Englendingum á s.l.
öld. En hún var á síðari tímum
ógnvaldur allra ráðandi aðila í
Súdan í kratfti hetjudáða sánna,
auðæfa, veldis og yfirdrottnun-
ar. Ýmsir bjuggust vdð jwí, að
trúaðir menn færu hamförum
sökum þessa, en eikkert gerðdst.
Ledðtogum Khatdima og Múham-
eðsbræðra, var ednnig vanpað í
fangedsi. Þetta voru næstöflug-
ustu trúflokikar í Súdan, og
viidu giera Kóraninn að stjóm-
arskrá landsins- Einnig þeir
gáfust upp baráttulaust, Eniginn
í þeirra herbúðum hafðd uggað
að sér.
Alþýðustjórn
Hinir nýju vaidhaflar tdl-
kynntu vafningaiaust þá bjarg-
föstu ákvörðun sína að koma á
alþýðustjóm í landinu. Moskiu-
prédd'kurum var hivað eftirann-
að ráðlagt að láta af ölium af-
skiptum aif stjómmálum. Ailar
tdivitnanir í Múhameðstrú op-
inberlega voru stranglega bann-
aðar, nema í því skyni ednu
að gagnrýna fýrri vaíldhafa, sem
höfðu jafnan siíkar tilvitnanir
á hraðbergi. Múhameðstrúar-
fíSsíffiFáiiúm í Oumdounmast,
sem naut mdkilla fjárstyrkja
frá Saudi-Arabíu var lokað, og
er ællunin að endursldpuleggja
hann. Omar Beohir, sagnfræó-
ingur og vararektor hásikólans í
Kartúm, gaf mér þá skýringu
á, að þjóöin hefði þörf fyrir
tæknimenmtað fóik em ekki
guðfræðdnga, og þ-essi hásikóli
hefði verið orðinn gróðrarstía
fyrir fhaidssinna.
Ýmislegt hefur verið gert til
að draga úr áhrifium trúflliolkk-
anna. í vesturMuta landsdns,
léni Ansars, hafla veriðafnumd-
ir skattar þeir, sem forimgjar
ættfllokkanna (en þeir störfuðu
í tengsium við trúflokka) hedmt-
uðu af almenningi. Fjöldd em-
bættísmanna, sem Imam-menn
hötfðu tílnetfnt, hefiur verið svipt-
ur völduim, og leitazt hefur ver-
ið við að aðskdlja að fúilu
stjómsýsiu og dómsméi, en
ættarhöfðinginn halfðd áður um-
sjón, með hvorn tveggja. Þá
hefur verið hatfnað skódamála-
áætlun þar sem gert var ráð
fyrir stóraukinni trúarbragða-
fræðslu. Innanrfkisráðherrann,
Farouk Osmian Hamadallalh,
sem lét okkur þessar upplýsdng-
ar í té, sagði jafnframit, að í
norðurhluta landsins ættu trú-
arbrögðdn ekki nándar nærri
edns sterk ítök í fóiki, og þar
hefði nægt að atfnema vaid ætt-
háikanna og komia þes® í sitað
á fót borgaradómstólum, háð-
um rókisvaidinu.
Trúhneigðir
Þrátt fyrir þessar harkalegu
aðtfarir gegn trúfiokkum og
kennilýð, vorum við fullvissað-
ir um, að valdíhafarnir vaeru
ekki andstæðir trúarbrögðunum.
Margir meðlimiLr rfkisstjómar-
innar og byltingarráðsdns, jafn-
vel forsetinn, Gaafar E1 Neim-
eiry iðka Múhameðstrú. Jafn-
vel fundir komimúnistafilokksins
hefjast á því, að lesið er upp
úr. Hóraninum.
w
Miðviicudagur 22. ofctiólber 1969 — ÞJÓÐVTLJ'INN — SlÐA g
arnir það hafa' verið brýna
nauðsyn að hnakkja valdi trú-
filokkanna til að geta komdð tíl
lciðar nauðsynlegum endurbót-
uim í efnaihags- og þjóðfélags-
málum. Babikir E1 Nour, aðili í
byltingarráðinu og ednn hedzti
hvatamaður stjómlagarofsins
sagði. okkur eftirfarandi: „Ég
gekk í félag framfarasinnaðra
liðsforingja árið 1956, og við
reynduim að draga úr véldi trú-
flakkakerfisdns, sem minnti
oktour á pacha í Egyptalandi.
Við litum svo á, að aðedns með
því að gjönbreyta þjóðfélags-
skipaninni væri unnt að kom-
ast hjá, að erlend fjárfestíng-
aröfl næðu fótfestu í landiokk-
ar.“
Engar vöflur
Undarlegt miá vdrðast, að
daginn áður en byltinganmenn
létu til stoarar skríða gegn vald-
hötfunum, tilkynntu þeir áform
sitt, Sadek E1 Madlhi, einurn
valldaimesita manni stjómmála-
filotoksins Oumrna, en svo sem
áður er getið var flokkur sá
pólitískur erindreki Ansarstrú-
flokksjns. E1 Madihi var for-
ysituimaður þess airms flokksdns,
sem vildi gaigngerar endurbæt-
ur, og var átrúnaðargoð æsk-
unnar. Eftir nokkra umhugsun
ákvað hann að ganga i liðmeð
byltingarmönnum með þvískil-
yrði þó, að koommúnistar yrðu
útílokaðir frá hinni nýju rík-
isstjóm- Byltingarmenn höfðu
engar vödllur á og handtóku
hann. — Þér skiljið þetta, —
sagði Hammadallílah innanríkis-
ráðherra við olkkur. — Það er
ógerlegt að kama á sósíalísku
sikipulagi, ef álhrifa frá komm-
únistum gætír ekki. Maður.
sem krefst útskúfunar nauðsyn-
legira aÆLa, hann hafnar jafh-
framit þj óðfélagsumlbótum og
reynir að grafa okkur gröf.
Skálkaskjól
Valldhafamdr nýju, semfæstír
eru Marxistar, fullyrða að gömlu
stjómmálafllokkamdr hafi haít
andkommúnismann að skálka-
skjóli við að þráasit við að beita
sér fyrir nauðsynlegum endur-
bótum. Þeim er og í ferstou
minni miótmælafundurinn, sem
haldinn var 18- febrúar 1965, er
30 þúsund Ansarsmenn, gráir
fyrir jámum hótuðu brott-
rekstri vinstrisinnaðna ráðherra
og mörfcuðu þanniig endi á okt-
óherbyltinguna. Hin nýja
múhameðstrúarsitijómarskrá, sem
gömllu valdhöfunum vannsitekki
tími til að samþykkja, áðuren
þeim var steypt af sfóii, var
samin í nafni baráttu trúaðra
manna gegn guðleysdngjunum.
komtmúnistuim.
Sendiraðsstarfsmaður frá
Vesturlöndum, sem dvalið hetf-
ur í Kartúm um nokkurra ára
skeið er þeirrar skoðunar, að
það eitt vatoi fyrir vaildhötfún-
um, að beina nútiima straumum
til Súdans, og tæknivæða land-
ið, en hugmyndafræði þeirra
sé ekkd upp á rnarga fistoa.
Vanþróun
Súdan er svipað að stærð og
Vestur-Evrópa, en teiur oðeins
14 miljónir íbúa. Landið býr
yfir lítt rannsötouðum auðiaaf-
um, og er mieð vanþróuðustu
rítojum Afrftou. Rætotaniegt
landsvæði er talið um 80mdlj-
ónir hefctara, en aðedns 10'Vn
þess hefur þegar verið rætotað-
Eftir Eric Rouleau,
fréttamann „Le Monde“
U. þ. b. helmdngur a£ þjóðar-
framleiðslunni er nauðiþurfta>-
bústoapur. Útfkitningsvörur eru
eingöngu landbúnaðarfram-
ledðsia, þar af 60% baðmull. 80
prósent iðnaðarins eru rekin
með erlendiu fjáimiagni, 70% ut-
anritoisverzlunar og bankastarf-
semi einnig. Árfegar þjóðar-
tetojur eru að meðaltali um 10
þúsund ísl. tor., en þessi tala
gefur þó litia hugmynd um á-
standið, því sð sfkipting þjóðar-
tetona er mjög ójöfn.
Núverandi valdhafar ásatoa
fyrirrennara sína eklki einungis
um það að hafa ekki korndð at-
vdnnuveguinum úr því ófremd-
arástandi, sem vuðast er í van-
þróuðum löndium, heldur og
fyrir að hafa leitt ríkið að barmi
gjaldlþnots. Rikiskassdnn var
tömur, þegar þedm var steypt
a£ stóli, sötoum fjármállaspill-
ingar og spátoaupmennstou. Fra
því að áramgur októberbylting-
arinnar var að engu gerður, hef-
ur vörusfciptajöfnuðurinn adltaf
verið óhagstæður.
Sfculdasofniun erlendis hefur
verið gegndariaus og siegið öll
fyrri mat- Nú skuldar Súdan
91 mdljón steriinigspunda og er
það tvöfalt meira en árið 1954.
Það hönmulegssita er, að lán
þessi, sem tetoin vonu undir þvi
yfirskini að byggja upp atvinnu-
vegina voru svo til edngöngu
notuð á gagnslítínn hátt, til að
mynda til útþenslu storifstofu-
veldisdns, en emibættísmönnum
hefur veirið fjölgað um hátt í
helming á stfðusitu tveimur ár-
um. Tap á rékstri ríkisfyrir-
tækjanna nam á siðasta ári um
31 miijón steriingspunda.
Verðbólga
Verðbólga hefiur stöðugt auk-
izt í landinu. BYamleiðslukostn-
aður hefiur aukizt um 20% frá
árinu 1964, en á saimia tímabili
hafa laun i ýmsum greinum
aðeins hækkað um 10 — 14%.
RÆkisstjómin kaus fremur að
mergsjága aliþýðu í stað þess
að ganga hart að efinafólkd- ö-
beinir sikattar námu á árunum
1968 — 1969 56 miljónum punda,
en tetojuskattur var á sama
tíma aðeins 8 miljónir. Ríkis-
stjómin virðist etoiki hafa gert
mdklar tilraunir til að jatfna
fjárhaiginn, því að hún jós fé
án afláts í bantoana. Við þeitta
hörmungarástand bættíst svo, að
Aiþjóðabanlkinn, heiztí lánar-
drottinn gömlu ríkisstjórnarinn-
ar var farinn að daufheyrast við
átoöllum hennar um meira fié.
Fé streymdi úr landi, cg telja
verkiýðsfélögin að það hafi
numdð mörgium miljónum
punda. Fjöldi sérfræðinga hafði
um áraibil áldtið róttætoa stefnu-
breytingu í stjómmálum og
efnahaigsmiálum óhjáikvæmiilega.
Nýju vaidhafamir átbu ektoi
í mörg hús að venda um fjár-
haigsaðstoð. Þá gredndi á við
stjómir Vestur-Þýztoailands og
Bandiairíkjanna um málefni ísr-
aels, og etoki varð úr stjóm-
máiatengslum við þessd ríkd. —
Frakfcland hefði e£ til vili gef-
að rétt súdiönslku þjóöinni hjálp-
arhönd, en gat hins vegar ekki
lagt fram nægilega aðstoð. Þá
snem þeir sér tíi súsíöisku rítoj-
anna, og töldu, að lánin, sem
þau veita með lág/um vöxtum
myndu prýðilega henta Súdan,
auk þess sem þeir áiitu vöru-
skiptaverzlun við þessd ríki
rnjög hagkvaam.
NÝR FL0KKSF0R-
INCI í SVÍÞJÓÐ
Það er etotoi aðeáms hinn gáf-
aði hugsjóinamaður, Olof Paime,
sem setur svip á sænsto stjóm-
mái þessa dagana. Sama dag-
inn og Tage Erlamder sagðd atf
siér stairfi forsastisráðherra, etft-
ir að hatfa gegmt því í 23 ár,
tiikynnti landshöfðinginn i
Vaxjö, Guranar Heión, að hann
myndi verða við ástoorun ledð-
andi manna Foikpartiet um að
gefa kost á sér sem foringi
floktoBdns á landsiundinum þann
7. nóv. n.k. Þar með er nýr
maður kominn fram á sjónar-
sviðdð í fonustuliðd sænskra
stjórnmálamanna.
Þessi ákvörðun Gunnars Hal-
éns hefur í för með sér, að hann
verður að segja af sér lands-
höfðingjaembættíniu, en siíku
emtoæitti verður ektoi giegnt í
hjáverkum, fremur en flokks-
forustunni.
Nýi floktosforinginn er 51 árs
gamail og heifur ekki tékið bein-
an þátt í stjómmáium stfðan
hann varð landshöfðingi. Hann
hefur flóklksfloirustu með ein-
drægnum stuðningi ailra flotoks-
manna sinna og hann nýtur
þegar í upphafi mikiilar virð-
ingar hinna flototosforingjanna.
Hélén er einarður og ákveð-
inn maður, laus við bæði geð-
veilur og sikapgaiia, sem taldir
em einna verstu ókostir stjóm-
mélaforingja, þar eð þeir rastoa
jafnvægi hugans tilfinnanlega.
Persónuledtoi Gunnars Heiéns
hefur að geyma þá sóltöfra, sem
laða menn að homuim og er
hvað þetta snertir lítour Oioí
Palme. Hann hefur ednn mikinn
kost, sem marga stjömmiála-
mienn skortír, hann kann að
skipuleggja.
Stjómarandstaðan hefur síð-
ustu árin verið fremur svipiít-
il í SvSþjóð, og haifla veákindi
fyrrverandi formanns Folkpart-
iet átt mitoinn þátt í því. Er-
Ef tíl vill ákivað hin niýja
stjórn í Súdan að viðurkenna
austur-þýztoa aiþýðuveldið til
að tooma sér í mjúkinn hjá
sósíölsku löndunum.
Þeir tótou sömu atfstöðu og
Sovétmenn í Israélsmálum, —
gerðu félaga úr fcomimúnisba-
floktonum að sendiherra í
Mostovu, og lýstu því yfir, að
þeir myndu koma á sósíalisma
allt meðfram bötokum Nílar. Að
öllum tíkindum hafa stjóm-
völdin í Kreml orðið furðulost-
in, er þau heyrðu um stafnun
alþýðuveldisins Súdans, og
ætla mætti að þau hefðu þeg-
ar í stað lagt fram aðstoð sína,
en þeir hafa ekkd enn sýnt
þeim sama vinarhug og öðmm
sösíalísfcum ník'jum. Það eru
aðeins Fratokar, sem sýnt hafa
niýju valdhöfunum áþreifanleg-
an vináttuvott og reynt að
styrtoja þá í viðieitni þeirra.
Sennilega er það ætlun annarra
ríkja, þ.á.m. sósíölstou rítojanna
að bíða með að leggja fram
aðstoð, þar tíl nýja stjórnm
hefur sýnt að hún sé þess megn-
ug að losa sig úr þeim ógöng-
um, sem gömlu valdhafamir
leiddu þjóðina í-
Og stjómin er að leitast við
að siýna þetta. Hún hefur ráðið
tíl sín dugandi og raunsæja
sérfræðiniga. Hún hefiur dreigið
úr útgjöidum og innflutningi,
gert upptætoar eiignir ýmissa
auðmianna, og ráðizt geign fjár-
málaspiliingu og spókaup-
mennsku í hvers toonar mynd.
Hún hefur endursikipulagt opin-
ber fyrirtæiki, og allt virðdst
benda til þess að efnahagsiífið
sé að komiast á toetri kjöl. Alls
kyns örðugleifcar steðja þó
skiljanlega að- Vaidhafaimir
leggja áherzlu á að stjómar-
farið verði efcki toapítalískt, en
huigmyndir þeirra virðast æði
þoíkukenndar og lítt raunhæfár.
Raunar hefur verið sett á lagg-
imar svoikailað skipuiagsmála-
ráðuneyti, en stjómin hetfúr
ékfci miarkað sér neina átoveðna
stefnu’ í heimsmiálum.
Gerbreyting
En það er aiugijóst mói, að
verið er að gerbreyta fjánmól-
uim þjóðfélagsins og binda endi
á hin myrku áhrif trúfloktoanna
og völd- Við ramman er þóraip
að draga, því aö trúin hetfur
starkari ítök í fóiki en svo að
hægt sé að aflmá þau í einu vet-
fámgi.
Á hinn bóginn gera valdhaf-
amir sér grein fyrir, að for-
sendan fyrir framförum íland-
inu er sú, að endir verði bund-
inn á styrjöld þá, sem héð er
í suðurhluta landsdns, þar sem
búa þjóðfloíkkar, er segja villja
skilið við Súdan. Þetta strið
hetfur kostað ótal mannstíf og
morð fjár.
Gunnar Helén
lander hetfur þannig átt hægt
með að „gnæfa svo langt yfir
lágt, að lyngtætiur stara á hann
hissa“-
Nú hefur þessd forsæili stjóm-
málamaður lagt niður vöid og
fengið þau í hendur giæsdlegum
foringja. Sama daginn kom
fram á sjónarsviðið foringi,
sem er jafnoki Paimes um
marga hlutí og verður því
meira jafnvægi milli stjórnar-
flofcks og stjómarandstöðu, en
verið hefur.
Ölafur Gunnarsson

i
I
i