Þjóðviljinn - 29.10.1969, Blaðsíða 9

I
Laxárvirkjun
Ftnamhald af 6. síðu.
hécnaðinu, og bað verður að
reikna dæmið til íulls. Gera
hefði átt samanburðairrann-
sóknir á sem flestum vi.rkjun-
airmöguleikum, áður en endan-
legar áætlanir voru gerðar, svo
að ljóst væri, hvort ekki mætti
fá jafn hagkvæma virkjun án
þeirrar röskunar, sem Gljúfur-
versrvirkjun mun valda.
Skjálfandafljót
Sá þáttur þessara mála, er
snýr að Skjálfandafljóti, er
með öllu sniðgenginn í grein-
argerðinni. Hverjar voru nið-
urstöður „hinna færustu sér-
fræðinga"? Getur huigsazt, að
þeir hafi gleymt þessum þætti
málanna?
Fjöldi bænda í fjórum svedt-
arfélögum eiga land að fljót-
inu. og hefuir veiði verið stund-
uð í því öldum saman, misjafn-.
lega 'mikið að vísu. en þó verð-
ur að telja, að bar ,sé um veru-
leg verðmaeti að ræða, Eændur
þar hafa lengi eygt möguleika
á að auka þessa veiði verulega
með fiskrækt og fiskvegi upn
fjrrir fossana og nálgast nú óð-
um sá tími, að úr þessu verði.
Slikux fiskveigur mun vera
mjög ódýr miðað við það
svæði, sem þá opnast, þ.e.
fremst fram í Bárðardal. Hvað
verður um þessa framkvæmd,
og hvað um þann lax og silung,
sem fyrir er í fljótinu, ef meg-
in hlutí tæra vatnsins verður
tekinn úr því? Þeir sem til
þekkja, vita, að veiðin er háð
því hversu tært Ðjó'tið er, þ.
e.a.s. bve hlutar bergvatnsins
er mikill.
Vaitnaflutningar, einis og fyr-
irhugaðir eru á Suðurá og
Svartá, hiafa hér aldirei verið
framkvæmdir. Áhrif þeirra
geta orðið fjölþætt. Bárðdæl-
ingar bendia t.d. á hiver á-
hrdf það getur haft á snjó'alög
í dalnum, ef Fljótið verður á ís
allan veturinn, eins og líklegt
er að verði, þegar lindarvatnið
hveirfuæ.c en frá ósi Svartár
helzt Fljótið að jafnaði autt
liiður eftir dalnum. og ber
iafnharðan burtu renningssnjó,
sem annars settist á vegi.
f lok greinargerðar sinnar
kemst Laxárvirkjunarstjóm að
þedrri niðurstöðu, að Gljúfur-
versvirkjun sé fyllilega réttlæt-
anleg siökum þess, að hagnað-
urinn af virkjuninni sé meiri
en það sem nemur tjóni. Allan
rökstuðning vamtar um þetta
atrdði, enda óframkvæmanleg-
ur, meðan enginn samanburður
lággur fyrir um aðra virkjunar-
mö'guleika né mat á sk/aðabót-
um, svo sem áður hefur verið

Og enn er gabbað
Aðfaranótt sunnuidagsins, um
hálfíþrjúleytið var slöiklkviliðið
kvatt að Hlaðbæ 16 í Árbæjar-
hverfi, þar sem kviknað hafði í
skúr. Var sikúrinn kominn að failli
er þangiað kom og brann hann
til Ösiku.
1 gænmorgun kviknaði í útfirá
reykröri að Heiði í Blesugiróf, en
var strax slökkt. Og enn var
slöŒdkrvlll öið á ferð aðfanamótt
mánudagsins var kvaitt gegnum
síma a.ð City Hotei, en er þang-
að kom reyndist um gabb að
ræða og kannaðist enginn í hót-
elinu við' að hafa hringt í slöklkvi-
liðið.
Miðvdikudaiguir 29. október 1969 — ÞJÓÐVI'LJINN — SlÐA 0
tekið fram. Er hér því um
ha'ldlausar staðhæfingar að
ræða.
Laxárvirkjunarstjórn hefur
haldið því fram, að „k.rapa-
stíflumar í Laxárdal" séu að-
alorsök eða jafnvel eina orsök
rafmagnstruflananna á Laxáir-
svæðinu. En hirtrt mun réttara
og geta kunnugir menn dærnt
um það, að mikið af þesisum
truflunum á rætur sínar að
rekja til þilana á línulöignum,
tenigivirkjum og ófullkomins
útbúnaðar á vatnsinntaki við
stíflu og á vatnsmiðlunarturni.
Vildu Akreyringar setja
sig i spor Þingeyinga?
En hviað hefðu Akuireyringar
siagt, ef Þingeyingar hefðu gert
áætlun án samráðs við þá um
að stifla Glerá í mynini Gler-
árdials með 57 m hárri jarð-
vegsistíflu, til að loka þar inni
170 milj. rúmmetra af vatni,
sern gæti fyrirvaral'aust steypzt
fram yfir ibúðarhveirfi Odd-
eyrar og Glerár? Væri ekki
huigsanlegt, að þá hefði risið
upp mó'tmælaialda í hö'fuðstað
Norðurlands, eitthvað í líkingu
við þá, sem Þingeyingar hafa
stofniað til, og eiga þó Akur-
eyringar enga Laxá eða Mý-
vatnssveiit að verj’a.
Við teljum okkiur bafa sýnt
fullkomið raunsæi í þessu Lax-
árviirkjunarmáli, með því að
fallasit á og heita stuðningi við
takmarkaða virkjun í Laxá,
sem tryggi í senn ódýra og ör-
ugga orkuvinnslu fyrir Laxár-
svæðið alllangt fram í tímann
og veiti Laxárdal og Laxá
naiuðsynlega vemd fyrir hin-
um skiaðlegu áhrifum stórvirkj-
unar. f stað, þess að líta með
velvild og skilningi á aðstöðu
Þingeyinga í þessu máli og
taka fagnandi tillögum þeirra,
virðist stjóm Laxárvirkjunar
enn sem fyrr ætla að taika' sér
sjálfdæmi í virkjunairmálum
Laxár. En er þá ekki kominn
tími til þess fyriir foirráðiamenn
Laxárvirkjunar, að þeir geri
sér grein fyrir því, að Þingey-
ingar munu ekki afsala sér
rétti sínum í þessu crliagaríkia
máli. Sá réttar verður ekki
tekinn með yfirfroðsiu, eins og
fram hefur komið í skiptum
Laxárviirkjunairstjórnar við
Laxdælinga, þegaæ fulltrúar
hennar tilkynntu bændum í
Laxárdal, að jörðum þeirra
yrði sökkt og því væri þeim
ráðlegast að hætta fram-
kvasmdum á þeim. Til þessa
skiorti vi'rkjuna'rstjómina alla
heimild. Leyfi það, er Atvinnu-
málaráðuneytið hefur nýlega
gefið Laxáirvirkjunarstjórn, er
aðeins fyrir 7000 kw virVriun,
en skýrt er tekið fram, að
ráðuneytið skorti heknild til
þess að leyfa framkvæmd 2. á-
fanga Gljúfurversvirkjunar,
sem gerir ráð fyrir að aiuka
aflið upp í 14700 kw, endia
heimila núgildandi Laxárvirkj-
unariög aðeins 12 þús. kw
virkjun við Brúar. í leyfinu
er einnig tekið frám af hálfu
ráðuneytisins: „engin fyrirheit
eru gefin um leyfi til stærri
virkjunar en framangreind lög
gera ráð fyrir“.
Ný við'horf nauðsynleg
Það fer því ökki á milli
mála, að það var ekki að á-
stæðulausu, að Þingeyingar risu
upp til varnar gegn hinum gá-
laiustu áfiormum Laxárvirkjun-
arstjómar. Virkjunairstjómin
getur ekM að eigin vild leikið
sér með bagsmuni þeirira og
hin dýnmætu vaitnaihverfi, eins
og þar væru auðnir einar. Sú
stefna heyrir fartíðinni til, ag
nú em al'lar helztu menningar-
þjóðir heims að vakng tii auik-
ins skilnings um það, að þeim
sem bedta tækni nútímans, beri
skylda tii þess að sýna meiri
gætni og tillitssemi í skiptum
sínum við náttúruna og landið.
f hinni athyglisverðu gredn
Þóris Baldvinssonar í Morgun-
blaðinu 25. f.m. kemur fram,
hvemiig Bretar líta á þessi j
mál. en þar segir m.a.: „Kerfi
verkví’sinda, sem skipulaigt bef-
ur þó verið í þjónusta manns-
ins, verður honum standUrn
yfirsterkari og bindur hann í
þess srtað í fjötra. Þekkingar-
skortur hins almenna bocrgara
á martgs konar sérfræðisviðum
gerir hann hlédræigan og óvirk-
an í málum, sem oft snerfa hó
umhverfi bans og framtíð.
Þetta verður til þesis að teknar
eru ákvarðapir. ér varða líf og
starfssvið borgaranna, án þesis
að þeir géfi sig fram ■ til að
beita rétti sínum“, og enn frem-
ur: „Eitt bessaira fyrirbæra er
á'gengnj iðnaðarhaigsmuna við
dreifbýlissvæði. sem varðveita
vilja gróður, dýraldf og svin-
mót náttúrunnar fyrir spjöll-
um og 'umróti eða eyðingu".
Kunnugt er, hvemig það opin-
bera í Bandiaríkjunum setur
rammar skorðu.r gegn hvers
konar náttúruspjöllum af völd-
iwn onjnberra framkvæmda þar
í landi.
Haustmót TR
Framhald af 1- síðu
son 6, 6. Jókann Sdigurjónsson
5V2, 7. Jón Kristtnssion 5%, 8.
Einar M. Sigurðssan 5V-i, 9. Steif-
án Briem 5, 10- Svavar Svavars-
so>n 5 vinninga.
í 1. flokki voru 10 þétttaik-
endur. Þar varð efstur Jódiarmes
Jónssion með 8 vinningia, eu i
2.-3. seeti urðu Ölaiflur Orrason
og Kristján Guðmundsson með
5V2 vinninig.
Keppendur í II. fflokki vorul4
og vom tefldar 9 uimifierðir eift-
|ir Monradkerffl. Efstua.' varð Síe
var Bjarnason með 8 vinninga,
Ómar Kristjénsson varð annar
nveð &/i vinning og Sæmundur
Bjaivnason og ögmundur Kxist-
iPssbn í 3.-4. sæti með 6 vinn-
inigia.
í unglingafflidkfci voru 12 Ikiepp-
endiur og vioru tefldar 7 uimiferð-
ir eftir Monriadlkerfi. Sigurveg-
ari vairð Benedikt Jónasson, itnieð
5V2 vinning, en í 2.-3. sætiurðu
Jón Hákonarson og Steingrím-
ur Hóllmsteiinsson xnieð 5 vinn-
ii)0a.
1 iimif ij
1 iiillllllllNlll I iiiiiiiiiiii 1
\
Útför móður okkar
GUÐRÚNAR PÁLSDÓTTUR Grettisgötu 37.
fer fram frá Fossvogskapellu fimmtudiaginn 30. þ.m.
kl. 13.30 e.h.
Blóm em aifbeðin, en þeim siem vildu heiðra minningu
hinnar látnu ©r vinsamlegast bent á Krabbameinsfélagið.
Fyriir hönd aðstandenda:
Stjúpsonur
og börn hinnar látnu.
Með tilliti til bess, sem hér
hefur verið rakið og drepið á,
skortir Laxárvirkjunairstjórn
öll raunhæf rök og laigialegar
forsendur fyrir framkvæmd
Gljúfurversvirkjunair og vilium
við vara hana alvarleiga við af-
leiðingum þeirrar ábyrgðar,
sem bún tekur á sig, ef hún
hyggst balda áfram óbreýttri
stefnu í besisu mikilsverða
máli. með bví að hefja fram-
kvæmddr á fvrst.a stigi þess-
arar áætlunargerðar, eins og
þetta væri afgreitt mál. og í
því trausiti að henni takist að
knýia síðair fram breytingu á
Laxárvirkjurariöggjöfinni sér í
haig.
Stjórn Búmaðarfélags íslands
hefur nýlega skilað álitsgerð
um Laxárvirkjunairmálið, vegna
tilmæla Náttúmverndiarráðs og
leggst einhuga gegn fyrirætl-
unum Laxárvi rk j un atrstj óm ar
um hina stóru Gljúfurvers-
virkjun, þar sem sú fram-
kvæmd mundi hafa í för með
sér mikinn hnekk fyrir bú-
skaparaðstöðu í Þinigeyjar-
sýslu. Þetta álit unddrstrikar
það sjónairmið okkar að meta
beri náttúrleg verðmæti og
hiagsmuni beirra. sem héraðið
byggja, áður en staðarval og
virkjunairatbafnir eru ákveðn-
ar.
Meðan Skjálfandafljót og
Jökulsá á Fjöllum renna ó-
beizluð til sjávar og jarðhitinn
bíður í Reykjahverfi 'og Mý-
vatnssveit, vantar öll rök fyr-
ir því að raska vatnahveirfum
heils héraðs til stór tjóns fyr-
ir héraðsbúa og eyðingar ómet-
anlegrar náttúru — sökkva ein-
um feguirsta dal landsdns á fcaf
í vatn og stofna fjölda fólks í
lífshættu. Orku’þörf Norðaust-
urlands má öraigglega full-
nsegja á bagstæðan hátt um
áratu.gi án slíkra aðgerða.
Elns og áður hefur komið
fram í ályktunum og yfirlýsing-
um, setja Þingeyingar sig ekki
á móti jafnrennslisvirkjun í
Laxá innan þeirra marka að
ekki verði stíflað hærra en svo,
að vatn hækkj ekki i Bimings-
staðaflóa í Laxárdal, enda
heimila lög um Laxárvirkjun
ekki, að gengið verði lengra.
Jafnframt verði há gert sam-
komnlag aðila um að horfið
verði frá öllum frekari virkj-
unaráformum í Laxá.
Þegar þessi greinargerð er
samin, hefur nefndin ekki tek-
ið til meðferðar greinargerð
s.n. Laxárnefndar. en það mun
síðar verða gert.
Hinn 10. október 1969,
Héraðsnefnd Þingeyinga
í Laxárvirkjunarmálinu,
Gh'musambandið
Framhald af 5. síðu.
I stjóm Glímusambandisins
vöin þessir menn kjömir: Kjiart-
an Bergmann Guðjónsson,
fReykjavík, formaður, Sigurður
Erlendsson, Vatnsleysu, Bisk-
upstangum, Sigtryggur Sig-
urðsson, Reykjavík, Ólalflur H.
Óskarsson, Reykjavilc og Tryggvi
Haraldsson, Kópavogi. Sigurður
Sigurjónsson, sem verið hefur í
sitjóm Samibandsins s-I. tvö ár,
baðst undam endurkjöri. Til
vara: Sigurður Ingason, Rieykja-
vík, Sigurður Geirdal, Kópavogi
og Elías Árnason, Reykjavík-
Leiðrétting
Þau mdstök urðu í sunnu-
diagsblaðd Þjóðviljans, að ung
stúlka var rangnefnd óg kölluð
Kristín Vigfúsdóttir í sitað
Kristjania Friðgeirsdóttir. Er
hún hér með béðin afsö’kunar.
B-1903 varð Danmerkur-
meistari í knattspyrnu
Kaupmannahafnar-Iiðið B 1903 varð Danmerkurmeistari í knatt-
spyrnu í ár, cr það sigraði Esbjerg 3:1 á Idrætsparken í Kaup-
mannahöfn s.I. sunnudag, en þó varð það ekki öruggt fyrr en
fréttir komu frá Álaborg, þar sem heimamenn léku gegn Hvi-
dovre og töpuðu en Álaborgarliðið hefði orðið Danmerkurmeist-
ari, ef það hefði sigrað eu B 1903 tapað. Esbjerg fellur niður í
2. deild og annaðhvort B 1909 eða Vejle með þeim, en upp í 1.
deild koma Randers Freja og Brönshöj. Við munum á morgun
. skýra nánar ftá, lokastöðunni í dönsku 1., 2. og 3. deildarkeppn-
inni. — Á myndinni sjást leikmenn B1903 fagna sigri að leiks-
j , . , , • ■ • ' ■
lokum.
Nýjung í fóðurflutningum
Framhald af 12. síðu.
nokkur tonn. Með háum tollum
kostar svona silósekkur um 20
þúsund krónur. Það mun vera
algengt í Danmörifcu og Svíþjóð
að geymia laust kjamfóður þann-
ig í sílósekkjum.
M.R. hóf athugianir á þessu
nýja dreifingarkerfi 1968 og var
fyirsti dælubíllinn tekinn í notk-
un fyrir nokkmm dögum Á íóð-
urvörulista fyrirtækisins eru um
30i teigundir af fóðurblöndu. Þar
er þó kúaifóðrið stæ^sti þáttur-
inn í framleiðslun’ni, þá fugla-
fóðrið, fóður fyrir sauðfé og
svínafóður. Um 600 bændur og
aðrir er reka alifuglabú í þorp-
unum exu aðalviðskiptavinimi'r.
Verð á kögglaðri kúafóður-
blöndu A, 15% eggjaihvítuinni-
hald, er nú kr. 7.350,00 tonnið
laust frá vörugeymslu M.R.
Frá því að Mjólkurfélaig
Reykjavíkur var stofnað 1917
hefur framleiðsla á kjamfóðri
og direifimg þess verið einn af
höfuðþáttum í stairisemi þess. í
öðmm menningariöndum er við-
urkennt að búskapur með skepin-
um verður ekki rekinn á hag-
kvæmum grundvelli eða til
fullra nytja nemia með venju-
legri kjamfóðurnotkun. Sem
dæmi má nefna, að samkvæmt
ofaurituðu kostar 1 fóðureining
í kjarnafóðri kr. 7,35, en talið
að góð og vel hirt mjólkurkýr,
sem fær nægilegt gott hey, geti
þó bætt við mjólikuirmaign sdtt
2 til 2% látrum af mjólk fyrir
hverja kjarnfóðureiningu, innan
ákveðinna takmarka (því að
heldur ekki á þessu sviði borgar
sig bmðl eða óhóf). Er þá dæm-
ið auðreiknað.
Kjarnfóðuirvinnsla Mjólkurfé-
lagsins fer fram á Lauigiavegi
164, og hefur félaigið móttöku-
inigsigjöid á fóðuxvörum með
skipum Eimskip em óhaigstæð
sem stendur og mætti fá þemn-
an flutning á mun ódýraxi hátt
„ , , með erlendum skipum, sö'gðu
fÍ^eSlt þeir Mjólkurfél'agsmenn. Þeir
kváðu þessi flutndnigsgjöid á
korni tdl ísiands veikja sam-
skilyrð'i fyrir allt að 1500 tonn-
um af hráefnum. En víða ex leit-
þessar mundir er maís frá
Bandaríkjunum og bygg og
hveiti frá Frakklandd, allt laust
og ómalað En aðal-eggjahvítu-
gjafi fyrsta flokks er nýtt ís-
lenzkt fískimjöl. Kornið er
malað í rafknúinni slagkvörn,
efnin síðan blönduð í svo full-
kotnnum blandara að hann getur
blandað á fullnægjandi bátt
nokkrum grömmum af bætiefn-
um í sekki eða fyrst í gegn um
kögglunarvél og kæli.
Á stefnuskrá félagsins er að
blanda allt kjarnfóður í eigin
vinnslustöð hér. En sökum nið-
urboðs á kúafóðri frá Dan-
mörku um þessar mundir, svo og
mi’kiUar vexðhækkunar á fiski-
mjölinu, hefur þó ekki orðið
hjá því komizt í ár að flytja inn
nokkuð af kúafóðurblöndu frá
Danmörku. Aðrar tegundir fyrst
um sinn allar framleiddar hér
(og einnig kiiafóðurblanda, því
margir vilja „M. R. kúa-
fóður“ eða „Búkollu-fóður-
blöndm“, jafnvel þótt verð sé
eittbvað hærra. Hin síðamefndia
er þó ódýrari en jafnvel dansika
kú'afóðurblandain). En þessi inn-
flutningur á blönduðu fóðri er
þó vonandi aðeins til bráða-
birigða. Hvar stæðum við. að
byglgja á erlendum fóðurblönd-
um, ef munn- og klaufaveiki
kæmi upp í framleiðslulandinu?
Ofiangredndiar upplýsingiar
komu fram á blaðamiannafuncli í
gær á vegum M.R., þar sem voim
viðstaiddir af háltfu félagsins
Leifur Guðmumdssion, forstjóri,
Yngvi Jóhannesson, fulltrúi og
Sigurður Eyjólfsson, skrifstofu
stjóri.
Enginn vaffl. er á því að flutn
keppnisaðslöðuna gagnvart er-
lendium fóðurbæti fluttum hing-
að til landisins. Til dæmis fluttu
Norðmenn í haust bygig frá
Frakklandii fyrir flutningsigjald
ér nexna mundi 3 til 4 diolluxum
á tonh. fslenzk skipafélög telja
sig þurfa 10 dollara fyrir tonn-
ið til ísiiandis.
Á næsta leyti er sitofnun Korn-
hlöðunnair h.f. Þar er ætlunin
að nota turnana Siem móttöku-
stöð og korngeymslur fyrir hina
þrjá aðila er standa að stofnun
fyrirtækisdns. Mun Komhlaðan
h.f. annast losun þar, lestun og
geymslu á korni og kornvörum.
Þá er líka stefnt að sameiginleg-
um innflutningj og innkaupum
á bráefnum.
í stjórn M.R. eru nú Óliafur
Bjarnason, Brautarholti, for-
miaður, Erlendur Maignússon,
Kálfatjörn, Jónas Magnússon,
Stardal, Ólafur Andrésson, Sogni
og Sigsteinn Pálsson. Blikastöð-
um.
UNDIRBOÐ
Fraahhald af 12. sáðu.
ur gengisfellinigin á stuittum tím„
— ojg þar með styrktu íslend-
ingar samkeppnisaðstöðu sína
gagmvart Norðmönnum. Áhri’fin
af íslenzku gengisfellingunni eru
óljós, segir ennfremur í frétta-
skeyti NTB, en það er þó aug-
ljóst að íslaind ■ hefur gefið frá
sér nokkum ávinning af gengis-
fellingunni með verðlækkunum,
og þetta hefur haft áhrif á al-
mennt 'verðlag á fiski, segir
ernfremur í skýrslunni.
Vd lR />ezt
írhSIi
4