Þjóðviljinn - 23.11.1969, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÖÐ'VTUIN’N — Svmnudiagur 23. nóvemiber 1969-
T

Vilji þjóðin halda
verður hún að sameina kraftana
Hér er birtur síðari hluti
greinargerðarinnar sem fylgir
frumvarpi Magnúsar Kjartans-
sonar um áætlunaráð ríkisins.
Nefnist þessi hluti greinar-
gerðarinnar „Ásetlunarbúskap-
Átökin um stefnuna í efna-
hagsmálum munu skera úr um
þróun hins íslenzka þjóðfélags-
Eins og rakið hefur verið hér
að framan, leiðir markaðsbú-
skapurinn til þess, að erlendir
aðilar fá vaxandi ítök í etfna-
hagskerfinu hér á landi; yfir-
ráð yfir mikilvægum fram-
leiðsluþáttum flytjast úr landi-
Vilji þjóðin hins vegar halda
efnahagslegu sjálfstaeði sínu,
verður hún að finna leiðir til
þess að sameina krafta oina-
Slík einbeiting er einnig for-
senda þess, að unnt sé að hraða
þeirri alhliða iðnvæðingu, sem
er nú brýnust nauðsyn íslend-
inga.
Náttúrleg sikilyrði fyrir etfna-
hagsþróun á Islandi eru fólgin
í auðlindum hafsins, fall- og
varmorku, legu landsins, íbúum
landsins o- fl- En það eru ofcki
þessi náttúruskilyrði, sem sfcera
úr um þróun þjóðarbúsins, held-
ur geta þaú orðið til hagsbóta
eða hindrunar- Það eru félags-
legar og pólitískar aðstæður,
sem skera úr, þau öfl, sem ráð-
andi eru í þjóðfélaginu, og
stefna þeirra.
Forsendur
efnahagsþróunar
(63 -.tíí-i
Það er mikill missfcilningux,
að hráefini og orka skeri úr um
það, hvemig þjóðfélag er á vegi
;statt- Austur-Þýzkaland, þar
sem efnahagsþróun hetfiur arðið
einna örust eftir síðari heims-
styrjöld, er til að mynda hrá-
efnarýrt og orkusnauitt land-
Farsendur efnahagsþróunarinn-
ar þar em markviss stjóm, sem
styðst við verkalýðshreyfing-
una, og vertomenning á háu
stigi- Svipuðu máli gegnir um
Japan, þar sem einnig er hörg-
ull á hráefini og orku. Hin frá-
bærilega öra þróun þess ríkis
styðst við ungt og framsækið
iðnaðarauövald og háþróaða
verkmenningu, Hliðstætt dæmi
nær okkur er iðnþróunin í Dan-
mörku, þar sem alger skortur
er á hráefnum og náttúrlegum
orkulindum- Vemlegur hluti af
ríkjum þeim, sem ráða yfir
mestu af auðlindum og orku,
stendur hins vegar á lágu þró-
unarstigi, vegna þess að ráðandi
þjóðfélagsöffl em þróttlaus og
spillt og oft háð erlendum að-
ilum.
Þegar vélvæðing er komin á
hátt stig, verða verkmenning og
æðri menntun forsemdur efna-
hagsþróunar. Slík þróun hérlend-
is mundi gera ofckur kleift að
sjá f sífellu nýja möguleika á
hagnýtingu íslenzkra gæða;
verkmenning, þekking og rann-
sóknir opna leiðir til allra átta-
Iðnvæðing er sannarlega ekki
fólgin í nokkmm stórfyrirtækj-
um í eigu útlendinga, heldur er
fbrsendan sú, að Islendingar
kanni sjálfir getu sína og skipu-
leggi störf sín.
Starfsáætlanir
mesinverkefnið
Vemlegur hluti af fram-
kvæmdum hérlendis er í hönd-
um opimberra aðila- Þær fram-
kvæmdir koma ekki af hálfum
notum, nema þær séu skipu-
lagðar í heild-
Allar aðrar meiri háttar fram-
kvæmdir eru f jármagnaðar með
almannafé á vegum bankakerf-
isins og opinberra f járfestingar-
sjóða- Þjóðfélagið ræður þannig
yfir kerfi til þess að stjóma
fjárfestinigu og framltovæmduim.
Það eru ekki hin náttúrlegu skilyrði sem skera úr nm þróun þjóðaxbúsins á lslandi, heldur félags-
legar og pólitiskar aðstæður, þau öfl sem ráðandi eru í þjóðfélaginu og stefna þeirra.
en það kerfi er ekki notað- Þvi
einkennist fjárfestingin af til-
viljunjum og gíUndróða.
Til þess að tryggja markvissa
stefnu á þessupn sviðum verður
að koma upp stofnun, sem halfi
forustu um áætlunargerð, edns
UNIROYAL

DEKK HF. hjólbarðaverkstœðí
að Borgartúni 24
' ' .... V- ■ ; I
Önnumst allar viðgerðir á vörubíla- og fólks-
bíladekkjum - Höfum flestar stærðir dekkja
frá Uniroyal og Ohtsú
DEKK?
HJ ÓLBARÐAVERKSTÆDI
BORGARTUNI 24 SIMI 25260
og lagt er til með þessu frum-
varpi um áætlunarráð ríkisins.
Ráðið verður sjálft að hafa á
hendi áætlunargerð um heildar-
þróun þjóðarbúsdns, en aðrar
stofnanir geta farið með áætl-
unargerð í ákveðnum greinum
eða á tiltefcnum landssvæðum,
svo að starfið greinist sem mest
út í þjóðlífið.
Meginverkefnið verður að
vinna að starfsáætlunium fyrir
helztu atvinnugreinamar, rann-
saka þróunarfcDsti þeirra og til-
kostnað þjóðféiagsins. 1 þvi
starfi fæst niðurstaða um meg-
inafköst þjóðarbiúsins í heild.
Undirstöðuverkefnið verður að
fjalla ium útflutningsgreinamar,
því að þær sjá landsmönnum
fyrir tæknibúnaði með innflutn-
ingi, og þær geta á skemmstum
tíma tryggt þjóðarbúinu fjár-
muni til firamikvæmda á öðrum
sviðum- I þessu sambandi er
fróðlegt að íhuga þá sérstöðu
Islendinga, að hér gegnir dæmi-
gerður léttaiðnaður, eins og fisk-
veiðar eru, sama hlutverki og
þungaiðnaður í stærri þjóðfé-
Iögum; hann sér okkur fyrir
vélakosti, byggingarefnum, oli-
um o- fl. Þetta hefur þann kost
í för með sér, að sfcekikja í ^
fjárfestingu í sjávarútvegi hefur"
ekki jafnháskalegar affleiðingar
hér á landi og skekkja í þunga-
iðnaði erlendis, þar sem slíkar
villur eru afar kostnaðarsamar
og hafa áhrif um langt skeið.
Mistök hér á landi eru ódýrari,
og ofitast er unnt að lagfæra
þau, án þess að mjög mikið tjón
hljótist af. Þetta er ein af ástæð-
unium fyrir því, að stjómleysið
hefiur ekki riðið þjóðarbúskap
Islendinga að fuilu, en eigi að
tryggja samfelldari og örari þró-
un effitirleiðis, verða festa og
langæ stefnumið að kwna til-
Næst útflutningsatvinnuve^-
unum korna verkefni eins og
skipasmíðar og viðgerðir, vega-
gerð og samgöngumál, orkubú-
skapur o. s. frv. Markmið þeirra
mótast í fyrstu að verulegu leyti
af útflutndngsgreinuinum, bótt
þróun þeirra verði smátt og
srnátt sjálfstæðari, ma- þegar
þær verða þess megnugar að
taka vaxandi þátt í ujtflujtningl
Kannanir og
rannsóknir
Svæðaóætlanir hefðu sáðan
starfsáætJlanir einstakra greina
að forsendu. Þar yrði tfijallað um
efnahagsJegar forsendur og
myndunarskilyrði byggða, en
svæðin mundu hvert fyrir sig
fjalla um innri skipuIagnLn.gu og
þjónustusitarfsemi. Á þeenan
hátt kæmi einnig grundvöllur
fyrir markvissum fjárhagsáætl-
unum bæjarfélaga-
Þegar samdar eru greinaáætl-
aniy, verður að styðjast við
kannanir og rannsöknir og skipu-
leggja þær. Niðurstöður af því
starfi opna ný svið, en vekja
einnig þá spumingu, hvemig
hagkvæmast sé að skipuleggja
greiriína í heild og að hverju
skuli keppt í því sambandi- Þó
verða áætlunarstofnanir einnig
að gera sér grein fyrir því,
hvemig bezt sé unnt að hraða
tækniþróun og bæta skipulag-
Skiptir þá meginmóli að ákveða
framibíða'rmarkmið, en skoða síð-
an dæmið frá framtíð til nútfð-
ar, því að þanriig er hægt að
forðast mörg hliðarspar- Að
sjálfsögðu verða þeir aðilar, sem
í greinunum starfa, að leggja
hönd að þesjsu verki; verkefni
þeirra verður að bera þróun
grednarinnar uppi og skipuleggja
fyriirtæki sín í samræmi við
hana.
Aukið lýðræði
í efnahagsmálum
Með áætiunarbúskap mundi-
lýðræði í efnahagsmálum aukast
til muna. I fyrsta laigi má nefna,
að Aliþingi og rifcisstjóm tæfcju
beinni þátt í þvl en nú að móta
stefmuna í atvinnumáluim,. Bank-
amir yrðu efcká heldur tæki ör-
fárra forréttindaaðiíla, eins og
nú er, heldur yrðu þeir að lúta
á'fcveðinni heildajrstefnu í at-
höfnum sínum, þótt þeir (hjéldu
að sjólfsö'gðu eðllilegu svigirúmi,
Með tilkomu svæðisáætilana
flyttist verulegt framfcvaamda-
vald til einstaikra landshluáa-
Jafnfraimt þyrfti að aiufca at-
vinnulýðræði innan eánstakra
fyrirtækja til muna, svo að 'hug-
myndir og þetoking starfsHiðs
fiengi að njóta sán-
Áætlunargerð er efcki í því
fólgin að semja tiltekið plagg
til birtingar. Hún er stöðug eða
reglulbundin fcönnun, sem ledðir
til þess, að -samidar eru starfs-
skrár eftir eðli mólsins hverju
sinni. Starfséætlanir geta náð til
mislangs tíma í samræmí við
aðstæður og greinar þaer, sem
um er fjallað- Þær eru ékki
heldur bindandl og óumibreytan-
legar- Þeim er setlað það hlut-
verk að rannsaka alla þróunar-
kosti og tryggja það, að unnt
sé að 'taka áfcvarðanir í Ijósí sem
fyllstrar vitnes&ju.
Arsáætlun er í því fólgin að
tengja saman þessa þefckingu oS
ájstand líðandi stundar. I verki
yrði framkvæmdaáætlun rikis-
. .tps tiltölulega fiastsfcDrðuð. Áætln..
un um önnur svið kveður á um
stefnw, sem hið opinbera beáitir'
sér fyrir, en þankar, ráðuneyti
og aðrir hliðstæðir aðilar verða
að framkvæma undir effitiriiti
rífcisstjómar. Þar yrði að sjálf-
sögðu gert ráð fyrir ófyrirsjáan-
legulm eða ótfyrirséðum aibburð-
utm og gert ráð fyrir sveigjan-
lellka á öllumj þeim, Kviðum, þar
sem sfláfcrar óvissu getur gætt.
Enda þótt áætlunarráð og aðr-
ir þeir aðilar, sem að áætlun-
argerð starfa, vinni að áætlun-
um um ýmis svið, er það eftir
seim áður hlutverfc rítoisvaldsdns
að stjóma landinu og tryggja
fyrir sitt leyti framkvæmd áre-
áætlana — að öðrum kosti væru
þær til lítils. öll rekstrarform
yrði að hagnýta og éfla eftir þvá,
hvert hæfði bezt hverju fram-
leiðslustigi í einstökum grein-
urn- Gjaldeyrismál, tollamál,
verðlagsmól og skattamál yrðu
háð þessum sjónarmiðum og
fylgjast yrði með starfsháttum
banfcafcerfisins og samskiptum
þess við efnahagslífið.
Stundum er sagt, að hagkerfi
Fraimhaíid á 9. síðw.
KOMMðÐUR
— teak og eik
Húsgagnavezzlun Axels Eyjólfssonar