Þjóðviljinn - 20.01.1970, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 20. janúar 1970 *— ÞJÓÐVIXjJINN — SlÐA y
Sjónvarp og ofbeldi — Lengur við skerminn en í
skóla — Níu sinnum á klukkustund — Ofbeldi eðlileg f
aðferð „góðra" og„vondra" — Til opinberra aðila
Eins og mann vita af mörg-
um skrifum hefiur elkikert
útbredðsilu- og áróðurstæki
þvílík áihrif sem sjórwarpið.
Það er því akiki að uedra þótt
sj ónva rpsdagskrár séu eitt
heizta viðfangsefni félags-
frœðinga og sálfræðinga, um-
ræðuefni blaðasnápa, dægra-
sitytting alllra þeirra, sean
kiunna á kaffibdHa að hailda.
Oftar en einu. sinni höfum
við saiglt frá athuigunum, siem
fraim hafa fiarið í auðuigusta
og þair rnieð sjónvarp.wasdd-
asta landi veralidar,' Banda-
ríkjunum, á aEböldi í sjón-
varpi og áhrilflum þess. Hér
fer á eftir stytt endursögn á
nokkrum niðurstöðum sér-
stakrar nefndar öldungadeildar
bandaríslka þimgsins um sjón-
varpsdagskrár- Það er einkar
■ iathyglisvert, að niðurstöður
nefndarinnar þeinast m.a. að
því, að efla sjónvarpsútsend-
ingar á vegum hins opinbera
og almannasamitaika í, þvi
skyni að draga úr auigOiýsiinga-
sjónvarpi, þar eð bisnessinn
holar sér jafnan niður þar
sem hroðadegaist sjónarspiH fer
fram.
Allar athuganir benda til
þess, að böm og uiniglling-
ar séu duglegastir álhorfendur
sjónvarps. I Bandiaríkjunum
eyðir þessi unga kynslóð ein-
um fjórða til helmingi af
þeim tíima sam hún á annað
borð vakir framnimi fyrir sjón-
a.i{I
varpssikeinmimum — eða miklu
meiri tíma en í skólum. Þá
kemur og á daginn, að börn
horfa á sjónvarp mijög langt
fram á kvöld; við eina athug-
u.n vom fiimm miljónir barha,
yn.gri en tólf ára, að horfa á
sjónvarp eftir klukkan hálf
eMefiu á mánudaigskvöldi.
Ennfremur er það ljóst að
bæði böm og fullorðnir eyða
meiri tíma fyrir framian sijón-
varp en áður — og skrifiast
þessi aukning þá fyrst og
fremst á reikning bama.
Síðustu tvö árin kom of-
beldi fyrir í átta af hverjum
tfu „draimatískuirn“ daigskróm,
en samt var um nokkra. læikk-
un að ræðia frá því sem áður
hefur verið. Svo till aliar dag-
skrár sem kenndair eru við
glæpi, villta vestrið og „virk
, ævintýri" innihéldu otfbeildi —
að meðalltali níu siinum á
klukkustund árin 1967 og 1968.
AHslkonar ofibéldi og „hasa,r“
réði einnig rfkjum í teikni-
myndaútsendingum — eða
sem svarar 20 sinnum á.
kluickustund.
Þegar allar daigskrár eru
tekniar til meðferðar kemur
það í Ijós, að 8 af hverjum 10
'afbeldisiatriðuim gerðust við
mjög slkuggalegar aðistæður.
Meira en hedmingur af ölluim
aðaílpersónum í dagskránum
beita aðrar persónur ofib'eldi.
Flestar þessar persónur eni
annaðhvort .,góðar“ eða
„vondar“, en ofibeldisverkum
deila þær jafnt á milli sín-
Hér við bætist, að þeir sem
sýna ofbeldi í s'jánvarpi gera
þaö cfitast í eiginihagsmuna-
skyni. Um helllmini^ur alira
persóna sem drepa aðra og
helmingur allra aðailpersóna
sem beita afbeidi komast frá
málurn á farsœian hátt. t
þessum mæli er ofibeidi lýst
sem árangursríkri aðferð til
aö ná takimarki.
Fróðleg athuigun: engin
vitni eru að heimingi ofibeld-
isverka. Og ef vitni éru við-
stödd eru þau venjulega óvirk
■ og blanda sér elkki í átökin
eða geta það ekiki. I þeim
sjattdigæfu tilvikuim, þegar
vitni blanda sér í gang mála
er það eins oft gert til að ýta
undir eða aðstoöa við ofibeldi
eiirus og til þess að koma í veg
fyrir. slfk verk. 1 þessu sam-
henigi er ofibeldi sýnt sem
allsjálfsaigður hlutur í heimi
dramatískra sjónvarpsdag-
skráa.
Að ö’.ttu samanlögðu: sjón-
varpið sýnir heim þar setm
„góðir“ og „vondir“ beita í
jöfnuim mæli offlbeldi til að
leysa vandaimá'l og ná miairlk-
miðurn sínum. Ofbeldi er
sjaidan sýnt- sem ólö'glegt at-
hæfi eða óæskilegt. Oftar en
efcki er það sýint seni eðlileg
aðferð til að. ná því marlki
sem að er stefint.
Aári hverju eyða auglýs-
endur 2,5 biljónum dolll-
Gerard og sá einhenti: eðlileg aðgerð að settu marki
ara í þeirri trú, að sjónvarp
hafi áhrif á hegðun manna.
Sjónvarpsiðnaðurinn teikur
undir þessa trú, en heldur því
.fram uim leið, að ofibeldisdag-
sikrár hans ha/fi eikiki nein slík
áhrifi- Hinsvegar benda flesitar
rannisólknir tíl þess, að afibeldi
í sjónvarpsdagslkráim getí hafit
og hafi slkaðleg áhrif á áharfi-
endur, einfcuim böm.
Sjónvarpið gengur rnieð
mjög virkum hættí inn í
námsiferil bama og otar að
þeim siðferðilegum og félags-
legium verðmætum sam ekiki
samrýimiast siðuðu þjóðfélagi.
Böm 'Jeita tíl sjónvarps, aði-
alMega sér tíl skemmtunar, og
einnig til að lóisna undan
leiða og einimanalkennd. Þótt
þessar hvatír séu ettaki sérllega
virkar fer ákveðm „sýni-
kennstta“ samt flram, en yngri
böm em sérstaklega næm
fyrir sMtou fardæmi. Þegar
þau eldast verða þau að vísu
nokkuð sjálfstæðari gagnvart
sjónvarpiniu, en þó leita þau
mijög til þess um fyrirmyndir
í hegðun. Hér við bætist að
böm eiga erfitt með' að gera
greinarmun á verutteika og
slkáttdsfcaip. Eintoum hefur það
komið á daiginn, að böm af
fátæku fórelldri hafa mjög
sterka tiiihnei’gingu til að teilja
að fólk hagi sér í raun oig
veru eins og það gerir á
tjaldimu.
Þá segir í greinargerðinni,
að surnár þeirra sem hallda
uppi vönmum fyri.r. ofibeldi í
sjónvarpsdiaigsikrám balldi því
fram, að slólk atriði „veiti út-
rás“ árásartílhneigin'gum á-
horfienda s'jálfra og séu því
gagnlteg með noikruim hættí,
þar eð þau dragi úr ofibéldis-
verkum í raunverutteikanuim.
Hinsvegar hatfa tílraunir og
rannsóknir sýnt fram á það,
að stöðugir sikamimtar aif of-
beidi í sjónvarpi hafili neiikvæð
áhrif á mannlega skapgerö og
viðhorf. Að það örfii til ofi-
beldishegðunar frekar en hið
gagnsitæða.
Við, segja gireinairhöfiundar,
teljum ekki að sjónvarp sé
helzta ástæðan fyrir ofibeldis-
verkum í þjóðfiélaiginu. En
það gerir áreáðanlega sitt til.
Meðal þess seim nefindin
leggur tSl er, aðhættverði
aö sjónvarpa teiknimyndum
fyrir böm sem inniihailda ofi-
beldisverfc framin í fuHri al-
vöru, að glæpamyndir . og
kábojmyndir vepði sýndar
mjög sednt á kvöldin, reynt
verði að fiá ffleiri mienn til að
sfcrifa handrit fyrir sjóravarp,
þar sem mienn leysa vanda-
mál sfn án oflbeldis- Og að
lokum er þeim tilmaslum
beint til forsieta og þingsins
að sérstalkur . sltoattur verði
laigður á tíl efillinigar sjóln-
varpsútsendiraga á vegurn hins
opinbera og almannasamtaika.
Eldhústölvan
Eini galli rafeinda vinnukonunnar
er að hún er dýrari en lifandi
Á hverju ári gefiur vöruhúsið
Neiman-Marcus í Dallas;, Tex-
ás, út „handa fióttki sem á allt“
slkrá yfir jólaigjafiir, sem eru
jafn spjótrungslegar og þær
eru .dýrar, og virðast því eng-
in taikmiörk sett, sem kaup-
mennimir geta látíð sér detrta í
hug að bjóða í þessum „Gjafa-
lásta fyrir fiursta og miljóna-
mærin;ga“, eins og þeir kalila
hann. Meðal nýjasta innibalds-
ins fyrir núliðin jól má t.d.
nefna ársáslkrifit' af kaivíar (200
g fflugleið'is á mánuði, verð
600 dollarar) endurprentanir
nútímamálarans Viktors de
Vasarely (í ramma fyrir toarla,
sem silikisl'iæðu fyrir konur,
verð 750 dollarar parið) og svo
allra eftirsóknarverðustu nýj-
ungina, a.ð því er Neiman-
Marcus vöruhúsið telur: ,,Gef-
ið eiginkonunni tölvu í eldhús-
ið!“ auigiýsdr það.
Ráðið er kannski ekki jafnr
fráleitt og það hljómar. Raf-
eindatæfcnifyrirtæki, sem ámm
saman hiafia fyrst cg fremst
simifðað stórair tölvur tíl not-
kumar í iðnaðinuim, eru nú líka
flarin að slmiíða smátöttvur, sem
vissuloga gætu komið að miarg-
vísllegu gagni á heimili, eins og f
t.d. smátölvuir „Model 316“ frá
Honeywell fýrirtækánu, sem
mæilt er mieð í Neiman-Marc-
us listanum sem heppilegri
jóttagjöf. f
Tækið er eikki stærria en lífið
ritvðlarfborð, úr naiuðu og
svörtu gerviefini og stflldnin alls j
ekki ólííkur miörgu nútímaihús- j
gaigninu. Selur Homeywell smó- I
tölvur m.a- ýmsum vísind.a-
stofnunum, þar sem hún er
miötuð maelingiatökim sem hún
síðan vininiuir úr; einnig sjúltora-
húsum, þar sem hún sikrifiar
m.a. reiknin.gana. Einnig hefur
hún verið notuð í fflugjvélaiðn-
BRIDGE
Þraut Noalls
Alslemman á Omniummótinu
Þeir sem vandr eru bridge-
■'l þrautum munu ekki í vanidræð-
um með að finna liausnina á
þessari þraut sem Ástralíuimað-
urinn William Noall samdi
1959.
¥
♦
*
2
KD54
986
65432
A
¥
♦
*
D7
2 '
ÁDG432
ÁKDG
A
¥
♦
A
ÁKG108
ÁG6
7
10987
96543
109873
K105
inguna úr borði er svínað
framhjá spaðainiíunni og öll
trompin tekin en öllum laufun-
um í bcnrði toastað' í. Þá teltour
Suður á sán fjögur laufi sem
standa og Austur kemst í kast-
þröng í þessari stöðu:
♦ Á D G
Vestur lætur út' hjartailcóng
og Suður vinnur alslemmu í
spaða.
Svar:
Suður tekur hjartakióiniginn
með ásnium og lætur út hjarta-
gosann undir drottningu Vesturs
og trompar með spaðadrottn-
ingu. Eftír að fyrirsitiaðan í
hjarta hefur þannig verið fflutt
af hendi Vesturs á hönd Aust-
urs oia losmað við spaðadrottn-
¥ 6 ♦ 7 * 10
1 laufiaitíuna verður Austur áð
kasta hjartatíu (við það fríast
hjartasexan) eða taka valddð eí
tigulkónigi sínum.
Efitir að hjartakóngiur er liát-
inn út í fiyrstu umlferð, hiver
væri þá eðlilegasti spilamátínn
við spilaborðið og að óséðum
spilum ándstæðinganna? Suður
má ekkd trompa hjarta tvisvar,
Þesisi gjöfi var spiluð á Omn-
ium-meistaramótinu 1966. Það
var ekki fráileitt að segja al-
slemmu, en það var erfitt að
standa sögndna við spilaborðið.
A ÁK76
¥ 73
♦ D6
4» ÁD965
A DG10985 A-------- —
¥ 5 ¥ 10642
♦ G7532 ♦ K984
4» 4 * G10832
A 432
¥ ÁKDG98
♦ Á10
A K7
Sagnirnar: Suður gefur. Báð-
ir á hættu.
því að þá neyddiist hann einn- ig til a.ð rtjvítromipa tígulinn (til að koimast aftur inn á höndina) S V N A
og sþilið tapast, ef trompin sikipt- 1 ¥ paas 2 4> pass
ast ekfci 3 og 3. Bezt væri að 3¥ pass 3A pass
gera sér von um að spaðinn 3Gr pass 4 4> pass
liggii 4-2 og trornpa út efftir að 4Gr pass 5¥ pass
baifa trompað hjarta. Síðan yrði 5Gr pass 6A pass
að velja á hvom veginn tíglin- 7¥ pass pass dobl
um yrði svíraað. ■ 7Gr pass pass pass
Vestur lætur út spaðadrottn-
ingu sem Austur kastar í laufia-
þristi. Hvemig á Suður að spila
til að vinna alslemmu i grandi
hvemig sem vörain er?
Athugasemd um sagnimar:
Eftir þriigigja spaða sögn
Norðurs gietur Suður strax átt
frumikvaeði að sliemmiu eða lát-
ið sér nægja að sýna fiyrirstöðu
í tígili með því að segja „3 gr“
og Norður mieð steríka hönd
gætí þá teitoiö við stjóminni-
Sögnin ,,44»“ sam segir frá
a.m.k. fimm spilum í litnium,
gerir Suöri Meifft að nota
Blackwood-spumairsöiginiina í því
slkyni að koimiast í alsdemmiu,
því að haran getur giert sér
vonir um fjóra slagi í laufi
með því að trompa eirtt liaiuf
eff þörf kreffur. En þegiar Aust-
ur dohflar „7¥“. sjrilst Suðri
að hann eigi á hættu að Aust-
ur tromipi straix útsiptl Vesturs
og hann legtgur þvú firmiur í
„7gr“.
(Swar í næsta þætti)
„Gefið eiginkonunni tölvu í jólagjöf“ auglýsti vöruhús miljóna-
mæringanna í Texas. Hér sést ung húsmóðir stjórna nýju vinnu-
konunni.
aðinum tJl sjálfivirterar prófiun-
ar á rafieindaihluitum.
Miðað við þessi vertoefini er
vertesvið litla rafeindaheilans
sem ,ældhústölvu“ bamaleikur
einn. Á sýningu í New York
var t.d. sýnit, hvemig tölvan
spjó út sér á sefcúndunni upp-
skriftum og tiUögum um mat-
seðla, — frá forrétti tíl ábæt-
is, efitir að húsmóðirin hafði
saigt henni, að samfcvæmt
birgðuim frystikistunnar vœru
lambalkótenettur heppilegasti
aðalrétturinn. En það em mörg
önnur verfceíni ^am töflrvara get-
ur annazt á heimilinu. Hún
getur t.d.:
fyrir
• gert fjárfbaigiséætlun
hedmdlið;
• séð um bófcbaild yffir birgðir
í éldhúsi og búri og búið
tíl samkvæmt þvi pöntunar-
lisita í vikiulloikin;
• mirtnt á dagsetningar eins
og aflmældsdaga, aflborgunar-
daga, endumýjunardaga og
fleira' þess héttar eða þá hve-
nær tiimii sé teominn tifl að
láta gardínumar í hreinsun,
þvo gttuggana, aiEfrysta ís-
sttcápinn o-s.frv.;
• reiknað út skataffrairrataíLið;
• fylgzt með heimaiverfcefimffln
slkólabamanna;
• verið til skemmtunar sem
spila- og leifcféílagi;
• kennt bömum og fullorðnum
erlend tunigumiál.
Porstjóri Honeywell verfc-
smiðjamna, Bothwefll, spáir þvf
Enagnhfllld á 9. síðu
Í