Þjóðviljinn - 20.05.1970, Síða 7

MJðvStoudaigfrH* 20. valafi. 1970 — 1jJÖÐVELjJIíN!Sí — SÍOA 2
Konur alast
ekki upp sem
stéttarverur
Rætt við Ásdísi Skúladóttur kennara
sem skipar 11. sætið á framboðslista
Alþýðubandalagsins í Reykjavík
Ásdis Skúladóttir skipar 11.
sæti framboðslista Alþýðu-
bandalagsins í borgarstjórn-
arkosningunum i vor. Hún
starfar sem kennari við Mela-
skólann í Reykjavík, en jafn-
framt kennslustörfum hefur
hún lagt stund á lciknám og
útskrifaðist úr I.cikskóla
Leikfélags Rcykjavíkur vorið
1969. Hún hefur m.a. leikið
á vegum Lcikfélagsins í Einu
sinni á jólanótt, sem Leikfé-
lagið sýndi bæði í ár og í
fyrra um áramótin. — Ásdís
hefur tckið virkan þátt í
starfscmi Alþýðubandalagsins
og á sæti í miðstjórn þess.
Hún hafði mikil afskipti af
Kvennaskólamálinu í vetnr
og munu margir minnast mál-
flutnings hennar frá fundin-
um um það mál á Ilótcl Sögu
i vetur, en þar vöktu marg-
ar ungar konur atliygli fyrir
skörulcgan málflutning.
>ú ert konnari að mennt-
un og sfcarfi. Nýjustu fréttir af
vandamálum Kennaraskólans
eru þær að mennfcamálaráð-
herra ætlar ekki að ffera Kenn-
araskólann að st.údentaskóla
fyrr en 1972 þrát.t lyirir áskor-
anir bamaikennaira.
— Það er rétt. í sifcað J>ess
að gera skólann strax að stúd-
entaskóla eins og mig minnir
að menntamálaráðhenra hatfi
lof að virðist það ætlun hans að
-<S>
Ólafur Jónsson
endurkjörinn
formaður MAf
Súnnudaginn 10. maí s. 1. var
haldinh aðalfundur MAl —
Menningartengsla Albaníu og ís-
laridis. Á fundinum fóru fram
venjúleg aðalfundarstörf og voru
eftirtáldir menn kjörnir í stjóm
félagsins: Ólafur Jónsson, for-
maður, Gylfi Már Guðjónsson,
varaformaður, Guðni Guðnason,
ritari, Runólfur Bjömsson, gjald-
keri, Þorgeir Einansson, með-
stjómandi. I varastjórn voru
kjörin Jón Steinsson, Guðrún
Steingrimsdóttir og Jörundur
Gu ðmundsson.
Guðmundi boðið
á stórmeistara-
mót í Venezúela
■ Guðmundur Sigurjónsson, stoák-
meistari hefur þogið br>ð um að
tefla á stórmóti í Venezúela, er
haldið verður dagana 19. júní til
8. júlí i sumar. Keppendur verða
14 eða 16 og þar á meðal verða
margir af sterkusfcu sikókmönnum
heims. Meðal þeirra sem boðið
hefur verið til móts þcssa eru
hedmsmeistarinn Spasskí, fyrrver-
andi heimsmeisitari Petrosjan og
sfcórmjeistaramir Larsen, Bisguier,
Panno, Parma, Poma og Donner.
hæikka aðeins einkunn gagn-
fræðinga inn í skólann. í þessu
felst auðvifcað engin lausn. Það
er ljóst, að næstu fjöguir ár út-
skrifast nser 900 kennarar úr
Kenniaraskólianujn en á sama
tímia munu — að óhreytfcum
kennsluháttum •— losna 140 til
200 kennarasföður. I>nð er jioss
vegnia verið að metta mark-
aðinn mairgfialdlega og j>að er
auðvitað alvarlegur ábyrgöar-
bluti af mennfcamiálaráðherra
að gera ekki ráðstafanir til
}>ess að opna aðrar námsleiðir
fyrir Jætta unga fólk í stað
t>ess að beina þvi inn á jæssar
brautir sem gefa litla eða en.ga
atvinnumöguleika.
Kennaraskóli íslandis hefuir
nú innan sinna veggja um 1.000
nemendur í húsnæði sem er
hálfkláirað, en væri fullbúið
nægileigt fyrir um 220 nemend-
ur. Þetta fólk sem útskrifast
næstu fjögur árin ætti að vera
í kennslu næstu 30—50 ár og
vegna Jæss hve illa er að skól-
anum búið er fólkið illa undir
kennslu búið og verður að
telja j»að | fyllsta máta vafa-
sam.t að unnt sé að veita fu.ll-
hlítaindj menntun við slíkar
aðstæður.
Það er annars skýrt dæmi
um ásfcandið i Kennaraskólan-
um að þar er ekiki veitt til-
sögn í mengjakennslu, enda
þótt reikningskennsil.an í bairna-
skólunum eigi í framtíðinni að
byggjast á mengjakennslu.
Vandamálið er hér j»að sama
og í lækniadeiklarmálinu: Það
vantair námsleiðiir, jjetta vanda-
mál verður ekki leyst á kostn-
að annarra skólastiga. Það
vorður að legigja grundvöll að
heildarlausn skólamálanna sem
nú eru í öngjweiti.
— Og nú eru stúlkur meiri-
hluti kennaranemanna.
— Já, i Kennaraskóla íslands
eru stúlkur 65,4%. Þannig
verður barnakennsla auðvitað
æ meira vork kvenna og er
þegar orðin það. í Reykjavik
eru 58% barnakennara kon-
ur og í kaupstöðunum ú.tí, á
landi eni konur nákvæmlega
jafnm.argar og ka.rlar við
bamakennslu, en í sveitunum
em kariimenniimir hdns vegiar
enn í meirihlu ta.
Hér ar auðvitað um alvar-
legt vandamál að ræða vegna
j»ess að æskilegast er að jafn-
vaegi sé í kennslu barnanna.
í Bandairíkjunum hefur að und-
anfömu verið reynt að gera
ráðstafanir tíl þess að tryiggja
jsað jafnvægi að knrlmenn
stundi en.gu að siður kennslu
bamanna en konur.
Þetta kemur heim og saiman
við þá viðteitni tíl dœmis í
Danmörku, að fela karlmönn-
um uppeldi smábamanna j>ann-
ig að t.d. á barnaheimilum
verði ekki einungis fóstrur til
þess að annast bömin heldur
lika fóstrar. Og j»etta er ekki
sizt nauðsynlegt hér á liandi
meðan bamaheimili em rekin
sem neyðarhjálp við einstæðar
mæður í stað }»ess að gera
bamaiheimilin að almennri
samfélagslegri þjónustu við
alla sem þurfa og vilja.
— Hefur ekki aukin þáitt-
taka kvenna í sfcörfum bama-
kennara áhrif á kj.arabaráittu
bamakennara?
— Jú meðan kennslan er
aukastarf kvennanna sem eru
húsmæður að aðalatvinnu hef-
ur þefcfca auðvitað áhrif á kjama-
baráttuna vegna jæss að aðal-
tekjumiar hefur heimdlið af
tekjum karlmannsins. Þetta
stafar líka aí l»ví að konur al-
ast ekki upp sem stéttairverur
holdur sem aukahjól í samfé-
laginu, stundum markiaðsvara.
— Nú stendur til að taka sex
ára böm inn í skólana í hiaust.
— Jú, það liggur fyrir að það
eigi að gerast en ég bef grun
um, að það mál sé allt hrapal-
lega undirbúið. Nú loks hefur
verið ákveðið að það skuli
vera kennarar en ekki fóstrur
sem sjá um 0 ara bömin í skól-
unum. Hins vegar hefuT enn
ekiki verið endanlega séð fyrir
lausn }>ess vandamáls og Kenn-
airaskólinn hefur ek.ki fcalið sé.r
fært við núverandi aðstæður
að mennta fólk sérsfcaiklega
til kennslu 6 ára bama, sem
er svo enn ei.tt dæmið um á-
standið á l»eim bæ.
En hin skyndilega áikvörðun
í sambandi við kennslu 6 ára
barnanna er aðeins dæmigerð
um ákvarðanir i menntamál-
um. Ráðherra ákveður þetta
og hitt, sern skellur svo yfir
hreint eins og þruma úr heið-
skíru lofti, og það fólk, kenn-
airar og aðrir, sem á að vinna
saimkvæmt hinni nýju ákvörð-
un er ekki búið undir að sfcarfa
eftir hinum nýju skilyrðum.
Þannig var þelta með Miðbæj-
arskólann í fyrra, þa.nnig var
þetta með framhnldsdeild.irnar,
þannig er það með inntökuskil-
yrðin í Kennaraskólann o.s.frv.
— Þú haföir nokkur afskipti
af Kvennaskólamálinu í vet-
ur og umræðum sem þá urðu
um stöðu konunnar.
— Já, og í því sambandi vil
óg taka fram að é-g er á móti
l»ví að tala um „stöðu konunn-
ar“. Konan á að haía sömu
,.stöðu“ ; þjóðféla.ginu og aðr-
ir. Ég er lika andvíg j»ví að
konur séu loknðar inni i sér-
stökum skólum, eða að
sérstök störf séu talin öðrum
fremur við hæfi kvenna. Ba.rb-
aira Castle, verkamála- og fram-
leiðni.ráðhorrn Breta, hefur
mjög eft.irminnilega látið þnð
koma fram, nð hún telur að
konur eigi alls ekki að vinna
að sér.stökum „kvennamálum"—
uppeldismálum, félagsmálum.
barnavernd.arm.álum o.s.frv.
Karlmenn eigi engu nð síður
að sinna slikum málnflokkum
og konur eiigi engu að síður að
sinna öðrum málnflokkum í
þjóðfélaginu.
Mér dettur í hug í þessu
sambandii að fyri.r nokkru sá
ég skýrslu Evrópuróðsins um
menntunairástand og skóliakerfi
í aðildarlöndum ráðsins. Þar er
saigt í skýrslunn; frá íslandi
— sem sennilega er samin í
menntamáliaráðuneytinu — að
hér sé engin mismun-
un kynjanna i skólunum
— diseriminiatíon. Þetta
er nefnilega alls ekki rétt því
að hér er mismun.andi kennsla
pilta og stúlkna í skólunum.
Það er meira að segja mismun-
andi orðalag í námsskránni um
Þessi mynd er frá dönsku barnalieimili; fóstrur og fóstrar gæta bamanna.
hivert sé miarkmið með handa-
vinnuikennslu stúlknia og pilfca.
Og í námsefni skólanna kem-
ur þetta sífellt fram: f sitafrófs-
kverinu er pabbinn sá, sem afl-
ar teknanna og starfar útj í
samíélaginu, en mamman
stöðuigt heima að prjóna eða
eldn mat. Pabbinn er gerður
að þeim uppalandanum sem
bairnið á að óttasf: Pabbinn
flen.gir en mtamman huggar!!
Þetta mætti k.alla lævísan
heilaþvott.
— En tdl þess að huigsunar-
háfctiurinn breytist verða að-
stæðuimar að breytast.
— Það er auðvitað rétt að
það verður að skapa með
þjóðfélagslegum ráðstöfunum
möguleika til þess að breyta
úreltum hugsunarhætti sem
beinlínis bamlar gegn þróun.
Það verður með sérstökum ráð-
stöfunum og aðgerðum að við-
urkenna þá staðreynd að heim-
ilið er að breytast, að konan
er að verða stéttairvera og verð-
ur að vera það. að uppeldið er
ekki einkaviðfaiigsefni móður-
inmar, heldur líkia föðurins og
samfélaigsins. Sumir segja að
með þessum nýju viðhorfum
sé verið að svipta karlmianninn
farréttindum, en það er ekki
allskostar rétt vegna þess að
konan ætlar uim leið og slík
breytinig yrði að taka á sig
skyldur í þjóðfélaginu og létba
þannig á karlmanninum. Um
leið öðlaðist bann jafnan rébt
á við hana að hinu leytinu, þvi
að konan hefiur ýmds fonréfct-
indi, sem karlmiaðurinn á eins
að edga hluitdeild í. — sv.
HELGiSTUNDIR
Helgistund sjónvarpsins
sunnudaiginn 10. maí haíði með
höndum ungur prestur, séra
Birgir Benediktsson. Hann
fann hjá sér köllun til að
kasta steinum að ungum náms-
mönnum, sem staddir eru fjarri
ættjörð sinni, og er slíkur
„direngskapur" raunar ekkert
ei nsdæmi á síðustu tímum.
Það sem einkum vakti athygli
á ræðu sóra Birgis var sú
skoðun hans, að orsakir þess
uppreisnarhugs sem einkennir
æsikuimenn heimsins nú á tím-
um væri öðru fremur óánægja
með þann skerf sem þeim er
úthlutað úr aski kapítalismans.
Enda mun presturinn að sjólf-
sögðu ánægður með hlut kirkj-
unnar og þjóna hennar úr þeim
sama aslíi.
Fyrir nokkrum vikum sá
okkar vinsæli dómprófastur,
séra Jón Auðuns, um helgi-
stund sjónvarpsins, og upplýstí
þá að l»rá.tt fyrir hin.a öru
mannfjölgun heimsins væri um
mikla fækkun að ræða innan
safnaða hinnar kristnu kirkju,
mundu þð margir taldir tii þeirr-
ar stoínunar sem þar ættu ekki
heima. Ekki virtist prófastur-
inn eiga sór neina vissu um or-
sök þeirrar þróunar. Hcfur ef
til vill kveinkað sér við að
tjá þá Ijótu sögu. Þó áleit
hann að lærisveina smdðsins
frá Nasairet myndi helzt að
leita utan þeirrar stofnunar
sem við hann er kennd. Það
er hinnar svokölluðu kristnu
kirkju.
Eftir námsmannaóeirðimar í
Frakklandi, sem frægastar urðu
allra athafna æskumanna,
fluttí okkar ágætí guðfræði-
prófessor Jóhann Hannesson
erindi í útvarpið um þetta íyr-
irbæri, og kvað hann óeirðir
slíkair sem þessar eiga upptök
sín í guðfræðideildum háskól-
anna. Vélti hann nokkuð vöng-
um yfir því fyrirbæri, en virt-
ist þó ekki slá neinu föstu um
orsökina. Þó mátti helzt skilja
af erindi prófessorsins að or-
sakarinnar mundi helzt að leita
í ferli hinna kristnu, kapítölsku
þjóða um heiminn, rænandi
auðlindum í skjóli tækniþró-
aðrar vopnaframleiðslu, myrð-
andi alþýðu manna, og jafnvel
eyða fjölmennum þjóðum af yf-
irborði jarðar í auðguniarskyni.
Eitt áhrifarikasta vopn kapít-
alismans til þessara verka hef-
ur ætíð verið hin svokallaða
kristna kirkja, endia launuð af
honum og eftir því fleiri og
háværairi bæna krafizt þeirri
stofnun til handa hinum stríð-
andi herjum sem mianndrápin
eru sóðalegri, svo sem vígsila
bandairísku vopnanna í Víet-
nam sýndi. Allt skulu þetta
heita heilög stríð, annað væiri
ekki sæmandi kristinni kiirkju.
— □-
í einni ágætustu bók sinni
gefur Halldór Daxness nóbels-
skáld okkur hvítum bræðrum
sínum þessa ráðleggingu:
„Kæru hvítu bræður, hættið
að drepa gula mienn og svarta
einsog þér iðfeið nú í Kóeru,
Malaja, Indókína og víðsvegiar
í Afríku, — þér vitið ekki
hvaða fólk þér eruð að direpa
þairna; og vel kynni svo að fiaira
fyrren varir, að hin háttvirtu
morðverk yðar ; þessum lönd-
um gyldu yður öfugan airð við
þann seim þér hafið vænst af
þeim miljörðum góðra dollara
eða punda sem þér hiatfið í
þau laigt“.
Spámannleg orð, séra Birg-
ir. Kannski munu bræður okk-
ar sem tóku íslenzka sendiráð-
ið í Stokkhólmi eiga eftir að
gera þau að enn ríkulegri spá-
dómd. Eða bverjir fremur?
Ekki þér, séra Birgir.
Og nóbelsskáldið heldur á-
fram: „Og við þá litbræður
mína sem játa kristna trú,
vildi ég einkum og séríliagi
segjia þetfca: hversu sfcemmtileg
iðja sem morð fcunna að vera,
hafðu það saimt fyrir fiasta
reglu, kæri kristni hróðir, að
drepa aldrei fleiri menn en svo
að þú ásamt fjölskyldu þinni
treystir þér til að éta þá; því
að hin eina rétttætinig þess að
vér drepum dýr, er sú að vér
ættum að ©ta þau“.
— □— ■
Sá sem nær eiignairhaldi á
kapítali þjóðanna heflur völd-
in. Það er lögmál sem enginn
virðist geta umflúið. Sá sem á
vald á kapítalinu getur allt
keypt, einnig heil trúkerfi, þaiu
urðu örlög kristiniiar kirkju.
Og vafalítið mun reynt veirða
að svelba til hlýðni hdna umgu
uppreisnargjörnu menn, eða
kiaupa samvizku þeirra og sál.
Þó væri vert að staldra við og
íhuiga hve öldin er orðin breybt.
Nú berast tíðindin um heiminn
á örskamoniri stund, og nú er
orðið erfiðaira fyrir hdnn
krdstn® kapítalisma að blefckja
æskumenn heimsins, nú læra
þeir söguna um samfyigd
kristni og kapítalisma gegnum
aldimar. Nú eru þeir upplýsit-
ir um hinn blóðidrifna glæpa-
feril kristnu nýlenduweldanna
frá liðnum öldum, og ednnig
hinna tækniþróuðu þjóðamorða
nútímans. Ef tíl vill eru stúd-
entar guðfræðideilda hásíkól-
anna kvikuberastir fyrir at-
ferli hdnna kristnu þjóða, með-
an þeir ennþá eru ekki keypt-
ir feitir þjónar kapítalismans.
Nú virðast farin að sljóvgast
hin fornu vopn, svo sem út-
skúfúnar- og helvtiskenning,
sem beittust reyndust á tím-
um þekkingarleysis og for-
heimskunar.
Eftír að hafa séð og heyr-t
ungan þjón kirkjunnar kasta
steinum að þeim mönnum sem
sárast svíður í kvikuna undan
glæpum hins krisitnia heims,
virðist ekki neins góðs þaðan
að vænta því að lcvika hans er
Fnamihiald á 9. faðu.