Þjóðviljinn - 19.06.1970, Blaðsíða 7

Föstudiwgur 19. júnf 1970 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA 7
hennar verði með öðrum
hætti en nú — og þá ekki
endilega bœrilegri.
* Karlmennirnir
eiga að styðja kon-
urnar í réttindabar-
áttu þeirra, ekki
kvennanna vegna,
heldur í eigin þágu.
Samkvæimt gildis-
mati auðvaldsþjóð-
félagsins standa þeir
að vísu betur að vígi
en þær, en ef því er
hafnað eru forrétt-
indi þeirra harla lít-
ils virði. Það sem
máli skiptir er að
það er ævinlega til
ills eins að draga
fólk í dilka eftir
kynferði og mis-
mununin stendur
fullum þroska hvers
manns fyrir þrifum,
karls sem konu. Ef
á annað borð er á
það fallizt að horn-
rekustaða konunnar
sé mótuð af karl-
mannaveldi auð-
valdsþ j óðf élagsins
og að það þjóðfélag,
sé það ekki staðnað
með öllu, þróist a.
m.k. ekki í þá átt
að bæta mannlífið,
verður niðurstaðan
að umbylta verði
öllu skipulagi saim-
félagsins og ger-
breyta viðmiðun
þess.
☆ ☆ ☆
REYNDAH ÞARF enginn að
fana í neinar grafgötur um það
að mismunandi staða kynjanna
í þjóðféliaigi vesturlanda er í
meginatriðum bundin því skeiði
samfél agsþróu nn r i nn nr sem
það er á, þó>tt mismunandi að-
Stasður og söigulegar erfðir
hverrar jjjóðar skipti einnig
nokkiru máli. (ístenzkar konur
haf,a þannig, a.m.k. til skamms
tíma, áreiðanlega gert sér fyllri
grein fyrir sjálfstæðu mann-
gildi sínu en kynsystur jxiirrn
á meginlandinu. Ævaforn sáálf-
stæðisvitund vietnamskra
kvenna á einnig mikinn þátt
í því að Vietnamar hafia staðið
af sér allar þær hörmunga-r
sem yfir þá hafa dunið í aldair-
fjórðung, svo að nefnt sé dæmi
af öðrum toga).
ÞÖTT HINAR dönsku Ra.uð-
hosur geri sér þannig fylli-
lega grein fyrir þjóðfélags-
legu eðli og sögulegum rö'k-
um þess að konur hafa ekki
fengið og gcta ekki gert sér
vonir um að fá ]>að jaínrétti,
sem þær hafa barizt lengi
fyrir, innan ramma núver-
andi þjóðskipulags, telja þær
að ekki mogi biða ]>ess að j>v;
verði umbylt, heldur verði
þegar í stað að vekja fólk,
jafnt konur sem karla, til
vitundar um vandamálið,
jafnvel með „hneykslanlegu"
atferli og orðhragði, ef ann-
að dugar okki; vekja umtal
og umhugsun í ]>ví skyni að
breyta viðhorfum fólks, enn
siem fyrr jafnt karla sem
kvenna.
REYNSLAN frá þeim ríkjum
sem tekið hafia upp sósialistiskt
hagkerfi og nú búið við það
áratugum saman, jafnvel hálfa
öld, í þessum málum sannar
regluna um að yfiirbygging hins
fallna þjóðskipulags getur stað-
ið íurðu lcngi uppi efitir að
skipt hefur vorið um undiirstöð-
ur. Vissulega hofur orðið ger-
breyting á högum kvenna í hin-
um sósíalistísku ríikjum öllum,
og auðvitað njóta þær margra
þeirra réttinda sem þorri
kynsystra þeirra í löndUm a.uð-
valdsskipuliagsins fier á mis við.
Það er miklu algengara þar en
hér að þeim séu fialin mikil-
væg ábyrgðar- og trúnaðar-
störf — og var um það að
finn,a fróðlegan samanburð um
þýzku ríkin i veSturþýzka
tímiaritíhu’ „Der Spiegel“ (34 /
1969), þótt hann verði ekki rak-
inn hér að þessu sihni. Engu
að síður er það staðreynd að
það er alger undantekning að
konur geigni æðstu stjórnar-
störfum í }>©ssum löndum. Á
því or vandfundin önnur skýr-
ing en sú að karlmannavcldið
loði ]>ar við enn, ofitrú þeirra
á eigin vizku og hæfileikia og
kannski ekki síður vantrú
kvenna á eigin gctu. Það skýtur
þó óneitanlaga nokkuð skökku
við í landi því sem eitt sinn
laut stjóirn Katrínar miiklu —
þólt heita ætti að vísu af smá-
þýzkri funstaætt. Ekki stafar
þetta af ofiannefndum ,,rökum“
um hið sórsta.ka liffiræðilega
hlutverk konunnar. Aldrei var
t.d. hinu víðlenda og ósam-
stæða ríki Kabsbongaranna
sfjórnað af meiri röggsemi en
á dögum Maríu Teresáu og ól
hún þó sextán börn, sem hún
annaðist af einstaikri umhyggju.
En þótt hún sýndi manni sín-
um fuUa auðsveipni í hjóna-
rúminu og einlæga ástúð alla-
jafna annars, fór aldrei milli
mála hvor réð í rauninni ríkj-
um — og bar þó eiginmaðurinn
Frianz I. keisiaranafnbótina.
ÞESSI „RÖK“ kynnu þó að
gefa nokkra vísibendingu um
hvernig á því stendiur að konur
haía ©kki komizt til æðstu
mannvirðinga í löndum með
sósialistískt hagkerfi. Samband
kynjanna er ekki einvörðungu
komið undir stöðu hvors þeirra
um sig í þjóðfélaginu. hcldur
er það einnig háð sínum eigin
innri samslungnu rökum —
samlífi manns og konu. Sá
háttur sem viðtekinn er í
hverju samfélagi manna — og
reyndar annarra dýra — að
hafa beri á kynferðislifi ein-
staklinga þess mótar öll önn-
ur samskipti þeirra. Það er
tómt mál. held ég, að ræða um
jafnréttisbaráttu kvenna, án
þess að minnaist á þær reglur
sem samlífi kynjanna eru sett-
ar, og þar sem rit Engels um
„Uppruna fjölskyldunnar,
einkaeignarinnar og ríkisins" ©r
nú nýlega komið út á íslenzku
öðru sinni (í Úrvalsritum Marx
og Engels) eiga allir kost á að
verða nokikurs vísari um það
mikilvæga mál.
☆ ☆ ☆
ÞÓTT ÝMS ný vilneskja bafi
á daginn komið síðan hann
samdi rit sitt, og hann einfaldi
hlutina kannski stundum um of
fyrir sór, stendur það enn
fyrir sínu í öllum meginatrið-
um. Engels rekur með hliðsjón
af því sem vitað er um kynlif-
ishætti svokallaðra „írum-
sitæðra" þjóðfélaga (átt er við
að þau sóu frumstæð í atvinnu-
hátturn þótt þau eigi sér mjög
forna og háþró'aða samlífsskip-
an) hvernig „hjúskapairhring-
urinn er sifellt þrengdur. í
fyrstu tók hann til alls ætt-
stofnsins, þar sem konur allar
og kairlar lifðu j sameiginleg-
um hjúskap. En svo hefst úti-
lokunarstefnan og nær hún
fyrst til nánustu ættingja, en
síðan til hinna fjarskyldari,
síðast jafnvel til tengdafólks.
Hvers konar fjölhjúskapur
reynist ófiramikvæmanlegur.
Loks verða aðeins ein hjón
eftir, laustengd enn sem kom-
ið er. Þau eru sameindin og
leysist hún upp, er hjónaband-
ið yfirleitt úr sögunni. Það
skilst af þessu einu að einstak-
lingsleg kynást í nútímaiskiln-
ingj á helzt til lítinn þátt í upp-
komu sérhjúskaparins". Engels
styður það rökum að móður-
réttu-rinn hafi vorið upphafleg-
ur, þ.e. ættrnkning haíi verið
í móðurlegg, og það þá ein-
faldleg veigna þess að fað-
ernið var jaínan óvíst. Með ó-
breyttum þjóðféliaigsháttum,
aukinni verkaskiptingu og vax-
andi auðæfum fór svo að veldi
karimannsins jókst, en það
leiddi til þess að móðurréttin-
um var kollvarpað en það var,
segir Engels: „heimssögulegur
ósigur kvenþjóðarinnar. Karl-
inaðurinn tók við stjórnartaum-
unum, konan Iækkaði í tign,
liún var þrælkuð, hún varð
ambátt fýsna hans og einbert
tæki til barneigna. Þessi nið-
urlæging konunnar kemur
glöggt fram hjá Grikkjum á
hetjuöld þeirra . . • Smám sam-
an hefur verið reynt að fegra
þessa aðstöðu með alls kyns
fagurgala, sums staðar hefur
hún fengið mýkra snið, cn hún
hefur hvergi verið afnumin“.
☆ ☆ ☆
Rétt þegar ég ætlaði að faira
að lesa yfir þessar sex vikna
gömlu hugleiðingar — og blaða-
grein þolir sjaldnast að liiggjia
svo léngi í salti — rámaði mig
í stuttan kafla í ágætum „leið-
arvísi um kynferðismál" sem
Helgafell gaf út i umsjá Jóns
G. Nikulássonar læknis fyrir
rúmum . tuttugu árum en þar
var eins og vera bar sagt frá
aðferðum sem notaðar ©ru við
samfarir karls og konu. Mér
finnst að einföld og orðknöpp
lýsing „leiðairvísisins“ geta ver-
ið fróðleg til firekari skýringar
á þeim kafla úr riti Engels sem
rétt áðan var vitnað í, og
varla ©r ástæða til að vara
menn við að trúa á að hvílu-
brögð geti leyst neinn þjóðfé-
lagsvanda:
„2.-3. (aðferð)“, segir í leið-
arviísinum, „Bæði liggja: ann-
að liggur á bakinu, hitt ofianá.
139. Fornaldaraðferðin. Eins
og sjá má af lýsingum og
myndum forsöigutímabilsins,
allt frá elztu tímabilum manns-
ins til loka fornaldar, var sú
aðferð álitin eðlilegust, að mað-
urinn lægi á bakinu en konan
yfir honum og er hún þá virki
aðilinn við samfariim'ar. Elzta
mynd af samförum ©r firá stein-
öld og sýnir karl og konu í
þessari stillingu . . . Þegar
miaðurinn liggur á bakinu er
hann dæmdur til að'gcrðarieys-
is og ©r ekki eins ógnandj og
þegar hann á frumkvæðið
sjálfur . . . Líkindin fyrir
(frjóvgun) eru minni“. Konan
sem hafði verið „hinn virki að-
ili“ í samlífi kynjanna og hafði
á því viss tök að forðast henni
óæskileg frjóvgun, þótt þau
væru vitaskuld ekki alger, var
með áðurívitnuðum orðum Eng-
els orðin „ambátt fýsna karl-
mannsins og einbert tæki til
barneigna". (Séu til einhverjir
þeir lesendur Þjóðviljans sem
hneykslast á að ég hafi tekið
upp kafla um hvílubrögð til
fioma úr viðurkenndu fræðslu-
rití fyrir unga sem aldna, þá
sannast með því það eitt að yf-
irdrcpsskapur Viktoríutímans
er þrátt fyrir alla aðra kosti
sem þeir að vonum eiga í fari
sínu mun sterkari þáttur í eðl-
isfairi þeirra en viðhorf og
kcnningar Engels.) En þótt mér
þyki fyrir þvi að hrella menn
nema þá til að víkka örlítið
sjóndeildarbring þeirra. vil ég
bæta þeiirri athyglisverðu þjóð-
fræðilegu staðreynd við að sú
aðferð við samfiarir manns og
konu sem „leiðarvísirinn" telur
grcinilega í andstöðu við „fom-
aldiaraðferðina", þ.e. að „kon-
an li.ggi á bakinu og miaðurinn
yfir henni“ svo að orðalagi
bóikarinnar sé snúið við. nefn-
ist bvairvetna í óspilltum eða
lítt spilltum „firu.mstæðum“
þjóðfélögum Austur-Álfu sem
orðið hafa fyrir barðinu á
„markaðs- og neyzlumenningu"
vcstursins einu og sama orð-
inu — „trúboðinn" og mætti
nú fiara að vitna í Pál postula
og þann óskunda sem pistlar
hans, bæði rang- og réttfeðrað-
ir, — hafa valdið meðal vestur-
lendinga — og reyndar annarra
©innig — í bráðum 2.000 ár —
og ©r mál að linni. Af því mér
þykir fátt óárennilegra en að
skipta mér af ritdeilu sem
Skúli Guðjónsson á hlut að,
þá langar mig aðeins til að
smeygj-a því hér inn, að ég er
nœr bandviss um að við gæt-
um aldirci fiarið að deila um
Pál postula, og allra sízt um
álit hans á kvenþjóðinni.
★
Annað naál ©r það að kon-
um aUsnægtalanda okkar tíma
standa til boða aðrar og miklu
öruggari aðferðir en „fomald-
araðferðin" var tíl að komast
hjá óæskilegri frjóvgun eða
reyndar árvissum þungunum
sem var hLutskipti formæðra
þeiirra og er reyndar enn hlut-
skipti hundiruða miljóna kvenna
í hinum fátæka heimi. Ég held
að það séu varia miklar ýkjur
að pillan, lykkjan og hvað þær
nú heita allar þessar nýju getn-
aðarverjur mun; verða konun-
um einna skæðustu vopnin í
jafnréttísbairáttunni.
★
Eftir afnám móðurréttarins
lá þróunin að heita máttí beint
til þess einkvænis undir sjálf-
skipuðu drottinvaldi karl-
mannsins sem ©r nú höfuðregl-
an í samlífi kynjanna víðast-
bvar í hinum „siðmenntaða"
heimi.
Kynlifsmórallinn verður þessi,
með orðum Engcls: „Svo kemur
íram önnur andstæða innan
hjónabandsins sjálfs. Það er
annars vegair eiginmaðurinn
sem leitar yndis og fegurðar
með fylgikonum sinum, hins
vegar eiginkonan vanrækt og
einmana . . . Með sérhjúskapn-
um koma upp í þjóðfélaginu
tvær manntegundir alls óþekkt-
ar áður. Það ©r friðillinn og
kokkállinn. Karlmennirnir
höfðu sigrað kvenþjóðina, en
hinar sigiruðu voru svo veglynd-
ar að taka að sér krýninguna.
Hjónabiandsafibrot urðu nú fast
þjóðíélaigslegt fyrirbrigði, hlið-
stætt sérhjúskapnum og fylgi-
laginu. Þau voru fordæmd, það
var refsað fyrir þau, en þau
urðu ekki upprætt. Öruggt
faðemi barnsins byggðist eins
og áður á siðferðilegri sannfær-
ingu, er bezt lét. Lögbók Nap-
oleons reyndi að leysa þessa
Framhald á 9. síðu.
I
Hér er ein af áliangendum dr. Friedans úr samtiikum NOW að reyna að koma skeytingarlausum
vcgfarendum í New York í skilning um að konur séu hæfari til annarra starfa en pikka á ritvél.
Áhrifa NOW hefur gætt æ minna og minna að sama skapi og róttæku samtökin hafa eflzt.