Þjóðviljinn - 18.07.1970, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÖÐVHaJtNN — liaugiairdasur 18. júlí 1970.
— Málgagn sósialisma, verkaiýSshreyfingar og þjóðfrelsls —
Útgefandi: Utgáfufélag ÞjóSviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestsson.
Auglýslngastj.: Ölafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Siml 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuð). — Lausasöluverð kr. 10.00.
Náms/aun
Jjegar námsmenn hófu baráttu fyrir bættum kjör-
um sl. vor, lögðu þeir áherzlu á þjóðfélagslegt
samhengi bará’ttu sinnar; hún væri ekki barátta
fyrir sérhagsmunum stúdenta, heldur fyrir efna-
hagslegu jafnrétti til náms og betra þjóðfélagi.
Sú áherzla sem stúdentar lögðu á þetta atriði
varð til þess að greiða þeim braut að samúð og
stuðningi annarra þjóðfélagshópa. Þannig var í á-
varpi Fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna 1. nnaí í vor
fekið undir kröfuna um efnahagslegt jafnrétti til
náms og Dagsbrún samþykkti yfirlýsingu um þessi
mál auk ýmissa annarra aðila. Þessi víðtæka
skírskotun námsmannanna til annarra þjóðfélags-
hópa bar árangur: allt í einu var fekið eftir kröf-
um þeirra eftirminnilega; það var ekki rætt um
annað þar sem menn hittust á förnum vegi og nú
loks hefur menntaimálaráðherra látið til skarar
skríða og stigið skref til móts við íslenzka náms-
menn erlendis og hérlendis. Hin nýju ákvæði um
lánakjör íslenzkra námsmanna eru vissulega fram-
för frá því sem áður var, einkum að því er varðar
fyrstu námsárin. En þegar dæmið er skoðað nið-
ur í kjölinn sést greinilega að það kerfi um náms-
stuðning, sem er við lýði- hér á landi, hrekkpr
ákaflega skammt til þess að tryggja efnahags-
legt jafnrétti til náms jafnvel: þó. að námsmenn
erlendis. ættu kost á að fá allt nauðsynlegt fram-
færslufé að láni. Það er útilokað að ná settu marki
öðruvísi en að taka upp virkf námslaunakerfi.
Sjálfsagt er einhver spölur eftir að því marki, en
hann verður þeim mun styttri sem barátta náms-
mannanna verður harðari og einbeittari. í þeim
áfanga verða námsmenn einnig að skírskota 'til
annarra hópa í þjóðfélaginu og fá fraim viðurkenn-
ingu þeirra á því að nám er mikilvæg þjóðfélags-
leg vinna sem ber að launa að verðleikum eins
og önnur störf. Það er ekki minnsti vafi á því, að
launafólk á íslandi mun veita námsmönnum
stuðníng upp á sömu býti og þá næst árangur
innan: skemmri tíma en menn órar fyrir í dag.
Tekjuöfíun sveitarfélaga
r
[ nýlegu hefti „Austurlandsí£ málgagns Alþýðu-
bandalagsins á Austurlandi er’fjallað uim tekju-
möguleika sveitarfélaganna. Þar er m.a. sagt að „á
undanförnuim árum hefur jafnt og þétt verið
stefnt að því af alþingi að losa atvinnurekstur-
inn við útsvarsgreiðslur og er nú svo komið að
launamenn bera nær öll útsvör hér í bæ (TNTes-
kaupstað) og mun svo vera víðast hvar.“ „Eigi
sveitarfélögin í landinu að vera þess megnug að
rækja sitt mikilsverða hlutverk, verður alþingi
að láta af þeirri stefnu að þrengja stöðugt hag
þeirra með því að auka jafnt og þétt byrðar þeirra
og takmarka jafnframt þá möguleika, sem þau
hafa til tekjuöflunar.“ Hér er drepið á viðkvæmt
og vandasairht mál sem verður ekki lengur undan
vikizt að leysa. — sv.
Sextugur í dag
Eðvarð Sigurðsson
formaður Verkamannafélagsins Dagsbrunar
’f Eðvarð Sigurðsson, forimiað'jr
Verikamannafélagsins Dagsbrún-
ar, er sextugur í dag, og í því
tilefni sendi ég honum kveðju
miína og ámaðaróskir, sem ég
veit að þúsunddr verkamianna
og -kvenna taka undir af heil-
um hug.
Og kveðjan er þessd:
Láfðu heill, Eðvarð, þar sem
þú ert í dag að skoða landið
þitt, sveitir, fjöll og fossa og
sækja til þess styrk og ferslc-
leik. Og lifðu heiil þegar þú
kemiur af hálendinu, heim í
borgina til þess að vinna að
fjölbreyttum mállefnum verk-
lýðshreyfingarinnar og þjóð-
arinnar aHrair, og sannarleiga
ósfca ég þér velfamaðar í þeim
störfum og í Mfli þínu.
Eðvarð Sigurðsson er einn
, af þeim mönnum sem fremstir
standa í menningarsókn ís-
lenzkrar alþýðu og hefur getið
sér þar svo góðan vitnisburð,
að efcki er hægt að mdnnast
einstafcra verfca hans nerna
sfcrifiað sé áigrip af sögu verk-
lýðssamtafcanna síðast liðin
fjömtíu ár, þar sem störf hans
öli, opinber og í kyrrlþey unnin,
eru samofin liffi og störfum
verkafólksins; með sjálfri lífs-
kjara- og menningarbaráttunni
er nafn hans skráð skýtu .letri.
Frá ungdómsárum heifiur Eö-
varð helgað llfsstarf sitt hug-
sjónum verkl ýðsh reyfi ngari n n -
ar og sósíaiismans og verið ör-
uggur málsvairi þeirra hug-
sjóna og stefnt að því með
störfium sínum að daegurbar-
áttan ákvarðist af langsýnni
sjónarmiðum veirklýðsstéttar-
innar.
I aldarfjiórðung hefur Eðvarð
verið starfsmaður Verkamanna-
félagsins Dagsbrúnar og í reynd
allrar verMýðsihreyfingarinnar
á IsHandi. Hann hefur verið og
er vökumaður og skipuleggja.ri
samtakanna, þar sem hann
stendur í miðjum verfcamanna-
hópnum, sjáíifikjörinn til fórustu
vegna hæfileika sinna.
Að Eðvarði er mikils vænzt í
þeirri sókn, sem nú er hafin um
allan hinn breiða vang verk-
lýðsmála og þjóðmiála, sókn sem
hefja verður með hverjum nýj-
um degi, sókn sem stefnir að
ákveðnu marki mieð langsýnum
sjónanmáðum verklýðsstéttar-
innar, „unz brautin er brotin
til enda“.
Og ég tilfæri hér að loikium
orð Eðvarðs sjalfs á fjölmenn-
um Dagsbrúnarfundi 20. júní
s.l.:
„Engir siigrar vinnast án
fióma, og það sem gerzt hefur
er aðeins áfangi að því marki
að við bætum kjör verkamanna
enn meira og bebur en nú hefur
tekizt. Viö þurfium enn að
sækja fram. Við höfum hafið
sóknina, Við þurfum að halda
henni áfram.“
Og verkamennimir tófcu und-
ir þessi orð formannins með
kröftugu lófataki og fertöldu
húrrahrópi fyrir Daigsbrún.
Tryggvi Emilsson.
☆
Vinur minn, leiðsö'gumaður
og saimlherji í félagsmálum, Eð-
varð Sigurðsson, er sextugur í
dag. Af því tilefni skrifa ég
honum hér nokkrar línur.
Það kom mér að vísu ekkert
á óvart að þú værir orðönn
sextugur, því ég mundi að þú
hafðir orðið fknmtugur fyrir
tíu árum og það á fyrir fllest-
um okikar að liggja að eldast
að árum, en við berum það að
vísu misjafnlega vell. Á sumum
okkar, þeirra á meðai þér, sem
hileypur gjaman á fjöll eða í
önnur lönd við svona tímaimót,
verða árin ekki talin eftir út-
liti, athöfn eða fasi,
En það sem sérstaklega olii
því að það kom mér efcki á
óvart að þú værir orðinn sex-
tugur, var það að fyrir um
tuttugu árum, þegar ég fyrst,
sem aiger græningi, hóf opin-
beriega störf að verkaiýðsmál
um, þá varst þú J>egar orðinn
aðalleiðtogi verk-amanna í
Reykjavík og lengi búinn að
vera það þá.
Kynni otakar bófust fyrst að
marki í hinum hörðu stétta-
átökum upp úr 1950 og þá sér-
stakiega í deilunum 1952 og
1955, þegair Dagsbrún, eins og
jafnan áður og síðan, hafði for-
ystu í verkallýðsbaráttunni. Þau
kynni haifa orðið mér bæði
ánægjuleg og til mikils þrosika
á félagsmálasviðinu og í al-
mennum mannlegum samskipt-
um.
Framundir þann tíma höfð-
um við byggingariðnaðarmenn
lítið samstarf haft við flólög
hinna ófaigiærðu verkamanna í
kjara- og samningaimálum og
þær raddir voru þá enn uppi
í Trésmiðafélaiginu, að við gæt-
um ekki átt neina samieið með
þeim.
Trésmiðir gengu þá lika enn
nokfcrir með tommustofckinn í
utanábrjóstvasanum á sunnu-
dagajakkanum sinum, sem
stöðutákn.
Þau ár, sem síðan eru liðdn,
hafa mikllu breytt i samskipt-
um ofckar félaigs, trésmiðanna,
við önnur verkalýðsfélög og þá
ekki sízt Dagsbrún. Þá breyt-
ingu vil ég hvað helzt þakka
þinni ósérhlífni, skilningi og
langlundargeði. sem þú hefur
svo oft sýnt oktour trésmiðum,
þegar við átturn við einhver
þau vandamál að etja, sem við
sáum ekki sjálfir á hvem hátt
bezt yrðu leyst. Þeirar bannig
stóð á kom það eklki sjaildan
í minn hlut, heldur ráðlítils
sjálfs, að leita ráða hjá þér.
Sjaldan hef ég gengið bónleið-
ur úr sJfkri för og hafa þan
ráð giaman gefizt oktour tré-
smiiðum vel og það veit ég að
muni vera mat starflsim&nna
annairra verkalýðsfélaga, sem
til þín hafa Jeitað ráða, en þeir
munu ekki vera fáir.
Það eru nú orðnir nokkuð
margir. þeir flundir, sem við
höfum setið samian, bæði við
samningaigerð og annað, hvor
fyrir sitt félag, en bar hefur
bín næ'rverá, náfcvæmni oig at-
hygli oft á tíðum faert mín-
um félagsmönnum betri árang-
ur én ef við trésmiðir hefðum
verið þar einir að starfi.
Fyrir þetta aíllt og margar
aðrar sameiginlegar stundir í
stríði og friði, vil ég við þessi
tfmamót asvi þinnar færa þér
beztu þatokir mínar og félaga
minna. Jafnframt vil ég rnega
óska þess að eiga eftir að starfa
mikið með þér enn að okkar
sameiginlegu hugðarefnum, því
að með engum öðrum mundi ég
fremur vilja starfa, enda efckí í
vafa um að það sem þú telur
til heilla horfa okkar stétt, því
er vert að vinna að.
Difðu heiPJ, félagi.
Benedikt Davíðsson
★
Það er óumdedlt, að áhrifa-
mesta verkalýðsfélag landsins
er og hefur verið Verkamanna-
félagið Dagsbrún,
Ákvarðanir og aðgerðir
Dagsbrúnar varðandj kjara-
samninga félagsmanna sinna
hafa haft bein áhrif á launakjör
nær allra annarra launþega.
Það að Dagsbrún er fjöl-
mennasta verkamannafélagið
og að starfssvæðið er sjálf höf-
uðborgin á að sjálfsö'gðu veiga-
mikinn þátt í áhxifamætti
Dagsbrúnar. En þessi atriði
ráða þó ekki úrslitum um áhrif
Dagsbrúnar í kjarabaráttu is-
lenzkrar alþýðu.
Það sem fyrst og fremst
skapar áhrif Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnar eru félaigs-
mennimir, félagsþroski, bar-
áttukjarkur og róttækni þeirra,
ásamt traustum forustumönn-
um úr röðum hinna róttækari
félagsmanna.
Það eru Dagsbrúnairmennirn-
ir sjálfir og róttækir forustu-
menn sem gert hafa Dagsbrún
svo áhrifamikla sem »aun ber
vitni um.
Einn þeirra Dagsbrúnar-
manna sem staðið hefur í fylk-
inigarbrjósti stéttarbaráttunnar
s.l. þrjá áratugi, Eðvarð Sig-
urðsson, núverandi formaður
og áður ritari Verkamannafé-
lagsins Dagsbrúnax er sextíu
ára í dag.
í stöðuigu starfi að óþrjót-
andi verkefnum hjá verkalýðs-
félögum gleymist oft hve tím-
inn líður hratt. Þvi býst ég við
að margur hrökkvi við að
heyra að E.ðvarð sé orðinn sex-
tuigur.
Eðvarð Sigurðsson hefiúr ver-
ið einn virkastj félagsmaður ís-
lenzkrar verkaiýðshreyfingar í
a.m.k. þrjá áratugi og verið
beinlínis mótaindi á lífskjör
launafólks síðusitu 10—20 ár.
Reynsia hans. vandvirkni',
samvizkusemi og órjúfandi
trúnaður hans við málstað
verkamannsins hefux fært
Dagsbrúnarmönnum og allri ís-
lenzkri alþýðu margan verð-
mætan áíanga í baráttunni fyr-
ir bættum lífskjörum.
Eðvarð er að sjálfsögðu fyrst
og fremst Dagsbrúnarfélagi Og
því mun Dagsbrún krefjast
áfram krafta hans á ókomnum
árum.
Allt róttækt verkafólk vænt-
ir þess, að einnig það fái not-
ið árangurs af áframhaldandi
starfi Eðvarðs, sem eins mikil-
hæfasta forustumanns verka-
lýðshreyfingarinnar.
íslenzk verkalýðshreyfing er
í dag öflug og virt. Eðvarð Sig-
urðsson er einn þeiirra er skap-
að hafa henni afl og virðingu.
Verkafólk þakkar Eðvarð
Sigurðssyni öll hans . ágaétu
störf í þess þágu og óskar hon-
Um heilla.
Undirritaður þakkar Eðvarð
ágætt samstarf sem félaga og
samherja, og færir honum árn-
aðaróskir i tilefni þessara
tímamóta í sevi hans.
Guðjón Jónsson, járnsmiður.
★
Efitir nær 40 ára vináttu Eð-
varðs Sigurð'ssonar er margs að
minnast og væri raunar efni í
heila bók, en hæfileifcann skort-
ir till að færa þær hugljúfu
miinningar í letur og læt ég mér
því nægija að ylja mér við þær.
Þótt mér hafi ætíð verið til-
hlökfcunarefni að eiga þess von
að hitta Eðvarð að méli, hvort
sem það hefur verið í önn dags-
ins eða á hvíidarstundum, er
mér þó jafnan efst í huga ferða-
félaginn Eðvarð Sigurðsson.
Etokert sumarleyfi hefur þótt
vel ráðið, nema Eðvarð væri
þar með. Við höfum víða fiarið
um landið ásamit vinum okkar
og þó mesd) um öræfin.
Eðvarð er óviðjafnanlegur
ferðafélagi, enda náttúruunn-
andi svo af ber og traustari
ferðamaður er fágætur hvort
sem farið er gangandi, ríð'andi
eða aikandi.
Þar sem ég veit að Eðvarði er
ilfa við að skrifaður sé lang-
hundur, þar sem hann er aðal-
maðurinn, ætla ég aðeins að
minnast atburðar á einu sumar-
kvöldi í öræfum, sem lýsir Eð-
varði betur en mörg orð. Við
féiagamir vo'ruim ,í sumarleyti
við Veiðivötn fyrir mörgum
árum. Þennan dag var véður
faigurt og höfðum við ákveðið
að skjóta til marks um kvöld-
ið að loknum snæðingi. Er við
komum út úr tjafldinu var veðr-
ið unaðslegt, aílgert logn, heið-
skírt og hiti í lofti. Eðvarð
hafðj þá orð á því, að útilokað
væri að spilla svo fagurri
kvöldstund með byssuskotum.
Þetta var strax samiþykkt enda
var kyrrðin slfk að með ólífc-
indum var. Ákveðið var að
vafca alila nióttina og ganga á
Hádegisöldu og sjá sóJarupprás.
Aldrei höfum við séð eftir
þessari vökunótt. Alla nóttina
var ailgjör kyrrð og himinn og
jörð runnu saman í óviðjafinan-
legri og ólýsanOeigiri litadýrð við
sólarfag og sólaruppkjömu.
Mér. eru þessi viðbrögð Eð-
varðs ætíð í minni og er öllum
hollt að eiga slíkan mann, að
vini.
Halldór Jakobsson.