Þjóðviljinn - 30.07.1970, Blaðsíða 10

Drífur neyzluþjóðféfagið áfram og
semur pólitísk leikrit í hjáverkum
Hvernig skyldu skeggjaðir
englar vera? Þessi skrýtna
spuming vaknaði hjá blaða-
manni Þjóðviljans, er hann
fréttir, að „Skeggjaður engill“
væri á haustdagskrá sjón-
varpsins.
•k Þetta er leikrit cftir Magn-
ús Jónsson, leikstjóra, þriðja
verk hans, sem flutt er. Samt
frábiður hann sér nafnbótina
rithöfundur. — Mér finnst eins
og verið sé að gera grin að
mér, þegar ég er kallaður rit-
höfundur, — segir hann. Þetta
kom einu sinni fyrir og ég fór
ekki út úr húsi í marga daga.
— Ég er ledtkstjórd og kivik-
myndari segir hann. — Einn
af fáuim mönnum á íslandi,
sem lifir af list sinmi, — í
klassa mieö Laxness og Páli
ísólfssyni. Til þess að getaþað,
geri ég aiugdýsiingiamyndir og
dríf neyzliulþjóðfélaigið áifram.
Það er miesta vitileysa að áffita
auglýsingalkvibmyndiun vafa-
samt starf. Þetta er þvert á
móti mjög mikilvæigt starf.
Fólk verður að vita um vöir-
urnar!
— En hvað viltu segja okik-
ur um Engilinn?
— Ég hef varið mieð þetta
verk í simíðum í tvö ár, og
hað hefur gemgið háiferfiðlega
að koma því saman. Það bezta
við það er nafnið og það fann
konan mifn uipp.
— Er þetta firamúrstefnu-
leikrit?
— Nei, nei, mjög hefðbund-
ið. Það gæti verið skrifað eft-
ir aimerískTi kennslutoók í
leikritagerð. Við getuim sagt að
það fjaiUi um vaknandi pólit-
íska vitund, kúgun og ofstaski.
Það gerist í útlöndum. Ég geri
það til þess að einangra þá at-
burði, sem ég er að fást við.
— Þetta er pólitískt verk,
það ekiki?
— Ég tel það höiíuðsikyldu
rithöfunda, sem taka sjálfa sig
■alvarlega að skrifa pólitísk
verk, en auðvitað verður
margt annað að spila inn í.
Undanfarin 30 ár hefur ver-
ið rfk tiílhneiging til þess að
hafa Menninguna með stóirum
staf sem eitthvert sjálfstætt
fyrirbrigði, en það er vita-
sfculd all'ger fiásdnna, og mér
finnst að menn séu að verða
klérari á því núna.
— En er ekki nauðsynlegt
að láta einhiverja kiímni ffljóta
með, ef boðskapurinn á að
komast inn í fóflkið?
— Kannski, en þessd kenn-
ing pasisar ekki alveg fyrir
leikritið miitt, það er nefnileiga
voða> þungt og kannski leiðin-
legt. Ég er bara ekki nó'giu
sniðuiglur. Ég hálfikvíði fiyrir
að stjórna því. Það er nefni-
letga svo óslkapflteiga gaman að
fiást við skemmtileg veric, en
það er Ifkilega svoffitið öðru-
vísi, þegar þau eru leiðdnleg.
Mér dettur í hug í þessu sam-
baindi að minnast á ledkritið
hans Jónasar Árnasonar, Þið
munið hann Jörund. Ég stjóm-
aði því fýrir Leikfé-
lag Akureyrar og halfði mjö'g
Magnús Jónsson
gaman af, en sú meðferð, sem
það fékk hjá sumum gaginrýn-
endnim hérna í Reykjaivík er
alveg dæmigerð fiyrir það,
hvað þeir eru vitlausir og
leggja of sterkan bókmiennta-
legan skilninig í íeikhúsverk.
— Þú ert kannskd á sömu
línu og Mjatthías Jóhamnessen?
— Já. aeitli ég sé ekki bara
alLveg sialmmiáfa Maittihíasi og
Jóhanni Hjólmarssyni. En
þetta leikiriit hans Jónasar er
að minni hyggju eitt ágæt-
asta leikverk íslenzkt, sem
fram hefur komið. Sö'giuiþráð-
urinn er vei gerður, karaktér-
arnir hver öðnuim skemmti-
legri og svo er boðskapurinn
svo stóirkostleigur, — sdgur
hins vopnlausa. Þetta er siko
leikrit eftir hernámsaindsitæð-
ing. Það er alligiör della að
kalla þetta revuu eða fiarsa,
þótt hægt sé að hlæja að því.
Ég er viss um að þetta leiikrit
verðuir leiikið um allt land á
óikomnuim árum.
— Ein viltu ekki fjölyrða
frekiar um venkið þitt?
— Ætli það. Ætli það sé
ekfci hezt að láta áhorlfendur
dæma, þeigair það kernur í
sjón.varpinu. En ég er rnijög
heppinn með leikendur, svoað
ég get bara kennt sjálfum mér
um ef illla fer. Það eru þau
Vailur Gíslason, Guðrún Ás-
mundsdóttir og Guðmundur
Pálsson, — allt ágætisfólfc.
— Þú ætilar sijálfsaigt að
hailda áfram að skrifa, enda
þótt þú viljir ekki láta kalla
þdg rithöfiund?
— Já, næst ætila ég að
sterifa bamaleikrit tilleinkað
rauðsotelkalhreyfinigun nd.
— Alf hverju?
— Nú, það er alveg sjálf-
sagt að innræta bömumi já-
kvæða afstö'ðú gaignvart þess-
ari ágætu hreyfingiu. Finnst
þér það etelki ? — g þc
Fimimtudaigur 30. júlí 1970 — 35. árgangur — 109. töluþlað.
Vöruskiptajöfnuður:
1300 milj. kr. hag-
stæðarí en í íyrra
□ Fyrra helmámg þessa árs var vöruskiptajöfmiuður-
inn hagstæður um 234.1 miljón króna segir í yfirliti sem
Þjóðviljanum hefur borizt frá Hagstofu íslands uTn verð-
mæti útflutnings og innflutnings á þessu thnabili. Er
þetta 1300 miljónum betri útkoma en á fyrra helmingi
síðastliðins árs, því þá var vöruskiptajöfnuðurinn óhag-
stæður um 1065.8 miljónir króna.
það er liklega svoffitið oðru- petta ieiiHrmi nans donasar er per pao ek'Ki.'' — gpe
Fimm nýir Mercedes Benz-
vagnar, hver á 2,9 milj. kr.
— samþykkt í borgarráði í fyrradag að kaupa vagnana
til landsins yfirbyggða — Volvo-vagnar reyndust illa
Barbirolli á stjórnpallinum
John Barbirolli
látinn. 70 ára
LONDON 29/7 — Hinn hedms-
kunni brezki tónli®tairmaður og
hljómsveitarstjóri, John B'arbi-
rolli, sem átti mikinn þátit í
þedrri blómstrun klassísknar tón-
listar sem orðið hefuir í Bret-
landi síðari árin, lézt í gær-
kvöld í London, sjö'tuigur að
aldri.
□ Á fundi borgarmðs í fyrradag var samþykkt að heim-
ila Strætisvögnum Reykjavikur að kaupa hingað til lands
5 strætisvagna af gerðinni Mercedes Benz. Kostar hver
bíll, yfirbyggður, tæpar þrjár milj. króna, — 2.888.000,00.
Me'ginhluti strætisvagma er nú af Volvo-gerð, en forstöðu-
menn strætisvagnanna telja að þeir hafi ekki reynzt nægi-
lega vel til þess að rétt sé að kaupa þá áfram.
Þe'giar þetta miál bom til af-
gredðslu í borgarróði — firá stjóm
Innkaupastofnunair Reykjavíkur
og sitjóm SVR — var í nauninni
ekkii um neinn annan valtoost að
ræða en þessa báfireáða-
tegund — Mercedes Benz. 1
fiyrsta laigi li'ggur miiteið á að
fá vagnana fyrir fyrstu snjóa í
vetiur, og í öðru lagi em þessir
vagnar ódýiriairi en Volvovagn-
Sríðasáttmáli er til
viðræðna í Moskvu
MOSKVU 29/7 — Nú standa yfir í Kreml viðræður milli
forsætisráðherra Sovétríkjanna og Vesitur-Þýzkalands,
Gromifcos og Soheels, um griðasáttmála mitli rífcjanna og
gætu þær táfcmað tímamót í sögu þessara xíkja og þá
al-lri sögu Evrópu og eftirstríðsáranma yfirleitt.
f dag spurðist að vísu að
snuirða væri hlaupin á viðræðu-
þráðinn, en talsmenn vesitur-
þýzku samningianefndtarinniar
vildu þó sem minnst úr henni
gera.
Viðhorfið var gamt saigt bafia
gerbreytzt frá því í gær þegiair
viðræðumair hófiust í Krernl og
setningarræður ubanrikisiráðherr-
anna einkenndust báðar mjög af
bjartsýni og trú á að seittiu
marki yrð; náð, en undirbún-
ingur að viðræðunum hefur stað-
ið yfir mánuðum samian og
haífa þýzku samningamennimir
í þeim j'afnan lýst trú sinni á
að hægt yrði að ná samkomu-
lagi sem báðir myndu getia vei
við unað. í dag var ræðzt við
fyrir h'ádegi en viðræðum síðan
frestað til morguns og var sagt
að það væri gert tái að nefnd-
imar gætiu betiur búið siig und-
ir firekiairi viðræður. — Við höf-
um nú ræðzt við samanlaigt í
tíu klukkustundir og teljum
eðlilegit að gert sé hlé, sagði
talsmiaður Bonnstj órnarinnar
Rúdiger von Weehner.
arniir samkv. tilboðum. Það var
hins vegar meginröksemd þegar
nýir vaiginar vom keyptir í sam-
toandi við breytinguna yfir í
hægri umferð, að rétit væri að
hafa alla vaignana a£ sömu teg-
und — Volvo. Hins vegár telja
fiorstöðumienn vagnanna nú, að
þessi röksemd gildi ekki leingur
þar sem Volltvobílarnir hafi reynzt
miður en skyldi. Er kvartað yf-
ir lélegum gírkassa, ískri í heml-
um, að bílamir séu erlfiiðdr í gang
í kulda o.s.firv.
Tilboð til SVR bóirust að þessu
Framhald á 3. síðu.
Innflutningurinn til júníloka í
ár nam 5649,6 miljónum króna
á móti 4757,9 miljóunm króna á
sama tím.a í fyrra. Þar af nem-
ur innflu'tningU'r til íslenztoa ál-
félagsdns 503.3 milj. fcr. (626.7
milj. kr.), til Búrfellsvirkjunar
27.9 milj. kr. (259.0 milj. kr.),
skipa 8.6 milj. kr. (var enginn
á sama tíma í fyrra) og flug-
vél-a 2.1 milj. kr. (4.6 milj. kr.
í fyrra).
Útflu tn in gurin n á þessu sama
tímabiM í ár heíur 5883.7 mdlj.
kr. á mó'ti 3692.1 milj. br. í
fyrria. Þar í er innifalinn út-
flutningur <á áli og áJmálmi fyr-
ir 772.6 mdlj. tor. en enginn álút-
flu'tningur vax á sama tímabili
í fyrra.
★
Af þessum tölum má sjá. að
sé innflutningur tii íslenzka ál-
félagsdns og útflu'tningur á áli
dreginn frá þá kiemuir út, að
vöruskipt'ajöfnuðurinn hefur ver-
ið óhaigstæður um 35.2 milj. kr.
á fyirra helmingi þessa árs.
Mikill viðbúnaður til lög-
gæzlu á vegum um helgina
Þjóðviljanum barst í gær eftir-
farandi fréttatilkynning frá lög-
reglustjóranum í Reykjavík og
umferðarráði:
Verzikinarmannahelgin, mesta
umferðar- t>g Ifierðahelgi. ársins,
fer nú í hönd. Vitað er um sex
skipuiagðar útisamkomur um
helgina, auik fjölda annarra
mannfagnaða í öllum landsfjórð-
ungum.
Umferðarráð og lögreglan
starfrækja upplýsinigamiðstöð í
nýju lögreglustöðinni í Reykja-
vík og hefst starfsemi hennar
kl. 13.00 á föstuidag. Mun mið-
stöðin safna upplýsingum um
umferð, ástand vega, veður og
fólksfjölda á einstökum stöðum.
Verður upplýsingum og fræðslu
útvai’pað frá kl. 17.00 á föstudag
og verða beinar útsendingar frá
upplýsinigamiðstöðinni. Auk þess
er öllum heimilt að leita upp-
lýsinga í síma 25200 og 14465.
Lögreglan mun að venju gera
ýmsar náðstafamir til þess að að-
stoða veglfiarendur, fylgjast með
ferðalögum fólks og ástandi öku-
tækja. 15 vegaeftirlitsbifreiðar
verða á þjóðvegum landsins,
mannaðar lögreglu- , qg bift;eiða-
eftirlitsmönnum, ennfremur verða
lögreglumenn á bifihjólum í
nágrenni Reykjavíkur. . Verður
þessi löggæzla til viðbótar -nð
hina staðbundnu löggæzlu víða
um land. Lögreg'lumenn verða á
flestum þeim stöðum sem úti-
samkomur fara fram á, auk þess
sem sveitir lögreglumanna verða
viðbúnar að fara á þá staði sem
löggæzlu er þörf. Þyrla Land-
helgisgæzlunnar og Slysavarnar-
félagsins verður einnig notiuð
við löiggæzlustörf.
Vegaþjónusta Félags íslenzkra
bifreiðaeigenda verður að venju
starfrækit um verzlunarmanna-
helgina og verður félagið með
20 aðstoðar og viðgerðarbifreiðar
úti á þjóðve'gum.
37% íslenzkra kvenna 35 til 44
ára hafa misst allar tennurnar
□ 37% ísfc kvenna á
aldirin'um 25 - 40 ára hafa
misst allar tennurnar og
20% íslenzkra karlmainna
á aldrinum 35 - 40 ára. í
Ba'ndairífcjunum hafa 7%
karlmanna á þessum aldri
misst allar tenmumar og
11% þandarískra kvenna.
Þessar upplýsingiar komu
finam í viðtali í fréttaauka í
útvarpiniu í gærkvöld vdð
Pálma Möller prófessor í
tannlæknisfræðum við há-
skólann í Alabama í Banda-
ríkjunum, en Pálmi hefur að
und'anförnu unnið að rann-
sóknum á munnsjúkdiómum
meðai íslendinga. Ætlar Pálmi
að dveljast hér naestu tvo
mánuði til að Ijúkia þessum
rannsóknum.
Sagðd Pálmi að tíðni tiann-
skemmda hér á landi væri
mun meiri í öllum aldurs-
flokkium en víðast annars-
staðar og ástandið mjö'g
slaamt. 80% adlra 2jia til 3ja
ára bama höfðu eina eða
fleiri skemmdar barniatennur
og meðai bama 4-5 ára
hækkar þessi bundinaðistalia
upp í 95. Að meðalfiaM erú
2 til 3 skemcmdar tennur í
2j.a ára bömum, en í 6 ára
böimum var meðalfjöldi
skemmdra tanna 7 til 8 og
er það meira en þriðjungur
allra bamafiannanna. Þessi
tíðni stoemimdia í barnatönnum
er með því verstia sem um
getiur í sambærilegum skýrsl-
um firá flesbum þjóðum
heirns.
Niðurstiaða rannsó'kn'a tann-
skemmda í eldri aldursfloikk-
um gefiur sizt betri mynd af
ástandinu í þessum efnurn
hér á landi.
Meðal íslendinga á aldrin-
um 20 til 24 ára hafa að með-
altali 15 tennur orðið fyrir
skemmdum, nær helmingur
allra fullorðinsbann'a. Meðal-
fjöldi skemmdra tann,a fólks
í þessum aldursflokki er
mjög álíka hér á landi og í
Bandarikjunum, en þair er
tíðni tannskemmda mjög há.
Sagðí Pálmi að helzta or-
sökin fyriir því hve ástandið
er slæmt í þessum efnum hér
á liandi væri sú að sykur-
neyzla hafi aukizt stórlega.
Árið 1850, þegar tannskemmd-
ir voru svotil óþekkt fyrir-
bæri hér. var árleg syk-ur-
neyzla landsmanna 2,3 kg. á
roann en árið 1960, þegax svo
að segjia hver einasti íslend-
ingur hefiur orðið fyrir barð-
inu á tannskemmdum. er ár-
leg sykurneyzla hér á landi
orðin um 50 kg á mann, og
er þetta ein sú mesta sykur-
neyzla sem um getur í heim-
inum.
Taldi Pálmi að stórauka
þyrfti almenna fræðslu við-
víkjandi orsökum og afleið-
ingum miunnsjúkdóma. Sér-
staklega þyrfti að vara við
þeim hættum sem stafa af
hinu ofboðslega sælgætisáti
íslenzkra barna. Haldbezta
vörnin gegn tannskemmdum
er þó sú að flúorbæta drykkj-
arvatnið sagði Pálmi. Eftir
margra áratuga reynslu hef-
ur það komið , í ljós, að
drykkjarvatn, sem inniheldur
1 hluta af flúor á móti 1 milj.
hlutum af vatni lækkair tíðni
tannskemmda um allt að 60%
án þess að hafa í för með sér
truflanir á öðrum liffæirum,
og neyta nú 70 miljónir
manna ; Bandiaríkjunum
drykkjarvatns sem bætt er
með flúor.